Phần 3

Sáng sớm hôm sau, từ ký túc xá nhìn ra, cảnh tượng đổi thay như có phép mầu. Khắp nơi, từ bãi đất trống đến những mái nhà lô nhô, những con đường mòn dẫn ra bến xe, một lớp bột trắng xốp đã phủ lên tất cả. Những chiếc lá cây cuối cùng của mùa thu, sau một đêm tuyết phủ, đã rụng hết. Gió đã lặng từ lúc nào. Những bông tuyết không còn hối hả lao chéo xuống như hồi đêm mà nhẹ nhàng, xoè ra những cánh nhỏ hình răng cưa, lơ lửng bay và khẽ khàng đáp xuống muôn nơi. Bầu không khí được những lớp tuyết lọc sạch tinh khiết hơi se lạnh, thấm qua hơi thở vào tận các phế nang xa nhất của cơ thể con người. Thắng cảm thấy chưa bao giờ mình được thở một bầu không khí tươi nguyên như thế. Ôi! Tuyết, tuyết mà như thế này thì ta sống ở đây cả trăm mùa đông cũng chẳng hề gì. Trong chiếc pantô thu nhẹ và chiếc ni lông nhuộm đen đội trên đầu, Thắng đã nói với Huy như thế. Nhưng than ôi, đó mới chỉ là khúc nhạc dạo đầu êm ái, mát dịu. Chẳng phải chờ lâu, những cơn bão tuyết nối nhau ào ạt kéo đến. Nhiệt độ tụt nhanh từ 0o xuống âm 10o rồi âm 20oC. Những bông tuyết không xoè cánh, nhẹ nhàng bay lượn mà như bị gió nghiền, tan ra thành những mảnh nhỏ như những hạt cát, cũng sắc cạnh như thế, ném vào mặt, vào mũi, luồn qua khe áo lọt vào cổ bỏng rát vì lạnh. Qua những ngày bão tuyết, trời vụt cao lên, xanh thăm thẳm không một gợn mây và mặt trời chiếu những tia nắng chói chang như ngày hè. Những ống máng nước, tuyết đóng thành băng, óng ánh dưới ánh nắng như những dòng thuỷ tinh pha lê. Những người có kinh nghiệm hiểu đó thực sự là những ngày của mùa đông với cái lạnh mới thật ác liệt, tê tái đến thấu xương. Không một lớp áo pantô nào có thể ngăn được cái lạnh như hàng vạn mũi kim châm vào da. Và Thắng đã nhận được một bài học nhớ đời trong một ngày hết sức đẹp trời đó. Tưởng như những ngày đông ấm áp ở nhà, Thắng phong phanh trong bộ thể thao bằng len dệt bổ ra cửa, chạy đến cửa hàng thực phẩm gần đó mua thức ăn. Cả người anh chút nữa thì biến thành một cây đá. Khi xách túi thực phẩm về được đến nhà thì hàm đã cứng lại, không mở miệng ra nói được nữa.

Nhưng sự chịu đựng dai dẳng nhất, vẫn là vào các buổi sáng. Khi tiếng chuông đồng hồ cắt ngang giấc ngủ, cảnh sinh viên trong những chiếc pantô nặng chịch, bước thấp, bước cao đạp trên những mô tuyết, vượt qua chiếc cổng tò vò như cổng pháo đài cổ của ký túc xá để ra bến xe buýt.

