- 3 -

Khởi nghiệp.

Bốn người ngồi quanh chiếc bàn nhỏ kê giữa phòng. Bên ngoài hai viên lính gác áo chẽn, chân quấn xà cạp lặng lẽ đi chéo nhau trước cửa. Đội Cẩn xốc lại cổ áo nhìn từng người một, nhìn kỷ như đó là lần cuối cùng họ gặp nhau. Điều quan trọng nhất ông đã nói, còn giờ đây... Không khí trầm xuống và mở rộng sự trống trải ra tận bờ sông Cầu. Cai Xuyên vân vê cặp râu mép, mồm hơi méo đi, cái trán dô vươn ra như sắp sửa lăn xuống bàn. Cạnh Cai Xuyên là Đội Giá, mặt Đội Giá hốc hác, người gầy cao, đôi vai nhọn dô lên sau lớp áo ka ki màu cứt ngựa đã bạc. Đội Giá và Đội Cấn đã nhiều lần cùng nhau đi truy quét nghĩa quân Đề Thám, cả hai cùng được phong chức đội trong lực lượng cảnh sát đặc biệt toàn Đông Dương. Đó là cặp bài trùng chỉ có định mệnh mới tách được họ ra. Đội Giá điềm đạm luôn biết kiềm chế ngay cả trong những tình huống căng thẳng nhất, Đội Trường ngồi tách ra một quãng, từ đầu đến giờ chỉ cắm cúi nhìn vào chiếc mủ bọc vải của mình. Đội Trường to cao, râu quai nón, mắt sâu ẩn dưới cặp lông mày đen dài rũ xuống ở hai đầu. Tay đội Trường thô, lông lá, hợp với giọng nói oang oang như thanh la của ông ta. Bốn bát rượu uống dở đặt trước mặt bốn người, chúng có màu đỏ nhở. Tbuồng như thấy sự im lặng đến thế là đủ, Đội Cấn lên tiếng, lúc nào ông cũng là người lên tiếng đầu tiên:

- Ta có thể khởi sự ngay đêm nay được không?

Đội Giá nuốt nước bọt thở hắt ra đằng mũi, cái bớt sau gáy đỏ hồng rung rung. Cai Xuyên lạnh lùng nhìn qua cửa sổ nơi bên ngoài, dưới gốc bàng một tốp lính đang tập đội ngũ. Đội Trường bưng bát rượu lên hất mạnh vào mồm, khà một tiếng khoan khoái:

- Quyết thôi anh em!

Cai Xuyên đánh mặt sang Đội Trường kín đáo nhếch môi khinh bỉ, sau này ở núi Pháo ông còn lặp lại một lần nữa. Đội Giá thụt đầu vào sâu trong cổ áo, vai nhô ngang tai sau đó đột ngột vươn ra hệt động tác của đôi gà Tây mà mấy mụ đầm nuôi bên đồn lê dương.

- Tôi đã thống nhất với ông Nham…

Đội Cấn buông lửng câu nói nheo mắt nhìn Đội Giá như muốn đòi hỏi sự lên tiếng của ông. Đội Giá bẻ ngón tay rôm rốp hắng giọng:

- Đã thề với nhau thì mọi việc nhất nhất theo ngài, anh em không có ý kiến gì.

- Phải!

Cai Xuyên đế tiếp rồi im bặt. Đội Trường cười rống lên vơ can rượu rót tiếp vào bát của mình. Đội Cấn đứng dậy chống hai tay lên mặt bàn vươn người về phía trước nói chậm:

- Một giờ ngài Giá sẽ sang giải thoát bên đề lao. Còn ngài...

Đội Cấn dừng lại cân nhắc làm Đội Trường nhắp nhổm:

- Tôi thì sao?

- Ngài phải bắt bằng được thằng Đác-lơ với thằng Nô-ên về đây để tế cờ. Ngài và tôi sẽ ở lại bản trại.

Đội Cấn nhìn Cai Xuyên, ông ta không tỏ thái độ gì. Họ giải tán, Đội Giá ra trước sau đó đến Đội Trường, cuối cùng là Cai Xuyên. Đội Cấn thắt lại đai gươm, gọi người lính hầu vào chỉ bốn cái bát nói:

