- 30 -

Ngày tự do thứ ba.

Năm giờ chiều.

Hướng phòng thủ phía Nam có nguy cơ bị phá vỡ. Ca nô của người Pháp đã hai lần vượt lên hướng Đồng Mỗ nhưng chưa cập được bờ, Đồn Gia Sàng đã mất, nghĩa quân phải lui xuống phòng thủ ở đền Xương Rồng. Lập Nham đích thân xuất thành ra chỉ huy chống giữ ở hướng Phúc Trìu.

Hàng phố náo loạn. Những tù nhân được thả giờ tụ tập lại thành từng tốp nhỏ để cướp bóc đốt phá. Người kéo nhau chạy loạn làm hai ngả, một ngược lên Bắc Cạn, số khác lục tục xuôi về phó Cò nhưng gặp súng đạn giao tranh thì lại hồi về ngơ ngác, rầu rĩ. Đêm qua đã xảy ra hai vụ cháy nhà và một chú quan bị đâm chết ngay tại cửa. Tiếng loa gọi hàng của quân Pháp vọng đến từ ba phía càng khiến cho mọi người hoảng loạn.

Năm rưởi,

Tin Cả Thấu tử thương ở hướng Phúc Trìu được báo về cho Đội Cấn, ông lặng đi không nói gì lảng vào phòng trong ngồi khoảng mười phút.

Sáu giờ kém mười.

Đội Cấn thắt bao súng đi kiểm tra các hướng phòng thủ, ông linh cảm đêm nay người Pháp sẽ đánh mạnh vào Đồng Mỗ nên dồn thêm một số lính về đấy. Bóng tối loang xuống nhẹ nhàng êm ái như nước ngấm giấy bản. Đội Cấn cùng mấy viên tùy tùng ghé vào chiếc quán bỏ trống ngay dưới chân gốc gạo ngồi nghỉ. Dòng sông loáng rợn trong màu xám. Bên kia bờ, những khóm tre ủ rũ, xơ xác in bật trên nền trời màu tro. Tiếng nước vỗ óc ách ngay chân quán, không gian bỗng rộng ra, mênh mang hư ảo và tiếng chuông ngân lên từ phố nhà thờ nghe buồn bã sầu não. Đội Cấn luôn khó chịu vì tiếng chuông nhà thờ, đã bao lần ông bị nó đánh thức một cách vô nghĩa. Một vài con chim lượn lờ trên mặt sông.

- Quan Chánh, ta về thôi chứ ạ?

Tên Sĩ rụt rè hỏi, lén nhìn khuôn mặt khó hiểu của Đội Cấn đang lập lờ trong bóng tối.

- Gọi Cai Xuyên.

Đội Cấn ra lệnh. Một người lính rời đi. Tiếng chuông vẫn đều đặn, thủng thẳng nối nhau loang rộng trong không gian êm ả, dưới bầu trời ngày một nhấp nháy rõ nét. Bóng những người lính sẫm dần. Dòng sông bị đánh chìm xuống sâu hút như một vết nứt khổng lồ.

- Tại sao anh lại theo ta?

Nghe câu hỏi của Đội Cấn, tên Sĩ đứng dậy vòng tay lễ phép:

- Dạ, nhà cháu ghét bọn xâm lược ạ!

Đội Cấn mỉm cười, lắc đầu:

- Không phải. Anh có người nhà làm cho người Pháp, làm sao mà ghét họ được. Nói thật đi, ta không thích nói dối đâu.

Tên Sĩ gãi đầu giọng thấp tụt xuống:

- Cháu theo ngài thì đỡ phải vất vả kiếm miếng ăn ạ.

Đội Cấn thở dài:

- Vẫn nói dối- Anh theo ta là muốn trả thù cho anh mình, đúng không?

Tên Sĩ rối rít xua tay:

- Không, không phải thế đâu thưa ngài. Tuy ngài có bắn anh cháu nhưng không vì thế mà cháu ghét ngài. Cháu đi theo ngài là vì miếng cơm manh áo thật mà.

- Thật thế à?

Tên Sĩ tắc lưỡi:

- Tùy ngài hiểu. Cháu thì lúc nào cũng trung thành với ngài.