Một buổi sáng, Thắng và Huy vừa ra khỏi bãi đất thì bão tuyết nổi lên. Không gian mịt mù một thứ bột trắng lạnh buốt. Tà áo pantô lật lên, đập xuống như những cánh buồm. Gió thổi từng hồi như có người đẩy từ phía sau. Thắng gào Huy dừng lại. Nhưng Huy đã ra đến gần đường. Thắng phải lao vọt lên đến lúc anh muốn ghìm chân đứng lại mà không nổi, gió cứ đẩy anh đi. Huy cũng đang ở tình trạng như thế. Nhưng lúc này Huy đang ở sát mép đường rồi. Những vệt đèn pha ôtô vàng vọt lấp loáng ngay trước mặt. Một cơn gió bất ngờ thúc vào lưng đẩy Huy ngã xuống, trượt theo vết tuyết trôi xuống lòng đường. Không hiểu vì ngã đau, hay vì trơn, vì vướng quần áo hay vì gió đang quay lộn mà Huy không đứng dậy nổi. Thắng vội vứt cặp, kêu to lên một tiếng, trượt một bước dài tới. Trong phút nguy nan nhất, Thắng vẫn đủ tỉnh táo phát hiện ra một gốc cây to bằng cổ chân giữa hàng cây trồng trên vỉa hè. Anh ngã nhoài người ra, hai chân vòng ôm lấy thân cây. Còn toàn thân thì nhoài ra phía trước, nắm lấy áo Huy mà lôi, mà kéo. - Cuối cùng, những bàn tay đã tìm được nhau, Thắng vần Huy lên vỉa hè như vần một cái bao. Giữa lúc đó, một ánh đèn pha sáng loá vụt tới rồi tiếng xe con rèn rẹt nghiến trên tuyết lượt qua. Bùn tuyết ném tới tấp vào mặt hai người còn nằm còng queo trên vỉa hè. Thật hú vía! Chiếc cặp da hình vuông có những đường nẹp đua ra của Huy bị bánh xe đè bẹp dúm. Phải chờ đến nửa tiếng, bão tuyết tan, hai người mới đứng dậy nổi.

Chợt nhớ lại cảnh đó, Thắng cố tìm một câu pha trò.

- Hồi ở trong nước, tôi có được nghe một chuyện do mấy tay đi học về tả cái rét ở đây như thế này: Cả quân của Napôlêông trước kia và của Hítle sau này, sáng ra đều kinh hoàng khi tiểu tiện, nước giải lập tức biến thành một cái que... Bây giờ tôi mới biết là mấy tay ấy nói đùa. Nhưng quả thật, cái rét ở đây cũng đã góp phần không nhỏ làm Napôlêông lẫn Hítle đại bại.

- Còn các anh thì vẫn khoẻ mạnh đấy chứ! Như thế có nghĩa là các anh còn giỏi hơn cả Hít le lẫn Napôlêông. Bà thiếu tá cũng hóm hỉnh trả đũa lại câu pha trò của Thắng.

- Không, ý tôi không nói thế! Thắng chống đỡ.

- Tôi cũng nói đùa vậy thôi! Bà thiếu tá cười xoà, nụ cười hiền hậu một cách lạ lùng - Thế còn nỗi nhớ nhà, nhớ người thân? Chả lẽ các anh không buồn sao?

- Mọi cái từ ngôn ngữ, phong tục đến cái rét ác nghiệt, tôi có thể quen đến mức gần như vô tâm. Có lần từ trong ô kính nhìn ra, thấy bão tuyết quay cuồng với những con người đi lại như ngụp lặn trong đó, tôi cũng chỉ buột mồm thốt ra một câu "trời lạnh ghê". Đó là cái lạnh từ đầu lưỡi trở ra. Thực trong lòng vẫn cảm thấy ấm áp dễ chịu. Còn nỗi nhớ nhà, chắc không nói nhiều bà cũng hiểu... Giọng Thắng nhỏ, lắng lại, và bà thiếu tá thấy đôi mắt đen, sắc của anh thoáng nhoà đi bởi một làn hơi nước phủ.

- Xin lỗi! Điều tôi vừa hỏi, có gì làm anh phiền lòng chăng?

