Chương 9

Tôi vượt qua kỳ thi hết cấp hai [1] với điểm tám các môn, môn tiếng Ý chín điểm và tiếng La tinh cũng chín điểm. Tôi trở thành học sinh giỏi nhất trường: giỏi hơn Alfonso vì điểm trung bình của cậu ta là tám, và tôi vượt xa Gino. Ngày ngày tôi gặm nhấm thành quả tuyệt đối đó. Tôi được bố khen ngợi rất nhiều, mà từ giờ phút đó ông bắt đầu khoe khoang với mọi người về đứa con gái đầu lòng đã được điểm chín tiếng Ý và tiếng La tinh cũng không kém hơn, chín điểm! Mẹ tôi, trong khi đang đứng bếp cạnh cái chậu rửa để nhặt rau, bà đột nhiên nói với tôi mà không ngoảnh mặt ra: “Con có thể đeo cái lắc tay bằng bạc của mẹ vào ngày Chủ nhật, nhưng đừng đánh mất nó.”

Chuyện học hành của tôi ngoài sân chơi không được hưởng ứng lắm. Ở đấy chỉ có các câu chuyện tình yêu và đôi lứa hẹn hò mới đáng nói. Khi tôi khoe với Carmela Peluso rằng tôi là học sinh cừ nhất trường, cô nàng lao vào nói với tôi về chuyện mình nhìn ngắm Alfonso thế nào khi cậu ta đi ngang qua. Gigliola Spagnuolo đau lòng vô cùng vì phải học lại môn tiếng La tinh và Toán. Cô ta cố gắng lấy lại danh dự bằng việc kể rằng Gino theo đuổi mình nhưng cô ta giữ khoảng cách vì đã phải lòng Marcello Solara, và có lẽ Marcello cũng yêu cô. Cả Lila cũng không thể hiện sự vui mừng đặc biệt nào. Khi tôi liệt kê cho cậu ấy loạt điểm từ môn này đến môn khác, cậu ấy chỉ cười bảo, với giọng khó chịu:

“Thầy cô không cho cậu điểm mười à?”

Tôi thấy thật tệ. Chỉ phần hạnh kiểm mới có điểm mười, còn các thầy cô chẳng bao giờ cho học trò nào điểm mười ở những môn quan trọng cả. Nhưng chỉ cần một câu nói ấy thôi là đủ cho một suy nghĩ tiềm tàng nào đó trở thành lẽ dĩ nhiên: nếu như Lila cũng đi học như tôi, ngời cùng lớp với tôi, nếu họ cho phép cậu ấy đến trường thì cậu ấy giờ đã giành được toàn điểm mười, tôi vẫn luôn biết thế, cả cậu ấy cũng vậy và giờ cậu ấy khiến tôi phải cảm thấy điều đó.

Tôi chạy về nhà, mang theo nỗi đau là đứa đứng đầu mà không thực sự đứng đầu. Hơn nữa, bố mẹ tôi đã bắt đầu nói chuyện với nhau về việc gửi tôi ở đâu, giờ đây khi tôi không có gì hơn tấm bằng tốt nghiệp cấp hai. Mẹ tôi muốn ướm hỏi ý cô bán văn phòng phẩm để cho tôi tới phụ việc: theo ý mẹ, giỏi giang như tôi sẽ phù hợp để bán bút mực, bút chì, vở, sách giáo khoa. Bố tôi thì mơ mộng về việc sau này có thể nhờ vào các mối quen biết của ông ở tòa thị chính để sắp xếp cho tôi một vị trí danh giá. Tôi thấy buồn vô cùng, mặc dù không rõ nguyên nhân vì sao nhưng nỗi buồn ấy cứ lớn dần, lớn dần, tới mức tôi thậm chí không muốn ra ngoài chơi nữa, kể cả vào Chủ nhật.

