CHƯƠNG XII ĐẰNG NHÀ ZAKHLÉBININE

GIA đình Zakhlebinine quả đúng như lời Veltchaninov phát biểu là ‘‘một gia đình rất đàng hoàng’’: ông Zakhlébinine giữ một địa vị then chốt và rất được quý trọng. Những gì mà Pavel Pavlovitch đã nói về nguồn lợi của ông ta cũng đúng nốt. ‘‘Hình như họ đang sống một cuộc sông dư dã, nhưng nếu người cha qua đời thì gia đình này chẳng còn gì nốt.’’ Zakhlébinine tiếp đón Veltchaninov rất niềm nở; địch thủ ngày qua bây giờ đã trở thành một người bạn. — Như thế này thật là quý hóa, xin có lời ngợi khen, chủ nhà tỏ ngay thái độ trong những lời nói đầu, những lời nói với một giọng nhu hòa nhưng trịnh trọng. Chính tôi đã cố nài nỉ hai bên cùng bải nại và điều đình với nhau, và ông Piotr Karlovitch (luật sư của Veltchaninov) thật là một người hiếm có về mặt này. Ông sẽ lãnh sáu mươi ngàn rouble mà khỏi phải cãi cọ, dây dưa ! Mà vụ kiện này có thể kéo dài đến ba mươi năm đó! Veltchaninov được giới thiệu ngay với bà Zakhlébinine, một người đàn bà có tuổi, phốp pháp với một khuôn mặt mệt mỏi và tầm thường. Tiếp đến, mấy cô con lần lượt ra mắt. Đông lắm: mười, hay mười hai lận. Veltchaninov không tài nào đếm được, cô này bước vào, cô kia bước ra; nhưng trong số đó cũng có cả mấy cô ở nhà bên cạnh, những cô bạn của gia đình này. Biệt thự của ông bà Zakhlébinine là một ngôi nhà đồ sộ bằng gỗ, kiến trúc theo một kiểu chưa từng có và kỳ quái với rất nhiều dãy nhà ngang được cất trong nhiều thời kỳ khác nhau. Ngôi nhà lại có một khu vườn rộng, rất rộng ăn lan đến những ba hay bốn biệt thự khác nữa, khu vườn này là của chung và việc đó đã tự nhiên giúp cho các cô Zakhlébinine với các cô bạn láng giềng dễ gần gũi nhau hơn nữa. Ngay trong những lời nói đầu, Veltchaninov nhận thấy là cả nhà đang chờ đợi mình và cuộc viếng thăm này đã được Pavel Pavlovitch trịnh trọng báo trước như là một buổi ra mắt của một người bạn thân muốn làm quen với gia đình Zakhlébinine. Cái nhìn sắc bén của ông đã khám phá ra ngay cái hậu ý của cuộc tiếp đón này, một cuoc-5 tiếp đón dành riêng cho ông, bằng vào sự tiếp đãi ân cần có phần nào thái quá của ông bà, bằng vào một vài dáng điệu có vẻ sửa soạn, bằng vào những y phục và đồ trang sức chau chuốt của các cô (dĩ nhiên đây là một buổi lễ), ông ngờ là Pavel Pavlovitch đã mưu mô làm nẩy nở một vài một vài hy vọng nào đó trong gia đình này bằng cách nói bóng nói gió về ông, dĩ nhiên là như vậy, như là một người thuộc ‘‘thành phần thượng lưu’’, giàu có, chán cuộc sống độc thân và có thể sẵn sàng ‘‘cắm neo’’ và yên phận, ‘‘nhất là ông lại vừa hưởng gia tài’’. Hình như cô cả, cô Katérina Fédosséivna, người con gái hai mươi bốn tuổi rất dễ thương mà Pavel Pavlovitch đã nói đến, có vẻ hợp với hoàn cảnh. Cô ta nổi bật giữa mấy chị em với trang phục cầu kỳ, với mái tóc chải bới một cách độc đáo. Mấy người em và mấy cô kia có vẻ hoàn toàn tin chắc Veltchaninov đến là ‘‘vì Katia, là để xem mặt cô này’’. Suốt trong ngày hôm đó, những tia nhìn và ngay cả trong những lời nói không kềm giữ nổi của họ, khiến ông tin thêm giả thuyết trên. Katérina Fédosséievna là một cô gái tóc vàng, cao to, gần như là đẩy đà, với một khuôn mặt xinh xinh, với tánh tình rõ ràng là hiền lành, thụ động, có phần nào nhu nhược. ‘‘Cô ta vẫn còn là con gái thì lạ thật, dù không muốn Vechaninov vẫn thầm nghĩ như thế, khi nhìn cô ấy với một niềm vui sướng; cô ta không có của hồi môn, đành thế, và rồi đây cô ta sẽ trở nên phốp pháp một cách thái quá, nhưng hiện giờ thì cũng vẫn có thể có người yêu chuộng...’’ Mấy cô em cũng không đến nỗi tệ lắm, và trong số các cô láng giềng, ông nhận thấy có một vài khuôn mặt dễ thương và đẹp nữa là đằng khác. Chuyện này làm cho ông thích thú; vả lại, ông cũng có ý riêng khi mới bước vào. Nadièjna Fédosséievna, người thứ sáu, cái cô còn đi học, người con gái đã được Pavel Pavlovitch xem như là vị hôn thê, bắt mọi người chờ đợi. Veltchaninov đợi cô bé với một sự nôn nóng làm cho chính ông cũng phải ngạc nhiên nhưng trong thâm tâm thì ông lại xem thường. Cuối cùng, cô nàng bước vào với một người bạn gái, Maria Nikitichna, một cô gái tóc nâu có khuôn mặt lanh lợi và láu lĩnh; mà về sau chúng ta rõ thêm là Pavel Pavtovitch có vẻ ngán cô ả này lắm. Sự xuất hiện này không phải là không có tác dụng. Cái cô Maria Nikitichna đó, khoảng hai mươi ba tuổi, vui vẻ và thông minh, là cô giáo kiêm quản gia của lũ trẻ nhà quen bên cạnh; xưa nay ông bà Zakhlébinine, vẫn xem cô như người trong gia đình và mấy cô con gái cũng quý mến cô ta lắm. Rõ ràng là giờ đây, nhất là Nadia không thể nào chịu thiếu sự có mặt của cô ta được. Thoáng nhìn, Veltchaninov nhận thấy ngay là các cô ấy, ngay cả những cò bạn láng giềng nữa, đều đồng lòng chống lại Pavel Pavlovitch, và, một phút sau khi Nadia bước vào, ông thấy là cô này cũng ghét ông kia nốt. Ông cũng nhận thấy Pavel Pavlovitch không hay biết gì việc đó hay là lão ta không muốn hay biết. Phải công nhận Nadia đẹp nhất trong đám: đó là một cô bé tóc nâu với vẻ man dại, liều lĩnh như một tên cảm tử, một nữ quái với đôi mắt sáng ngời, với nụ cười dịu dàng, dù rằng đôi khi có vẻ tàn nhẫn, với đôi môi chín mọng, với hàm răng đều đặn, với dáng người mảnh mai, dong dỏng; khuôn mặt tuy còn trẻ thơ nhưng đã ánh lên những ý nghĩ đầy dẫy nhiệt tình. Tuổi trăng tròn của cô ta được nhận thấy trong từng cử chỉ, trong từng lời nói mà thôi. Về sau này, ông thấy quả thật cô bé có mang một cái cặp sách bằng vải dầu như Payel Pavlovitch đã thấy trong lần đầu, nhưng hiện giờ thì cô ta không mang gì cả. Cái vòng không có tác dụng nào cả mà lại gây một ấn tượng khó chịu. Khi thấy vị hôn thê, Pavel Pavlovitch đến gần với nụ cười, ông trao món quà và viện cớ là ‘‘trong lần trước ông cảm thấy vô cùng vui sướng khi được nghe Nadia Fédosséievna vừa hát vừa đệm dương cầm bản tình ca tuyệt diệu đó...’’ Ông lúng túng, không biết kết luận như thế nào và ngây người ra. Ông cố dúi món quà vào tay Nadia nhưng cô này không muốn nhận và, mặt đỏ bừng vì hổ thẹn và tức giận, cô thu tay ra đằng sau. Cuối cùng, cô ta xoay mình một cách xấc xược về phía mẹ, bà này có vẻ ngượng nghịu, và nói lớn : — Má, con không nhận đâu. — Cầm lấy và cám ơn đi con, ông cha phán với giọng cương quyết và nghiêm khắc; nhưng chính ông, ông cũng không bằng lòng. ‘‘ Vô ích, vô ích’’, ông khẽ nói cho Pavel Pavlovitch nghe với một vẻ đầy ý nghĩa. Không thể làm cách nào hơn, Nadia đành nhận hộp quà và, mặt cúi gầm xuống, cô cúi chào theo kiểu các con bé: cô vội gập người xuống rồi đứng thẳng dậy tức thì như một chiếc lò so bung ra. Một cô chị đến gần để xem chiếc vòng, và Nadia đưa cho cô đó cái hộp còn đậy kín như muốn nói rõ là cô ta không thèm cả đến chuyện nhìn món trang sức đó. Người ta lấy chiếc vòng ra khỏi hộp và chuyền cho nhau xem, nhưng tất cả đều ngắm nghía trong im lặng và một vài cô còn điểm cả một nụ cười mỉa mai nữa. Chỉ một mình bà mẹ, với một giọng uể oải khen chiếc vòng rất đẹp. Pavel Palovitch có lẽ muốn độn thổ. Veltchaninov vội đỡ lời. Ông bắt đầu nói lớn tiếng và nghĩ gì thì ứng khẩu ngay tức thì; chưa đầy năm phút sau, ông đã làm cho mọi người có mặt phải chú ý đến mình, ông có cả nghệ thuật nói chuyện với giới thượng lưu, nghệ thuật này nằm ở chỗ tỏ ra vẻ giản dị và thành thật, và đồng thời, với sắc mặt, mình cũng tỏ cho kẻ đối thoại biết là mình xem họ là những người hoàn toàn giản dị và thành thật. Khi cần, ông cũng biết cách đóng vai một người vui vẻ và sung sướng. Ông cũng biết cách thốt ra đúng lúc một danh từ tế nhị, một lời nói bóng thú vị, một lộng ngữ thông minh như là do tình cờ mà nói ra và không có