Chương 8

Trường học mở cửa và tôi đã có một khởi đầu thuận lợi ở tất cả các môn học. Tôi hồi hộp chờ đợi Lila hỏi mình giúp môn tiếng La tinh hay môn học nào khác nên tôi tin là tôi học chăm chỉ không phải vì trường lớp, mà vì cậu ấy. Tôi đứng đầu lớp. Ngay cả ở bậc tiểu học tôi cũng chưa bao giờ học tốt như thế.

Trong năm đó tôi có vẻ phổng phao nở nang như đế bánh pizza. Ngực, mông, đùi tôi ngày một mẩy. Một ngày Chủ nhật khi tôi đang tới công viên nơi có hẹn với Gigliola Spagnuolo, anh em nhà Solara trên chiếc xe Millecento tiến lại gần. Thằng anh, Marcello tay cầm vô lăng, thằng em Michele thì ngồi ghế bên cạnh. Cả hai anh em nhà đó đều đẹp trai với mái tóc đen óng, cùng nụ cười trắng sáng. Nhưng trong hai anh em, Marcello là kẻ tôi thích hơn cả vì anh ta giống hình ảnh Hector của Iliad trong sách giáo khoa. Hai anh em nhà đó đi theo tôi suốt quãng đường. Tôi đi trên vỉa hè còn họ đi sát lề đường trong chiếc Millecento.

“Em đã bao giờ đi ô tô chưa?”

“Chưa.”

“Lên đi, bọn anh đưa em đi một vòng.”

“Bố tôi không muốn thế đâu.”

“Thì bọn anh sẽ không nói cho ông ấy biết. Bao giờ em mới có dịp leo lên một chiếc ô tô như này chứ?”

Không bao giờ, tôi nghĩ vậy. Nhưng dù vậy tôi vẫn từ chối và tiếp tục nói không cho tới công viên, đến đây, chiếc xe tăng tốc và biến mất trong chớp mắt qua những tòa nhà đang xây dựng. Tôi khước từ lời mời vì nhỡ bố tôi biết được tôi leo lên chiếc xe đó, kể cả đó là một người đàn ông tốt bụng và dễ thương, kể cả người đó có yêu quý tôi nhiều đến đâu thì bố tôi cũng sẽ đánh chết tôi ngay lập tức, trong khi ấy hai đứa em trai của tôi là Peppe và Gianni, mặc dù tuổi còn nhỏ, cũng cảm thấy phải tìm giết anh em nhà Solara, nếu không phải ngay lúc đó thì cũng là vài năm sau đấy. Đó là luật bất thành văn và người ta chỉ cần biết như thế là đủ. Ngay cả anh em nhà Solara cũng biết vậy. Thực tình họ cũng lịch sự và chỉ dừng lại ở việc mời tôi lên xe thôi.

Tuy nhiên một thời gian sau đó, họ đã không lịch sự như vậy với Ada, con gái lớn của bà Milena Cappuccio, hay còn gọi là bà góa phụ điên, người đã làm náo loạn khi nhà Sarratore chuyển chỗ đi. Ada bấy giờ mười bốn tuổi. Ngày Chủ nhật chị ta trốn mẹ đánh son và với cặp chân dài thẳng tắp, bộ ngực đồ sộ hơn cả tôi, chị ta toát lên vẻ trưởng thành và xinh đẹp. Anh em nhà Solara nói với chị ta những lời thiếu tế nhị rồi Michele kéo tay chị ta, mở cửa xe rồi lôi đứa con gái vào trong. Một tiếng sau họ đưa chị ta về đúng chỗ ban đầu, Ada hơi giận nhưng vẫn mỉm cười.

Trong số những người trông thấy Ada bị lôi lên xe có kẻ đã kể lại cho Antonio, người anh cả làm thợ cơ khí trong ga ra của ông Gorresio. Antonio là tay thợ tuyệt vời, kỷ luật và rất e thẹn. Có thể dễ dàng nhận thấy anh ta bị tổn thương vừa bởi việc người bố chết non và sự bất an của bà mẹ. Không nói không rằng với bạn bè hay người thân, anh ta đi thẳng tới trước quán Solara để đợi Marcello và Michele. Khi hai em anh nhà đó xuất hiện, anh ta không nói một lời mà lao đến đấm đá. Anh ta xoay xở tốt trong vài phút, nhưng rồi ông Solara và một nhân viên của quán bước ra. Bốn người bọn họ đánh Antonio đến chảy máu mà không một ai qua đường, không một người khách nào trong quán can ngăn giúp anh ta.

