Chương 3

Myrtle Anne Haley ngồi trên ghế dành cho các nhân chứng đang có vẻ tự hiểu tầm quan trọng trong việc làm chứng của mình.

- Cô Haley! Ông Phó Chưởng lý nói, tôi mong cô chú ý đến tấm bản đồ giao thông trong tang vật số 1 của bản cáo trạng. Cô đọc được bản đồ chứ?

- Thưa, được ạ.

- Vùng đất được thể hiện trên bản đồ quen thuộc với cô chứ?

- Vâng ạ.

- Cô hãy nhìn khu vực đường Sycamore ở vào giữa phố Chestnut và quốc lộ.

- Tôi đã thấy.

- Cô đã từng lái xe trên đoạn đường đó?

- Ồ, vâng. Nhiều lần.

- Cô cư trú ở đâu?

- Ở đường Sycamorre, phía bên kia quốc lộ.

- Cô đánh một dấu thập vào nơi cô cư trú.

Nhân chứng làm theo và ông Phó Chưởng lý nói tiếp:

- Tôi yêu cầu cô nhớ lại đêm 19 rạng ngày 20 tháng chín năm nay. Cô đã có lúc đi trên con đường lớn kia trong thời gian ấy?

- Vâng, vào sáng ngày 20... Sớm hơn cơ.

- Vào lúc mấy giờ?

- Giữa 12 giờ 30 và 1 giờ 30.

- Buổi sáng?

- Vâng.

- Cô đi về phía nào?

- Đi về phía tây. Tôi từ phía đông đi đến phố Chestnut.

- Và cô có chứ ý một điều gì đó không bình thường không?

- Có. Trước mắt tôi có một xe hơi đi theo đường chữ chi, từ mép này sang mép kia của con đường và cừ như thế.

- Cô có thể nói rõ về chiếc xe này không?

- Vâng, vì tôi đã ghi số đăng ký của nó.

- Xong cô làm gì nữa?

- Tôi đi theo chiếc xe ấy một lúc, rồi đến một đoạn đường rộng hơn dẫn tới quốc lộ, tôi đã phải cho xe chạy nhanh gấp đôi để chiếc xe ấy không có thời gian chạm phải xe tôi.

- Và tiếp theo?

- Sau đó thì tôi về nhà và đi nghỉ.

- Tôi muốn nói là tiếp ngay sau khi cô đã vượt qua chiếc xe ấy.

- Tôi đã nhìn qua chiếc gương chiếu hậu.

- Và cô đã thấy ở đó có điều gì đặc biệt?

- Tôi thấy chiếc xe hơi đang nói, lúc thì quẹo về bên trái, lúc thì quẹo về bên phải và bất chợt một vật gì màu đen che các đèn pha, hình như đèn pha bên phải bị tắt.

- Hình như?

- Vâng, vì một lúc sau đấy thì tôi lại trông thấy như vậy.

- Và diều đó xảy ra ở đường Sycamore, giữa phố Chestnut và quốc lộ?

- Vâng.

- Cô cho biết là cài gì làm cho cô có cảm giác rằng chiếc đèn pha bị tắt.

- Lúc ấy thì không, còn bây giờ thì tôi thấy như vậy.

- Vì sao?

- Phản đối, thưa ngài! Howland kêu lên. Câu hỏi ấy muốn dẫn nhân chứng đi đến một kết luận.

- Lời phản đối có giá trị. Người làm chứng, hãy trả lời những gì mình đã trông thấy.

- Nhưng thưa ngài, ông Phó Chưởng lý khiếu nại. Chắc chắn là nhân chứng có thể giải thích những gì mình dã trông thấy.

- Không, cái đó là do tòa.

Ông Phó Chưởng lý suy nghĩ một lát rồi nói:

- Rất tốt. Bây giờ đến lượt chất vấn nhân chứng.

- Cô đã ghi số đăng ký của chiếc xe hơi đó? Howland hỏi

- Vâng.

- Trong một cuốc sổ tay nhỏ?

- Vâng.

- Cuốn sổ tay ấy cô thường để ở đâu?

- Trong túi xách tay của tôi.

- Lúc ấy cô đang lái xe?

- Vâng.

- Có ai ngồi cùng xe với cô không?

- Không.

- Cô đã lấy sổ tay từ trong túi xách tay?

- Vâng.

- Và cùng với một chiếc bút chì?

- Không phải bút chì mà là bít máy.

- Và cô đã ghi số đăng ký của chiếc xe đó vào sổ tay?

- Vâng.

- Số đăng ký đó là thế nào?

- GMB.665

- Cô có mang theo cuốn sổ tay đó chứ?

