CHƯƠNG XII (tt)

LÚC đó, họ đang chơi trốn bắt và cho phép muốn trốn đâu thi trốn. Pavel Pavlovitch, đang ẩn trong một bụi rậm, bỗng nảy ý vào trốn trong nhà ; người ta thấy ông chạy, nhiều tiếng la hét nổi lên; ông leo nhanh lên cầu thang và phóng nhanh về phía gác lửng; ông biết ở đó có một cái xó nằm phía sau tủ áo, và ông muốn núp ở đó. Nhưng cô bé tóc hung đã đuổi theo; rón rén trên đầu ngón chân, nó chạy đến tận cửa phòng, đóng lại và khóa trái cửa. Rồi như lúc nãy, mọi người ngừng chơi và cùng nhau chạy trốn. Vào khoảng mười phút sau, cảm thấy hình như không ai tìm mình, Pavel Pavlovitch ló đầu ra ngoài cửa sổ. Không có ai cả. Ông ta không dám kêu, sợ đánh thức ông bà Zakhlébinine dậy; còn cô hầu phòng và bà bếp thì đã được lệnh rất nghiêm nhặt là không được ra mặt và cũng không được lên tiếng nếu Pavel Pavlovitch có kêu. Chỉ còn có một mình Katérina Fédosséievna là có thế giải cứu ông; nhưng, từ khi quay về phòng, cô ta nằm thiu thiu và ngủ lúc nào không hay. Ông bị nhốt gần một tiếng. Cuối cùng, mấy cô lần lượt xuất đầu lộ diện.

— Pavel Pavlovitch! Tại sao ông không ra chơi! Đằng kia vui lắm! Tụi tôi chơi trò diễn kịch: Aléxéi Ivanovitch thủ vai kép mùi.

— Pavel Pavlovitch! ông làm gì trên đó? Chúng tôi ngạc nhiên lắm, ngạc nhiên thật đấy!

— Chuyện gì thế? bà Zakhlébinine đột nhiên cất tiếng hỏi; bị đánh thức, bà quyết định xuống vườn và tham dự cuộc chơi của sắp nhỏ trong khi chờ trà.

— Má hãy nhìn ông Pavel Pavlovitch một chút đã nào!

Họ chỉ cho bà khuôn mặt tái vì tức giận và nhăn nhó một nụ cười của Pavel Pavlovitch ló ra trong khung cửa sổ.

— Trong khi mọi người đều nô đùa, vui gì mà ông lại đứng một mình ở đó nhỉ? Bà ta vừa lắc đầu vừa nói.

Trước đó, Veltchaninov đã lấy được lòng tin của Nadia, cô nàng giải thích cho ông biết vì sao cô đã ‘‘rất sung sướng về cuộc viếng thăm của ông’’. Sự giải thích này đã được cô thổ lộ trên lối đi nhỏ khuất nẻo. Maria Nikitichna ra hiệu cho Veltchaninov, lúc đó đang tham dự cuộc chơi nhưng đã bắt đầu cảm thấy một nỗi buồn sâu xa; rồi dẫn ông đến gần Nadia và để riêng hai người đứng đó.

— Bây giờ, tôi tin rồi, Nadia mở lời một cách bạo dạn với giọng nhanh, gấp, tôi tin chắc là ông chẳng thân thiết chút nào với Pavel Pavlovitch cả, như lão ta đã khoe. Tôi nghĩ ông là người duy nhất có thể giúp tôi một việc hệ trọng. Đây là chiếc vòng khả ố của lão, — cô ta rút cái hộp trong túi ra.— Van ông, nhờ ông hoàn lại cho lão tức thì, vì tôi, suốt đời tôi sẽ chẳng bao giờ nói với lão một lời nào nữa. Ông có thể nói với lão là tôi nhờ ông trả lại, và nhờ ông thêm là lão ta đừng nên bao giờ dám cả gan mang quà tặng đến nữa. Chuyện còn lại, tôi sẽ nhờ những người khác nói cho lão biết. Ông có thể vui lòng giúp tôi việc đó chăng?

— Trời đất! Xin cô miễn cho tôi việc này! Veltchaninov la lên và đẩy lui cái hộp.

— Vì sao? Tại sao lại miễn cho ông việc đó? Rất ngạc nhiên vì sự khước từ ấy, Nadia trợn tròn đôi mắt. Cô ta đâm ra hốt hoảng và gần khóc. Veltchaninov bật cười.

