Chương 43

Đồng tiền ấy càng khiến tôi nghĩ rằng những gì tôi thiếu thì cậu ấy có và ngược lại, trong một trò chơi hoán đổi và đảo ngược liên tục mà giờ nó khiến chúng tôi không thể thiếu được nhau dù lúc vui vẻ hay buồn đau.

“Cậu ấy có Stefano, tôi tự hỏi sau chuyện cặp kính, cậu ấy búng tay một cái và cặp kính của mình được sửa ngay: mình thì có gì?”

Tôi tự trả lời mình rằng tôi có trường học, thứ quý giá mà cậu ấy đã đánh mất mãi mãi. Đó là sự giàu có của tôi, tôi cố thuyết phục bản thân như vậy. Và thực tế là trong năm đó tất cả thầy cô lại khen ngợi tôi. Học bạ ngày càng sáng chói, thậm chí khóa học từ xa về Thần học cũng diễn ra tốt đẹp, tôi giành được phần thưởng là một cuốn Kinh thánh có bìa màu đen.

Tôi khoe khoang thành công của mình như thể đó là chiếc vòng bạc của mẹ, tuy vậy tôi chẳng biết làm gì với khả năng đó cả. Tôi không thể bàn luận với ai trong lớp về những gì tôi đọc và những ý tưởng nảy ra trong đầu tôi. Alfonso là một chàng trai chăm chỉ, sau thất bại năm trước cậu ta đã trở lại đúng hướng và đủ điểm qua tất cả các môn học. Nhưng khi tôi thử suy ngẫm cùng cậu ta về cuốn Những kẻ đính hôn hay về những cuốn tiểu thuyết kinh điển mà tôi tiếp tục mượn từ thư viện của thầy Ferraro, hoặc thậm chí về Chúa Thánh Thần, cậu ta chỉ ngồi nghe và, vì nhút nhát hay vì không biết gì, cậu ta chẳng nói gì giúp kích thích tôi có những suy ngẫm xa hơn. Ngoài ra, lúc thi vấn đáp cậu ta nói tiếng Ý rất chuẩn, khi nói chuyện riêng cậu ta cũng không bao giờ nói phương ngữ; mà trong phương ngữ rất khó để lập luận về vấn đề mục ruỗng của công lý trên đời, giống như trong cảnh bữa ăn trưa ở nhà quý ông Rodrigo hay về mối quan hệ giữa Đức Chúa Cha, Chúa Thánh Thần và Chúa Jesus, tuy chỉ là cùng một người nhưng theo tôi khi tách làm ba họ buộc phải tuân theo một thứ bậc nhất định và vậy thì ai đến trước, ai đến sau cùng?

Tôi nhớ ra ngay những gì Pasquale từng nói với tôi: trường của tôi, dù có là một ngôi trường tốt, chưa chắc đã là một trong những trường tốt nhất. Tôi kết luận rằng anh ta có lý. Hiếm khi tôi thấy các cô bạn cùng trường ăn mặc diện như mấy cô gái trên phố Via dei Mille. Và cũng chưa bao giờ có chàng trai ăn mặc bảnh bao nào đến đón các cô ngoài cổng trường với những chiếc xe sang trọng hơn của Marcello và Stefano. Cả người có trình độ tri thức cũng hiếm hoi. Chàng trai duy nhất có được danh tiếng giống như tôi là Nino nhưng vì tôi đã cư xử lạnh lùng với anh ấy mà giờ anh cúi gằm mặt bỏ đi, thậm chí không thèm nhìn tôi. Vậy phải làm gì bây giờ?