- Không, không sao cả! Mà ngược lại, bà hiểu được chúng tôi cũng là điều rất tốt. Đúng như Sêkhốp từng viết, có những giọt nước mắt đời không thấy bà ạ! Có những người kể với tôi rằng không lúc nào họ không nằm mơ thấy người thân ở nhà. Có thể nói ngày chúng tôi sống ở đây, giữa lòng nước Nga, còn đêm thì về châu á, trên mảnh đất của gia đình, Tổ quốc mình. Riêng tôi, trong năm năm tôi chỉ nằm mơ gặp vợ có hai lần. Lần thứ nhất chỉ thấy thoáng qua eo lưng và hai cánh tay. Còn lần thứ hai thì thật là lạ. Tôi thấy khi tôi trở về thì vợ tôi đã đi lấy chồng. Tôi không giận, không ghen, không ghét mà lại rất thương. Tôi khóc lóc nói với người chồng mới của cô ấy, xin cho tôi chuộc lại vợ mình, bao nhiêu tiền của tôi cũng xin chuộc. Anh ta không đồng ý. Còn vợ chồng tôi thì cứ nhìn nhau mà khóc. Còn ban ngày, chợp mắt một tý tôi cũng nằm mơ, nhưng có điều lạ là chỉ nằm mơ thấy mình về được gần đến nhà là tỉnh lại. Lần thấy mình đi ôtô về đến chỗ rẽ vào khu tập thể. Lần thì thấy ngay ở bức tường đầu ngõ. Nhưng chỉ đến đó là tỉnh giấc để rồi day dứt, nhớ thương trằn trọc. Cố ngủ để trong giấc mơ về được đến nhà cũng không được.

Kể đến đó, trước mắt Thắng chợt hiện lại cái cảnh đón tết xa nhà đầu tiên. Mọi cái chỉ thực sự linh thiêng khi anh nhớ ra là mình có đem theo một nắm hương. Anh vội vàng kiếm một chiếc ống bơ, đổ gạo vào đó và thắp ba nén nhang lên. Trong phòng kín, mùi hương trầm gợi bao nỗi nhớ nhung dào dạt.

- Tết năm ngoái, giờ này, tao còn đang bấn lên giết gà cho vợ để còn kịp cúng giao thừa. Thế mà năm nay đã ở đây được bẩy tháng rồi. Thắng gợi chuyện với Huy. Nhưng Huy vẫn im lặng nằm dài trên giường. Ngọn đèn bàn chỉ toả ra một quầng sáng hẹp. Trong bóng tối lờ mờ Thắng nhìn thấy hai mắt Huy như hai hòn than mới tắt lửa.

- Sao thế? Dậy đi mà đón giao thừa chứ!

- Trời ơi! Giờ này vợ con chúng mình ở nhà đang làm gì hả anh? Huy bỗng nấc lên, thổn thức. Không, không phải là Thắng không nhớ tới gia đình vợ con ở nhà. Có điều Thắng phải giả bộ chuẩn bị mọi thứ một cách xăng xái để quên đi. Nhưng những tiếng nấc nghẹn ngào của Huy như điểm đúng vào nỗi lòng sâu thẳm nhất của anh. Anh cũng rũ ra, gieo mình ngồi phịch xuống giường bên cạnh Huy.

- Chắc chắn giờ này vợ con ở nhà cũng đang nhắc đến chúng mình. Thắng buồn rầu đáp. Nhưng biết làm thế

nào được!

- Tết sang năm, sứ quán không cho phép, em cũng về!

- Gần tới đó hẵng hay!... Còn phải bốn cái tết thế

này nữa.

- Căng thẳng quá! Em đến không chịu được mất.

- Thế ngày xưa, ăn tết ở chiến trường, giữa bom đạn

thì sao?

- Xưa khác, ngày ấy chưa vợ, chưa con... Mọi cái còn thanh thản.

- Thôi dậy đi! Dậy mở sâm banh ra uống! Sau đó đi các phòng chúc tết "anh em Việt cộng" nhà mình cho khuây khoả. Thắng giục mãi Huy mới mệt mỏi đứng lên. Hai người nâng cốc nhưng rượu cũng không làm họ lấy lại được khí thế. Sau khi đi gặp gỡ, chúc tụng bạn bè, một vòng qua các tầng, Thắng bảo Huy "Chúc một năm tốt lành. Giờ, tao phải về viết thư cho vợ con. Cố mà ngủ đi một tý nhé!". Nhưng Thắng đang viết được giữa chừng thì Huy lò dò đi lại:

- Không thể nằm một mình được. Đêm nay, anh cho em ở cùng với anh vậy.

