Chương 53

Từ đó trở đi tôi liên tục bị gọi đến tham gia vào việc lựa chọn nhiều thứ khác nhau, và thi thoảng - tôi phát hiện ra - người nhờ tôi đến không phải Lila mà là Pinuccia và bà mẹ. Thực chất, chính tôi là người chọn quà cho khách mời. Tôi chọn nhà hàng trên phố Orazio. Tôi còn chọn cả thợ ảnh và thuyết phục bọn họ thêm vào bộ ảnh một đoạn phim quay bằng máy Super 8. Mỗi lần như vậy tôi lại cảm thấy trong khi về phần mình, tôi có hứng thú với mọi thứ, như thể từng vấn đề kia là một lần luyện tập để khi nào đến lượt tôi kết hôn, còn Lila thì lại không mấy quan tâm đến khâu chuẩn bị cho đám cưới. Tôi ngạc nhiên về điều đó, nhưng mọi thứ đúng là như vậy. Thứ cậu ấy thực sự bận tâm là xác lập một lần và mãi mãi rằng, trong cuộc sống tương lai là một người vợ, người mẹ của cậu ấy, bà mẹ và cô em chồng không có quyền lên tiếng trong nhà. Nhưng đó không phải xung đột thường ngày giữa mẹ chồng, em chồng và nàng dâu. Tôi cảm thấy, từ cách cậu ấy lợi dụng tôi và thao túng Stefano, cậu ấy đang vật lộn, từ trong chiếc lồng mà cậu ấy tự nhốt bản thân vào, để tìm cách được là chính mình, thứ lúc này vẫn còn rất mờ mịt với cậu ấy.

Dĩ nhiên là tôi đã mất tất cả các buổi chiều để giải quyết những vấn đề của họ, tôi chẳng học hành gì mấy và tôi thậm chí còn bỏ học vài ba buổi. Hậu quả là bảng điểm học kỳ đầu của tôi thực sự không sáng sủa. Cô giáo dạy tiếng La tinh và tiếng Hy Lạp mới của tôi, cô Galiani yêu quý vẫn đánh giá tôi rất cao, nhưng với Triết học, Hóa học và Toán học tôi chỉ vừa đủ điểm trung bình. Hơn nữa, một sáng nọ tôi đã gặp một rắc rối lớn. Do thầy dạy môn Tôn giáo và Tín ngưỡng không ngừng đả kích phản đối những người cộng sản và chủ nghĩa vô thần của họ, tôi cảm thấy mình buộc phải phản ứng. Tôi không rõ có phải xuất phát từ cảm tình của tôi với Pasquale, người luôn tuyên bố mình là cộng sản, hay đơn giản vì tôi hiểu ra rằng tất cả những điều không tốt đẹp mà vị linh mục này nói ra về cộng sản liên quan trực tiếp đến tôi với tư cách là học trò cưng của nữ cộng sản xuất sắc, cô Galiani. Quả thật, tôi đã giơ tay nói rằng tôi - học trò đã hoàn thành xuất sắc khóa Thần học từ xa, tôi cho rằng số phận của con người đã được phơi bày một cách rõ ràng trước cơn giận dữ mù quáng tự nhiên khi tin vào Đức Chúa Cha, Giêsu và Chúa Thánh Thần - một sự hợp nhất của ba bản thể mà bản thể thứ ba hoàn toàn không cần thiết, chỉ để tạo nên Ba Ngôi, rõ ràng cao quý hơn là chỉ có cặp Chúa Cha - Chúa Con - chẳng khác nào đi sưu tầm tranh trong khi thành phố đang chìm trong biển lửa địa ngục. Alfonso nhận ra ngay tôi đã đi quá xa nên kín đáo kéo áo tôi, nhưng tôi không nghe mà đi đến cùng, cho tới sự so sánh mang tính quyết định đó. Lần đầu tiên tôi bị đuổi ra khỏi lớp và đánh lỗi hạnh kiểm kém trong sổ đầu bài.