- Thưa, có.

- Tôi muốn xem qua một chút.

Ông Phó Chưởng lý tươi cười trước tòa.

- Không có lời phản đối nào.

Lại gần nhân chứng. Howland cầm lấy luôn cuốn sổ và mở ra.

- Đây là cuốn sổ tay cô dùng để ghi chép những việc cần lưu ý?

- Tôi phải làm vậy để dễ nhớ.

- Tôi cam đoan là số ghi chép này GMB.665, là ghi chép mới nhất của cô

- Rất đúng, vào ngày 20 tháng chín.

- Tại sao sau đó cô không ghi chép điều gì?

- Vì sau khi biết tin vụ tai nạn đăng trên báo, tôi tìm đến cảnh sát và họ đã giữ cuốn sổ này. Sau đấy, họ trả lại và bảo tôi phải giữ gìn nó cẩn thận vì nó có thể là một chứng cứ.

- Tôi đã thấy, Howland trả lời bằng một giọng khác thường, và cảnh sát đã giữ sổ này trong bao lâu?

- Ôi! Tôi không rõ... Trong một khoảng thời gian.

- Và khi nào thì họ trả lại nó cho cô?

- Nó lại được chuyển tới văn phòng chưởng lý khu...

- A! Cảnh sát đã đưa nó cho ông chưởng lý khu?

- Tôi không muốn. Tất cả những điều tôi biết là cuốn sổ đã được ông chưởng lý trả lại cho tôi.

- Khi nào?

- Sáng nay.

- Sáng nay? Howland nhắc lại với một giọng cố ra vẻ vừa nghi ngờ, vừa châm biếm. Và tại sao ông phó chưởng lý lại trả lại cuốn sổ cho cô vào sáng nay?

- Để tôi có nó khi làm chứng.

- A! Tôi hiểu rồi! Để cô có thể nói rằng cô có cuốn sổ tay ấy ở bên mình.

- Đúng là như vậy. Vâng.

- Cô nhớ số đăng ký của chiếc xe đó chứ?

- Chắc chắn là như vậy. Như tôi đã nói với ông, đó là GMB.665.

- Cô đọc con số ấy lần cuối cùng vào lúc nào?

- Sáng nay.

- Vào lúc mấy giờ sáng nay?

- Khoảng 9 giờ.

- Và cô mất bao nhiêu thời gian để nhìn con số ấy vào lúc 9 giờ sáng hôm nay?

- Tôi... Tôi không biết. Tôi không thấy có gì khác nhau...

- Cô nhìn con số ấy có mất đến nửa giờ không?

- Chắc chắn là không.

- Mười lăm phút?

- Cũng không.

- Vậy thì mười phút?

- Có thể là vậy.

- Nói một cách khác, cô đã học thuộc lòng nó vừa sáng hôm nay.

- Có gì là không đúng trong việc làm như vậy?

- Tại sao mà cô biết là cùng một số?

- Vì đó là chữ viết của tôi, vì tôi đã viết nó trong lúc ấy.

- Khi cô viết, cô trông thấy được tấm bảng số của chiếc xe chạy trước mặt?

- Chắc chắn là như vậy.

- Trong suốt thời gian cô ghi?

- Vâng.

- Không phải là cô nhìn thấy con số rồi dừng xe lại, lấy cuốn sổ từ trong túi xách ra và...

- Chắc chắn là không phải như vậy. Tôi làm đúng như tôi đã nói với ông. Tôi vừa lái xe vừa lấy sổ ra ghi.

- Cô viết bằng tay phải chứ?

- Vâng.

- Cô cầm vòng tay lái bằng một tay?

- Vâng, bằng tay trái.

- Và viết bằng tay phải?

- Vâng.

- Cô có chiếc bút máy thường hay là bút bi?

- Một bút máy thường.

- Mà nắp bút phải vặn xoáy ra chứ?

- Vâng.

- Cô đã vặn nắp bút chỉ bằng một tay thôi?

- Vâng.

- Cô có thể làm việc đó bằng một tay?

- Đúng thế. Ông có thể cầm thân bút máy bằng hai ngón tay cuối và ông vặn nắp bằng ngón tay cái và ngón tay trỏ.

- Sau đó cô làm gì?

- Tôi đặt cuốn sổ tay lên đầu gối, và ghi số xe, tôi đậy nắp bút lại và cho tất cả vào túi xách tay.

- Khoảng cách giữa xe của cô và chiếc xe kia trong lúc cô ghi số xe là bao nhiêu?

- Ồ! Không xa lắm.