- Được thôi! Mày nằm cái giường của thằng Tây về nghỉ đông còn bỏ trống đấy! Thắng chỉ cho Huy chiếc giường đệm mút đối diện với giường mình.

- Anh kể chuyện đi anh Thắng! Kể bất kỳ chuyện gì cũng được. Sau khi thấy Thắng đã cho thư vào phong bì, Huy giục.

- Chuyện gì? Bây giờ thì hai đứa coi như bằng nhau. Nhưng hồi bé, tao vất vả hơn mày nhiều. Mày có muốn tao kể về những cái tết của tao hồi đó không?

- Được, chuyện gì cũng được! Mà chuyện ấy thì càng hay.

- Nhà tao hồi đó sống bằng nghề gói bánh chưng. Tao còn nhớ, lúc ấy tao mới sáu bẩy tuổi thôi. Nhưng mọi việc từ tước lá dong, rửa lá đến buộc lạt tao đều làm thạo, kể cả chuyện sang rừng vầu lần theo các rạch nước, cắt lá dong tao cũng phải làm. Rừng vầu nghe đồn là không có hổ, nhưng lại có ma. Cứ mỗi lần thấy động, tao lại giật thót người nhớ tới câu bọn trẻ con thường hát "ở quán rừng vẫn có ma lão đi câu, cái râu đỏ choét" sợ tưởng vỡ mật ra. Mẹ tao gói xong, chuyền sang cho tao buộc. Cái nào buộc lỏng, bà kiểm tra lại là bà thưởng cho tao một cái cốc biêu đầu bằng hạt ngô ấy. Nhưng hồi ấy, tao chả thấy gì là khổ cả. Còn thấy vui là khác. Vừa trông nồi bánh, luộc cho rền, tao thường lấy vỏ trứng, bỏ gạo nếp vào đó, đổ nước và vần trong những hòn than kều ra. Cơm nếp nấu trong vỏ trứng cũng thơm ngon ra phết. Tao nhớ có một lần, nhà tao đã đóng cửa hàng, nghỉ ăn tết. Đúng vào đêm giao thừa, có đoàn dân công hết hạn ghé qua. Bao nhiêu bánh trái, thịt thà họ sà vào ăn hết. Mẹ tao thấy đắt hàng quá, cả bánh tết cũng đem ra. Còn tao thì giẫy lên đành đạch khóc bắt đền. Như lần khác sẽ nhừ đòn. Nhưng lần ấy, chắc vì thương hay cảm động thế nào, bà chỉ dỗ ngon, dỗ ngọt. Được thể, tao càng làm già. Cuối cùng bà lại phải phết cho một trận mới yên.

- Còn em, mẹ mất từ ngày em rất nhỏ. Đến nay em chẳng nhớ được gì nữa.

- Những kỷ niệm làm cho cuộc sống có bề dày và phong phú lên. Không có những kỷ niệm, đó cũng là một thiệt thòi đấy. Nhưng thôi, cái chính là hiện tại... hiện tại chúng ta phải phấn đấu làm sao để con cái chúng ta có được những kỷ niệm đẹp, no ấm từ tuổi ấu thơ. Biết đâu được, giờ này, ở nước mình, có biết bao nhiêu người đang ước ao, khát vọng và chúc tụng nhau sẽ có được cái tết xa nhà như chúng mình bây giờ.

Lời phán đoán của Thắng như một liều thuốc an thần phần nào đã làm dịu được nỗi lòng của Huy và cả nỗi lòng của bản thân anh.

- ở Việt Nam chúng tôi có câu châm ngôn thế này "Có ăn nhạt mới biết thương mèo". Hồi còn ở trong nước với những nỗi khát khao đi đổi đời ở nước ngoài, tôi đã xử sự thiếu nhân bản với một người đàn bà khi chị ta tiễn chồng đi công tác xa. Thay vì những lời tâm sự về nỗi nhớ nhà của mình, Thắng vắn tắt kể lại câu chuyện xảy ra ở sân ga ngày ấy - Cho đến bây giờ, khi đã là người trong cuộc, tôi mới hiểu ra thì đã muộn. Mong người đàn bà không quen kia hãy tha thứ cho tôi! - Anh ân hận thốt lên.