Giọng tên Sĩ pha chút giận dỗi. Đội Cấn cười phá lên ấn cả nắm tay vào ngực hắn:

- Ta đùa thế thôi, đừng giận. Mà này, khi nào đến lúc ta sẽ chỉ cho anh thấy cần phải ra tay như thế nào.

Tiếng Cai Xuyên riết rống vang lên rồi cái bóng nhỏ.

- Vì sao ngài lại nghĩ chúng nó sẽ đánh ở đây, lại đúng vào đêm nay?

Đội Cấn đứng dậy nhìn sâu vào bóng tối không trả lời, tên Sĩ cùng những người lính tùy tùng lặng lẽ xếp hàng sau ông. Những nòng súng nhô cao, thẳng, vô cảm. Cỏ tranh lượn sóng. Chuông đã tắt. Trăng lên. Vắng.

Chín giờ đêm.

Hàng phố im lìm căng thẳng. Cảnh vật kết thành một khối đen nhờ vững chắc, duy chỉ cột cờ là vươn cao với lá cờ vùng vẫy, day dứt. Đội Cấn, Lập Nham ngồi cạnh nhau mỗi người theo đuổi một ý nghĩ, ánh đèn vàng đục hắt lên khuôn mặt đăm chiêu của họ và lan rộng trên các đồ vật tạo ra một bầu không khí nặng nề căng thẳng. Tiếng đại ngàn rì rầm vọng về mang theo mùi hăng hăng nồng nồng, thấp thoáng trong đó những tiếng gầm man dại của lũ hổ xám mới xuất hiện ở mạn Linh Nham và Dốc Lim.

- Có thể chúng nó không dám đánh chăng?

Đội Cấn lẩm bẩm đưa mắt nhìn mọi người dò xét. Lập Nham ừ hứ trong cổ rồi hỏi nhanh:

- Hai Vịnh ở đâu?

- Đang nghỉ... anh ta buồn vì Cả Thấu mất.

Tiếng Ba Nho loãng ra. Lập Nham quay sang Đội Cấn quả quyết:

- Xin ngài điều Hai Vịnh ra bổ sung ngay cho ông Giá.

- Chúng sẽ đánh ở đấy ư?

- Chắc là thế. Người Pháp không bao giờ đánh đêm trên sông cả. Hãy nghe tôi, cứ điều Hai Vịnh đi.

Đội Cấn phân vân:

- Nhưng anh ta...

- Chính vì thế nên mới cử anh ta ra đấy.

- Ngài có chắc là người Pháp sẽ đánh hướng Phúc Trìu không?

- Chắc!

Hai Vịnh tất tả dẫn lính đi.

Nhìn ngọn bạch lạp cháy thẳng đứng tỏa ra ánh sáng trắng, Đội Cấn tự nhiên nổi cáu với người lính hầu cận:

- Thắp sáng thế này để gọi pháo cho bọn bên kia nó bắn sang à!

Đội Cấn bước sấn đến thổi tắt ngọn bạch lạp. Phòng tối mịt, ngoài kia trăng cùng khuất dạng vào mây.

Chín giờ ba mươi nhăm.

Đội Giá phái một tốp lính ngược lên đường quốc lộ dò xét. Trăng lại ló ra mênh mông sáng. Con đường vắng lặng tịnh không một dấu vết nào chứng tỏ từ chập tối có người qua đây.

Mười giờ kém năm.

Cai Xuyên mệt mỏi tựa lưng vào bờ tre, súng lên đạn đặt trước bụng. Những người lính nửa nằm nửa ngồi mờ ảo dưới ánh trăng. Mặt sông lấp lánh trắng.

Một con chim thảng thốt kêu, tiếng khàn khàn vang trong đêm.

Mười giờ.

Đội Cấn cảm thấy quá mỏi mệt, cơn buồn ngủ kéo đến váng vất trước mặt rồi dìm ông xuống trong lớp không khí mềm mại. Lập Nham ngồi nghe tên Sỹ kể chuyện về huyện thoại núi Voi, dãy núi nằm giữa bạt ngàn rừng già, chỉ đứng trên đồi Công sứ mới nhìn thấy. Đó là khu đất âm u gắn với nhiều giai thoại. Chếch núi Voi là Cổ Rùa, một doi đất vươn dài ra giữa sông, màu mở nhưng hoang vẫng.