vẻ gì là suy nghĩ, tìm tòi cả, dù rằng những chữ đó, những lời bóng gió đó và cả câu chuyện ông nói ra đó đã được sửa soạn từ lâu, đã được thuộc nằm lòng và đã được nhiều lần xử dụng đến. Hôm nay, khí sắc của ông lại trợ lực thêm cho nghệ thuật kia; có cái gì lôi cuốn ông, ông cảm thấy cao hứng; ông quả quyết tin là vào khoảng vài phút, tất cả những cặp mắt kia sẽ hướng về phía mình, tất cả những người đó chỉ nghe một mình ông, sẽ chỉ nói chuyện với ông, sẽ chỉ cười những gì ông thốt ra mà thôi. Mà thật thế, đây đó đã có vài tiếng cười vọng lên; dần dần mọi người đều góp chuyện; tài nói chuyện của ông tinh vi đến độ lái mọi người trong cuộc đàm thoại; người ta đã nghe ba, bốn giọng cùng nói một lúc. Sự hài lòng, gần như là sự vui sướng, rạng rỡ trên khuôn mặt ủ ê và mệt mỏi của bà Zakhlébinine; người ta cũng thấy thế trên nét mặt của Katérina Fédosséievna đang ngồi nghe và nhìn ông với vẻ say mê. Nadia trộm nhìn Veltchaninov và nhìn rất chăm chú; người ta thấy là lúc đầu cô ta có ý đề phòng ông; việc này chỉ làm cho Veltchaninov càng thêm phấn khởi. Tuy nhiên Maria Nikitichna, ‘‘cái ả chanh chua’’, cũng xen được vào câu chuyện một lời cay độc: nàng kể là tối qua Pavel Pavlovitch có cho biết Veltchaninov là một người bạn thủa nhỏ; như thế cô ả thêm cho Veltchaninov đúng bảy tuổi và còn nhấn mạnh vào điểm này nữa. Nhưng rồi, Veltchaninov cũng thành công trong việc làm vừa lòng cái ả Maria Nikitichna chanh chua đó. Pavel Pavlovitch hoàn toàn kinh ngạc. Dĩ nhiên, ông biết tài ăn nói của bạn, và lúc đầu ông rất sung sướng khi thấy bạn thành công, ông đã cười một cách khiêm tốn cùng với những người khác và đã góp nhiều chuyện, nhưng rồi dần dần ông trở nên trầm ngâm, buồn là khác, và nét mặt đăm chiêu đã tố cáo những tình cảm thầm kín đang dày vò ông. — Tôi thấy ông là một người khách mà người kia khỏi phải mất công toi, ông Zakhlébinine vui vẻ tuyên bố và đứng dậy để về phòng trên lầu hai mà ở đó, dù hôm nay là ngày lễ, ông còn nhiều giấy tờ cần phải ký. — Ông thử nghĩ xem, tôi đã từng coi ông như là người bẵn gắt nhất của giới trẻ. Thật không có gì lầm lẫn hơn ! Trong phòng khách có một cây dương cầm: Veltchaninov muốn biết người nào chơi nhạc, và ông chợt hỏi Nadia : — Cô hát được chứ? — Ai nói với ông thế? Cô ta đáp với giọng lãnh đạm. — Chính Pavel Pavlovitch đấy. — Không đúng đâu. Tôi hát chỉ để mà làm trò cười; tôi không có giọng. — Tôi cũng thế, tôi không có giọng nhưng mà tôi vẫn hát. — Ông biết hát kia à? Nếu vậy, tôi sẽ hát, Nadia trả lời, mắt rực sáng; nhưng để thong thả đã, sau cơm chiều hẵn hay, cô ta thêm. Tôi chán ngấy cái đàn này rồi: ở nhà tất cả mọi người đều đàn và hát suốt ngày. Chỉ một mình Katia thôi cũng đã quá đủ rồi. Veltchaninov bắt ngay lấy lời nói đó; ông nhận thấy Katérina là người độc nhất trong đám chơi được âm nhạc một cách đàng hoàng. Ông vội vã yêu cầu cô ta ngồi vào đàn. Tất cả đều có vẻ bằng lòng khi thấy ông nói chuyện với Katia, và má cũng đỏ mặt vì sung sướng, Katérina Fédosséviena tươi cười đứng dậy, và tiến về phía cây đàn; mặt chợt đỏ bừng và nàng cảm thấy vô cùng bối rối như một đứa bé gái nhỏ, nàng, một cô gái đã hai mươi bốn xuân xanh, cao to như thế, mạnh khỏe như thế; và tất cả những cảm tình đó đã hiện trên khuôn mặt nàng khi nàng bắt đầu dạo nhạc. Nàng đàn rất rõ ràng, gẫy gọn một khúc nhạc của Haydn nhưng không có hồn mấy vì nàng bị ép buộc. Khi nàng dứt tiếng đàn, Veltchaninov ngợi khen nồng nhiệt, nhưng không phải khen ngợi ngón đàn mà là khen ngợi Haydn, đặc biệt là bản nhạc mà nàng vừa trình tấu; việc đó làm cho nàng vui thích ra mặt và nàng cũng có vẻ biết ơn và sung sướng về những lời khen tặng không phải cho nàng mà là cho Haydn đó đến nổi Veltchaninov, ngoài ý muồn, ném về phía nàng một cái nhìn chăm chú, trìu