CHƯƠNG VII NGƯỜI CHỒNG VÀ NGƯỜI TÌNH- ÔM HÔN NHAU-

ÔNG ta háo hức muốn ‘‘biết’’ . ‘‘Có lúc mình trở nên lúng túng, có lúc mình lại không đủ thì giờ để tự mình tìm hiểu, ông thầm nghĩ thế khi nhớ lại lần đầu tiên gặp gỡ Lisa, nhưng bây giờ thì mình phải biết tất cả . Muốn hiểu gấp mọi sự, ông quyết định một cách nóng nảy là đến ngay nhà Troussotzky liền bây giờ; nhưng ông lại đổi ý: Không, tốt hơn là để hắn đến mình, và, trong khi chờ đợi, mình sẽ thanh toán càng nhanh càng hay những công việc ‘‘khốn nạn’’ này đã. Ông bắt đầu hăng hái làm việc, nhưng ông phải nhận là lần này ông quá lơ đãng và không thể nào làm được việc gì trong ngày đó. Đến năm giờ, khi sửa soạn đi ăn, lần đầu tiên, một ý nghĩ có vẻ khôi hài đột nhiên nảy ra trong trí ông: có lẽ chính mình nên nhúng tay vào vụ kiện bằng cách chạy chọt ở Pháp đình, bằng cách tìm cho ra ông luật sư của mình mà rõ ràng là lão ta cố ý lẩn tránh để cho vụ kiện này kéo dài thêm ra. Ý nghĩ đó làm ông bật cười. ‘‘Nếu hôm qua mình có ý nghĩ đó thì chắc là phiền lắm’’. Ông ta tự nhủ với vẻ bằng lòng. Tuy nhiên, dù cho vui vẻ đến mấy, ông cũng càng lúc càng trở nên lơ đãng và nóng nảy, và cuối cùng ông rơi vào một trạng thái vẩn vơ; với mớ tư tưởng bất định, ông chỉ có thể bám víu đến những chuyện vặt vảnh mà không tài nào nghĩ đến chuyện gì gọi là quan trọng, đối với ông. ‘‘Mình cần đến chính hắn ta, đến cái tên đó! Ông tự bảo. Mình phải tìm hiểu hắn ta, rồi sẽ tính sau. Đúng là một cuộc thử sức.’’ Khi trở về nhà vào lúc bảy giờ, không thấy Pavel Pavlovitch đâu cả, đầu tiên ông ngạc nhiên rồi thì ông trở nên tức giận và cuối cùng, việc đó làm ông xúc động một cách khó chịu : ông sợ... ‘‘Chỉ có Trời, chỉ có Trời mới biết nổi việc này kết thúc ra làm sao’’, ông ta lẩm bẩm thế và dù đi ngang đi dọc trong phòng hay nằm dài trên đi-văng, ông vẫn không rời mắt khỏi chiếc đồng hồ treo. Gần chín giờ, Pavel Pavlovitch mới đến. ‘‘Nếu tên này mưu toan đều gì quái quỉ thì chẳng bao giờ hắn còn thể tìm thấy phương cách nào tốt hơn nữa để làm cho mình nổi tam bành; bây giờ mình đang hoang mang cực độ đây’’. Nhưng trong khi nghĩ đến những điều đó, ông bỗng cảm thấy hoàn toàn thoải mái vui vẻ. Trả lời cho câu hỏi đầy vẻ thơ thới của ông: ‘‘Tại sao anh đến chậm thế?’’, Pavel Pavlovitch gượng cười, rồi khác hẳn hôm qua, lão ta ngồi xuống với tư thái ít nhiều thung dung, và với một cử chỉ lơ là, lão ném xuống ghế chiếc nón có băng tang. Vetchaninov nhận thấy ngay thái độ đó và tự nhủ sẽ giữ thế. Bình tĩnh, không một lời thừa thải, sự xúc động lúc nẩy đã tan biến, ông thuật lại cho Pavel Pavlovitch nghe cuộc hành trình với Lisa và người ta đã đón tiếp nó như thế nào; ông giải thích tiếp sự ích lợi cho sức khỏe con bé khi ở đó; và dần dần, như quên hẳn Lisa, ông chỉ nói về gia đình Pogoréltzev. Ông nói về lòng tốt của họ, về mối thâm tình giữa ông với họ, về địa vị quan trọng của Pogoréltzev hiện