— Không phải là …tôi rất sung sướng … nhưng mà tôi và ông ấy còn nhiều chuyện cần thanh toán...

— Tôi đã biết chắc ông không phải là bạn của lão ấy và lão đã nói dối, cô ta ngắt lời, giọng liến thoắng. Không khi nào tôi lấy lão ta, lão nên biết thế, không khi nào! Tôi cũng không hiểu nổi tại sao lão lại dám tặng quà!... Nhưng dù sao đi nữa, ông cũng nên phải trả lại lão cái vòng nhơ nhuốc này, vì tôi, tôi có thể làm gì khác hơn? Tôi mong muốn, chiếc vòng được trả lại cho lão ngay trong hôm nay, và lão lãnh nhận điều sĩ nhục này. Nếu lão dám phàn nàn với ba tôi, lão sẽ thấy chuyện gì xảy ra cho lão.

Ngay lúc đó, từ một bụi rậm, gã thanh niên mặt mày cú tráu với cặp kính màu xanh, nhô người ra.

— Ông phải trả cái vòng đó lại, hắn ta cộc cằn nói với Veltchaninov. Đó là nhân danh quyền lợi của phái yếu, nếu như ít nữa, ông đủ trình độ hiểu nổi điều đó...

Nhưng hắn không thể nói trọn câu. Nadia nắm mạnh tay hắn và đẩy ra.

— Trời! Sao anh lỗ mãng thế, Prédpossylov, cô ta hét lên. Đi đi! Anh đi đi! Và anh không được theo dõi chúng tôi nữa đấy. Tôi đã bảo anh đừng lại gần rồi kia mà!— Cô ta vùng vằng; tên kia vội phóng mình vào bụi rậm nhưng nàng vẫn tiếp tục bước tới bước lui trên lối đi, vẻ tức giận, mắt rực sáng và hai bàn tay chắp lại trên ngực.

— Ông không thể nào tưởng tượng họ lỗ mãng đến bực nào! — Cô ta chợt dừng lại trước mặt Veltchaninov. — Vâng, ông thì ông buồn cười, nhưng hãy nghĩ đến những gì tôi cảm thấy, tôi đây nè!

— Không phải chàng, phải không? Không phải chàng đó chứ? Veltchaninov vừa cười vừa hỏi.

— Dĩ nhiên là không phải, không phải chàng đâu. Tại sao, ngay cả ông mà cũng có thể nghĩ như thế? — Nadia cười và đỏ mặt. — Đó là bạn của anh ta. Nhưng tại sao ảnh lại chọn loại bạn như thế? Tôi không hiểu nổi; mọi người đều nói hắn là một người có tương lai xán lạn, nhưng mà tôi, tôi không hiểu nỗi hắn... ông Aléxéi Ivanovitch này, tôi không có ai để nhờ cậy nữa cả. Vậy một lời cuối cùng: ông có trả giùm tôi chiếc vòng không?

— Vậy thì vâng, cô hãy đưa cho tôi.

— Ồ! Ông tử tế quá; ông tốt quá! cô ta nói với vẻ hớn hở khi trao ông chiếc hộp. Để đền đáp công ơn, tối nay, tôi sẽ hát cho riêng ông nghe, vì ông nên biết là tôi hát khá lắm đấy nhé; lúc nãy tôi bảo tôi không thích âm nhạc là tôi nói dối đó. À! Tôi sẽ sung sướng biết bao nếu ông có thể trở lại đây một lần nữa, một lần ngắn ngủi cũng được. Tôi sẽ kể ông nghe tất cả, tất cả mọi chuyện, và còn nhiều chuyện khác nữa vì ông tốt quá, quá tốt như chị Katia.

Thật thế, khi mọi người trở vào nhà để dùng trà, cô ta hát cho ông nghe hai bản tình ca với một giọng chưa điêu luyện lắm, nhưng khá dễ thương và vững chắc. Họ đã thấy Pavel Pavlovitch ngồi bệ vệ bên cạnh hai ông bà Zakhlébinine quanh chiếc bàn trà, trên bàn ấm nước bằng bạc lớn đang sôi và người ta đã sắp sẵn một bộ ấm tách bằng sứ Sèvres. Pavel Pavlovitch có lẽ đang bàn tính chuyện gì quan trọng lắm với hai ông bà, vì ngày kia ông sẽ đi xa gần chín tháng. Ông làm như không để ý gì đến đám trẻ vừa từ ngoài vườn bước vào, đặc biệt là đối với Veltchaninov; cho đến lúc đó ông vẫn chưa lên tiếng phàn nàn điều gì, và mọi việc đều êm thắm.