Bọn con gái chúng tôi chia rẽ kể từ sau sự việc đó. Gigliola Spagnuolo và Carmela Peluso về phe anh em nhà Solara, nhưng chỉ vì họ đẹp trai và sở hữu chiếc Millecento. Tôi thì lập lờ ở giữa. Có mặt hai cô bạn thì tôi hùa theo nhà Solara và chúng tôi ganh đua xem ai yêu quý họ nhiều hơn vì quả thật là họ đẹp trai và vì không thể ngừng tưởng tượng ra hình ảnh chúng tôi ngồi cạnh một trong hai anh em nhà đó trên chiếc xe hơi. Nhưng tôi cùng cảm thấy họ đối xử rất tệ với Ada và Antonio, mặc dù không đẹp trai, không cơ bắp như họ, những người hằng ngày đi đến phòng tập nâng tạ, nhưng cũng vô cùng dũng cảm đối mặt với anh em nhà họ. Vì thế khi có mặt Lila, người có sao nói vậy và không ba phải, tôi cũng hơi e dè một chút.

Một lần, cuộc trao đổi trở nên hăng say đến nỗi Lila, có thể vì chưa phát triển như chúng tôi và vì không biết cảm giác vừa thích thú vừa lo sợ khi bị anh em nhà Solara nhìn thẳng vào mặt, đã tái mặt hơn bình thường và tuyên bố rằng, nếu việc xảy ra với Ada cũng xảy ra với cậu ấy, để tránh phiền toái cho bố và anh trai Rino, cậu ấy sẽ trực tiếp lo liệu với hai anh em nhà Solara đó.

“Đằng nào Marcello và Michele cũng chả buồn để mắt đến cậu,” Gigliola Spagnuolo đáp lại. Chúng tôi đã nghĩ rằng Lila sẽ bực tức nhưng cậu ấy nghiêm nghị trả lời:

“Thế còn tốt hơn.”

Cậu ấy vốn mảnh khảnh nhưng săn chắc trong từng thớ thịt. Tôi nhìn đôi tay đáng kinh ngạc của cậu ấy: chỉ trong thời gian ngắn chúng đã trở nên giống đôi tay của anh Rino, của bố cậu ấy với phần da ở đầu ngón tay ngả vàng và chai sần. Ngay cả khi không ai bắt ép - làm việc ở cửa hàng không phải nhiệm vụ của cậu ấy - cậu ấy vẫn bắt tay vào làm mọi việc lặt vặt, chuẩn bị chỉ, tháo các mối khâu, dán keo, kể cả khâu mép giày và giờ thì cậu ấy sử dụng các dụng cụ của ông Fernando thành thạo gần như bằng người anh của mình. Chính vì thế mà cả năm đó cậu ấy không hỏi gì tôi về tiếng La tinh. Ngược lại, cậu ấy bất ngờ kể cho tôi về kế hoạch mà cậu ấy có trong đầu, một việc không liên quan gì đến sách vở: cậu ấy chuẩn bị thuyết phục bố mình bắt tay vào đóng những đôi giày mới. Nhưng ông Fernando không muốn nghe nhắc đến việc đó. “Làm giày thủ công, ông ta nói, là thứ nghệ thuật không có tương lai: ngày nay đã có máy móc và những chiếc máy ấy rất đắt tiền, còn tiền bạc hoặc là trong ngân hàng hoặc từ bọn cho vay nặng lãi chứ không nằm trong túi gia đình Cerullo.” Thấy vậy, cậu ấy nài nỉ, nói với bố những lời khen ngợi chân thành: “Bố à, bố biết đấy, để làm ra những đôi giày ngoài bố ra chả có ai làm được!” Và ông ta đáp lại rằng, nếu có thật là như vậy đi nữa thì giờ tất cả đều đã được sản xuất trong nhà máy, theo dây chuyền với chi phí thấp và vì ông ta đã làm việc trong nhà máy, ông biết rõ những thứ bẩn thỉu nào được bán trên thị trường; nhưng chẳng thể làm gì được, khi cần mua giày mới, người ta không còn đến cửa hàng của ông thợ giày trong khu phố nữa mà tới các cửa hàng mua sắm trên phố Rettifilo, cho nên kể cả muốn làm ra một sản phẩm thủ công một cách hoàn hảo thì mày cũng không bán được nó mà mày chỉ vứt tiền và sức lực của mình đi thôi, mày tự hủy hoại chính mày.

Lila không để bị thuyết phục và như thường lệ, cậu ấy lôi kéo anh Rino về phe mình. Người anh trai ban đầu còn ủng hộ bố, bực mình về việc em gái đã xía vào những việc nặng nhọc vất vả, những chỗ không liên quan đến sách vở mà anh ta lại là chuyên gia. Rồi dần dần anh ta bị lôi cuốn và giờ anh tranh luận với ông Fernando ngày có ngày không bằng việc nhắc đi nhắc lại cái mà đứa em gái đã nhồi nhét vào đầu anh ta.

“Dù sao chính ta cũng có thể thử, ít nhất một lần.”

“Không.”