nay, về ảnh hưởng, về tánh tình nhã nhặn của ông này, và về rất nhiều chuyện tương tự. Pavel Palovitch nghe một cách lơ đãng, đôi khi điểm một nụ cười tinh quái và khinh miệt, và thỉnh thoảng lại ném về phía Veltchaninov những cái nhìn nham hiểm. —- Anh là một người đầy nhiệt tình, ông nói với một nụ cười đểu cáng. — Còn anh hôm nay, anh thật khó tính, Veltchaninov nhận xét với vẻ hơi cáu kỉnh. — Và tại sao tôi lại không có quyền ác độc theo mọi người? Pavel Pavlovitch la um lên như một chiếc lò xò bị nén lâu ngày chỉ chờ dịp là bung ra. — Tùy anh, Veltchaninov đáp lại với một nụ cười diễu cợt. Tôi tưởng là có lẽ có chuyện gì xảy đến cho anh. — Phải, đã có chuyện xảy đến cho tôi, Pavel Pavlovitch hét lên như là muốn khoe điều đó. — Chuyện gì thế ? Pavel Pavlovitch chưa vội trả lời ngay. — Lại cái anh chàng Stépane Mikhailovitch... Bagaoutov ngông nghênh của chúng ta, cái con người trẻ tuổi hào hoa ở Pétersbourg, cái con người lịch sự của xã hội thượng lưu ấy mà! — Anh ta lại không tiếp anh nữa hay sao? — Có chứ... lần này, họ đón tiếp đàng hoàng. Lần đầu tiên, họ mời tôi vào nhà, và tôi đã diện kiến anh ta... Nhưng là để chiêm ngưỡng một cái xác chết! — Sao ! Bagaoutov chết rồi à? Veltchaninov tỏ vẻ ngạc nhiên dù rằng trong thâm tâm việc đó không làm ông ngạc nhiên chút nào cả. — Phải, ông bạn cố tri và chung thủy của chúng ta đã bỏ chúng ta! Anh ta chết vào khoảng trưa qua và tôi chẳng biết gì cả! Và có thể ngay trong giờ phút đó, tôi lại đến hỏi thăm tin tức anh ta! Ngày mai sẽ làm lễ an táng; và ảnh đã được liệm trong một chiếc quan tài lót nhung đỏ có nẹp vàng... Ảnh chết vì bị sốt nặng. Vâng, họ đã để cho tôi vào nhìn anh ấy lần cuối. Tôi đã nói với người nhà rằng tôi là bạn thân của anh ta và họ đã để cho tôi vào. Nhưng xin anh cũng hiểu cho! Cái vụ anh ta, người bạn chí thiết và cố cựu của chúng ta đã chơi xỏ tôi! Có lẽ vì chỉ muốn gặp ảnh mà tôi đã đến Pétersbourgl — Nhưng anh giận chuyện gì? Veltchaninov nói, ảnh có làm điều gì quá đáng đâu? — Tôi nói thế là vì tôi thương tiếc anh ta, người bạn quý hóa đó... Anh có biết, ảnh đã như thế nào đối với tôi không? Và thình lình, với một cử chỉ bất ngờ, Pavel Pavlovitch dựng hai ngón tay trên cái đầu sói như cặp sừng, và lặng lẽ cười. Với cặp sừng trên đầu, ông ngồi cười như thế khoảng nửa phút, mắt nhìn thẳng vào mắt Veltchaninov với một vẻ trâng tráo đắc thắng. Veltchaninov sửng sốt như nhìn thấy bóng ma; nhưng sự kinh ngạc chỉ kéo dài trong chốc lát rồi thì một nụ cười nhạo báng và trầm lặng, gần như là xấc xược, dần dần hiện lên trên môi. — Như thế có nghĩa gì? Ông chậm rãi nói với một giọng thờ ơ. — Đó là một cặp sừng, Pavel Pavlovitch trả lời cộc lốc và bỏ tay xuống. — Cặp sừng của anh? — Phải, cặp sừng của tôi và do tôi đã thu nhận được ! Và Pavel Pavlovitch lại cười nham nhở. Cả hai cùng im lặng. — Anh thật là can đảm, Veltchaninov thốt lên. — Tại sao? Vì tôi