- Khi ông Thiên lôi xuống, bị trượt chân xuống vực ở Cổ Rùa, cái búa văng ra thành một bãi đất rộng hình rẻ quạt. Lào Mông-bờ-rạt lập đồn điền ở chính chỗ ấy đấy

Sỹ liến láu tay vẫn phe phẩy quạt cho Đội Cấn. Ba Nho vừa ngáp vừa hỏi:

- Thế đôi trai gái kia đi đâu? Hay là họ lại về trời như mọi người khác?

- Về thế nào được. - Giọng tên Sỹ vút lên cong cớn - Sau khi ông Thiên lôi bị ngã gẫy chân thì trời mới nổi đóa lên sai Bạch tượng xuống bắt hai người mang về trị tội. Bạch tượng vâng lệnh cưỡi mây đỏ xuống...

Một loạt súng vọng tới từ hướng Phúc Trìu cắt ngang lời Sỹ. Hàng loạt tiếng nổ dậy lên. Đội Cấn choàng dậy. Lập Nham nhìn đồng hồ trên bàn. Mười giờ mười bảy phút. Mọi người đổ xô ra sân. Tiếng súng dồn dập quyết liệt nhưng không hể nhìn thấy bất cứ một ánh chớp nào. Lập Nham nhíu mày lòng dạ bồn chồn ra hiệu cho hai người lính khiêng mình lảng ra một góc, toàn bộ giác quan của ông hướng về đền Xương Rồng, Đội Cấn nói to:

- Tôi phải ra đấy xem tình hình thế nào,

Lập Nham định ngăn lại thì một tiếng nổ dậy lên từ đền Xương Rồng, sau đó hàng loạt những ánh chớp trắng xóa nhoáng nhoáng chạy ngang dọc bầu trời.

- Nó đánh cả ở hướng Gia Sàng.

Ba Nho hét lạc giọng. Mọi người rụng rời chân tay. Ngoài hàng phố dân chúng mở cửa nhốn nháo chạy, ánh đèn chập chờn rối loạn như bầy đom đóm gặp lửa. Tiếng trung liên rộ lên từ đồn lê dương càng làm cho dân chúng hoảng hốt. Đội Cấn trợn ngược mắt chỉ về phía vừa phát ra tiếng súng:

- Ông Trường đâu, nhổ ngay cái đồn của nợ ấy đi. Tôi sẽ ra đốc thúc hướng Phúc Trìu, còn ngài Ba, ngài nên cùng mọi người ra hỗ trợ cho cánh của ông Giá.

- Thế còn chỗ ông Xuyên?

Ba Nho hỏi. Đội Cấn phẩy tay:

- Thì xem còn ai, ngài đưa nốt ra đấy.

Mọi người tản đi, lao sâu vào đêm tối, hướng về phía có tiếng súng...

Trên đồi Phù Liễu một lão điên ngủ say sưa dưới ánh trăng. Một mái chùa cong vút lên bầu trời màu ngọc bích lấp lánh những chấm trắng.

Hai giờ sáng.

Hướng Phúc Trìu bị phá vỡ, quân Pháp thọc sâu vào chân dốc Đán, sau đó chốt chặt ở đấy, Đội Cấn đích thân ra lệnh cho mọi người lui về bên này dốc để cũng cố lực lượng. Quân khởi nghĩa bố trí rải rác từng tốp nhỏ theo hàng ngang ẩn dưới các rãnh nước xói. Đội Cấn cùng Hai Vịnh, Ba Chi, Phàn Trung hợp cấp tốc bàn định việc phòng thủ.

- Tôi sẽ giữ chân chúng nó ở đây, ngài Ba đưa một số vòng sang hướng Trại Ngựa bít chặt chỗ ấy lại chờ tới khi nào anh Chi nổ súng thì ta đồng loạt xông lên. Phải tận dụng đêm tối mà đánh bật chúng nó ra. Ngài Trung có nhiệm vụ ứng cứu cho cả ba cánh nếu có yêu cầu...