“Bố đã thấy chiếc xe hơi của nhà Solara chưa? Bố thấy cửa hàng tạp hóa nhà Carracci làm ăn như thế nào rồi chứ?”

“Tao thấy cô thợ may từng muốn mở tiệm may đo đã từ bỏ ý định và tao thấy ông Gorresio, vì sự ngu ngốc của thằng con trai, đã phải làm một việc quá sức với cái ga ra của ông ta.”

“Nhưng nhà Solara ngày một lớn mạnh.”

“Cứ lo việc của mình đi, mặc kệ nhà Solara.”

“Một khu phố mới đang mọc lên gần nhà ga xe lửa đấy.”

“Ai thèm quan tâm.”

“Bố ơi, người ta kiếm ra tiền và muốn tiêu tiền mà.”

“Con người tiêu tiền cho việc ăn uống vì ăn là việc hằng ngày. Nhưng còn giày dép, thứ nhất, người ta không ăn được, thứ hai, khi nó hỏng mày đem đi sửa và mày có thể đi tiếp hai chục năm. Công việc của chúng ta bây giờ là sửa giày. Chấm hết.”

Tôi thích cái cách chàng trai ấy, người luôn lịch thiệp với tôi nhưng đủ cứng rắn khiến chính bố của anh ta cũng có chút e ngại, luôn ủng hộ em gái mình trong mọi hoàn cảnh. Tôi ghen tị với Lila vì có được người anh trai rắn rỏi như thế và đôi khi tôi tự nhủ điểm khác biệt thực sự giữa tôi và cậu ấy là ở chỗ tôi chỉ có những đứa em trai, thế nên không ai có sức mạnh động viên khích lệ và ủng hộ tôi chống lại mẹ, giải phóng đầu óc tôi, trong khi Lila có thể dựa dẫm vào anh Rino, người có khả năng bảo vệ cậu ấy trước bất kỳ ai, bất kỳ việc gì nảy ra trong đầu cậu ấy. Nói vậy nhưng tôi thấy ông Fernando cũng có lý, tôi đồng cảm với ông. Và trong khi tranh luận với Lila tôi mới phát hiện ra rằng cả cậu ấy cũng cảm thấy giống như tôi.

Một lần trong lúc cậu ấy đang cho tôi xem các bức vẽ những đôi giày mà cậu ấy muốn thực hiện cùng anh trai mình, giày cho cả nam lẫn nữ. Đó là những bức vẽ tuyệt đẹp được thực hiện trên những tờ giấy kẻ ô vuông, phong phú về các chi tiết màu sắc với độ chính xác cao như thể cậu ấy đã có dịp thử nghiệm những đôi giày kiểu đó ở cự ly gần trong một thế giới nào đó tồn tại song song với thế giới của chúng tôi, và rồi cậu ấy đã tái hiện chúng trên giấy. Sự thực là cậu ấy đã sáng tạo ra chúng một cách trọn vẹn trong từng chi tiết, giống như hồi tiểu học cậu ấy đã vẽ các nàng công chúa. Bởi vậy, dù là những đôi giày hết sức bình thường, chúng cũng không giống những đôi ta nhìn thấy trong khu phố, thậm chí cũng không giống những đôi giày của các nữ diễn viên trong những cuốn sách ảnh.

“Cậu có thích không?”

“Chúng rất thanh lịch.”

“Anh Rino bảo chúng rất khó làm.”

“Mà anh ý biết làm không?”

“Anh ý thề là có biết.”

“Còn bố cậu?”

“Ông ấy chắc chắn làm được.”

“Thế thì các cậu làm đi!”.

“Bố tớ không muốn.”

“Tại sao?”

“Ông ấy nói là tớ tự chơi trò đó một mình thì được, còn ông ấy và anh Rino không thể mất thời gian với tớ được.”

“Thế nghĩa là sao?”

“Nghĩa là muốn làm gì một cách thực sự thì cần phải có thời gian và tiền bạc.”

Cậu ấy định cho tôi xem cả những khoản phải chi mà cậu ấy đã tính sơ qua, giấu giếm anh Rino để hiểu được thực sự cần bao nhiêu tiền mới làm ra những đôi giày đó. Nhưng cậu ấy dừng lại, gấp những mẩu giấy lại và bảo tôi rằng việc đó phí thời gian vô ích: bố cậu ấy đã đúng.

“Nhưng rồi sao?”

“Chúng ta vẫn phải thử chứ.”

“Ông Fernando sẽ tức giận đấy.”

“Nếu không thử thì sẽ không thay đổi được gì.”

