- 15 -

Hoa ngọc lan và mùi cồn lảo đảo trong không khí. Hoàn thở đều đều, mảng trần ố vàng đủ các hình to nhỏ khác nhau trông như những bông hoa bất tử vẫn được bày bán ven đường, Những bông hoa nâu vàng xao xuyến đung đưa theo nhịp thở của Hoàn, chúng giãn ra co lại với độ xê dịch đều đặn gần như chính xác tuyệt đối. Trưa bệnh viện im ắng, Yến vẫn cắm cúi vào cuốn sách từ lúc cho Hoàn ăn xong, Bà Khánh lim dim gà gật, chốc chốc lại bừng mắt nhìn quanh. Trần nhà bỗng dâng cao, nhòa đi, đẩy những bông hoa ra khỏi tầm mắt và mây xuất hiện. Mây vẩy cá trắng muốt dát kín nửa bầu trời trên đầu, nửa ở ngang mắt thì xa thăm thẳm trong màu xanh nhạt… Hoàn cố gắng vượt qua bức tường gắn mảnh chai để trở về với dãy phố xa xưa, cái dãy phố đã biến mất chỉ còn lại bóng dáng mờ nhạt cạnh dãy phố mới bây giờ. Hoàn thở nhẹ dễ chịu. Đi lang thang giữa phố, trong ánh sáng gắt gao của đầu chiều con đường nhựa bên cạnh loáng lên như nước che mờ con đường lồi lõm rạn nứt Hoàn đang đi. Hai dãy phố một rõ nét, một mờ nhạt ủ ê, thi thoảng xe máy băng qua con đường nhựa, tiếng động cơ làm Hoàn và con đường cũ chao đảo lắc lư. Hoàn ghé vào một ngôi nhà có cửa sắt lắc lắc sợi dây, tiếng ống bơ vang lên rủng rẻng. Bà già lập cập bước ra, Hoàn rướn cổ hỏi:

- Cái Thư đâu bác?

Bà già nhìn Hoàn xa lạ, mấy sợi tóc bạc rối tung bên tai trái:

- Đã về đâu mà hỏi. Con với chả cái, sểnh một tí là đi biệt. Tôi có phải là ma đâu mà nó sợ.

Bà già ngừng lại, Hoàn thấy tròng mắt bà không chuyển động, nó giãn to trống rỗng. Khí lạnh lởn vởn trên mặt Hoàn. Bà gìà cúi xuống ngẩng lên ba lần rồi đưa bàn tay tái ngắt rờ rẫm mặt mình như rờ rẫm khuôn mặt kẻ khác. Hoàn nhìn sang bên cạnh, một dãy nhà xay cao lô xô cần ăng ten với những tiếng động ồn ĩ bát nháo,

- Nó chơi bên kia kìa.