- Thế còn những người ở nhà? Họ sống có dễ chịu hơn các anh ở đây không? - Như để cảm thông và xoa dịu nỗi ăn năn ân hận của Thắng, bà thiếu tá tiếp tục đưa ra những lời tâm sự.

- Cũng tuỳ bà ạ! Mỗi cây mỗi hoa, mỗi nhà mỗi cảnh". Riêng ở gia đình tôi, có thể vợ con tôi chịu đựng dễ dàng hơn...

- Cô ta là một phụ nữ cứng rắn như thế ư? Bà vừa hỏi, vừa giơ một bắt tay lên.

- Không, ngược lại là khác. Chỉ hơi một tý cô ấy đã chảy nước mắt ra rồi. Nhưng cái chính là cô ấy luôn luôn hiểu và nghĩ đến tôi.

... Vân về thực tập ở Viện cùng lúc Thắng ở đường Trường Sơn ra. Vân không đẹp nhưng được cái trẻ khoẻ và nhanh nhẹn. Hơn nữa lại dịu dàng, hiền hậu. Mọi người bảo Thắng đã không lầm khi lấy Vân. Nhưng có điều làm Thắng vừa buồn cười, vừa hơi bực vì tính Vân quá rụt rè. Có hỏi gì, bàn gì Vân cũng chỉ đáp một tiếng vâng. "Em có yêu anh không?" "Vâng". "Mùa thu này, bọn mình về quê xin phép các cụ chứ?" "Vâng". "Em tính nên thuê phòng cưới hay tổ chức ở hội trường của Viện?" "Vâng". Cứ vâng tràn như thế nhưng đừng tưởng cô ấy không biết gì. Một lần Thắng chỉ đưa Vân đến gia đình ông Vượng, bạn nối khố từ thuở thiếu thời với bố anh, là Vân đã hiểu ra tất cả. Vân chưa có sự từng trải, nhưng lại có sự nhậy bén của

nữ giới. Lần đầu tiên và có lẽ là duy nhất, Vân đã hỏi Thắng một cách gay gắt, khi cánh cửa sắt của ngôi biệt thự hai tầng, sáu buồng rộng rãi ở một ngõ yên tĩnh khép lại sau lưng:

- Anh đưa em đến đây để làm gì?

- Để giới thiệu chứ còn làm gì nữa! Em phải biết rằng bác Vượng còn quý anh hơn cả con trai của bác ấy.

- Không phải thế! - Vân giận dỗi đáp.

- Thế là cái gì?

- Là gì, tự anh hỏi anh ấy! - Ngồi sau xe đạp của Thắng Vân quẫy mạnh chực nhảy xuống. Em không phải là quân bài nhé! Quân bài để anh ngả với gia đình bác ấy.

- Ai bảo với em thế?

- Em cứ nhìn thái độ của bác giai, bác gái và của chị Hoà trong buổi tối nay là em hiểu.

Bị bắt đúng mạch, Thắng đành im lặng, khẽ thở dài.

- Sao anh lại im lặng thế! Có phải anh đã bỏ rơi con gái nhà người ta không?