Ngay khi bước ra hành lang, tôi cảm thấy bối rối - chuyện gì đã xảy ra? Tại sao tôi lại cư xử thiếu suy nghĩ như vậy? Vì đâu mà tôi tin chắc chắn rằng những gì mình nói là đúng và cần phải được nói ra? - rồi tôi nhớ lại mình từng nói chuyện ấy với Lila và nhận ra rằng tôi đã tự chui vào đống rắc rối này chỉ vì, bất chấp mọi thứ, tôi tiếp tục gán cho cậu ấy đủ quyền lực để cho tôi sức mạnh thách thức thầy dạy Tôn giáo và Tín ngưỡng của tới. Lila không đọc sách, không học hành gì nữa, cậu ấy chuẩn bị làm vợ của anh chàng bán tạp hóa, có thể sau này sẽ làm ở quầy thu ngân thay mẹ của Stefano, còn tôi: Có phải tôi đã có được nghị lực từ cậu ấy để bịa ra hình ảnh so sánh nhằm định nghĩa tôn giáo giống như việc sưu tầm tranh ảnh trong khi thành phố chìm trong ngọn lửa địa ngục không? Hóa ra trường học không phải là tài sản của riêng tôi, từ nay không còn chịu ảnh hưởng của cậu ấy ư? Tôi âm thầm rơi nước mắt trước cửa lớp học.

Nhưng mọi chuyện bất ngờ thay đổi. Nino Sarratore xuất hiện ở cuối hành lang. Sau lần tái ngộ với bố anh ấy, tôi càng có thêm lý do để cư xử như thể anh ấy không tồn tại, nhưng nhìn thấy anh trong hoàn cảnh này, tôi như được sống lại, tôi vội lau nước mắt. Hẳn anh ấy cũng nhận ra có chuyện gì đó không ổn nên đã tiến về phía tôi. Anh ấy đã trưởng thành hơn, yết hầu nhô cao, những đường nét được hé lộ bởi bộ râu lún phún, ánh mắt kiên định hơn. Không thể trốn được anh ấy. Tôi không thể vào lớp, cũng không thể tránh vào nhà vệ sinh, cả hai trường hợp đều sẽ làm phức tạp thêm tình hình nếu thầy giáo bắt gặp. Tôi đứng nguyên tại chỗ và, khi anh ấy đứng trước mặt tôi và hỏi vì sao tôi lại đứng ngoài cửa lớp, chuyện gì đã xảy ra, tôi đã kể hết cho anh. Anh ấy nhíu mày rồi nói: “Anh sẽ quay lại ngay.” Anh ấy biến mất rồi trở lại sau vài phút cùng cô Galiani.

Cô Galiani khen ngợi tôi. “Tuy nhiên bây giờ, cô ấy nói như đang giảng bài cho tôi và Nino, sau cuộc tấn công toàn diện đã đến lúc phải giảng hòa.” Cô ấy gõ cửa lớp học của tôi, đóng cánh cửa lại sau lưng và năm phút sau cô vui vẻ ngó trở ra. Tôi có thể vào lớp với điều kiện phải xin lỗi thầy giáo vì giọng điệu hung hăng của mình. Tôi xin lỗi, vừa lo sợ trước khả năng bị trả thù, vừa hãnh diện vì được Nino và cô Galiani giúp đỡ.

Tôi đã cẩn thận không kể cho bố mẹ chuyện này nhưng tôi đã nói hết với Antonio và anh ta tự hào kể chuyện đã xảy ra với tôi cho Pasquale, rồi đến lượt Pasquale tình cờ gặp Lila vào buổi sáng nọ, do không kiềm chế được cảm xúc vì vẫn còn yêu cậu ấy, không biết nói gì, nên anh ta bám vào câu chuyện của tôi như một chiếc phao cứu sinh và kể cho Lila. Thế là trong chớp mắt, tôi trở thành nữ anh hùng của đám bạn bè thân thiết và cả của một nhóm giáo viên và học sinh tuy ít người nhưng cực kỳ quyết liệt chống lại bài thuyết giáo của thầy dạy môn Tôn giáo và Tín ngưỡng. Trong khi đó, vì tôi nhận ra rằng chỉ xin lỗi vị linh mục này là không đủ nên tôi cố gắng phục hồi tín nhiệm của mình với thầy và những giáo viên có cùng quan điểm với ông. Tôi dễ dàng tách bạch lời nói ra khỏi suy nghĩ của mình: với những giáo viên chuyển sang ghét bỏ tôi, tôi tỏ ra rất tôn trọng, ngoan ngoãn, chăm chỉ, dễ bảo đến nỗi họ nhanh chóng lại coi tôi là một học trò nhỏ rất khá và có thể tha thứ cho tôi vì vài phát ngôn kỳ quặc. Tôi phát hiện ra ngay mình biết cách làm như cô Galiani: cứng rắn bày tỏ quan điểm, đồng thời hòa giải để được mọi người quý mến nhờ những cử chỉ không thể chê trách. Chỉ trong vài ngày, dường như tôi đã quay lại nằm trong tốp đầu những học sinh triển vọng nhất của ngôi trường tồi tàn này, cùng với Nino Sarratore, khi đó đang học lớp 12 và năm đó anh ấy sẽ tốt nghiệp.