Hoàn quay lại, bà già đã vào nhà từ lúc nào, chỉ còn lại câu nói cằn cỗi lơ lửng chỗ bà vừa đứng. Trên ban công tầng hai, Thư trong chiếc váy hoa rộng thùng thình đang liên tiếp rút quần áo từ dây phơi xuống. Chỉ cách nhau có một sải tay mà Hoàn không thể nào sang được chỗ Thư. Đi, lại đi những dãy nhà rệu rạo ủ dột trong không khí lưu cữu dẫn đến cây xà cừ xum xuê thấp thoáng, trong vòm lá những quả màu nâu đó đang hé nứt hình sao bốn cánh. Cây xà cừ vẫn rì rào lá mặc dù nó đã bị cưa từ lâu, Hoàn nhớ ra điều đó nhờ một vệt đen pha đỏ bằng sợi chỉ nằm giữa phần gốc vững chãi và đoạn thân trong suốt, Ngày xưa Hoàn hay cùng Thư ra ngồi ở đây, cắt những bộ quần áo giấy nhỏ xíu và mơ làm diễn viên. Hoàn nhìn cành cây to thấp nhất, nhìn kỹ từ từ hiện lên hình người con gái lơ lửng đầu rũ xuống, tóc ùa ra che kín mặt. Cô gái treo cổ vì thất tình và sau đó người ta đã chặt cây xà cừ như chặt đi một điềm gở, một vết nhục, Hoàn cắn môi mắt mở to, cô gái hiện lên rõ hơn, đã thấy sợi dây thừng thẳng tắp nối từ gáy cô tới cành cây Chân cô gái chúc xuống các ngón duỗi dài ra như cố chạm vào mặt đất chỉ cách ba gang rưỡi tay. Không phải sợi dây làm cô gái chết mà chính là ba gang rưỡi tay ấy. Cả đời con người giày xéo mặt đất nhưng rời khỏi nó là xong, Mỗi lần Hoàn chớp mắt cô gái lại thay đổi vị trí, từ lúc im lặng chuyển sang đung đưa rồi những ngón chân co giật tuyệt vọng, Hoàn chớp mắt liên tục, cô gái đứng trên chiếc ghế đẩu với sợi dây tròng qua cổ, mắt mở to điên dại mịt mù trong màu đen... Cô gái thất thểu ôm cuộn dây và chiếc ghế đi từ bóng đêm ra cây xà cừ… Cô gái úp mặt xuống giường răng cắn chặt gối... Hoàn ngừng chớp mắt vì không muốn đi sâu vào cuộc đời người khác. Hoàn quay đi. Tại sao em không muốn nhìn chị nữa? Chi ở đây gần hai mươi năm trong im lặng quên lãng, chị sắp được em giải thoát thì em lại bỏ đi. Nếu em ở lại nhìn chị, nghĩ đến chị thì chị đã đứng dậy yêu anh ấy lần nữa, đau khổ lần nữa, vui vẻ, vô tư lần nữa. Lúc chị sắp hy vọng quay lại thì em đi... Bao giờ mới có một người nữa đến đây nhìn chị để chị thoát khỏi sợi dây tai nghiệt này? Thư bạn em có đến không? Có lẽ em giận chị vì chị chiếm mất cái cây này. Nhà chị cũng có một cây bàng nhưng nó nhỏ quá, nếu không chị cũng chẳng làm phiền đến em. Con em gái anh ấy đã chận đường đánh chị, nó bảo chị cố tình có thai để ăn vạ nhà nó. Mẹ anh ấy gọi chị đến ngọt nhạt khuyên chị phá thai vì hai người còn trẻ chưa nên xây dựng gia đình. Đến lượt anh ấy tránh mặt chị, có gặp thì cũng kiếm cớ gắt gỏng cáu giận. Chị đã khóc đến nỗi mắt sưng lên, đầu nặng trĩu, hai lỗ mũi đau buốt. Bố chị không nói gì chỉ cắm cúi may từ sáng đến khuya mặt ngày càng xám lại. Giá như không có cái thai trong bụng chị đỡ nặng nợ hơn. Hình như biết chị oán nên nó đã bỏ đi lúc nửa đêm, nó trôi theo dòng máu cuồn cuộn ra ngoài tràn qua đùi chị xuống đất rồi chìm sâu vào bóng tối dưới gầm giường. Chị biết nó đi mà không giữ lại… Mình là một cái thai, mình bỏ đi mặc dù chẳng bao giờ tự ái. Người đàn bà ấy không thích thì mình đi, đếch cần, có việc gì đâu. Mình đã bỏ đi nhiều lần, rất nhiều và họ khóc còn mình thì không, Tại sao mình hay bỏ đi nhỉ? Mình là một cái thai, mình là con trai pha lẫn với con gái không ăn nhưng vẫn no đủ. Mình luôn luôn trông thấy những con chuồn chuồn đầu to, hai mắt lồi bóng chúi xuống vì mất cân bằng. Những con chuồn chuồn bay sát mặt đất hình vòng cung đỏ ối, rực rỡ nhưng chưa chói gắt... Chị mệt lắm, sợi dây đang siết lại như cũ. Tại sao em bỏ đi, tại sao?... Có trở lại không... cái ghế... đất... chị khó thở... Cô gái lại treo lơ lửng trên cành xà cừ sau đó lún dần vào lớp không khí nặng nề xung quanh.