- Cô có thể trông rõ các con số trước mặt?

- Vâng.

- Cô trông thấy rất rõ ràng?

- Vâng.

- Cô đã ghi số xe trong bóng tối?

- Không.

- Không, vì thật ra các con số được viết rất rõ ràng. Cô phải dùng đèn?

- Vâng, tôi đã bật chiếc đèn ở trần xe để xem những con số đã ghi.

- Nhưng, Howland bất chợt kéo dài giọng, nếu sáng nay cô đã có thể học thuộc lòng các con số ấy sau khi ông phó chưởng lý trả lại cho cô cuốn sổ thì trước đó hẳn cô không biết con số ấy là bao nhiêu?

- Ồ! Ông không thể mong muốn có một người nào đấy nhớ được các con số trong một thời gian dài.

- Cô không nhớ các con số ấy là bao nhiêu trước khi nhận lại cuốn sổ? Howland ngập ngừng.

- Vâng.

- Và cô đã báo cho cảnh sát?

- Đúng như thế. Tôi đã nói với ông rồi.

- Cô đã báo vào lúc nào?

- Muộn hơn.

- Sau khi đọc báo thấy viết về vụ tai nạn?

- Vâng.

- Tức là sau khi đọc về một xác chết được tìm thấy trên đường?

- Vâng.

- Không phải là trước đấy?

- Không.

- Tại sao cô lại ghi số xe?

Đôi mắt của người làm chứng sáng lên vì thỏa mãn.

- Vì tôi biết người lái xe đó rất say, nên không thể lái xe mà không nguy hiểm.

- Và biết điều đó khi cô ghi số xe vào sổ tay?

- Vâng.

- Và cô ghi lại số xe là để mình có thể ra làm chứng chống lại người ấy?

- Để có thể làm bổn phận của tôi.

- Cô muốn nói rằng, để báo cho cảnh sát.

- Tôi thấy rằng bổ phận của tôi là phải ghi số xe ấy lại nếu trường hợp người lái xe gây ra tai nạn.

- Để có thể làm chứng?

- Để có thể báo cho cảnh sát, vâng.

- Nhưng cô đã không báo cho cảnh sát trước khi cô đọc báo đăng tin về một xác người nằm trên con đường ấy.

- Không.

- Cô không cho rằng đó là lúc cần báo cho cảnh sát?

- Không.

- Trước khi đọc báo về việc người ta thấy một xác chết?

- Không.

- Sau đó, khi cô đã về nhà, cô cũng không nghĩ là có một vụ tai nạn à?

- Tôi biết là sẽ xảy ra một việc gì đó. Tôi cứ tự hỏi là cái gì đã che khuất đèn pha?

- Cô không nghĩ rằng đã xảy ra một vụ tai nạn?

- Tôi biết rằng đã xảy ra một điều gì đó.

- Cô có nghĩ hay không nghĩ rằng đã xảy ra một tai nạn?

- Vâng. Cuối cùng thì tôi đã hiểu.

- Cô hiểu ra khi nào?

- Khi tôi về đến nhà.

- Và cô đã ghi con số đó cuối cùng để có thể báo cho cảnh sát trường hợp xảy ra một vụ tai nạn?

- Tôi đã ghi các con số đó vì tôi nghĩ rằng đây là bổn phận của tôi phải làm. Vâng.

- Vậy tại sao cô lại không báo cho cảnh sát?

- Hình như câu ấy đã được đặt ra rất nhiều lần, và cũng được trả lời rồi, thưa ngài, ông Phó Chưởng lý can thiệp.

- Đó cũng là ý nghĩ của tôi, ông Chánh án Caldwell nói.

- Thưa ngài, tôi xin ngài nên lưu ý rằng những hành động mâu thuẫn với những lởi nói và các lý lẽ đưa ra lại mâu thuẫn với hành động của nhân chứng.

- Ông có thể xem xét điều đó bằng cách đưa ra những nhận xét theo quan điểm riêng của mình. Bây giờ tôi cho rằng những điều ông muốn hỏi trong phần chất vấn nhân chứng đã xong.

Howland làm một cử chỉ cho nhân chứng về chỗ ngồi:

- Tôi đã chất vấn xong.

- Đã xong, cô Haley. Ông Phó Chưởng lý xác nhận.

Khi về đến chỗ ngồi, Haley thì thầm vào tai người phụ nữ ngồi bên cạnh Mason.

- Tôi làm tốt đấy chứ?

Người phụ nữ công nhận trong khi ông Chánh án Caldwell nhìn đồng hồ treo tường, cho phiên tòa được nghỉ đến 2 giờ sau buổi trưa.