Tôi không hài lòng với bản thân mình nữa. Mọi thứ với tôi đều nhạt nhòa. Tôi soi mình trong gương và không thấy những gì tôi mong được thấy. Mái tóc vàng đã ngả sang màu hạt dẻ. Tôi có cái mũi dài và to bè. Toàn bộ cơ thể tôi cứ phình ra mà không hề phát triển về chiều cao. Da dẻ tôi cũng đang tệ đi: trên trán, cằm, quanh mép đầy những đốm phù nề ban đỏ, sau đó chuyển thâm rồi cuối cùng để lại những nốt màu vàng. Tôi bắt đầu tự giác giúp mẹ lau dọn nhà cửa, nấu ăn, dọn dẹp mọi bừa bộn do các em trai tôi bỏ lại và chăm sóc cho Elisa, đứa em út. Rảnh rỗi tôi không ra ngoài mà chui mình vào một xó đọc những cuốn tiểu thuyết tôi mượn ở thư viện: Grazia Deledda, Pirandello, Chekhov, Gogol, Tolstoy, Dostoyevsky. Đôi lúc tôi thấy rất cần đi kiếm Lila ở cửa hiệu giày và nói về những nhân vật mà tôi rất thích, về những câu văn mà tôi học thuộc nhưng rồi tôi lại từ bỏ: cậu ấy sẽ lại nói mấy lời khó nghe; sẽ lại bắt đầu nói về những kế hoạch làm cùng anh Rino, giày dép, xưởng giày, tiền bạc, còn tôi sẽ dần dần cảm thấy những cuốn tiểu thuyết mà tôi đọc là vô nghĩa, cuộc đời thật thê thảm và tương lai mà tôi sẽ trở thành: một cô bán hàng béo mập đầy mụn trong cửa hàng văn phòng phẩm đối diện nhà thờ, một nhân viên ế chồng làm việc trong tòa thị chính, sớm muộn gì cũng lác mắt và tập tễnh.

Một ngày Chủ nhật, tôi bị thôi thúc bởi bức thư mời gửi qua đường bưu điện mà trong đó thầy Ferraro đã cho gọi tôi có mặt vào buổi sáng ở thư viện. Tôi đã quyết định hành động. Tôi cố gắng làm cho mình trở nên xinh đẹp như khi còn bé, như tôi muốn tin mình vẫn xinh đẹp như thế, và tôi ra khỏi nhà. Tôi mất thời gian nặn các nốt mụn với hậu quả là làm cho da mặt viêm nặng hơn, tôi đeo cái lắc bạc của mẹ và chải tóc. Nhưng tôi vẫn không ưa bản thân mình. Thất vọng, trong cái nóng nực từ sáng sớm tràn ngập khắp khu phố mùa hè ấy, như một bàn tay phồng lên vì sốt, tôi đi hết con đường đến thư viện.

Tôi đã hiểu ra ngay có điều gì đó không như ngày thường khi nhìn thấy túm năm tụm ba phụ huynh và học sinh tiểu học, trung học cơ sở đang ùa vào cổng chính. Tôi bước vào bên trong. Các hàng ghế đều đã có người ngồi, những tràng hoa đầy màu sắc, cha xứ, thầy Ferraro, thậm chí cả thầy hiệu trưởng trường tiểu học và cô Oliviero. Hóa ra thầy giáo có ý tưởng trao thưởng cho những độc giả siêng đọc nhất dựa theo cuốn sổ ghi chép của thầy, mỗi người một cuốn sách. Vì lễ trao thưởng sắp bắt đầu và việc mượn sách tạm thời ngừng lại, tôi ngồi tít trong góc phòng. Tôi tìm Lila nhưng chỉ thấy mỗi Gigliola Spagnuolo cùng với Gino và Alfonso. Tôi bồn chồn ngồi trên ghế, khó chịu. Sau một lúc Carmela Peluso và anh trai cô Pasquale lại ngồi cạnh tôi. “Chào. Chào.” Tôi kéo mái tóc che hai bên má mẩn đỏ của mình lại.

Buổi lễ nhỏ bắt đầu. Những người được thưởng có: giải nhất Raffaella Cerullo, giải nhì Fernando Cerullo, giải ba Nunzia Cerullo, giải tư Rino Cerullo, giải năm Elena Greco, tức là tôi.