Đi vắng. Hoàn rầu rĩ ngược lên cầu Gia Bẩy, cầu xây xi măng thẳng tấp nhưng bóng của nó cũ kỷ lát gỗ xộc xệch trồi lên những mấu sắt bị mài bóng loáng. Hoàn đi lên cầu cũ chân nhún nhún, nghe tiếng gỗ cập kênh vang rền trong không trung. Dưới chân cầu, hai dòng sông chảy lòng vào nhau một lấp lánh mạnh mẽ nhiều màu sắc, một tối sầm lặng lờ. Người và xe vẫn băng qua Hoàn, càng ngày họ càng đi xa. Hoàn rời cầu lần ra mép sông soi xuống dòng nước cũ thấy một khuôn mặt con gái non trẻ đang rung rinh nhìn mình. Cạnh đó, hàng trăm khuôn mặt khác lầm lì cau có, đủ dạng đàn ông đàn bà chen chúc nhau, dập dềnh, mắt nhíu lại vì ánh sáng của dòng nước mới hắt sang. Hoàn hỏi khuôn mặt đứa con gái:

- Mày là tao ngày xưa phải không?

- Vâng ạ! - Khuôn mặt đứa con gái hơi nhòe đi vì câu trả lời của chính nó - Chị là em ấy ạ?

Hoàn lắc đầu, cảm thấy chán nản, thù ghét. Khuôn mặt đứa con gái ngơ ngác, rơm rớm nước mắt:

“ Sao chị bỏ em?

Hoàn bĩu môi:

- Mày nói dối, ngày xưa mày hứa cho tao rất nhiều thứ, thế những thứ ấy đâu rồi? Con ranh điêu toa!

Hoàn quay về chậm rãi uể oải bỏ lại sau lưng tiếng khóc tấm tức xao xác vỗ vào chân cầu rồi tan dần trong im lặng của thời gian chết.

Cái dáng hối hả của tay y tá bê chiếc khay i nốc lao dọc theo hành lang khiến cả ba người đồng loạt nhìn theo. Điếu thuốc gắn lệch bên khóe miệng Cương tỏa khói phơ phất rồi lọt qua cửa sổ. Thắng nheo nheo mắt nói giọng như cát nóng:

- Lâu lắm rồi… dạo ở Quảng Trị, cô y tá của trung đoàn anh cũng lao đi như thế nhưng không đến được … Đại liên tiện ngang người cô ấy... Cách bọn anh có một mét rưỡi... Mắt vẫn mở... Chọn được vở mới chưa?

Thắng đột ngột xoay sang chuyện khác. Thư lắc lắc cái xắc, cắn môi không trả lời. Cương rời mắt khỏi tay y tá đứng dậy vươn vai đáp:

- Chưa hy vọng gi anh ạ. Toàn những vở ấm ớ dựng chl có mà lổ vốn.

Yến xoay lưng ra ngoài, vai Yến tròn rộng, eo thắt gọn, phần hông nở mênh mông trù phú. Thư nhin Yến nghĩ đến chuyện làm tinh. Thắng lại châm thuốc hút. Thư bảo:

- Này, ra chỗ nào uống bia cho mát đi. Hôm nay em chiêu đãi hai anh. Đi nào, đàn ông gi mà trầm ngâm quá.

Thư xăm xăm đi trước. Thắng với Cương ngập ngừng nhin nhau rồi cũng đi theo. Lúc dắt xe ra cổng bệnh viện, Thắng hỏi:

- Uống ở đâu?

Thư cười:

- Em không biết. Anh Cương?