- Chôn đi, không được để vỡ,

Đứng ngoài sân, Đội Cấn nhìn sang tòa công sứ, cặp mắt nhỏ, tròn hơi nhíu lại. Tòa công sứ quét vôi vàng sẫm, đôi cửa chính màu xanh lá cây cao rộng uy nghi, luôn đông kín và có một đội lính túc trực. Chếch sang phải là đồn lê dương có gần bốn chục lính sống trong ấy không kể gia đình họ. Điểu làm Đội Cấn băn khoăn về đồn này là hai khẩu liên thanh đặt ở hai vọng gác cao nhất. Trong hàng rào tòa công sứ thấp thoáng vài ba người đàn bà mặc váy trắng dạo qua dạo lại ở vườn cây cảnh. Đội Cấn nhớ đến khuôn mặt to, hơi dài, sống mũi gồ lên và đôi đồng từ tóe lửa của Đác-lơ, bất giác ông mỉm cười mặt đanh lại. Phải dành cho tên đứng đầu lũ Tứ hung này một chiếc rọ lợn…

Hàng phố thưa thoát người qua lại, những dãy nhà gỗ thấp lè tè bám sát nhau chạy dài hai bên đường, thi thoảng mới trội lên một cây bàng già nua cong queo với những chiếc cành gầy guộc đen thẫm và lóe lên ở đầu đôi ba búp lá đỏ như ngọn giáo đẫm máu. Đội Cấn thong thả leo lên ngọn đồi cạnh trại để quan sát. Tên Sĩ, lính hầu cận cũng lặng lẽ đi theo.

- Đồi này không có tên.

Đội Cấn lẩm bẩm, gò má ông cao hẳn lên đẩy quầng mắt sát lại với lông mày. Tên Sĩ nhỏ nhẹ:

- Thầy đặt cho nó một cái tên vậy

Đội Cấn lắc đầu mắt ánh lên những tia sáng kỷ lạ:

- Sau này thiên hạ sẽ làm việc đó.

Sông Cầu bắt ánh hoàng hôn loáng rợn như một đường kiếm phạt ngang.

Trưa tĩnh mịch. Ngoài hàng rào con ngựa uể oải gục đầu vào đám cỏ, đuôi nó rũ xuống thi thoảng phất qua lại một hai cái. Vài đứa trẻ vận quần đùi chụm đầu vào nhau nghịch cái gì đó ngay dưới gốc bạch đàn. Cương châm thuốc, làn khói nhạt loãng bay dài ra phía sau như tiếng thở dài tan biến trong giấc ngủ lơ mơ. Hoàn lật đi lật lại cuốn truyện, lặng lẽ quan sát con ngựa nhưng mọi giác quan vẫn hướng về Cương. Con ngựa xoay nửa người sang trái để lộ cái bụng căng vuốt xuôi về sau, chuông ở cổ nó reo vang vang lấp lánh.

- Em là con vớ vẩn, thật đấy. Mỗi khi gặp anh, về nhà em lại nghĩ không hiểu sao em có thể yêu anh.

-Thế à!

Cương hờ hững bước chéo sang bên. Gió dậy lên. Hoàn cúi đầu nhìn xuống chân mình:

- Nhiều lúc em căm thù anh. Tại sao lại thế nhỉ… Làm tình với Thắng em cũng nghĩ đến anh.

-Thế à!

Cương vứt mẩu thuốc xuống chân dí nó thật mạnh. Bọn trẻ con ré lên cười rồi lại châu đầu vào nhau. Tiếng nhạc ngựa lanh canh tẻ nhạt.

- Hôm qua Thắng về giỗ mẹ anh ấy.

- Đi một mình?

- Ừ. Em bảo với Thắng là em không thích quê anh ấy. Nó nghèo lắm... Thắng cũng chẳng trách. Lúc nào Thắng cũng âm thâm nuốt tất cả mọi thứ vào người không chịu nhả ra cái gì... Bí ẩn đến khó chịu.

- Quê Thắng có xa không?

- Mấy chục cây ấy mà.. nhưng bẩn lắm. Bbuồn kinh khủng.

Cương giẫm phải cành khô, nó kêu răng rắc rồi oải ra thành nhiều mảnh vụn. Lá vẫn xạc xào.

- Hình như dạo này anh ngại gặp em.

Hoàn hỏi đột ngột, dứt khoát, hỏi mà không cần câu trả lời. Cương nuốt nước bọt moi thuốc ra châm lửa nói nhỏ:

- Anh ngại...

Trời sầm lại, một vệt tối lướt qua trên những ngọn bạch đàn kéo theo tiếng rít nhẹ nhưng chói. Hoàn bưng mặt, hiện ra con đường vắng vẻ chạy hun hút về chân trời. Con đường của chú ngựa màu đồng hun không rõ ngbuồn gốc quê quán. Trời ạ, sao lại bbuồn thế hả ngựa. Sao lại xa xôi quá thế hả ngựa... rinh reng rinh reng... nhè nhẹ và mơ màng giữa lá bạch đàn đang lớp lớp đổ xuống.

