Chương 6

Đó là những tháng ngày trống trải mà đỉnh điểm là một sự nhục nhã đã ập tới tôi mà đáng lẽ tôi phải lường trước được, nhưng thay vào đó tôi lại vờ như không biết: Alfonso Carracci được lên lớp với điểm trung bình các môn được tám, Gigliola Spagnuolo được lên lớp với điểm trung bình bảy và tôi được sáu điểm tất cả các môn và bốn điểm tiếng La tinh. Tôi phải thi lại môn đó vào tháng Chín.

Lần này chính bố tôi là người nói rằng để tôi tiếp tục đi học là vô ích. Sách vở ở trường đã rất tốn kém rồi. Từ điển tiếng La tinh Campanini Carboni ngay cả khi mua sách cũ cũng là một khoản chi khổng lò. Nhà không có đủ tiền cho tôi học lại suốt cả mùa hè. Nhưng nhất là giờ đây, việc tôi chẳng hề tài giỏi gì đã quá rõ ràng: đứa con trai nhỏ của Ngài Achille đã làm được còn tôi thì không, con gái nhà làm bánh Spagnuolo cũng đã làm được còn tôi thì không: nên cay đắng chấp nhận điều đó.

Tôi khóc lóc cả ngày lẫn đêm, cố tình làm mình xấu xí để tự trừng phạt bản thân. Tôi là con trưởng, dưới tôi còn hai đứa em trai và một đứa em gái nữa, Elisa bé bỏng: Peppe và Gianni, hai đứa em trai thay nhau tới an ủi tôi, lúc thì mang cho tôi ít hoa quả, lúc lại rủ tôi cùng chơi. Nhưng tôi vẫn thấy cô đơn như thường với một số phận hẩm hiu, tôi không thể khiến mình trấn tĩnh lại. Rồi một buổi chiều tôi nghe thấy tiếng mẹ tiến lại gần từ phía sau. Bà nói bằng phương ngữ và giọng điệu cộc lốc như mọi ngày:

“Bố mẹ không thể trả tiền cho các buổi học của mày, nhưng mày vẫn có thể thử tự học và xem liệu có thể qua được kỳ thi hay không.” Tôi nhìn bà, đầy bối rối. Mẹ tôi vẫn thế: mái tóc nhạt màu, cặp mắt lác, cái mùi to và thân hình nặng nề. Bà nói thêm: “Chẳng có gì nói là mày không thể làm được.”

Đó là tất cả những gì mẹ tôi nói, mà thực ra là tôi không nhớ được gì thêm. Từ ngày hôm sau tôi bắt đầu học, buộc bản thân không ra sân chơi hay ra ngoài vườn.

Nhưng một buổi sáng tôi nghe tiếng gọi từ ngoài đường. Đó là Lila, từ khi chúng tôi học hết tiểu học, cậu ấy đã mất đi thói quen đó.

“Lenù,” cậu ấy gọi.

Tôi thò mặt ra ngoài cửa sổ.

“Tớ có chuyện này phải nói với cậu.”

“Chuyện gì thế?”

“Xuống đây!”

Tôi miễn cưỡng đi xuống, việc thú nhận với cậu ấy rằng tôi bị đánh trượt thật khó chịu. Chúng tôi loanh quanh trong sân dưới trời nắng. Tôi uể oải hỏi cậu ấy về tình hình mấy vụ hẹn hò. Tôi nhớ rằng tôi đã hỏi cậu ấy một cách rõ ràng xem có tiến triển gì giữa Carmela và Alfonso hay không.

“Tiến triển nào cơ?”

“Cậu ta thích Alfonso.”

Cậu ấy nhíu mày. Khi cậu ấy làm thế, một cách nghiêm túc, không cười, như thể chỉ để lại một kẽ hở trong con ngươi để cho phép cậu ấy nhìn tập trung hơn, tôi nhớ đến những con chim săn mồi mà tôi đã xem trong những bộ phim ở rạp chiếu bóng của giáo xứ. Nhưng lần này tôi thấy có vẻ như cậu ấy đã nhận ra một thứ gì đó khiến cậu ấy bực dọc và đồng thời sợ hãi.

“Cậu ta không kể gì với cậu về bố mình à?” Lila hỏi tôi.

“Kể rằng bố cậu ta vô tội.”

“Thế ai là kẻ sát nhân?”

“Một tên ái nam ái nữ đang trốn trong các ống cống và chui ra từ các miệng cống như lũ chuột.”