Cương để máy cho xe nổ nhin Thắng. Thắng cũng đề máy rồi nói dứt khoát:

- Về bảo tàng uống, chỗ ấy bia ngon, lại gần cơ quan tôi. Tý nữa tôi phải họp,

Họ lại chọn đúng cái bàn đặt dưới gốc cây ngọc lan mà có lần Thắng với Cương ngồi uống. Đôi ba người nhin Thư tò mò nhưng mặt Thư binh thản như không. Nắng lấm tấm đổ xuống chân ba người, vươn ra sát mép sông và kết thúc ở chỗ đám cỏ lóe trắng, Quán không ồn ào náo động mà ri rầm từng tốp. Phải tập trung lắm mới biết ve đang kêu. Hoa ngọc lan rụng xuống bàn, cánh ngả nâu, xoăn, lốm đốm những vết đen nhạt.

- Ngày bé em với cái Hoàn hay theo bọn con trai chui xuống hầm kia kia. Có lối thông ra bờ sông các anh ạ.

Thư nhấp miệng vào cốc bia, chỉ tay về phía trước. Thắng với Cương nhìn lên đồi, miệng hầm xây đá nhô cao, cây xấu hổ bám dọc theo hai bờ vuông thành một đường kẻ gẫy khúc màu xanh nhạt. Cương nói cho có chuyện:

- Con gái mà nghịch thế cơ à.

Thư cười giòn tan:

- Ối giời, bọn anh không tưởng tượng được đâu, hai đứa chúng em còn làm bật cao su đi bắn chim nữa đấy. Vui lắm.

- Thế cắt quần áo văn công lúc nào?

Thắng hỏi trêu nhin thẳng vào mắt Thư gặp một màu đen chói lọi.

- Á à, con Hoàn đã tiết lộ chuyện ấy rồi cơ à. Buồn cười lắm nhé, Em với nó suốt ngày ngồi cắt những bộ quần áo sặc sỡ bằng giấy rồi ước sau này thành diễn viên. Thế mà thành thật. Dạo ấy nó cứ bắt em phải đóng con trai, quần áo con trai thi xấu nên em không chịu, thế là cãi nhau ỏm tỏi. Số em với nó giống nhau...

Thư biết minh lỡ trớn, dừng lời, hơi ngả người ra sau, cái cổ trắng vươn dài như một bông hoa loa kèn. Điếu thuốc trên tay Cương nổ tách một tiếng, tàn rơi lả tả xuống cỏ. Lòng Thắng se thắt lại, anh nhin cóc bia thấy một biển nắng lấp lánh kiêu sa. Câu nói sau cùng của Thư làm Thắng buồn còn Cương thi hoảng sợ. Không khí lắng xuống nghẹt thở. Hương hoa ngọc lan vẫn bay lang thang.

- Ở đoàn, Hoàn nó sống thế nào?

Thắng cất tiếng, phá tan sự im lặng giữa ba người. Cương rùng minh nhin sang Thư,

- Ai cũng quý.

Thư đáp nhỏ nhẹ và cảm thấy buồn vô hạn. Giá như chồng của Thư có một nét gi đó giống Thắng, chl một nét thôi, mọi chuyện sẽ khác đi. Giữa hai thân cây sông Cầu lấp lánh rộn rã. Cương uống một hơi hết chỗ bia còn lại trong cốc của minh lặng lẽ, kín đáo quan sát Thắng. Khuôn mặt Thắng sắt đanh, râu mọc lởm chởm. Mạch máu trong người Cương phồng căng và chảy giần giật.

- Hoàn nó sòng phẳng rạch ròi, không chấp vặt.

Cương nói, rít mạnh điếu thuốc.

- Tính nó bướng, rất bướng.

