Chương 7

Theo Rino, anh trai của Lila, cậu ấy đã học đánh vần khi mới khoảng ba tuổi bằng việc quan sát các chữ cái và hình ảnh trong cuốn sách vỡ lòng của anh trai mình. Cậu ấy ngồi cạnh anh trai ở trong bếp mỗi khi anh làm bài tập và thường hiểu bài hơn cả anh mình.

Rino hơn Lila chừng sáu tuổi. Anh ta là một chàng trai dũng cảm, luôn tỏa sáng trong mọi trò chơi ở ngoài sân và trên đường, nhất là trò tung con quay. Nhưng đọc, viết, làm tính hay học thuộc lòng các bài thơ là những việc không dành cho anh ta. Vậy nên khi chưa đầy mười tuối, ông Fernando đã bắt đầu đưa con trai đến góc đóng giày của mình trong một con hẻm nhỏ ngoài đại lộ để dạy cho nó nghề thay đế giày. Bọn trẻ con chúng tôi mỗi khi gặp anh ta đều ngửi thấy mùi hôi của đôi bàn chân bẩn thỉu, của phần mũi giày cũ kỹ, mùi keo dán giày. Và chúng tôi trêu ghẹo anh ta, gọi anh ta là anh thợ quèn. Có thể vì thế mà anh ta tự đắc với việc mình là lý do cho sự tài giỏi của cô em gái. Nhưng quả thật anh ta không hề có cuốn sách vỡ lòng nào và cũng chưa từng ngồi làm bài tập lấy một phút nào. Thế nên không thể có chuyện Lila lại học giỏi nhờ vào sự chăm chỉ học hành của anh trai. Mà khả năng là cậu ấy đã sớm hiểu được quy luật đánh vần của bảng chữ cái nhờ vào những trang báo mà khách đến sửa giày dùng để gói những đôi giày cũ và chính nhờ những tờ báo mà thỉnh thoảng bố Lila mang về để đọc cho cả nhà cùng nghe những mẩu tin thú vị nhất.

Dù mọi chuyện có diễn ra theo cách này hay cách khác thì sự thật hiển nhiên vẫn là: Lila biết đọc, biết viết. Và buổi sáng u ám mà cô giáo tiết lộ cho tôi sự thật đó đã để lại trong đầu tôi một cảm giác về sự kém cỏi. Ngay từ ngày đầu tiên đi học tôi đã thấy trường học là một nơi đẹp đẽ hơn nhà mình rất nhiều. Ấy là địa điểm trong khu phố mà tôi cảm thấy an toàn nhất và tôi đến trường đầy hào hứng. Tôi tập trung nghe giảng và thực hiện một cách tỉ mỉ nhất mọi thứ thầy cô yêu cầu tôi làm, và tôi học. Nhưng đặc biệt tôi thích được cô giáo và mọi người quý mến. Ở nhà tôi là con gái rượu của bố. Kể cả các em cũng yêu quý tôi. Vấn đề chỉ ở mẹ tôi. Với bà, mọi thứ đều không bao giờ đi đúng hướng. Từ lúc chỉ nhỉnh hơn sáu tuổi một chút, tôi đã có cảm giác bà làm mọi thứ để khiến tôi hiểu rằng tôi là đứa thừa thãi trong cuộc đời bà. Tôi cũng không hòa nhã gì với mẹ mình và bà cũng vậy. Con người bà cự tuyệt tôi, điều mà có thể bà cũng hiểu. Mẹ tôi tóc vàng, con ngươi xanh biếc, thân hình đẫy đà. Nhưng con mắt bên phải của bà thì không ai biết đang nhìn về hướng nào. Và cái chân phải cũng không di chuyển theo ý muốn nên bà gọi nó là cái chân bị tật. Mẹ tôi đi tập tễnh và mỗi bước chân của bà đều khiến tôi quặn lòng, nhất là khi đêm đến, bà không ngủ được và đi lại dọc hành lang, trong bếp rồi quay lại, lặp lại một vòng như ban đầu. Thỉnh thoảng tôi nghe tiếng gót chân bà giết lũ gián bò vào nhà qua cửa ra vào đầy giận dữ. Tôi hình dung bà với đôi mắt nảy lửa giống như lúc bà cáu tiết với tôi vậy.