Nhưng trận đánh theo dự tính không diễn ra. Ba Chi vừa dẫn quân dò dẫm lần sang khu Trại Ngựa đã gặp ngay một ổ phục kích của quân Pháp và toàn bộ hai

( mất ½ trang)

vào nhau, thi thoảng ở một quãng trống lộ ra đường chân trời mờ mịt sau mấy hàng xoan gầy guộc lưa thưa. Cai Xuyên bồn chồn dỏng tai nghe ngóng. Từ phía Gia Sàng tiếng đại bác rền rền như một trận mưa bị che kín trong hộp sắt. Những người lính rì rầm trò chuyện, ai đó ho khan vài tiếng. Súng lách cách chạm nhau.

- Đói nhỉ.

Cai Xuyên quay nhìn hai người lính cận vệ đang ghé tai nhau thì thầm. Mặt đất lờ mờ sáng, cảm tưởng nó rất mỏng, có thể tụt xuống bất cứ lúc nào. Tiếng dế choi chól cạnh chỗ Cai Xuyên ngồi.

- Chắc gì bọn Pháp mò lên hướng này. Ối giời buồn ngủ quá, còn mẩu thuốc nào không? Hết à, chán mớ đời.

Trăng dập dờn tít trên cao. Mấy vệt mây lướt qua mỏng nhẹ như một tiếng thở dài kín đáo. Cai Xuyên bẻ mẩu củi mục ném về phía mấy người lính.

- Suỵt!

Một cái bóng lom khom đến. Cai Xuyên bảo:

- Anh dẫn thêm vài ba người nữa đi xuống dưới xem có động tĩnh gì không. Nhanh lên. Khoan đã, có hay không thì cứ lặng lẽ quay trở về nghe chưa, cấm được bắn. Thành đâu?

- Thưa ngài, có tôi.

Cái bóng to lù lù như con gấu hiện ra trước mặt Cai Xuyên.

- Đi đốc thúc mọi người không được ngủ, chuẩn bị sẵn sàng, có lệnh là nổ súng.

Sương loãng dần. Tiếng súng từ hướng Phúc Trìu và khu Xương Rồng lác đác, tẻ nhạt. Cai Xuyên ngáp không cần che miệng, lại ườn người nằm xuống dải đất mềm ẩm. Đúng lúc đó, từ cuối sông vọng đến tiếng ì ì thoang thoảng. Cai Xuyên bật dậy. Tiếng ì ì biến mất, một lúc sau nó rộ lên ngày một rõ.

- Chuẩn bị,

Cai Xuyên gào lên. Những bụi cây rào rào chuyển động, ai đó trượt chân ngã đánh oạch một cái. Cai Xuyên nhảy xuống mép sông nhìn xuôi về phía Nam. Ở nơi kết thúc tầm mắt, dòng sông ánh lên sắc vàng nhẹ rồi đột ngột luồng ánh sáng dâng cao quét tóe sang hai bên bờ. Tiếng tàu ình ịch vọng đến, sau đó toàn bộ con tàu hiện ra với một khói đen nằm sau luồng sáng. Ba con tàu cỡ nhỏ xuất hiện như ba ông đầu rau lừ lừ tiến thẳng đến bến. Cai Xuyền rút khẩu súng ngắn đeo bên hông ra, lên đạn và lùi sâu vào bờ. Ba con tàu đi chậm lại, đồng loạt tắt đèn, dưới ánh trăng chúng cao lớn hẳn lên. Cai Xuyên rùng mình không hiểu vì lạnh hay vì cái gì. Chiếc tàu đi đầu lạng ra giữa sông như muốn tránh xa đường xuống bến rồi bằng một đường cua ngọt xớt nó hướng thẳng mũi lao nhanh vào bờ cùng lúc hai luồng đèn pha sáng quắc bật lên. Cả bến sông hiện ra rõ mồn một. Cai Xuyên nấp sau bụi tre nhìn thấy những sóng nước vỗ oàm oạp vào bờ tóe ra những lớp bọt trắng xóa. Hai chiếc tàu còn lại lặng lẽ vòng ra sau chiếc tàu thứ nhất và vọt lên mạn Ghềnh Đá.

- Mả mẹ bọn chó đểu!

Cai Xuyên gầm lên, mắt trợn ngược nhìn sâu vào bóng tối cố gắng xem hai chiếc tàu kia giở trò gì. Ánh đèn pha tắt phụt rồi đồng loạt cả ba con tàu đều bật sáng tập trung chiếu vào khu vực bến. Một tràng đạn găm vào bờ, một tràng nửa, lần này dâng cao nhằm vào các lùm cây khả nghi. Tiếng người thét lên, giãy giụa.