mến hơn như có ý nói ‘‘Cô quả thật là một cô gái trung hậu’’, và tất cả mọi người hình như hiểu ngay ánh nhìn đó, nhất là chính Katérina Fédosséievna. — Khu vườn nhà đẹp làm sao, ông đột ngột lên tiếng, không nói riêng với một ai và vừa quay mình về phía cửa gương lớn ngoài bao lan. Ra vườn đi nào ! — Phải đó, đi nào ! Rồi là những tiếng reo vui như ông đoán trúng được sở thích của tất cả mọi người. Họ rong chơi trong vườn cho đến bữa cơm. Bà Zakhlébinine, đã muốn đi nghỉ từ lâu cũng không thể không theo mọi người ra vườn, nhưng bà thận trọng ngồi lại, ngoài sân thượng và rồi thiu thỉu ngủ tức thì. Ở ngfoài vườn, Veltchaninov và các cô chóng trở nên thân thiết. Có ba thanh niên từ những biệt thự bên cạnh đến góp mặt: người thứ nhất là một sinh viên, người thứ hai là một học sinh ; hai người này chạy vội đến phía các ‘‘cô bồ’’của họ ; và họ cũng cho thấy là họ qua đây cũng chỉ vì mấy cô đó ; riêng người thứ ba là một gã thanh niên khoảng đôi mươi, mặt mày cú tráu, vẻ bí mật và tráo trở, mang một cặp kính xanh khổng lồ. Hắn ta thấp giọng nói một chuyện gì đó rất ngắn ngủi với Maria Nikitichna và Nadia; lông mày nhíu lại, hắn ném về phía Veltchaninov những cái nhìn nghiêm khắc và hình như có vẻ khinh miệt thậm tệ ông này. Một vài cô đề nghị bày trò chơi tức khắc; và trả lời cho câu Veltchaninov hỏi thường thường các cô chơi trò gì, họ đáp là họ có rất nhiều trò, những buổi chiều thì thường chơi trò đoán các câu tục ngữ: tất cả mọi người đều ngồi lại trong khi người bị đố ra xa trong chốc lát; người ta sẽ chọn câu tục ngữ nào đó, thí dụ như câu: Ai đi chậm sẽ đi xa ; rồi gọi người kia vào và tuần tự mỗi người phải nói cho người đó nghe một câu đã được nghĩ sẵn; người thứ nhất nói một câu có chữ ai; người thứ nhì, một câu có chứa chữ đi, và lần lượt như thế. Người kia phải đoán ra những chữ đó và dựng lại câu tục ngữ kia. — Như vậy chắc hẳn là vui lắm, Veltchaninov nhận xét. — Ồ ! Không ! Chán lắm, nhiều giọng cùng cất lên một lượt. — Chúng tôi cũng chơi diễn kịch nữa, Nadia xen vào. Ông có thấy cái cây cổ thụ có ghế dài bao quanh ở đằng kia không? Đó là hậu trường sân khấu, nơi các diễn viên đứng chờ; vua, hoàng hậu, công chúa, kép chánh; mỗi vai sẽ xuất hiện khi nào họ thích và nói những gì chợt đến trong đầu; đôi khi trò này cũng thành công. — Thế thì tuyệt đấy chứ? Lại một lần nữa, Veltchaninov tán thành. — Ồ! Không ! Chán lắm, chán không thể tả. Lúc đầu. trò này không đến nỗi nào, nhưng vào hồi chung cuộc, tất cả đều rối beng vì không ai biết kết luận ra sao cả; Có ông, có lẽ sẽ khá hơn. Vậy mà chúng tôi lại hình dung ông là bạn của Pavel Pavlovitch ! ông ấy đã khoác lác, thế thôi. Tôi rất lấy làm sung sướng được ông đến chơi vì một chuyện nào đó. Cô ta nhìn Veltchaninov một cách đầy ý vị. rất nghiêm trọng và vội chạy đến nhập bọn cùng Maria Nikitichna. — Buổi chiều, chúng ta sẽ chơi trò đoán tục ngữ, một cô gái mà Veltchaninov vừa mới diện kiến và chưa nói với ông một lời nào, thì thầm một cách bí mật bên tai ông. — Chiều nay, tất cả chúng tôi sẽ cho lão Pavel Pavlovitch ''leo cây''; và ông, ông sẽ dự phần. — Ồ! Thật là sung sướng cho chúng tôi được ông đến chơi ! Ở đây, buồn muốn chết được! Một cô gái khác mà ông không hề để ý đến, không biết từ đâu xuất hiện, thân mật bảo ông thế. Cô bé này, tóc hung và mặt đỏ đến độ buồn cười vì chạy mệt và vì hơi nóng. Pavel Pavlovitch càng lúc càng trở nên nghi ngại. Còn Veltchaninov và Nadia, cuối cùng, trở nên đôi bạn thân; cô ta hết nhìn trộm Veltchaninov và không nghĩ đến chuyện dò xét ông này nữa; cô ta cười, nhảy, hò hét và đã hai lần nắm cả tay ông nữa. Cô ta sung sướng lắm và tiếp tục không để ý gì đến Pavel Pavlovitch, coi như là không có mặt ông ta. Veltchaninov tin chắc là thực có một âm mưu nào đây để phá Pavel