Chuyện không dừng lại ở đó. Vài tuần sau, với vẻ mờ ám, Nino đột ngột yêu cầu tôi viết nhanh nửa trang giấy kể về lần tranh luận giữa tôi và vị linh mục.

“Để làm gì?”

Anh ấy giải thích rằng anh đang hợp tác với một tờ báo nhỏ tên là Napoli Dưỡng đường dành cho người nghèo . Anh ấy đã kể lại tình tiết đó ở tòa soạn và họ bảo nếu tôi có một báo cáo chi tiết kịp thời gian thì họ sẽ thử đưa vào ở số tiếp theo. Anh ấy cho tôi xem tờ báo. Đó là một tập giấy màu ghi bẩn bẩn khoảng năm mươi trang. Trong phần mục lục có anh ấy, họ và tên, với một bài báo có tiêu đề “Những con số khốn khổ”. Tôi nghĩ ngay đến bố anh, vẻ thỏa mãn, tự đắc khi ông ta đọc cho tôi bài báo của mình in trên tờ Roma ở bãi biển Maronti.

“Anh cũng làm thơ à?” tôi hỏi.

Anh ấy phủ nhận với vẻ ghê tởm nên tôi đã hứa với anh ngay lập tức:

“Thôi được, em sẽ thử.”

Tôi trở về nhà trong tâm trạng rất kích động. Trong đầu tôi đã có đầy những câu mà tôi sẽ viết ra và tôi nói chuyện rất lâu với Alfonso trên đường về. Cậu ta lo lắng cho tôi và năn nỉ tôi đừng viết gì hết.

“Họ sẽ đề tên của cậu chứ?”

“Ừ.”

“Lenù, chuyện này sẽ càng khiến ngài linh mục tức điên lên và ông sẽ đánh trượt cậu: thầy cô dạy Hóa và Toán cũng đứng về phía ông ấy nữa.”

Sự lo lắng của cậu ta truyền sang tôi và tôi mất tự tin. Nhưng ngay sau khi hai đứa tạm biệt nhau, suy nghĩ có thể sớm đưa tờ báo, bài báo nhỏ của tôi với tên tôi in trên đó cho Lila, cho bố mẹ, cô Oliviero và thầy Ferraro xem đã chiếm thế thượng phong. Rồi tôi sẽ giải quyết hậu quả sau. Tôi đã rất vui sướng khi nhận được lời khen thưởng từ những người có vẻ giỏi hơn (cô Galiani, Nino), trong khi đứng về phe chống lại những người có vẻ kém hơn (vị linh mục, cô giáo dạy Hóa, thầy dạy Toán), nhưng vẫn đối xử với đối thủ của mình theo cách không để mất lòng ai. Tôi sẽ cố gắng để việc đó lặp lại khi bài báo được ra mắt.

Tôi dành cả buổi chiều để viết đi viết lại. Tôi viết ra những câu cô đọng và súc tích. Tôi cố gắng cống hiến cho vị trí của mình phẩm giá cao nhất về mặt lý thuyết bằng cách dùng những từ ngữ khó. Tôi viết: “Nếu như Chúa hiện diện khắp mọi nơi thì Ngài cần gì phải thông qua Chúa Thánh Thần?” Nhưng tôi nhanh chóng viết hết nửa trang giấy, chỉ mới xong phần mở đầu. Phần còn lại thì sao? Tôi bắt đầu lại. Và vì tôi đã được rèn từ hồi tiểu học là phải nỗ lực làm đi làm lại một cách ngoan cường, cuối cùng tôi cũng thu được kết quả có thể chấp nhận và chuyển sang học bài cho ngày hôm sau.