- Lùi lại.

Cai Xuyên hét to huơ súng bắn bừa ra giữa sông. Những người lính kéo nhau chạy dạt khỏi công sự. Ba con tàu tiếp tục nhả đạn và từ từ tiến vào bờ, ánh sáng ngày một trắng. Khi Cai Xuyên gom lính quay lại thì một toán lính Pháp đang vác trung liên lội vào.

- Giăn ra, khi nào có lệnh mới được bắn.

Những người lính lặng lẽ tãi dọc sông, ngực tì vào bờ đất. Quân Pháp không thấy động tĩnh gì liền đua nhau rời tàu rầm rập chạy làm nước bắn tóe lên như hàng ngàn dãy hoa rau muống trắng,

Cai Xuyên nheo mắt rê nòng súng theo một cái bóng cao lênh khênh đang phất tay cho bọn lính ùa vào bờ. Nòng súng chếch lên vừa đúng tầm đầu của cái bóng thì Cai Xuyên siết cò. Một tiếng nổ làm tất cả khựng lại, mấy giây sau đó hàng loạt tiếng nổ khác kế tiếp. Mặt nước sôi lên vì đạn cắm xuống. Bọn Pháp hốt hoảng quay lại tàu nhưng khi khẩu trung liên tành tạch nổ ấn dúi nghĩa quân xuống thì chúng quay lại vừa tiến vừa bắn như vãi đạn.

- A-la-sô, a-la-sô.»

Tiếng hô khàn khàn cáu kỉnh lẫn trong tiếng đạn rối loạn cuồng nhiệt

Bốn giờ kém năm.

Trận giáp lá cà đầu tiên giữa Thái Nguyên Quang Phục quân với lính lê dương diễn ra trong ánh sáng chói gắt của sáu ngọn đèn trên ba chiếc tàu chiếu từ sông vào.

- Chém chết bố chúng nó đi anh em ơi.

- Đưa dao đây...

- Đ. mẹ mầy này

- Ôi giời.

Lưỡi dao phay loáng lên như chớp. Bóng người lộn xộn xô lệch quấn lấy nhau, văng ra, hú lên ằng ặc.

- Hất nó ra hộ tao nhanh lên.

- Máu này

- Mẹc-xà-lù...

- Thành đâu, Thành… quay báng súng mà quật, ngu thế...

Cả cái báng súng bổ xuống đầu tên lính Pháp đang đè lên Cai Xuyên, tiếng kêu khô khốc, tên lính vật sang bên. Cai Xuyên vùng dậy trợn ngược mắt chĩa thẳng nòng súng vào mặt tên lính bóp cò. Thành lảo đảo cầm ngang khẩu súng như cầm chiếc đòn gánh lao vào một đám người đang vật lộn nhau quật văng mạng, Khẩutrung liên trên tàu ngừng bắn vì quân của hai bên đã trộn lẫn nhau. Những tên lính Pháp cao lênh khênh bị từng tốp hai ba người đeo bám cần xé. Lính trên tàu vẫn tiếp tục ùa vào bờ. Cai Xuyên luôn lách đốc thúc mọi người tay lăm lăm khẩu súng ngắn, hai tên lính hộ vệ đã biến mất. Vừa nhảy qua rãnh nước Cai Xuyên đã thấy một tên Pháp lao xổ tới mình liền né sang bên thọc cả nòng súng vào bụng hắn bóp cò. Tên lính rống lên bị hất bật ra sau, hai chân giãy đạp làm sùi lên một đống cát. Tiếng người đổ ập xuống, lưỡi dao vung lên loang loáng, tiếng rống thảm thiết.

Cai Xuyên lao xuống bờ sông, bị ánh đèn chiếu thẳng vào mắt không thấy gì, vung súng lên bắn bừa về phía trước rồi quay người định lùi lại. Một hơi thở nóng phả vào mang tai Cai Xuyên và một vật cứng giáng xuống gáy. Cai Xuyên thấy bụi tre trước mặt mình lộn phộc xuống và hình như ai đó thét lên. Tiếng thét của người Việt, dài, lanh lảnh...