Pavlovitch; trong khi Nadia và một nhóm các cô kéo Veltchaninov về phía mình, các cô kia, viện những lý do nào đó, dẫn Pavel Pavlovitch về phía họ ; nhưng ông này thoát khỏi, chạy hốc tốc về phía Veltchaninov và Nadia và đột nhiên thò chiếc đầu sói với vẻ lo ngại giữa hai người để mong nghe lóm được câu nào chăng. Cuối cùng, lão không cần thận trọng nữa: đôi lúc thái độ ngớ ngẩn của lão thật kỳ quái. Veltchaninov không thể không chăm chú quan sát thêm Katérina Fédosséievna: bây giờ cô ta đã hiểu rõ là ông đến không phải vì cô, cô cũng hiểu thêm là ông chú ý nhiều đến Nadia; nhưng gương mặt cô vẫn phản chiếu sự dịu dàng, sự bằng lòng như trước kia. Chỉ được ngồi gần những kẻ khác và được nghe ông khách nói chuyện là hình như cô cảm thấy sung sướng rồi; chính cô, cô gái đáng thương đó, cô không tài nào bắt chuyện một cách khéo léo được. — Chị Katérina Fédosséievna của cô dễ thương đó chứ ! bỗng nhiên Veltchaninov thì thầm như thế với Nadia. — Katia ? Nhưng mà ai có thể tốt hơn chị ấy được ? Chị là vị thiên thần của tất cả chúng tôi, và tôi, tôi rất mến chị ấy, cô ta trả lời, giọng tán tụng. Đến năm giờ, người ta dọn cơm chiều. Rõ ràng đây không phải là một bữa cơm thường và chủ nhà đã bỏ khá tiền vì người khách mới. Hai hay ba món cầu kỳ được thêm vào thực đơn thường nhật; một trong mấy món đó đặc biệt đến độ không ai có thể nói là món gì. Ngoài những thứ rượu vang thường dùng, còn có thêm một chai tokay —thứ rượu vang ngọt của Hung Gia Lợi,— hiển nhiên là mua cho dịp này, và, về cuối bữa ăn, người ta còn thết cả rượu sâm-banh nữa. Ông Zakhlébinine, có hơi quá chén rồi, sắc mặt vui vẻ và nghe Veltchaninov nói bất cứ điều gì, ông cũng cười được cả. Cuối cùng, Pavel Pavlovitch, không thể nhịn được nữa: bị lòng ganh đua lôi kéo, ông cố gắng xen vào câu chuyện một lời lộng ngữ; ở đầu bàn bên kia, chỗ ông ngồi gần bà Zakhlébinine, bỗng nhiên vang lên tiếng cười ròn rã của các cô. — Ba ! Ba ! Ông Pavel Pavlovitch cũng biết cách chơi chữ đây nè! Hai cô con Zakhlébinine cùng la lên một lượt. — À ! Cả ông ta mà cũng chơi chữ nữa à? Ông nói gì vậy? Zakhlébinine hỏi với một giọng trịnh trọng pha đôi chút bao dung và đã cười sẵn cho câu nói mà ông đang chờ nghe. — Dạ, ông ấy bảo tụi con là ''những cô gái đáng chiêm ngưởng''. — Ừ, nhưng mà?...— Ông ta vẫn chưa hiểu chơi chữ ở chỗ nào, tuy nhiên nụ cười của ông càng lúc càng khả ái ân cần. — Nhưng thưa ba, tại sao ba lại chưa hiểu được? Cuối cùng mấy cô giảng cho cha nghe. — À, à ! ông hơi ngượng ngùng, Hừm ...! Được rồi... Một lần khác, ông ta sẽ nói khá hơn... Và ông cười rộ. — Người ta không thể nào có cùng một lúc nhiều tài được, có phải thế không, thưa ông Pavel Pavlovitch? Maria Nikitichna hỏi với giọng diễu cợt. Trời ! Ông ta bị hóc xương cá ! Cô ta la lên và vội vàng đứng dậy. Mọi người đều xôn xao và đó là điều mà Maria Nikitichna mong muốn, Thật ra Pavel Pavlovitch chỉ bị sặc rượu khi ông cố uống để che giấu sự bối rối mà thôi; nhưng Maria Nikitichna thề có Trời Đất rằng ‘‘chính mắt cô trông thấy ông ấy nuốt một cái xương cá lớn có thể nguy đến tính mạng’’ . — Đập vào lưng ông ta đi ! Có người nào đó la lên. — Đúng đó, cách đó là hay nhất, ông Zakhlébinine lên tiếng.— Có người thực hành ngay. Maria Nikitichna, cô bé tóc hung (cũng được mời dự tiệc), và chính cả bà Zakhlébinine đang lo sợ nữa. Tất cả đều muốn đấm vào lưng Pavel Pavlovitch. Ông này rời bàn ăn và vừa cố tránh tầm tay của mấy người kia vừa giải thích cho mọi người yên lòng là ông chỉ bị sặc và cơn ho sẽ dứt ngay. Lúc đó mọi người mới vỡ lẽ là Maria Nikitichna ‘‘đùa dai’’ . — Cô nghịch quá mức rồi đấy nhé... Bà Zakhlébinine cố nói với một giọng nghiêm khắc nhưng chính bà, bà lại không thế nào tiếp tục la mà lại cười rủ lên, một tràng cười không hề có lúc bình thường, làm mọi người đều cười theo. Sau bữa cơm, mọi người dùng cà phê ngoài sân thượng. — Năm nay, trời tốt thật, Zakhlébinine vừa nghiêm trang nói vừa ngắm khu vườn với vẻ hài lòng.