Nhưng khi Nadia sắp sửa hát, ông có mặt ngay.

Nadia giã vờ không trả lời một câu ông hỏi thẳng cô ta, nhưng ông vẫn không tỏ vẻ gì bối rối cả. Ông ngồi sau ghế của cô ta và với thái độ đó, ông tỏ cho mọi người biết rằng đó là chỗ của ông và ông không nhường cho một ai.

— Đến lượt Aléxéi Ivanovitch hát. Má, Aléxéi Ivanovitch muốn hát! Các cô la lên và xúm quanh cây dương cầm, nơi Veltchaninov, rất tự tin, đang ngồi và đang sửa soạn tự đệm đàn.— Hai ông bà cùng với Katérina Fédosséievna vừa pha trà xong từ phòng ăn bước sang phòng khách.

Veltchaninov chọn một bản tình ca của Glinka, một bài hát mà bây giờ hầu như đã chìm vào quên lãng.

Em hé môi, giờ hân hoan đã đến,

Và dịu dàng em thỏ thẻ bên tôi...

Ông hát những lời đó như riêng gởi cho Nadia, lúc đó đang đứng cạnh ông. Đã lâu lắm rồi, hầu như ông không còn giọng, nhưng người ta cũng đoán được là xưa kia có lẽ giọng ông tốt lắm. Cách đây khoảng hai mươi năm, lúc còn là một sinh viên, lần đầu tiên ông được nghe chính Glinka trình bày tình khúc nói trên trong một đêm văn nghệ được tổ chức tại nhà người bạn của nhạc sĩ. Đang cơn hứng, trong đêm đó, Glinka đàn và hát những sáng tác ông ưa thích và, trong những sáng tác đó của ông, có bản tình ca kia. Chính lúc đó Glinka cũng không có giọng, nhưng Veltchaninov vẫn giữ mãi cái ấn tượng sâu xa mà bản nhạc kia đã lưu lại: chưa có một nghệ sĩ lành nghề hay một ca sĩ thính phòng nào đạt nổi độ diễn tả nồng nhiệt như thế. Sự say mê lớn dần theo từng câu hát, và chính vì trạng thá ngày càng căng thẳng đó mà chỉ cần trình bày lố một chút, diễn tả nhạc thể sai một chút, những điều được mọi người bỏ qua trong một vỡ nhạc kịch, là bản nhạc mất hẳn ý nghĩa và tầm giá trị của nó cũng kém bớt đi, đã đòi hỏi một nguồn cảm hứng chân thành, một sự đam mê sống động, hay ít ra là một sự tái tạo đầy thi vị nếu muốn cho nhạc phẩm được trình bày đứng đắn. Nói một cách khác, bản tình ca đó hình như chỉ là một bài ca tầm thường, khó có thể diễn tả mối đam mê nồng nhiệt này với một cường độ nào đó mà không gây ra sự nhàm chán, nếu không xen vào việc trình bày sự thành thực, sự giản dị và sự chân chất. Veltchaninov nhớ lại xưa kia ông trình bày bản nhạc đó rất thành công.Ông diễn tả gần giống như lối trình diễn của Glinka. Cho nên lần này, ngay trong những âm thanh mở đầu, ngay trong câu thơ đầu tiên, nhạc hứng đã sôi sục trong huyết quản và khiến giọng ca ông rung động. Từ mỗi chữ, những tình cảm được diễn tả với nhiệt tình, được bóc trần một cách táo tợn; những câu thơ cuối vang lên như những tiếng kèn của đam mê, và, khi hát, đôi mắt long lanh của ông đã nhìn đắm đuối Nadia:

Tôi kề môi, tai nào lắng tiếng em,

Không ngại ngùng, nhìn sâu đôi mắt biếc, Tôi muốn hôn, muốn quá nụ hôn mềm...