Tôi phì cười, Pasquale cũng thế. Chúng tôi nhìn nhau cười ngặt nghẽo trong khi Carmela lầm bầm khó chịu: “Sao lại cười?” Chúng tôi không đáp lại cô: chúng tôi lại nhìn nhau và lấy tay che miệng cười. Thế là với ánh mắt vẫn chưa dứt khỏi trận cười, với cảm giác hạnh phúc không ngờ, sau khi thầy giáo nhiều lần hỏi một cách vô ích xem có ai trong gia đình Cerullo có mặt không, thì tôi được gọi tên, xếp thứ năm, để lên nhận giải thưởng. Thầy Ferraro trao cho tôi cuốn sách Ba gã cùng thuyền của Jerome K. Jerome cùng nhiều lời khen ngợi. Tôi cảm ơn thầy và hỏi liền một hơi: “Em có thể nhận phần thưởng hộ gia đình Cerullo không thầy, em sẽ đưa lại cho họ.”

Thầy giáo đưa tôi những cuốn sách - phần thưởng của các thành viên nhà Cerullo. Trong lúc chúng tôi bước ra ngoài và Carmela hằn học bước tới chỗ Gigliola đang tán chuyện rất vui vẻ với Alfonso và Gino, Pasquale nói với tôi bằng phương ngữ những điều khiến tôi càng buồn cười hơn về anh Rino, về việc anh ta hỏng cả mắt vì sách vở, về việc ông thợ giày Fernando thức đêm để đọc sách, về bà Nunzia đứng đọc cạnh cái bếp trong lúc nấu mì với khoai tây, tay cầm cuốn tiểu thuyết, tay cầm muôi. Những năm cấp một học cùng lớp với Rino, ngồi cùng bàn với anh - anh ta kể với tôi, cười chảy cả nước mắt - và cả hai bọn họ, anh ta và bạn mình, thậm chí đã giúp đỡ lẫn nhau, sau sáu bảy năm đi học bao gồm cả những lần lưu ban, họ nhọc nhằn lắm mới đọc được cùng lắm là tên các biển hiệu: Muối và Thuốc lá, Cửa hàng thịt nguội, Bưu chính và Điện tín. Thế nên anh ta hỏi tôi về phần thưởng của cậu bạn học cũ.

“Phần thưởng là cuốn tiểu thuyết Bruges - thành phố chết. ”

“Truyện ma à?”

“Em không biết.”

“Anh có thể đi với em khi nào em mang quà cho cậu ấy không? Hoặc hay hơn là chính tay anh có thể đưa cho cậu ấy không?”

Chúng tôi lại cười phá lên.

“Được.”

“Họ đã trao thưởng cho Rino đáng mến của chúng ta. Chuyện điên khùng thật. Lina mới là đứa đọc toàn bộ chỗ sách đấy, ôi trời đất ơi, cô gái đó mới tài giỏi làm sao!”

Sự chú ý của Pasquale Peluso đã an ủi tôi rất nhiều. Tôi thích việc anh ta làm cho tôi cười. Có lẽ tôi không xấu tới nỗi nào, tôi tự nhủ, có lẽ tôi mới là đứa không biết nhìn nhận mình.

Trong lúc đó, tôi nghe thấy tiếng ai gọi. Đó là cô Oliviero.

Tôi chạy đến chỗ cô. Cô luôn nhìn tôi với ánh mắt dò xét rồi bảo rằng, gần như để khẳng định với tôi tính chính đáng của việc phán xét rộng lượng hơn về vẻ ngoài của mình:

“Em xinh quá! Trông em đã phổng phao đến thế này rồi.”

“Cô ơi, không phải đâu ạ.”

“Thật chứ, em xinh như một ngôi sao vậy, em xinh đẹp, khỏe mạnh và có da có thịt lắm! Lại còn giỏi giang nữa. Cô biết em là học sinh giỏi nhất lớp ở trường cấp hai.”

“Vâng.”

“Giờ em sẽ làm gì?”

“Em sẽ đi làm ạ.”

Mặt cô tối sầm lại.

“Không thể thế được, em phải học lên tiếp chứ.”

Tôi nhìn cô đầy ngạc nhiên. Còn gì để học nữa nhỉ?

Tôi không biết gì về hệ thống đào tạo, không biết chính xác điều gì sẽ có sau khi tốt nghiệp cấp hai. Những từ kiểu như trường cấp ba, trường đại học đối với tôi đều không có nghĩa, giống như rất nhiều từ ngư khác mà tôi gặp trong các cuốn tiểu thuyết.

“Em không thể, bố mẹ không cho em đi học đâu.”

“Thầy dạy Văn đã cho em bao nhiều điểm tiếng La tinh?”

“Chín điểm ạ.”

“Em chắc chứ?”