— Tuy nhiên, lối rày cũng cần phải có trận mưa mới được. Thôi; tôi đi nghỉ đây. Hãy vui đùa thỏa thích đi ! Cả anh nữa nhé! Ông vỗ vai Pavel Pavlovitch nói thêm rồi bước đi. Khi tất cả mọi người đều xuống vườn, Pavel Pavlovitch vội phóng đến phía Veltchaninov và nắm lấy tay áo ông này. — Xin anh một phút, ông thì thầm, vẻ nóng nảy. Họ cùng đi vào một con đường nhỏ xa khuất. — Anh thứ lỗi cho, nhưng mà lần này, tôi không thể nào để cho anh..., ông trầm giọng uất nghẹn vì tức giận, và bóp chặt cánh, tay Veltehaninov. — Sao! Có chuyện gì thế? Veltchaninov hỏi, mắt mở tròn. Pavel Pavlovitch nhìn ông này mà không thể nói được gì; đôi môi máy máy, nụ cười giận dữ. — Các ông đi đâu vậy ? Các ông ở đâu đó? Tất cả đều sẵn sàng rồi đây ! Các cô gọi với giọng nôn nóng. Veltchaninov nhún vai và đi tìm họ. Pavel Pavlovitch gấp bước đi theo. — Tôi cá là ông ta mượn ông một chiếc khăn tay, Maria Nikitichna nói với Veltchaninov; lần trước, ông ta đã một lần quên khăn.. — Ông ấy thì luôn luôn quên, một cô trong số các chị em nhà Zakalebinine vội vàng nói thêm. — Ông ta quên khăntay ! — Ông Pavel Pavlovitch quên mang theo khăn tay ! Má ơi, ông Pavel Pavlovitch quên đem khăn tay !— Má ơi ! ông Pavel Pavlovich lại bị sổ mũi ! Họ la cùng tứ phía. — Nhưng tại sao ông không bảo ! Ông thì cứ luôn luôn khách sáo, ông Pavel Pavlovitch ạ! Bà Zakhlébinine nói với một giọng nhừa nhựa. Đừng coi thường cảm cúm đấy. Để tôi cho người mang khăn ra cho. Nhưng mà tại sao ông ta lại cứ luôn luôn bị cảm thế nhỉ? bà ta nói thêm khi bước xa họ; bà sung sướng vì có cớ để vào nhà. — Tôi có hai chiếc đây, Pavel Pavlovitch la với theo, và tôi chẳng cảm cúm chút nào cả.— Nhưng có lẽ bà ta vẫn không hiểu; và lát sau, trong khi Pavel Pavlovitch đi theo mọi người và cố gắng theo sát Nadia và Veltchaninov, thi một cô hầu phòng hồng hộc chạy đến đưa cho ông một chiếc khăn tay. — Nào ! Mình chơi trò đoán tục ngữ đi! Mình chơi trò đoán tục ngữ đi! Tứ phía đều có người la lên như hy vọng trò chơi này chỉ có Trời biết được sẽ thú vị ra sao. Họ chọn một chỗ và ngồi xuống những chiếc ghế dài. Maria Nikitichna được chọn làm người đoán đầu tiên; họ buộc cô này đi ra xa và không được nghe lóm. Chọn xong câu tục ngữ, họ phân phối các chữ trong câu. Maria Nikitichna trở lại và đoán ra ngay. Câu tục ngữ như sau : Hiểm nguy tuy lớn nhưng Thượng Đế lại khoan dung. Rồi đến lượt người thanh niên mặt quạu với cặp kính màu xanh. Họ ngăn ngừa anh này còn gắt hơn nữa; họ bắt anh ta đứng gần ngôi nhà hóng mát, mặt quay vào tường. Gã thanh niên có vẻ bí mật và tráo trở thi hành nhiệm vụ với một vẻ cao ngạo và khinh miệt; hình như gã cảm thấy bị lăng nhục. Khi người ta gọi lại, anh ta không tài nào đoản được ; anh ta đi quanh mọi người hai lần, bắt từng người nhắc lại mỗi câu hai lần rồi anh đứng suy nghĩ rất lâu, mặt đăm chiêu, nhưng không kết quả. Họ làm cho gã xấu hổ. Câu tục ngữ được đem đố như sau: Lời cầu nguyện dâng lên Chúa, việc làm hiến cho Vua, không bao giờ uổng phí. — Câu tục ngữ gì mà ngây ngô thế, gã càu nhàu, vẻ giận dỗi khi ngồi lại xuống ghế. — Ồ! Chán quá ! Có vài ba giọng phàn nàn nổi lên. Rồi đến lượt Veltchaninov. Họ bắt ông ta ra xa hơn nữa. Ông cũng không thể nào đoán đúng. — Chán quá! Chán quá! Giọng phàn nàn nhiều hơn lúc nãy. — Bây giờ đến phiên tôi, Nadia nói. — Chưa đâu, chưa đâu, ông Pavel Pavlovitch đoán đã chứ! Phiên của ông Pavel Pavlovitch kia mà ! các cô đồng la lên, vẻ ồn ào. Họ dẫn Pavel Pavlovitch ra tận vòng tường và bắt ông ta đứng đó, dán mũi vào một góc, dưới sự kiểm soát của cô bé tóc hung. Pavel Pavlovitch đã lấy