Nadia rùng mình vì sợ, và cô ta khẽ thụt lùi; máu dồn lên má, và, ngay lúc đó, Veltchaninov thoáng thấy trên khuôn mặt thẹn thùng và lo sự đó một vẻ gì biểu lộ sự tán đồng. Tất cả thính giả đều như bị mê hoặc, nhưng đồng thời có vẻ ngượng ngùng; đối với họ, hình như hát như thế là không nên, là đáng xấu hổ; nhưng dù vậy, những khuôn mặt trẻ đỏ au vì thẹn, những cặp mắt rực sáng đó vẫn như chờ đợi ông tiếp tục hát nữa. Veltchaninov nhận thấy đặc biệt là khuôn mặt của Katérina Fédosséievna hầu như trở nên đẹp đẽ.

— Hì, hì; đó mới thật là một bài ca ái tình!

Ông Zakhlébinine lẩm bẩm, hơi bối rối. Nhưng mà, phải chăng có phần nào táo bạo?... Rất hay... nhưng táo bạo...

— Vâng, đúng là táo bạo, bà vợ xen vào.

Nhưng Pavel Pavlovitch không để cho ông hát dứt câu; như một thằng điên, ông nhào đến và quên cả giữ gìn, đến độ gần nắm cả tay Nadia và hung dữ kéo cô này ra xa Veltchaninov; mắt nẩy lửa, môi run run, ông gằn giọng nói:

— Tôi có chuyện muốn nói với anh.

Veltchaninov nhận thấy, với tình trạng của Pavel Pavlovitch lúc đó, ông này có thể làm bất cứ chuyện điên rồ nào; nên ông vội nắm lấy tay và, không để ý đến sự ngạc nhiên của toàn thể mọi người, ông dẫn Pavel Pavlovitch ra hiên và sóng bước với ông ấy ngoài khu vườn đã gần như tối hẳn.

— Anh có biết là ngay bây giờ, anh phải rời ngay nhà này với tôi không? Pavel Pavlovitch nói.

— Không, tôi không biết.

— Anh còn nhớ không, Pavel Pavlovitch tiếp tục với một giọng hăng hái nhưng nghẹn ngào, anh có nhớ là đã có lần anh yêu cầu tôi, một ngày nào đó, nói cho anh nghe tất cả, vâng, tất cả, một cách thành thật, và chắc anh cũng còn nhớ, anh lại yêu cầu tôi nói một ‘‘lời cuối cùng’’... đó chứ? Vậy thì, đây là dịp để nói lên lời đó... Đi nào!

Veltchaninov ngẩm nghĩ, ông nhìn Pavel Pavlovitch một lần nữa rồi bằng lòng ra về.

Việc thông báo đột ngột về sự cáo từ của hai người đã làm cho ông bà ngạc nhiên và mấy cô tức giận.

— Ít nữa cũng dùng thêm một tách trà nữa đã...bà Zakhlébinine cố mời với giọng rầu rĩ.

— Chuyện gì mà anh có vẻ dao động thế? Ông Zakhlébinine hỏi Pavel Pavlovitch với một giọng bất bình và nghiêm nghị, ông này ráng cười và im tiếng.

— Pavel Pavlovitch nè, vậy thì ông dẫn Aléxéi Ivanovitch đến làm gì? Các cô vừa than van vừa thở dài và tất cả nhìn lão ta với đôi mắt giận dữ. Về phần Nadia thì cô ta ném một cái nhìn nẩy lửa đến đỗi khiến lão ngượng nghịu; nhưng lão vẫn không chịu nhượng bộ.

— Pavel Pavlovitch vừa nhắc một chuyện rất quan trọng mà tôi đã quên khuấy, Veltchaninov nói khi siết chặt tay chủ nhà và khi từ giã bà Zakhlébinine và các cô gái; ông đặc biệt nghiêng mình trước Katérina, và hành động này được mọi người để ý.

— Cám ơn ông đã đến viếng thăm, và chúng tôi, tất cả chúng tôi, sẽ rất sung sướng được gặp lại ông, Zakhlebinine kết luận bằng một giọng quả quyết.

— Ồ! Chúng tôi sẽ sung sướng lắm!... Bà cụ nồng nhiệt nói thêm vào.

— Trở lại nhé, Aléxéi Ivanovitch, trở lại nhé! từ bao lơn, các cô la lớn lên, trong khi ông vừa an tọa trong xe bên cạnh Pavel Pavlovitch. — Ông nghe chừng như có một giọng trầm hơn những giọng khác: ‘‘Trở lại nhé, Aléxéi Ivanovitch thân mến, rất thân mến!

‘‘Đó là giọng con bé tóc hung’’, ông nhủ thầm.