“Chắc ạ.”

“Thế thì cô sẽ nói chuyện với phụ huynh của em.”

Tôi sắp tạm biệt cô. Phải nói là tôi hơi có chút lo sợ. Nếu cô Oliviero thực sự đến tìm bố mẹ tôi để nói chuyện cho tôi học tiếp, cô sẽ lại một lần nữa khơi lên những trận cãi vã mà tôi không muốn phải đối mặt. Tôi thích mọi thứ vốn như nó vẫn thế hơn: đỡ đần mẹ, làm việc trong cửa hàng văn phòng phẩm, chấp nhận sự xấu xí của mình với những nốt mụn, mạnh khỏe, mũm mĩm, như cô Oliviero nhận xét, và vật lộn trong khổ đau. Chẳng phải Lila đã không làm điều đó sao, ít nhất là ba năm trước - không bỏ sang một bên những ước mơ điên rồ của một cô bé và của đứa em gái trong gia đình người thợ đóng giày?

“Cảm ơn cô, tôi nói, hẹn gặp lại cô ạ.”

Nhưng cô Oliviero nắm lấy cánh tay tôi.

“Đừng mất thời gian vì cậu kia, cô vừa nói vừa ám chỉ tới Pasquale đang đứng đợi tôi, cậu ta làm thợ xây, cậu ta sẽ không bao giờ khá hơn được. Hơn nữa cậu ta còn xuất thân từ một gia đình chẳng hay ho gì, bố cậu ta là cộng sản và còn giết ông Achille. Cô không muốn thấy em đi với cậu ta nữa. Cậu ta chắc chắn cũng là cộng sản như bố mình.”

Tôi làm ra vẻ tán thành và rời đi mà không chào từ biệt Pasquale, anh ta đã sững người một lúc. Nhưng sau đó tôi cảm thấy rất vui vì anh ta đi theo sau cách tôi mười bước chân. Anh ta không đẹp trai mà tôi cũng chẳng còn xinh xắn gì. Anh ta có mái tóc xoăn tít, đen, nước da rám nắng, cái miệng rộng và anh ta là con trai kẻ sát nhân, có thể còn là một tên cộng sản.

Đầu tôi cứ quanh quẩn từ cộng sản , một từ vô nghĩa đối với tôi nhưng với cô giáo lại có ấn tượng ngay lập tức về một cái mác mang tính cực đoan. Cộng sản, cộng sản, cộng sản. Từ này có vẻ thú vị đối với tôi. Cộng sản và con trai kẻ sát nhân.

Trong khi đó, Pasquale vượt lên đi cạnh tôi ngay khi qua đoạn rẽ. Chúng tôi đi cùng một đoạn đường đến khi cách nhà chỉ vài mét và lại phì cười. Chúng tôi hẹn nhau ngày hôm sau đến cửa hàng giày để mang sách cho Lila và anh Rino. Trước khi chia tay, Pasquale nói với tôi rằng Chủ nhật tới, anh ta, em gái anh ta và bất cứ ai muốn đều có thể đến nhà Gigliola để học khiêu vũ. Anh ta hỏi tôi nếu muốn đến đó thì có thể rủ Lila đi cùng. Tôi há hốc miệng ngạc nhiên, tôi biết trước mẹ sẽ không bao giờ đồng ý cho tôi tới đó. Nhưng tôi vẫn nói với anh ta: được, em sẽ suy nghĩ về việc đó. Thế rồi anh ta nắm tay tôi và vì tôi còn chưa quen với cử chỉ kiểu như vậy, tôi ngập ngừng, khẽ chạm nhẹ vào tay anh ta, bàn tay rắn chắc, khô ráp, rồi tôi rụt tay lại.

“Anh vẫn làm thợ xây à?” tôi hỏi anh ta, mặc dù tôi đã biết anh ta làm công việc ấy.

“Ừ.”

“Và anh là cộng sản?”

Anh ta nhìn tôi bối rối một hồi.

“Ừ.”

“Và có thật là anh đi thăm bố ở Poggioreale?”

Anh ta trở nên nghiêm nghị:

“Khi nào anh có thể.”

“Tạm biệt anh.”

“Chào em.”

[1] Trong hệ thống giáo dục của Ý, cấp hai gồm ba năm từ lớp 6 đến lớp 8.