lại bình tĩnh và vẻ vui tươi nên sẵn sàng thi hành nhiệm vụ một cách chu đáo; bất động như một khúc củi, không dám quay lại, ông ta chăm chú nhìn bức tường. Cô bé tóc hung, dáng điệu bồn chồn, vừa đứng canh chừng ông ta khoảng vài mươi bước vừa ra ám hiệu cho các cô kia; chắc chắn là họ âm mưu gì đấy, họ sửa soạn một chuyện trọng đại mà họ đã nóng nảy chờ đợi nãy giờ. Đột nhiên, cô bé tóc hung quơ tay, và tất cả bọn túa chạy thục mạng. — Chạy đi! Chạy đi nào, cả chục giọng thì thào và lo lắng thúc giục Veltchaninov, khi thấy ông này vẫn đứng nguyên tại chỗ. — Có chuyện gì thế? Chuyện gì xảy ra thế? Ông vừa chạy theo vừa hỏi. — Im nào ! Đừng la nữa ! Lão ta chỉ việc đứng đó, mũi dán vào tường trong khi tụi mình chuồn gấp. Coi kìa, Nadia cũng lủi rồi. Nastia (cô bé tóc hung) chạy như điên, tay vẫy rối rít; người ta tưởng chừng có chuyện gì chỉ có Trời biết được, đang xảy ra. Cuối cùng mọi người chạy đến cuối vườn, bên kia đằng sau cái ao. Khi Veltchaninov nhập bọn, ông thấy Katerina Fédosséievna đang cãi lẫy sôi nổi với các cô, đặc biệt là với Nadia và Maria Nikitichna. — Katia, xin chị bớt giận! Nadia vừa nói vừa ôm hôn chị. — Được rồi, chị sẽ không mách má; nhưng chị, chị không chơi nữa đâu vì mấy em tệ lắm. Đứng bên cạnh tường đằng kia, ông ta sẽ nghĩ sao, cái ông đáng thương đó? Cô ta bỏ đi, nhưng mấy cô còn lại thì không tỏ vẻ gì trắc ẩn. Họ yêu cầu Veltchaninov đừng để ý đến Payel Pavlovitch và cứ xem như là không có chuyện gì xảy ra cả khi lão tìm đến họ. ‘‘Và bây giờ, mình chơi đuổi bắt đi!’’ cô bé tóc hung la lên, vẻ hớn hở. Khoảng mười lăm phút sau mà chắc là đã mất hết mươi phút bất động bên cạnh bức tường, Pavel Pavlovitch tìm ra họ. Mọi người đang hăng say chơi đùa; tất cả đều la hét và cười giỡn. Giận điên, Pavel Pavlovitch chạy thẳng đến phía Veltchaninov và một lần nữa, nắm lấy tay áo ông này. — Ngừng chơi một chốc. — Trời ! Thật là chán cho những cái ‘‘một chốc’’ của ông ấy. — Ông ta lại cầm khăn tay ! vài người lên tiếng. — Lần này thì anh, chính anh và chỉ mình anh là người đã gây ra chuyện này! Pavel Pavlovitch nói với giọng đay nghiến. Veltchaniuov ngắt lời và ôn tồn khuyên nhủ bạn nên vui vẻ hơn lên: ‘‘Trong lúc mọi người đều vui đùa thì anh lại có vẻ không vui; và chính vì vậy họ chọc anh đó’’. Trước sự ngạc nhiên của ông, những lời nói đó lại ảnh hưởng nhiều đến Pavel Pavlovitclì; ông nầy bỗng nhiên trở nên im lặng, rất từ tốn nữa là khác, trở lại nhập cuộc chơi với dáng điệu mềm mỏng. Họ để ông yên trong một thời gian, họ chơi đùa với ông như với tất cả những người khác, và, trong khoảng hơn kém nửa giờ, ông ta hầu như lấy lại được sự vui vẻ. Khi nào phải chọn cặp thì gần như là luôn luôn ông ta chọn có bé tóc hung, con bé ‘‘phản bội’’, hay là một trong những chị em Zakhlébinine. Và, càng ngạc nhiên hơn nữa, Veltchaninov nhận thấy chưa lần nào Pavel Pavlovitch dám nói chuyện với Nadia, dù ông có mặt thường xuyên cạnh cô này. Dầu sao mặc lòng, hình như ông chấp nhận việc người ta xem thường ông như là một điều đương nhiên. Nhưng, gần cuối cuộc chơi, người ta lại chơi ông thêm một vố khác nữa. Lúc đó, họ đang chơi trốn bắt và cho phép muốn trốn đâu thi trốn. Pavel Pavlovitch, đang ẩn trong một bụi rậm, bỗng nảy ý vào trốn trong nhà ; người ta thấy ông chạy, nhiều tiếng la hét nổi lên; ông leo nhanh lên cầu thang và phóng nhanh về phía gác lửng; ông biết ở đó có một cái xó nằm phía sau tủ áo, và ông muốn núp ở đó. Nhưng cô bé tóc hung đã đuổi theo; rón rén trên đầu ngón chân, nó chạy đến tận cửa phòng, đóng lại và khóa trái cửa. Rồi như lúc nãy, mọi người ngừng chơi và cùng nhau chạy trốn. Vào khoảng mười phút sau, cảm thấy hình như không ai tìm mình, Pavel Pavlovitch ló đầu ra ngoài cửa sổ. Không có ai cả. Ông ta không dám kêu, sợ đánh thức ông