Tiếng Thắng nhỏ, thi thầm như oán trách. Lần đầu tiên gặp em anh giật minh bởi cái nhin thẳng thắn bạo dạn, khóe miệng em trễ xuống vừa nũng nịu vừa kiêu kỳ. Chúng minh nói chuyện, những câu chuyện rời rạc vô nghĩa. Chốc chốc em lại cười to vi sự lúng túng của anh. Khi ấy anh nghĩ em là cô gái đẹp bướng blnh, anh thích em nhưng không dám mơ tới tinh yêu vi anh là người nhà quê. Rồi ta đi chơi, anh đèo em bằng xe đạp lòng vòng quanh thành phố. Em đã kể rất nhiều chuyện mà bây giờ anh vẫn còn nhớ. Lúc chia tay chúng minh im lặng mỗi đứa nhin đi một hướng. “Về đi anh”. Em bảo thế, dịu dàng hồi hộp và không hiểu sao người anh cứng lại. Em cầm tay anh, bàn tay em nhỏ, mát. Chúng minh ôm nhau. Cho đến khi về cơ quan anh vẫn không tin đó là chuyện có thật- Thắng lắc đầu thật mạnh, môi mím chặt vươn tay với bao thuốc về phía minh. Không hiểu sao Thư lại nghĩ Thắng sắp đổ sụp xuống như ngôi nhà bị mọt đục ruỗng.

- Anh gầy đi nhiều quá, cố mà giữ gin sức khỏe.

Thư đặt tay lên vai Thắng. Cương quay đi.

- Có lẽ nó cứ thế mãi Thư với Cương ạ!

Giọng Thắng nhẫn nại ghê gớm.

- Chỉ cần đầu óc binh thường…

Cương mấp máy môi nói với một ai đó rất mờ. Ba người tự cảm thấy bản thân minh đang chim đi, tan biến trong ánh sáng và tiếng ve miên man. Lá rụng chậm, rải rác. Thắng than vãn:

- Nó không nhận ra tôi, không nhận ra ai cả... Còn con Yến nữa... Chẳng lẽ cứ thế này mãi...

Thư cố gắng giữ binh tĩnh nhưng giọng vẫn méo đi:

- Có người nằm đến nửa năm mới tlnh.

- Đấy là một phần nghin... Chắc gi Hoàn nằm trong số ấy.