đã cho anh thấy cặp sừng đó ? Aléxéi Ivanovitch này, tốt hơn là anh mời tôi món gì đi. Suốt một năm trời ở T..., tôi đã khoản đãi anh rồi... Hãy cho mang một chai rượu, cổ tôi khô ráo rồi này. — Rất hân hạnh. Đáng lý anh nên nói từ hồi nãy kia. Anh dùng gì nào? — Tại sao lại nói anh? Nói chúng ta chứ? Chúng ta sẽ cùng nhậu, phải không anh? Pavel Pavlovitch nhìn chòng chọc vào mặt Veltchaninov với một vẻ thách thức nhưng cũng pha lẫn đôi chút lo sợ kỳ lạ. — Sâm-banh nhé? — Còn thứ gì khác hơn bây giờ? Chúng ta chưa đến nỗi phải uống Vodka mà! Veltchaninov thong thả đứng dậy, gọi Mavra và bảo bà ta đem rượu lên. — Để đánh dấu cuộc tương phùng vui vẻ của chúng ta sau chín năm xa cách ! Pavel Pavlovitch cố gắng nói bông lông nhưng không kết quả. Anh, chỉ mình anh thôi, là người bạn chân thành của tôi. Stépane Mikhailovitch Bagaoutov không còn nữa. Và như một thi sĩ đã viết : Vĩ nhân Patrocle không còn nữa, Còn lại tên hèn Thersite thôi ! Và đọc đến chữ ‘‘Thersite’’ , ông trỏ vào mình. ‘‘Nào, đồ súc vật, hãy giải thích ngay đi ! Tao không ưa những lời bóng gió,’’ Veltchaninov nhủ thầm. Cơn giận dữ ngầm sôi trong huyết quản, nhưng nãy giờ ông đã cố hết sức nhịn nhục. — Nhưng này anh, ông bắt đầu với ít nhiều bực dọc, nếu anh buộc tội Stépane Mikhailovitch như thế, (bây giờ ông không còn gọi thân mật là Bagaoutov nữa) thì đó là một điều hạnh phúc cho anh vì kẻ xúc phạm anh đã chết rồi; vậy thì ai làm phiền anh đây? — Tại sao đó là một điều hạnh phúc? Hạnh phúc nào? — Tôi căn cứ trên tâm tình của anh mà xét đoán. — Hi... Hi... trong trường hợp này, anh lầm rồi; một nhà hiền triết đã nói: ‘‘Một kẻ thù còn sống lại là một chuyện hay hơn nữa. Hi... hi... — Nhưng anh đã thấy anh ấy sống trong suốt năm năm trời, anh đã thấy hằng ngày, tôi nghĩ thế; anh đã có đủ thì giờ để nhìn ngắm hắn ta kia mà, Veltchaninov nhận xét một cách cay độc và xấc xược. — Nhưng... tôi đã biết được gì về anh ấy? đột nhiên Pavel Pavlovitch lại la um lên như chiếc lò xo bung ra, xen lẫn một niềm vui nào đó vì ông được hỏi một câu mà ông đã chờ đợi từ lâu. Trong trường hợp này, anh cho tôi là thứ người nào, hở Aléxéi Ivanovitch ? Một vẻ gì mới lạ, bất ngờ rực sáng trong tia nhìn của ông và thay đổi hoàn toàn khuôn mặt cho đến lúc đó hãy còn méo mó vì những nét nhăn bần tiện và hung dữ. — Sao? Có lẽ nào anh không biết gì cả sao? Veltchaninov thốt lên, giọng kinh ngạc cực độ. — Tôi biết gì về ảnh? Tôi biết gì về chuyện đó ? Ồ ! các anh, giòng giống của Thiên Đế ! Đối với anh, con người bất quá chỉ là một con chó và xét đoán mọi người theo cái bản tánh ti tiện đó. Của anh đấy! Anh hãy ‘‘dộng’’ đi ! — Và ông ta giận dữ đấm mạnh nắm tay xuống bàn; nhưng cử chỉ này bỗng làm ông ta hoảng sợ, và ông ném cái nhìn lo ngại về phía Veltchaninov. Ông này chồm đậy. — Nghe đây, Pavel Pavlovitch, anh hãy biết cho điều này là tôi hoàn toàn dửng dưng đối với chuyện anh biết