“Vậy là đúng rồi!” cậu ấy đột nhiên thốt lên, gần như chua xót, rồi nói thêm rằng Carmela đã làm đúng như những gì cậu ấy bảo, rằng trong sân tất thảy bọn con gái đều làm thế. “Tớ không muốn nói chuyện với bọn họ nữa, tớ không muốn nói chuyện với bất kỳ ai nữa,” cậu ấy lẩm bẩm một cách cáu kỉnh. Tôi cảm nhận được rằng cậu ấy không nói điều đó với thái độ coi thường, rằng cậu ấy không hề kiêu ngạo về sức ảnh hưởng của mình đối với bọn tôi, đến mức tôi thấy hơi khó hiểu: nếu ở vị trí của cậu ấy, tôi sẽ rất tự hào, trong khi cậu ấy lại không hề có chút gì là tự hào, mà thay vào đó là một kiểu khó chịu trộn lẫn với nỗi sợ trách nhiệm.

“Nhưng được nói chuyện với mọi người cũng tuyệt mà,” tôi lẩm bẩm.

“Ừ, nhưng chỉ khi cậu nói và có người đáp lại.”

Tôi cảm nhận một niềm vui phơi phới trong lồng ngực. Ý cậu ấy là gì, với câu nói hay tuyệt đó? Có phải cậu ấy đang nói với tôi rằng cậu ấy chỉ muốn nói chuyện với tôi vì tôi đáp lại lời cậu ấy, chứ không răm rắp làm theo tất cả những gì cậu thốt ra từ miệng. Có phải cậu ấy đang nói với tôi rằng chỉ có tôi là hiểu được những gì đang diễn ra trong đầu cậu ấy?

Phải. Và cậu ấy nói thế với tôi bằng giọng kiểu như tôi không hiểu cậu ấy, hơi nghèn nghẹn, dù vẫn khô khan như mọi khi. “Tớ đã gợi ý cho Carmela, Lila kể với tôi, rằng trong tiểu thuyết hay trong phim con gái của kẻ sát nhân sẽ đem lòng yêu con trai nạn nhân.” Đó là một khả năng: để điều đó thành sự thật hẳn sẽ phải có một tình yêu đích thực nảy sinh. Nhưng Carmela chẳng hiểu gì và ngay ngày hôm sau, cô ta đã đi kể với tất cả mọi người rằng mình đang phải lòng Alfonso; đó là một lời nói dối để khoe khoang trước mắt bọn con gái nhưng có trời mới biết được hậu quả sẽ thế nào! Chúng tôi bàn luận về việc đó rất lâu. Chúng tôi mới mười hai tuổi và đang đi bộ không biết đến điểm dừng, dọc những con phố nóng hầm hập của khu phố, giữa lũ ruồi và khói bụi phả từ những chiếc xe tải xập xệ đi lại ngang dọc, giống như hai bà lão vừa nắm chặt tay nhau vừa điểm lại cuộc đời đầy thất vọng của mình. Không ai hiểu được chúng tôi, chỉ có hai đứa chúng tôi - tôi tự nhủ - là hiểu được nhau. Cùng nhau, cũng chỉ có chúng tôi mới biết rằng bầu không khí u ám đang đè nặng lên khu phố này bấy lâu nay - tức là từ khi chúng tôi có ký ức - sẽ nhẹ đi chí ít là một chút nếu như người cắm dao vào cổ Ngài Achille không phải ông Peluso, ông thợ mộc một thời, mà là một kẻ sống dưới ống cống, và nếu con gái của kẻ sát nhân kết hôn với con trai của nạn nhân. Có phần nào đó mà ta không thể chịu đựng nổi trong mọi sự việc, mọi con người, trong các tòa nhà và trên các con phố: cần phải hư cấu lại toàn bộ như trong một vở kịch thì mới có thể chấp nhận mọi thứ. Tuy vậy, điều thiết yếu là phải biết cách nhập vai, và tôi cùng cậu ấy - chỉ mình chúng tôi - biết làm điều đó.

Bất chợt cậu ấy hỏi tôi, một câu hỏi không liên quan nhưng cứ như thể tất cả những cuộc trò chuyện của hai đứa không thể không dẫn đến câu hỏi này:

“Chúng ta vẫn là bạn bè chứ?”

“Tất nhiên.”

“Thế thì cậu làm giúp tớ một việc nhé?”

Tôi sẽ làm bất cứ điều gì vì cậu ấy, vào buổi sáng hôm chúng tôi hàn gắn lại tình bạn đó: bỏ nhà đi, rời khỏi khu phố, ngủ trong kho thóc, ăn rễ cây, chui qua miệng cống để xuống dưới cống ngầm, không quay trở lại, kể cả khi trời lạnh hay đổ mưa. Nhưng điều cậu ấy yêu cầu đối với tôi lại chẳng là gì cả và ngay lúc đó tôi cảm thấy hụt hẫng. Cậu ấy chỉ đơn giản muốn chúng tôi gặp nhau một lần mỗi ngày ở công viên, chỉ cần một tiếng trước bữa tối và tôi sẽ mang theo sách dạy tiếng La tinh đến.

“Tớ sẽ không làm phiền cậu,” cậu ấy nói.

Cậu ấy đã biết việc tôi trượt môn và cậu ấy muốn cùng tôi ôn bài.