Tôi cần thể hiện mình, đầu óc tôi ngổn ngang. Tôi cậy nhờ Lila, đặc biệt là trong kỳ nghỉ. Chúng tôi gặp nhau và trò chuyện. Tôi nói với cậu ấy chi tiết về các tiết học, về thầy cô. Cậu ấy chăm chú nghe tôi nói và tôi hy vọng cậu ấy sẽ hứng thú và quay trở lại cái thời khi cậu ấy, bí mật hoặc công khai, chạy ngay đến mượn những cuốn sách giúp cậu ấy theo kịp tôi. Nhưng điều đó không bao giờ xảy ra, giống như thể một phần của cậu ấy đã trói chặt lấy phần còn lại. Thay vào đó cậu ấy lập tức có thói quen thình lình nói chen vào, thường là theo cách mỉa mai. Ví dụ, có lần tôi nói với cậu ấy về khóa Thần học và giải thích, để gây ấn tượng với cậu ấy bằng những vấn đề tôi đang trăn trở, rằng tôi không biết nghĩ thế nào về Chúa Thánh Thần, không hiểu chức năng của Người là gì. “Người là gì vậy?” tôi lớn giọng suy luận, “một thực thể dưới quyền của Đức Chúa Cha và Chúa Jesus, một kiểu sứ giả ư? Hay Người nhiệm xuất từ Chúa Cha và Chúa Con, như một dòng chảy kỳ diệu? Nhưng trong trường hợp thứ nhất, làm sao một thực thể có thể vừa là sứ giả vừa là một với Chúa Cha và Chúa Con được? Như vậy chẳng phải giống như nói bố tôi, người làm gác cổng ở tòa thị chính với chức thị trưởng và với ngài thị trưởng Lauro là một hay sao? Và ngược lại, nếu nhìn vào trường hợp thứ hai, ừm, một chất dịch, mồ hôi, giọng nói toát ta từ một phần của con người: thế nhưng làm sao ta có thể hiểu được Chúa Thánh Thần trong sự tách biệt với Đức Chúa Cha và Chúa Jesus? Hay Chúa Thánh Thần là người quan trọng nhất, còn hai người kia chỉ là hai dạng thức của Người: nếu không phải vậy thì tớ không hiểu chức năng của Người là gì?” Tôi nhớ Lila đang chuẩn bị đi chơi với Stefano: họ đến rạp chiếu phim ở trung tâm cùng với Pinuccia, anh Rino và Alfonso. Tôi nhìn cậu ấy mặc chiếc váy mới, áo khoác mới và từ giờ cậu ấy hoàn toàn là một người khác - thậm chí hai cổ chân cũng không còn gầy trơ ra nữa. Nhưng tôi thấy cậu ấy nheo mắt, như khi cậu tìm cách tóm lấy cái gì đó sắp tuột khỏi tay. Cậu ấy nói tiếng địa phương: “Cậu vẫn mất thời gian với mấy thứ này hả Lenù? Cậu không thấy chúng ta đang bay trên một quả cầu lửa sao? Phần đã nguội nổi trên bề mặt dung nham: người ta xây các tòa nhà, cầu và các con đường trên chính phần đất đó. Thỉnh thoảng lớp dung nham tràn ra khỏi núi lửa Vesuvio hoặc gây ra một trận động đất phá hủy mọi thứ. Hàng đống vi khuẩn có ở khắp mọi nơi khiến ta bệnh và chết. Rồi cả chiến tranh. Khắp nơi đều là cảnh khốn cùng khiến chúng ta trở nên tồi tệ. Mỗi giây trôi qua có thể xảy ra chuyện gì đó khiến cậu đau khổ đến mức cạn cả nước mắt để khóc. Còn cậu thì đang làm gì? Một khóa Thần học trong đó cậu nỗ lực hiểu xem Chúa Thánh Thần là gì ư? Kệ nó đi, quỷ dữ đã tạo ra thế giới chứ không phải Chúa Cha, Chúa Con hay Chúa Thánh Thần đâu! Cậu có muốn xem sợi dây ngọc trai mà Stefano tặng tớ không?” Đó đại khái là những gì cậu ấy nói và điều ấy khiến tôi bối rối. Và đó không phải lần duy nhất: cậu ấy như vậy ngày càng thường xuyên hơn cho đến khi giọng điệu đó cố định, trở thành cách cậu ấy bác bỏ tôi. Nếu tôi nói gì đó về Chúa Ba Ngôi thì, bằng vài câu đáp trả vội vàng nhưng gần như luôn nhẹ nhàng, Lila quét sạch mọi cuộc hội thoại có thể xảy ra và chuyển sang cho tôi xem những món quà của Stefano - nhẫn đính hôn, vòng cổ, bộ váy mới, cái mũ nhỏ, trong khi tất cả chủ đề mà tôi đam mê, thứ giúp tôi đánh bóng bản thân với thầy cô và vì vậy mà họ xem tôi là học sinh xuất sắc, đang mất dần ý nghĩa trong một xó nào đó. Tôi từ bỏ những suy tưởng và những cuốn sách. Tôi chuyển sang ngưỡng mộ những món quà đối lập với ngôi nhà nghèo nàn quen thuộc của ông Fernando sửa giày; tôi mặc thử quần áo và trang sức đắt tiền; tôi gần như nhận ra ngay rằng chúng không bao giờ hợp với tôi bằng với cậu ấy; rồi tôi bỏ về.