hay không. Nếu anh không biết rõ anh ấy, việc đó là một vinh hạnh cho anh, dù rằng... Vả lại, tôi không hiểu nỗi vì sao anh lại chọn tôi mà giải bày tâm sự... — Anh không phải là người tôi nhắm đến... Anh đừng giận, không phải anh đâu, Pavel Pavlovitch thì thầm, mắt nhìn xuống đất. Mavra bước vào với chai sâm banh. — Đây rồi ! Pavel Pavlovitch la lên, sung sướng ra mặt vì có dịp khuây khỏa. — Cho mấy cái ly đi, má nhỏ ! Tốt ! Chúng tôi không cần thêm gì nữa đâu ! Rượu đã khui rồi à ! Danh giá và vinh quang thay cho bà, hỡi con người khả ái kia ! Và bây giờ hãy cút đi. Rồi trở lại đàng hoàng, ông lại nhìn Veltchaninov với vẻ xấc xược. — Anh hãy công nhận đi, ông ta mia mai, anh thích thú câu chuyện đó chứ không phải ‘‘dửng dưng’’ như anh đã nói; anh thích thú đến cái độ anh ân hận nếu giờ đây tôi đứng dậy ra về mà không giải thích gì cho anh biết. — Thú thật với anh là tôi chẳng có gì phải ân hận cả. ‘‘Đò nói dối!’’ Nụ cười của Pavel Pavlovitch đã nói lên ý nghĩ đó. — Vậy thì, bắt đầu nào !—Ông rót rượu ra ly— Mời anh ! Ông vừa nói vừa nâng ly lên. Hãy uống mừng cho vong linh của người bạn Stépane Mikhailovitch khốn khổ của chúng ta đã trở về với Chúa. Ông nâng ly lên và uống. — Tôi không chấp nhận loại rượu mừng kiểu này và tôi không uống, Veltchaninov đặt ly xuống — Sao vậy? Đây là một ly rượu mừng thú vị mà. — Anh nghe đây ! Khi vào đây, anh đã ngà ngà rồi chứ? — Dĩ nhiên, tôi có nhậu lai rai. Tại sao anh hỏi tôi chuyện đó? — Không có gì; nhưng hình như hôm qua và nhất là sáng nay anh thành thật thương tiếc Natalia Vassilievna. — Và ai dám bảo với anh là giờ phút này, tôi hết tiếc thương nàng? Pavel Pavlovitch, chợt nhổm dậy như lúc nãy. — Không phải vì việc gì đó, nhưng anh nên công nhận là anh có thể lầm về những gì có liên quan đến Stépane Mikhailovitch, và như thế là nguy hiểm lắm đấy. Pavel Pavlovitch cười quỷ quyệt và nháy mắt ra dấu. — À ! Anh muốn biết vì sao tôi biết được sự thật về Stépane Mikhailovitch hả! Veltchaninov đỏ mặt. — Tôi xin nhắc lại anh hay là chuyện đó không ‘‘ ăn nhằm’’ gì đến tôi cả. ‘‘ Nếu mình tống cổ nó ra khỏi nhà với chai rượu?’’ Ông tự hỏi với sự giận dữ trong lòng, và ông càng cảm thấy thẹn thùng hơn nữa. — Không có gì đáng kể ! Pavel Pavlovitch nói như là muốn khích lệ Veltchaninov. Và ông lại rót thêm rượu vào ly... Tôi sẽ giải thích anh rõ vì sao tôi biết tất cả, và tôi sẽ thỏa mãn cả những ước muốn sôi nổi nhất của anh... Vì anh là một người nhiệt tình, anh Aléxéi Ivanovitch ạ, một người vô cùng nhiệt tình kia mà ! Hi... hi... Nhưng hãy cho tôi một điếu thuốc đã, vì từ tháng ba đến giờ... — Thuốc đây. — Tôi đã trở nên hư hỏng từ tháng ba, Aléxéi Ivanovitch ạ, và đầu đuôi câu chuyện như thế này. Anh hãy nghe đây. Như anh biết—giọng ông càng lúc càng trở nên thân mật — bệnh lao phổi là một chứng bệnh kỳ quặc: người mắc bệnh không bao giờ ngờ rằng ngày mai mình không còn ở trên cõi