Hoàn đứng dậy một tay cầm cuốn truyện tay kia giơ cao chiếc cốc khẽ buông các ngón, buông nhẹ, từ từ và lắng nghe tiếng vỡ dưới chân với sự thản nhiên cay độc.

Khuya.

- Em khó ngủ à?

- Vâng. Có lẽ tại em uống nước chè.

- Hình như anh thiếp đi được một tí.

- Thiếp đi. Gớm, ngáy như sấm ấy.

- Đoàn dạo này thế nào rồi?

- Chả có gì mới, vẫn nhai đi nhai lại mấy vở cũ. Ai cũng chán.

- Sao không tìm vở mới?

- Biết đâu được với mấy lão ấy... suốt ngày chỉ lo rình rập lật ghế nhau, lấy đâu ra thời gian tìm vở. Em định xin nghỉ không lương cho đỡ mệt. Anh dậy à?

- Anh lấy thuốc.

- Khuya rồi hút làm gì?

- Anh thèm. Hôm qua thằng Kỷ với cái Yến cứ hỏi sao em không về. Ông cũng trách.

- Thì em bận diễn.

- Anh cũng bảo thế, nhưng Yến nó thắc mắc cách mấy chục cây mà đến hơn năm chả thấy em lại thăm bố với ông.

- Dào, vẽ chuyện, Gửi tiền là được rồi, với lại anh về đấy thôi.

- Nhưng em là dâu. Hay là rằm này chúng mình lại về.

- Cho em cốc nước... Một rưỡi rồì thì phải.

- Một giờ hai nhăm. Bên nhà sắp xây lại rồi. Mọt quá không chịu được... Mấy chục năm còn gì.

- Cẩn thận đấy, làm nhà không lơ mơ được đâu. Anh phải bảo Kỷ nó mời thầy mời thợ đến xem cho đàng hoàng.

- Chắc thế nào nó cũng mời

- Bao giờ cái Yến biết kết quả?

- Tháng sau,

- Con ấy ngu, thời này ai lại đâm đầu vào sư phạm. Sơn thì sao?

- Bị đuổi việc rồi.

- Lại đánh nhau?

- Ừ.

- Đã đấy. Còn bà Muôn?

- Vợ chồng chỉ ấy làm ăn khá lắm. Vừa lấy thêm con Rim lùn để thằng lớn đi học. Chị ấy bảo sang năm đập đi cho xây nhà khác.

- Cả nhà anh được độc bà ấy. Ông vẫn điên điên thế chứ?

- Điên điên là thế nào, em chỉ ăn nói lung tung.

- Chứ không à, nhà anh có gien điên. Hãm!

- Ai?

- Anh chứ còn ai nữa. Đồ nhà quê, giận nhau với vợ sĩ diện đùng đùng ngủ trưa ở cơ quan. Đây cứ mặc xác cho ngủ mãi trên ấy.

- Về làm gì, có ai ở nhà đâu mà về, Anh chưa nói cái tội em cứ đi biền biệt đâu đấy nhé.

- Người ta có việc.

- Việc gì, buổi trưa thì có việc gì. Hay là vớ được thằng nào rồi.

- Vớ thật thì sao?

- Chả sao cả.

- Thật chứ?

- Em muốn thế thật à?

- Biết đâu đấy... Thôi không đùa nữa khéo quá mù ra mưa... Mà này em nói thật nhá, dạo này anh làm em khó chịu.

- Vì cái gì?

- Chả biết, nhưng… chúng mình không còn như xưa nữa thì phải... càng ngày càng xa nhau...

- Anh cũng thấy thế...

- Giá em có thể có con...

- Thôi không nói chuyện này nữa, được không?

- Thì thôi.

- Ngực em dạo này to lên.

- Kệ! Việc gì đến anh.

- Lâu lắm rồi anh chưa...

- Đừng, em bbuồn... bỏ ra, bỏ ra em không thích...

Anh là con mắt buồn

Bên bờ sông mờ sương hoang vắng Đêm nay ai bước vào trăng.

Những rào mây men theo sườn đồi Về thật chậm một khuôn mặt xa xôi Gió mang đến đôi cánh mỏng như lời Hoa thủy tiên những bàn tay trắng Những tiếng chuông mở cửa vào im lặng

Anh là con mắt buồn mỏi mệt của trời xanh

Đêm nghiền nát anh đêm sinh ra anh Ký ức phai nhòa cánh đồng mưa tạnh Một câu chuyện khổ đau thì thầm bên cửa

Anh là mùa thu không có lá vàng

Mùa thu bị đọa đầy và sẽ chết

Giữa nụ cười diệu vợi giữa ngàn cây