Nhưng chỉ nửa giờ sau, tôi lại nghi ngờ và cảm thấy cần có sự xác nhận. Tôi có thể cho ai đọc bài viết của mình để xin ý kiến? Cho mẹ? Cho mấy đứa em? Cho Antonio? Dĩ nhiên là không, người đó chỉ có thể là Lila. Nhưng nhờ đến cậu ấy nghĩa là tiếp tục công nhận quyền lực của cậu ấy, trong khi thực tế tôi mới là người biết nhiều hơn. Vì thế tôi định không đưa cậu ấy xem nữa. Tôi sợ cậu ấy sẽ xóa sạch nửa trang giấy của tôi bằng một câu ngắn gọn. Tôi còn sợ hơn rằng câu nói đó sẽ ám ảnh tôi và đẩy tôi đến suy nghĩ thái quá rằng cuối cùng tôi sẽ viết câu đó vào đoạn văn nửa trang của mình và phá vỡ cấu trúc cân đối của nó. Tuy vậy, sau cùng tôi đã nhượng bộ và chạy đi với hy vọng gặp được cậu ấy. Cậu ấy đang ở nhà bố mẹ đẻ. Tôi nói với cậu ấy về lời đề nghị của Nino và đưa cậu ấy quyển vở.

Lila thờ ơ nhìn vào trang giấy, cứ như thể chữ viết của tôi làm cậu ấy đau mắt. Y như Alfonso, cậu ấy hỏi tôi:

“Họ sẽ để tên cậu chứ?”

Tôi gật đầu.

“Đúng Elena Greco?”

“Ừ.”

Cô ấy chìa quyển vở cho tôi:

“Tớ không đủ khả năng nói cho cậu là nó hay hay dở.”

“Tớ xin cậu đấy.”

“Không, tớ không làm được đâu.”

Tôi phải nài nỉ. Tôi bảo với cậu ấy, dù biết đó không phải thật, rằng nếu cậu ấy không thích hay thậm chí từ chối đọc bài viết, tôi sẽ không đưa nó cho Nino đem đi in nữa.

Cuối cùng cậu ấy đã đọc. Dường như cậu ấy co cả người lại, như thể tôi đã quẳng cho cậu ấy một gánh nặng. Và tôi có cảm giác cậu ấy đang chật vật nỗ lực để giải phóng từ sâu bên trong mình cô gái Lila xưa kia, cô gái có thể đọc, viết, vẽ, sáng tạo một cách tức thì và tự nhiên của một phản xạ thuộc về bản năng. Khi cậu ấy làm được, mọi thứ có vẻ nhẹ nhàng một cách dễ chịu.

“Tớ gạch đi được không?”

“Được.”

Cậu ấy gạch rất nhiều từ và nguyên một câu.

“Tớ có thể dịch chuyển vài câu không?”

“Được.”

Cậu ấy khoanh tròn một mệnh đề và chuyển nó lên góc trên tờ giấy bằng một đường lượn sóng.

“Tớ có thể chép lại tất cả sang một tờ giấy khác không?”

“Tớ tự làm được mà!”

“Không không, để tớ làm.”

Cậu ấy mất một lúc để chép lại. Khi trả lại tôi quyển vở, cậu ấy nói:

“Cậu giỏi lắm, thảo nào thầy cô toàn cho cậu điểm mười.”

Tôi nhận thấy không có ý gì mỉa mai và đó là một lời khen thực sự. Rồi cậu ấy nói thêm bằng giọng điệu cứng rắn một cách bất ngờ:

“Tớ không muốn đọc gì nữa ngoài những thứ cậu viết.”

“Vì sao?”

Cậu ấy nghĩ ngợi.

“Vì nó làm tớ nhức cả đầu,” rồi cậu ấy dùng ngón tay gõ vào đầu và phì cười.