đời này nữa. Tôi nói anh nghe: năm tiếng đồng hồ trước khi từ giã trần gian, Natalia Vassilievna hãy còn lo sửa soạn để hai tuần sau đến thăm bà cô ở cách chúng tôi khoảng bốn mươi dặm. Phần khác, chắc anh cũng rõ về thói quen, hay đúng hơn là cái tật của nhiều bà, nhiều ông muốn lưu lại tất cả những thư từ giấy má dù cổ lỗ sĩ đến đâu, có liên hệ đến mối tình của họ. Cách chắc chắn nhất là ném cả vào lửa, có phải vậy không anh? Nhưng mà không, họ giữ gìn cẩn thận từng mảnh giấy nhàu nát đó trong hộp, họ lại còn đánh số theo năm, theo ngày và sắp xếp thứ tự. Làm như thế, có lẽ họ được an ủi phần nào, tôi không biết có phải như vậy không; nhưng chắc là để nhắc nhở cho họ những kỷ niệm êm đềm. Vậy thì, năm giờ trước khi từ trần, Natalia Vassilievna vẫn còn chuẩn bị việc đi thăm bà cô và dĩ nhiên là không nghĩ gì đến cái chết dù cho giờ cuối cùng sắp đến, và nàng vẫn còn mãi chờ Bác sĩ Koch. Cuối cùng, Natalia Vassilievna đã qua đời và cái hộp con con bằng gỗ mun có cẩn bạc và xa cừ còn lại trên bàn giấy. Đó là một cái hộp nho nhỏ, xinh xinh, có khóa, đã có từ lâu trong gia đình và của bà nàng để lại. Và nhờ cái hộp nhỏ đó mà tôi biết hết mọi sự, không sót một việc gì trong suốt hai mươi năm nay kể từng ngày, từng năm. Và vì Stépane Mikhailovitch là một người say mê văn chương và anh ta có gởi cho tòa soạn một tạp chí nọ một truyện ngắn cảm động; do đó, trong chiếc hộp kia có đựng ngót trăm tác phẩm của ảnh. Chuyện này kéo dài cả năm năm trời. Một vài bài văn lại được chính tay Natalia Vassilievna ghi chú. Anh nghĩ sao? Thú vị cho ông chồng đấy chứ? Veltchaninov vội vàng kiểm soát lại ký ức và nhớ lại là mình chưa hề viết cho Natalia một lá thư hay một mảnh giấy nhỏ nào. Thật ra, ông có gởi từ Pétersbourg đến hai lá thư nhưng lại gởi cho cả hai vợ chồng như Natalia Vassilievna và ông đã giao ước từ trườc. Lá thư cuối cùng của Natalia Vassilievna báo cho ông biết sự kết thúc dứt khoát mối liên lạc giữa hai người, đã không được ông trả lời. Sau khi kể xong, Pavel Pavlovitch im lặng đúng một phút, cười nụ và hình như ông mong chờ một câu trả lời. — Tại sao anh không trả lời câu tôi hỏi? Cuối cùng ông hỏi với một sự phiền muộn ra mặt. — Câu hỏi nào ? — Câu hỏi về chuyện tình cảm của người chồng khi tìm ra được cái loại hộp mà tôi nói đó. — À ! Can cớ gì đến tôi ! —Veltchaninov phác một cử chỉ bực tức, đứng dậy và bước ngang, bước dọc. — Tôi cá là anh đang nghĩ thầm: ‘‘Mầy đúng là một thằng vô luân khi chính mầy kể lại câu chuyện nhục nhã đó của mầy !’’ — Hì...hì...hì... Anh thật khó tính! — Tôi không nghĩ điều gì giống như anh nói cả. Trái lại, chính anh quá tức giận vì cái chết của kẻ gieo nhục cho anh, và, hơn nữa, anh quá chén rồi đấy. Tôi không thấy có gì là đáng kỳ lạ cả; tôi không hiểu rõ vì sao anh muốn, anh cần Bagaoutov còn sống; tôi kính trọng sự tức giận của anh, nhưng... — Nhưng theo anh, vì sao tôi lại cần đến Bagaoutov? — Đó là chuyện của anh. — Tôi cá là anh muốn thấy một cuộc thách đấu? — Dẹp anh đi ! Veltchaninov mỗi lúc mỗi khó dằn lòng, la lên. Theo tôi, thiết tưởng trong những trường hợp tương tự... người có đôi chút phẩm giá không thể nào cho phép mình có những lời nhảm nhí, những bộ tịch lố lăng, những câu bóng gió đê tiện, chỉ hạ tư cách mình xuống mà thôi. Trái lại, họ phải hành động cởi mở, bộc trực như là một người có danh giá. — Hi.., hi... hi... Và có lẽ tôi không phải là một người danh giá? — Một lần nữa nhắc anh hay, đó là việc của anh... Nhưng cái quái quỷ gì xui khiến anh cần đến Bagaoutov như thế? — Nhưng, chỉ để chiêm ngưỡng dung nhan anh bạn thân đó thôi. Và nếu có thể chúng tôi sẽ khui một chai rượu và vui vẻ nhậu chung với nhau. — Anh ta sẽ không nâng ly với anh đâu. — Vì sao ? Noblesse oblige (Quý tộc bắt buộc) mà lại ! Anh không uống chung với tôi đó sao? Và anh ấy nào có cao quí gì hơn anh đâu? — Tôi đâu có uống. — Lòng kiêu hãnh bất thần đó xuất phát từ đâu vậy? Veltchanov bỗng cười rộ lên. — Xéo đi ! Anh đúng là một kẻ hung tợn. Tôi tưởng anh chỉ là một người chồng muôn thuở và không là gì nữa cả. — ‘‘Người chồng muôn thuở’’ là cái gì vậy?. Cái đó nghĩa ra làm sao? Pavel Pavlovitch hỏi lại liền và vểnh tai nghe. — Đó là một loại chồng. Nói ra thì dài dòng lắm. Thôi, tốt hơn anh nên về đi ! Vả lại đã đến giờ rồi, và anh làm phiền tôi nhiều lắm. — Và ‘‘hung tợn’’ nữa chứ? Anh đã nói ‘‘hung tợn’’ kia mà. — Tôi nói anh là một ‘‘kẻ hung tợn’’ . Đó chỉ là một cách nói đùa. — ‘‘Kẻ hung tợn’’ là như thế nào? Aléxéi Ivanovitch, nhờ ơn Thượng Đế, tôi van anh, anh hãy giải thích cho tôi rõ — Thôi đủ rồi ! Veltchaninov cắt ngang với một vẻ giận dữ. Đã đến giờ anh về rồi. Anh về đi! — Không, chưa đủ đâu ! Pavel Pavlovitch la lớn và nhổm dậy. Nếu tôi có quấy rầy anh chăng nữa, tôi thấy cũng chưa đi đến đâu, vì trước hết chúng ta phải cụng ly và uống chung với uhau đã chứ. Anh hãy uống đã và rồi tôi sẽ đi, còn bây giờ thì chưa có gì gọi là đủ cả, đối với tôi. — Pavel Pavlovitch, anh có cút đi không, có hay là không? — Tôi sẽ xéo tức thì, nhưng trước hết, hãy uống đã. Anh vừa nói rõ ràng là anh không muốn uống với tôi, nhưng tôi, tôi lại muốn anh uống chung với tôi. Ông ta không làm bộ mà cũng không nói đùa. Có cái gì biến cải trong ông, và sắc mặt, và giọng điệu của ông đều thay đổi đến độ làm cho Veltchaninov phải sửng sốt. — Ê ! Aléxéi Ivanovitch, uống đi chứ ! Đừng từ chối đấy nhé! Pavel Pavlovitch vừa nói tiếp, vừa nắm chặc tay Veltchaninov và nhìn chòng chọc vào mặt ông này. Đối với ông ta, sự quan trọng, hiển nhiên không phải nơi ly rượu. — Cũng được... vâng, tôi sẽ uống... Veltchaninov ấp úng. Nhưng... đây chỉ là dấm... — Còn đúng hai ly... Tồi thật đấy, nhưng chúng ta sẽ cụng và sẽ uống hết. Đây, ly rượu của anh đây. Họ cụng ly và uống cạn. — À ! Nếu được như vậy, nếu được như vậy ! ... Chà! Pavel Pavlovitch