Theo cậu ấy, điều cần phải thay đổi vẫn luôn là: từ những cô gái nghèo khó chúng tôi phải trở nên giàu có, rồi từ chỗ tay trắng chúng tôi phải có được mọi thứ. Tôi thử gợi lại cho cậu ấy về kế hoạch cũ - viết những cuốn tiểu thuyết như tác giả cuốn Những cô gái nhỏ đã làm. Ý tưởng ấy bám rễ trong tôi và tôi luôn thiết tha thực hiện nó. Tôi cố học tiếng La tinh và tận thâm tâm tôi bị thuyết phục rằng nếu cậu ấy đã mượn rất nhiều sách từ thư viện của thầy Ferraro, thì đó chỉ có thể là vì, ngay cả khi không còn đi học và bị ám ảnh với những đôi giày, cậu ấy vẫn muốn viết một cuốn tiểu thuyết cùng tôi và kiếm thật nhiều tiền. Nhưng cậu ấy lại nhún vai một cách thờ ơ. Cậu ấy đã đưa cuốn Những cô gái nhỏ về đúng giá trị của nó. “Bây giờ, cậu ấy giải thích cho tôi, muốn làm giàu thực sự thì cần phải có một hoạt động kinh doanh.” Thế nên cậu ấy đã nghĩ đến việc khởi đầu bằng một đôi giày duy nhất, kế hoạch là để cho bố cậu ấy thấy chúng đẹp và thoải mái thế nào; rồi một khi thuyết phục được ông Fernando, họ sẽ bắt tay vào làm: hôm nay hai đôi, ngày mai bốn đôi, một tháng ba mươi đôi, một năm bốn trăm đôi sao cho trong một thời gian ngắn - cậu ấy, bố mẹ, anh Rino và các em cậu ấy - tiến tới việc mở một xưởng sản xuất giày với máy móc và tối thiểu năm mươi công nhân: xưởng sản xuất giày Cerullo.

“Một nhà máy sản xuất giày sao?”

“Ừ.”

Cậu ấy nói chuyện với tôi về việc đó một cách rất thuyết phục, như cái cách cậu ấy biết làm với những câu chữ tiếng Ý, cậu ấy vẽ ra trước mắt tôi cái biển hiệu của nhà máy: Cerullo; thương hiệu được in trên phần thân giày: Cerllo; và rồi nhưng đôi giày Cenull hoàn thiện, long lanh, thanh lịch tột cùng như trong bản vẽ của cậu ấy, những đôi giày như thế, theo lời cậu ấy, chúng đẹp và thoải mái tới nỗi tối đến bạn sẽ mang theo chúng cả khi ngủ.

Chúng tôi đã cười đùa vui vẻ.

Rồi bỗng dưng Lila sững lại. Có vẻ cậu ấy nhận ra chúng tôi như đang chơi với mấy con búp bê những năm về trước, với Tina và Nu trước ô thoáng của tầng hầm, và cậu ấy nói với tôi, một cách khẩn thiết và rõ ràng, với giọng điệu của một bà cụ non mà tôi thấy có vẻ như đó đang trở thành nét tính cách của cậu ấy:

“Cậu biết tại sao anh em nhà Solara lại cho họ là những ông chủ của khu phố này không?”

“Vì họ có quyền lực?”

“Không phải, là vì họ có tiền.”

“Cậu nói thật sao?”

“Chắc chắn là thế. Cậu có thấy Pinuccia Carracci không bao giờ bị họ quấy rối không?”

“Đúng thật.”

“Thế ngược lại cậu có biết vì sao họ lại cư xử như vậy với Ada không?”

“Không.”

“Vì Ada mồ côi cha, anh trai Antonio của chị ta chả có nghĩa lý gì, còn chị ta thì giúp bà Melina lau dọn cầu thang các tòa nhà.”

Tóm lại, hoặc là chúng ta cũng kiếm ra tiền, nhiều hơn nhà Solara, hoặc, để tự bảo vệ mình khỏi hai anh em nhà đó thì cần phải cho chúng một trận. Cậu ấy giơ cho tôi xem một con dao xén da rất sắc mà cậu ấy lấy ở cửa hiệu của bố.

“Bọn chúng không động tới tớ vì tớ xấu xí và lại chưa dậy thì, cậu ấy nói, nhưng với cậu thì có thể đấy. Nếu chuyện đó xảy ra, cứ bảo tớ.”

Tôi bối rối nhìn cậu ấy. Ở tuổi mười ba, chúng tôi chẳng hề biết gì về thể chế, luật pháp. Chúng tôi lặp lại những gì chúng tôi đã nghe và nhìn thấy xung quanh mình từ thuở thơ ấu và có thể chúng tôi làm điều đó với niềm tin. Luật pháp không được thực thi bằng việc đánh đập sao? Ông Peluso đã không giết Ngài Achille? Tôi trở về nhà. Tôi nhận ra rằng với hai tuyên bố vừa rồi, cậu ấy đã thừa nhận việc cậu ấy cũng quý trọng tôi và tôi thấy hạnh phúc vì điều đó.