Chắc chắn rằng mẹ tôi không hạnh phúc. Gánh nặng gia đình đã vắt kiệt sức lực của bà. Tiền bạc lúc nào cũng thiếu thốn. Bà thường xuyên nổi giận với bố tôi, một nhân viên gác cổng ở tòa thị chính. Bà lớn tiếng với bố tôi rằng ông phải kiếm việc gì đó ra tiền vì cứ mãi như vậy sẽ chẳng bao giờ khá khẩm hơn được. Họ cãi nhau. Nhưng dù bố có mất bình tĩnh thì ông cũng không lớn giọng quát tháo mẹ bao giờ. Chính vì thế tôi luôn đứng về phía bố ngay cả khi có đôi lần ông đánh đập bà và với tôi đó chỉ là việc ông biết chứng tỏ mình là người đáng sợ thôi. Chính là bố chứ không phải mẹ đã nói với tôi vào ngày đầu đi học ở trường rằng: “Lenuccia, nếu con ngoan ngoãn với cô giáo thì bố mẹ sẽ cho con đi học. Nhưng nếu con không ngoan và không đứng nhất lớp thì bố sẽ cần con giúp đỡ. Lúc ấy con sẽ đi lao động cùng bố?” Những lời nói ấy đã khiến tôi hoảng sợ. Dù lời là bố tôi nói ra tuy vậy tôi vẫn cảm thấy đây là những lời mẹ tôi rỉ tai ông, bắt ông phải nói như vậy. Tôi đã hứa với bố mẹ sẽ học giỏi. Và mọi việc đã diễn ra tốt đẹp ngay tức thì, bằng chứng là cô giáo thường hay bảo tôi:

“Trò Greco, đến đây ngồi cạnh cô.”

Đúng là một đặc quyền lớn lao. Cô Oliviero luôn đặt bên cạnh một cái ghế trống để gọi những trò giỏi nhất lên ngồi như một phần thưởng. Hồi đầu tôi liên tục được gọi lên ngồi cạnh cô. Cô khích lệ tôi bằng những lời động viên, khen ngợi những lọn tóc xoăn vàng hoe của tôi. Như vậy cô đã khơi dậy ở tôi ý muốn làm tốt mọi việc: trái ngược hoàn toàn với mẹ tôi, khi tôi ở nhà, bủa vây tôi chỉ là những lời trách móc của bà, đôi lúc là những lời lẽ sỉ nhục làm tôi chỉ muốn nhốt mình trong xó nhà tối tăm và hy vọng bà không tìm thấy mình nữa. Rồi một ngày nọ bà Cerullo xuất hiện ở lớp học và cô Oliviero tiết lộ với chúng tôi rằng học trò giỏi nhất lớp là Lila. Không chỉ vậy: cô thường gọi Lila lên ngồi cạnh hơn. Việc mình bị hạ bậc đã làm dấy lên điều gì đó mơ hồ trong tôi, ngày hôm nay tôi cảm thấy khó khăn khi nói một cách rõ ràng và trung thực về những gì tôi đã trải qua. Ngay tại thời điểm đó có lẽ tôi chẳng cảm thấy gì, hoặc chỉ có một chút ghen tị như bao học trò khác. Nhưng chắc chắn chính trong giai đoạn đó tôi đã bắt đầu thấy lo ngại. Tôi nghĩ rằng, mặc dù đôi chân mình còn dẻo dai, cũng có ngày tôi thành ra tập tễnh. Tôi choàng tỉnh giấc với ý nghĩ đó trong đầu rồi bật dậy ngay khỏi giường để kiểm tra xem chân mình có làm sao không. Có lẽ vì thế nên tôi gắn bó với Lila, cô gái có đôi chân gầy guộc mà thoăn thoắt, lúc nào cũng đung đưa, đá qua đá lại ngay cả khi ngồi cạnh bên cô giáo, đến mức khiến cô sốt ruột và bảo Lila về chỗ. Ngày ấy có điều gì đó thuyết phục tôi rằng nếu tôi cứ đi theo và bám sát từng bước chân của cậu ấy, thì dáng đi của mẹ tôi, thứ đã đi vào trí não tôi mà mãi không rời khỏi, sẽ không còn ám ảnh tôi nữa. Tôi quyết định phải bắt chước đứa trẻ đó, không bao giờ rời mắt khỏi cậu ấy ngay cả khi cậu ấy phát chán và xua đuổi tôi.