bưng lấy trán và ngồi như thế trong giây lát. Veltchaninov tưởng rằng ông ta sắp nói một lời dứt khoát. Nhưng Pavel Pavlovitch không nói gì cả; ông chỉ nhìn Veltchaninov và lặng lẽ cười, nụ cười lúc nãy, nụ cười tinh quái và đầy ẩn ý. — Muốn gì, tên say rượu khốn kiếp? Anh coi thường tôi quá! Veltchaninov vừa dậm chân vừa la lớn, giọng tức giận. — Đừng la, đừng la! Tại sao lại phải hét lớn? Ông kia vội vã nói và ra dấu can gián. Tôi không có ý khinh thường, nhạo báng anh. Không ! Anh có biết hiện giờ anh là thế nào của tôi không? Và đột nhiên, ông nắm bàn tay Veltchaninov và hôn. Ông này sửng sốt. — Đó, đối với tôi hiện giờ, anh là thế đó! Và bây giờ, tôi ‘‘dông’’ nghe. — Khoan ! Khoan đã! Veltchaninov kêu lên sau khi đã lấy lại bình tĩnh. Tôi quên nói với anh là... Đã ra gần đến cửa, Pavel Pavlovitch quay lại. — Anh... anh, Veltchaninov lẩm bẩm một cách vội vàng và thẹn thùng, ông không dám nhìn thẳng người khác, ngày mai thế nào anh cũng phải đến cho biết nhà ông bà Pogoréltzev và đề cám ơn họ... Thế nào anh cũng phải đến... — Vâng, thế nào cũng phải đến? Tôi hiểu rõ mà, Pavel Pavlovitch đáp lại với một sự vội vã quá đáng và phác một cử chỉ gẫy gọn như muốn nói là không cần phải nhắc lại ông điều đó nữa. — Và, hơn nữa, Lisa đang sốt ruột chờ anh. Tôi đã hứa... — Lisa !— Pavel Pavlovitch lộn lại. Anh có biết trước kia và bây giờ, đối với tôi, Lisa là gì không? Phải, nó là gì trước kia và bây giờ không? ông chợt la lên như không thể dằn lòng nổi... Nhưng để sau đã, tất cả chuyện đó để sau hẵn hay... Còn bây giờ, anh biết không, anh Aléxéi Ivanovitch, uống rượu không thôi chưa đủ đâu, tôi còn muốn một chuyện khác nữa kia... Ông đặt nón xuống bàn và nhìn Veltchaninov như lúc nãy, hơi thở hổn hển. — Hôn tôi đi, Aléxéi Ivanovitch! Ông đột nhiên đề nghị. — Anh say rồi ! Veltchaninov giật mình la lên. — Phải, tôi say nhưng anh hãy hôn tôi cái đã. Aléxéi Ivanovitch, hôn tôi đi ! Hồi nãy tôi đã chẳng hôn tay anh đó sao? Aléxéi Ivanovitch im lặng trong giây lát như là vừa lãnh một gậy trên đầu. Rồi bỗng nhiên, ông cúi xuống hôn môi Pavel Pavlovitch. Ông này chỉ cao ngang vai ông và miệng nồng nặc mùi rượu. Và ông cũng không hoàn toàn biết chắc là mình có hôn ông ấy hay không. — Vậy thì, bây giờ... bây giờ..., Pavel Pavlovitch lại la lên, như bị cơn say lôi cuốn và mắt rực sáng. Đây là những gì tôi muốn nói với anh : Lúc nãy tôi đã nghĩ: ‘‘Sao ! cả tên này nữa à ! Nếu có cả nó nữa thì biết tin ai bây giờ?’’ Đột nhiên, Pavel Pavlovitch khóc ròng. — Bây giờ anh đã biết anh là người bạn như thế nào đối với tôi rồi chứ? Và ông ta lủi nhanh, tay cầm nón. Veltchaninov đứng im giữa phòng trong mấy phút như kỳ Pavel Pavlovitch đến đầu tiên. — ‘‘À ! Nó chỉ là một thằng hề say sưa, không hơn không kém’’, và ông phác một cử chỉ khinh miệt. ‘‘Phải, không hơn không kém’’, ông lập lại một cách quả quyết như ông đã thay áo quần và đi nằm.