Khói tỏa ra từ mồm, từ mũi Thắng đẩy khuôn mặt anh đi xa. Cương nhắm mắt một tay đỡ cằm, đầu hơi nghiêng sang phía Thư. Những cốc bia vàng lấp lánh. “Ở Tân Cương, sau đêm diễn Hoàn đã chủ động đến với Cương có nhớ không? Hoàn chủ động hôn lên má Cương giữa bạt ngàn những cây chè. Gió từ Núi Cốc thổi vào mát rượi. Chúng minh làm tinh đứng, hồi hộp khổ sở trong khi phía dưới cánh hậu đài vẫn đang thu dọn phòng màn. Hoàn bảo với Cương rằng không hiểu sao Hoàn lúc nào cũng nghĩ đến Cương. “Còn Thắng”. Cương hỏi thế và Hoàn không trả lời, cúi xuống thở dài... Tại sao hôm đó Hoàn lại bỏ về nửa chừng? Tại sao cơ chứ? Khi ấy người đi vắng hết. Cương mang bún chả về đã thấy phòng trống không” Thắng với Thư đang nói với nhau nhưng Cương không nghe thấy, mắt vẫn nhắm chặt. Trong đầu Cương, Hoàn đến từ từ, trôi đến. Hoàn trễ môi, lông mày cong vút sắc như lá cỏ dại. Cương ngứa ở ngón tay trỏ. Ngày bé, dạo đi sơ tán tránh bom Mỹ về vùng rừng núi, Cương bị cỏ tranh cứa đứt tay, bây giờ chỗ đứt ngứa lại như đang lên da non cách đây gần ba chục năm. Bất giác Cương đưa ngón trỏ lên miệng mút thật mạnh. Hoàn nghiêng cổ, tóc sáng lên từ từ lùi xa, rất xa, xa bằng buồi chiều sơ tán thuở bé của Cương. Ở đó có Cậm Cam... Những lùm Cậm Cam run run trong ánh sáng cuối cùng của hoàng hôn. Đất dưới các gốc cây, trong bóng râm đang nhè nhẹ thở, nhè nhẹ hồi hộp và kỳ dị. Nơi mặt trời lặn, vòm trời trắng cong vứt vẽ phía xa, độ cong hàm chứa sức mạnh của sự giận dữ. Có những đụn mây sạch sẽ, thấp thoáng như những mô đất, những quả đồi và cả sông nữa. Ai đang sống trong vòm trời giãy giụa sáng ấy? Ai sẽ đi trên những đám mây từ đám nọ sang đám kia, nghe tiếng bê con rền rĩ thê lương loang theo chiều dọc rồi mất hút ở nơi xa xôi nhất, nơi ngay cả cảm giác và trí tưởng tượng cũng không đến được. Cậm Cam chín vào tháng Sáu, những chùm quả nhỏ xíu óng ánh trong sắc xanh ẩn dưới các mặt lá. Tầm ấy trẻ trâu mò ra, chúng đi theo tốp, mỗi tốp hai ba đứa, sục sạo một cách hờ hững, ngắt những chùm quả ăn ngay tại chỗ rồi nhìn nhau cười đắc chí. Trong im lặng mênh mông của bãi tha ma chiều, tiếng bọn trẻ lúc ngân nga, lúc rời rạc đứt quãng. Những đứa trẻ gầy gò nhưng rắn rỏi bền bỉ, quần áo xộc xệch vá chằng vá đụp, bóng chúng hòa lẫn bóng những lùm Cậm Cam đổ dài trên cỏ được bao phủ bởi màu vàng sộm của nắng. Mỗi đứa trẻ di chuyển đều gây ra một cảm giác kỳ ảo như ở thế giới khác, thế giới chỉ hiện diện sau khi người ta nhìn thật kỹ vào đồ vàng mã. Tiếng rứt quả xoàn xoạt. Một thằng bé đặt chùm Cậm Cam lên lòng tay xòe ngửa giơ trước mặt ngắm nghía với con mắt thỏa mãn. Chùm quả rung rung trên tay nó, những chiếc cuống vươn dài cong xuống vì sức nặng mơ hồ của quả, mỗi quả nhỏ tròn như mắt cá chuối đính vào một chiếc cuống, nhiều chiếc cương đính vào một chiếc to tạo thành bản nhạc dập dềnh trôi nổi vượt qua sự kiểm soát của lý trí. Chỉ có vẻ đẹp của kỷ niệm mới cân bằng với vẻ đẹp của trái Cậm Cam. Chiều không đi về chân trời như người ta vẫn tưởng, chiều lặn vào Cậm Cam. Lũ trẻ trâu biết được bí mật đó, với sự tinh quái, chúng xơi tất cả các buổi chiều sau đó trâu đứa nào về nhà đứa ấy, đứa nào ngủ trên giường nhà đứa ấy, nhưng giấc mơ thì luôn giống nhau. Ở Linh Sơn có một thằng bé mơ khác, nó không phải là trẻ trâu vì nhà nó không có trâu, hơn nữa nó lại luôn quá sạch sẽ. Thằng