bà Zakhlébinine dậy; còn cô hầu phòng và bà bếp thì đã được lệnh rất nghiêm nhặt là không được ra mặt và cũng không được lên tiếng nếu Pavel Pavlovitch có kêu. Chỉ còn có một mình Katérina Fédosséievna là có thế giải cứu ông; nhưng, từ khi quay về phòng, cô ta nằm thiu thiu và ngủ lúc nào không hay. Ông bị nhốt gần một tiếng. Cuối cùng, mấy cô lần lượt xuất đầu lộ diện. — Pavel Pavlovitch! Tại sao ông không ra chơi ! Đằng kia vui lắm ! Tụi tôi chơi trò diễn kịch: Aléxéi Ivanovitch thủ vai kép mùi. — Pavel Pavlovitch ! ông làm gì trên đó? Chúng tôi ngạc nhiên lắm, ngạc nhiên thật đấy ! — Chuyện gì thế? bà Zakhlébinine đột nhiên cất tiếng hỏi; bị đánh thức, bà quyết định xuống vườn và tham dự cuộc chơi của sắp nhỏ trong khi chờ trà. — Má hãy nhìn ông Pavel Pavlovitch một chút đã nào ! Họ chỉ cho bà khuôn mặt tái vì tức giận và nhăn nhó một nụ cười của Pavel Pavlovitch ló ra trong khung cửa sổ. — Trong khi mọi người đều nô đùa, vui gì mà ông lại đứng một mình ở đó nhỉ? Bà ta vừa lắc đầu vừa nói. Trước đó, Veltchaninov đã lấy được lòng tin của Nadia, cô nàng giải thích cho ông biết vì sao cô đã ‘‘rất sung sướng về cuộc viếng thăm của ông’’. Sự giải thích này đã được cô thổ lộ trên lối đi nhỏ khuất nẻo. Maria Nikitichna ra hiệu cho Veltchaninov, lúc đó đang tham dự cuộc chơi nhưng đã bắt đầu cảm thấy một nỗi buồn sâu xa; rồi dẫn ông đến gần Nadia và để riêng hai người đứng đó. — Bây giờ, tôi tin rồi, Nadia mở lời một cách bạo dạn với giọng nhanh, gấp, tôi tin chắc là ông chẳng thân thiết chút nào với Pavel Pavlovitch cả, như lão ta đã khoe. Tôi nghĩ ông là người duy nhất có thể giúp tôi một việc hệ trọng. Đây là chiếc vòng khả ố của lão, — cô ta rút cái hộp trong túi ra.— Van ông, nhờ ông hoàn lại cho lão tức thì, vì tôi, suốt đời tôi sẽ chẳng bao giờ nói với lão một lời nào nữa. Ông có thể nói với lão là tôi nhờ ông trả lại, và nhờ ông thêm là lão ta đừng nên bao giờ dám cả gan mang quà tặng đến nữa. Chuyện còn lại, tôi sẽ nhờ những người khác nói cho lão biết. Ông có thể vui lòng giúp tôi việc đó chăng? — Trời đất ! Xin cô miễn cho tôi việc này ! Veltchaninov la lên và đẩy lui cái hộp. — Vì sao ? Tại sao lại miễn cho ông việc đó? Rất ngạc nhiên vì sự khước từ ấy, Nadia trợn tròn đôi mắt. Cô ta đâm ra hốt hoảng và gần khóc. Veltchaninov bật cười. — Không phải là …tôi rất sung sướng … nhưng mà tôi và ông ấy còn nhiều chuyện cần thanh toán... — Tôi đã biết chắc ông không phải là bạn của lão ấy và lão đã nói dối, cô ta ngắt lời, giọng liến thoắng. Không khi nào tôi lấy lão ta, lão nên biết thế, không khi nào! Tôi cũng không hiểu nổi tại sao lão lại dám tặng quà !... Nhưng dù sao đi nữa, ông cũng nên phải trả lại lão cái vòng nhơ nhuốc này, vì tôi, tôi có thể làm gì khác hơn? Tôi mong muốn, chiếc vòng được trả lại cho lão ngay trong hôm nay, và lão lãnh nhận điều sĩ nhục này. Nếu lão dám phàn nàn với ba tôi, lão sẽ thấy chuyện gì xảy ra cho lão. Ngay lúc đó, từ một bụi rậm, gã thanh niên mặt mày cú tráu với cặp kính màu xanh, nhô người ra. — Ông phải trả cái vòng đó lại, hắn ta cộc cằn nói với Veltchaninov. Đó là nhân danh quyền lợi của phái yếu, nếu như ít nữa, ông đủ trình độ hiểu nổi điều đó... Nhưng hắn không thể nói trọn câu. Nadia nắm mạnh tay hắn và đẩy ra. — Trời! Sao anh lỗ mãng thế, Prédpossylov, cô ta hét lên. Đi đi! Anh đi đi ! Và anh không được theo dõi chúng tôi nữa đấy. Tôi đã bảo anh đừng lại gần rồi kia mà!— Cô ta vùng vằng; tên kia vội phóng mình vào bụi rậm nhưng nàng vẫn tiếp tục bước tới bước lui trên lối đi, vẻ tức giận, mắt rực sáng và hai bàn tay chắp lại trên ngực. — Ông không thể nào tưởng tượng họ lỗ mãng đến bực nào! — Cô ta chợt dừng lại trước mặt Veltchaninov. — Vâng, ông thì ông buồn cười, nhưng hãy nghĩ đến những gì tôi cảm thấy, tôi đây nè!