bé là dân sơ tán, người nó dong dỏng, trán cao, mắt sáng, nói năng từ tốn, chính xác. Bọn trẻ trâu vừa muốn tẩy chay thằng bé sơ tán lại vừa muốn kết thân với nó. Khi chán đánh trận giả, bọn trẻ trâu tìm đến bu lấy thằng bé sơ tán để nghe kể chuyện bên phố, nơi có máy nước công cộng, đường rải nhựa phẳng lì và các ngày lễ nhà nào cũng treo cờ. Trẻ cơn bên ấy luôn ngồi họp sau đó được chia bánh kẹo hoa quả. Bọn trẻ trâu nghe xong không hỏi thêm, không phản đối, chúng bâng khuâng tản về với chiếc thừng dắt trâu và lén lút soi khuôn mặt sưng vểu của mình vì những trận ấu đả xuống các vũng nước. Thằng bé sơ tán gieo vào lòng bọn trẻ trâu một nỗi buồn. Hình như thằng bé sơ tán hơn đứt chúng về mọi thứ. Tình trạng trở nên tồi tệ nếu không có một ngày bọn trẻ trâu phát hiện ra thằng bé sơ tán chẳng biết đếch gì về ống phốc cả, quả Kháo nó cũng chẳng biết. Một keo chổng vó. Bọn trẻ trâu hăng hái truy kích thằng bé sơ tán bằng hàng loạt các câu hỏi và chúng vô cùng hả hê khi thấy nó cứ liên tục há mồm vì ngạc nhiên. Mày biết làm pháo hoa bằng than không? Mày biết cây Đắng Cay không? Đố mày biết ông thiến lợn đái bằng gì? Mày ăn bọ xít nướng chưa? Mày biết lá Cơi chữa ghẻ không? Tao thách mày biết ai làm chị Nhu chửa hoang?... Thằng bé sơ tán nhập vào bọn trẻ trâu như một thành viên chính thức, nó cũng phải dậy sớm ra bãi tha ma đến tận sầm tối mới về. Do không có trâu nên mỗi hôm thằng bé sơ tán đi ghép với một đứa. Cả kỳ nghĩ hè dông dài lê la ở các bãi cỏ, thi thoảng phải chạy vào núi tránh bom Mỹ, da thằng bé sơ tán từ trắng chuyển sang nâu, tóc khét nắng, quần áo bẩn thỉu hôi hám như bọn trẻ trâu, bù lại nó khỏe mạnh, linh hoạt hơn trước. Thằng bé sơ tán có thể làm được tất cả những việc mà một thằng chăn trâu làm như chơi ống phốc, trèo cây, tát cá, đánh đá lấy lửa nướng sắn cả vỏ, bẻ ngô trộm và đái vung vẩy giữa đám cỏ. Giữa những lùm Cậm Cam nhấp nhô cao quá đầu, thằng bé sơ tán luôn háo hức phát run lên, tay nó rờ rẫm lướt nhẹ trên các búp lá ngón út thành thạo lách sâu xuống chạm vào chùm quả mát dịu, nước miếng tứa ra. Thằng bé sơ tán như một vị tướng mê mải đi duyệt quân đội của minh, cây nào nó cũng chạm vào một cái. Hoàng hôn đổ trên mặt thằng bé sơ tán khiến nó trở nên rực rỡ, thanh thoát, hai vành tai đỏ hồng. Bọn trẻ trâu thì nằm dưới gốc Cậm Cam, mắt lim dim nghĩ ngợi vơ vẩn. Đấy là bệnh do thằng bé sơ tản truyền sang. Trời sẩm dần, bọn trẻ trâu rời khỏi bãi Cậm Cam, thằng bé sơ tán tiếc rẻ ra sau cùng, ngươi nó lập lờ trong bóng tối nhạt trông bệnh hoạn yếu ớt như một con thạch sùng... “Con Nhu nhà bà Đậu chết rồi”. Thằng bé sơ tán nằm yên dỏng tai nghe bố nói khàn khàn bên ngoài thềm nhà. Ánh đèn dầu nhỏ liu diu vàng vọt khiến xung quanh lồi lõm méo mó. "Sao thế?” mẹ thằng bé sơ tản hỏi lại, hơl đột ngột. Tiếng bố dài ra vừa khinh bạc vừa dễ dãi: "Chửa hoang rồi đâm đầu xuống giếng”. Lúc ấy gió đi qua, thằng bé sơ tản chỉ nghe loáng thoáng vài câu, càng về sau bố mẹ nó càng nói nhỏ dần rồi bước chân dội lên hướng vào nhà. Thằng bé sơ tán hé mắt qua lớp màn xô ố vàng, nó thấy ngọn đèn run lật bật vì hai cái bóng kỳ dị in trên tường. Gần sáng thằng bé sơ tán thấy chị Nhu về cắp nón quần áo ra sông tắm. Chị Nhu qua trước mặt nó nhưng không ngẩng lên, chị xõa tóc đi thẳng vào sông, nước rẽ ra sau đó khép lại như một giấc ngủ vĩnh viễn...