- Bỏ rơi! Em nghĩ anh là người thế nào? Song quả thật là đã có chuyện, chưa ai nói ra nhưng mọi người đều đinh ninh như thế... Từ bao nhiêu năm nay, hai gia đình đi lại rất khăng khít. Thời kháng chiến chống Pháp, sau mấy năm đầu phiêu dạt, hai gia đình cùng định cư ở vùng chợ Chu, Quán Vuông. Rồi bố anh đưa bác Vượng vào làm trong công binh xưởng. Bác ấy là người có trình độ kỹ thuật, tay nghề không ai chê vào đâu được. Bác ấy đặc biệt quý anh, hồi anh mới bảy tám tuổi bác đã nói đùa "Mai kia, con Hoà lớn, tao sẽ gả không cho mày". Có một lần, bác đến chơi, thấy anh đang bóc những quả dẻ gai để lấy hạt. Bác cầm một quả xù xì lên bóc thử, rồi bất chợt nắm lấy tay anh giật giọng gọi bố anh "Thật kỳ lạ chưa anh Thành. Anh hãy nhìn bàn tay thằng Thắng mà xem. Nó bóc hạt dẻ gai mà ngón tay không có một vết xây xát nào. Tuyệt chưa!". Rồi bác ta ngắm nghía từng ngón tay anh, nắm lòng bàn tay và bảo "Thằng này có hoa tay đấy. Lớn lên tôi bảo đảm nó là một tay thợ cừ". Hoà bình lập lại, bác ấy chuyển ra làm ngoài ngay. Bố anh hỏi "Anh có điên không?". Bác ấy chỉ cười. Rồi bác ấy về quê bán vườn, tập trung tất cả tiền nong tậu nhà. Nhà cửa hồi ấy rẻ như bèo. Bác mở một xưởng cơ khí nhỏ. Nhưng cứ lận đận mãi, chả việc nào ổn định cả. Nhiều lần bị khám nhà, tịch thu máy móc, công cụ, sản phẩm. Và nếu không có mấy năm ở công binh xưởng với tấm huy chương kháng chiến hạng nhất thì bác đã đi ở tù rồi. Sau mỗi lần như thế, bác đến nhà anh chơi cả ngày. Bố anh giải thích khuyên bác rất nhiều. Bác bảo "Mọi cái bây giờ đều quy ra thóc cả. Anh làm việc nước, tôi làm ngoài. Cuối cùng thì cũng ra sản phẩm cho xã hội chứ gì!". "Cung cách của anh tất yếu dẫn đến tư bản chủ nghĩa là không thể được". Bố anh bảo. Bác bật ra lời than "Chả lẽ đời chỉ có thế mà thôi ư!". Cái câu cửa miệng ấy "đời chỉ có thế mà thôi!" bác ta luôn dùng để an ủi mình vừa để chọc kẻ khác rất là hiệu nghiệm. Ngay cả đến mấy đứa con, bị mẹ rầy la khắt khe, bác cũng bảo "Đời chỉ có thế mà thôi". Nhưng có điều đặc biệt là từ khi anh lớn lên một chút, bác không hề đả động gì đến việc tác thành anh và con gái bác ta nữa. Tuy vậy, anh biết, bác vẫn theo dõi mỗi lần anh đến chơi, không hề khuyến khích nhưng vẫn ngầm hy vọng. Em thấy Hoà cũng được đấy chứ! Còn hiền hơn cả em nữa cơ.

- Phải, em hiểu... Cứ nhìn thái độ chị ấy em cũng rõ, chị ấy chết mê, chết mệt anh thế nào.

- Để nguyên anh kể tiếp nào... Ngay từ hồi còn bé chị ấy đã mến và thích chơi với anh. Bọn anh có một kỷ niệm thế này. Khi anh học lớp chín thì phải. Anh học cùng lớp với Hoàng, anh cả của Hoà. Hai nhà đi lại thân tình nên đến ăn cơm ở nhà nhau là chuyện thường. Bọn anh đang tán dóc trên nhà thì nghe "ụp" một cái ngoài sân. Anh chạy vụt ra thấy nồi riêu cua đổ tung toé dưới chân, còn mặt cô bé Hoà tái mét vì suýt bị bỏng. "Không sao là may rồi", anh an ủi dỗ dành nhưng Hoà vẫn đứng tần ngần. Lát sau anh mới hiểu là Hoà sợ mẹ mắng. Anh nhìn trước, nhìn sau, thấy đống mai cua vẫn để ở gần vại nước gạo "Em chạy ù ra chợ mua quả dọc với ít hành. ở nhà anh chỉ làm ù một tí là xong". Rồi em biết anh làm gì không? Anh rửa sạch chỗ mai cua, cho vào cối, giã và lọc. Một lát sau Hoà đem hành và dọc về. Anh bỏ rõ nhiều mỳ chính khiến nỗi canh mới nấu cũng không đến nỗi nào. Chỉ có một người thấy ngờ ngợ, chê canh riêu có vị gì cứng mà chan chát, là bác Vượng gái. Bác ấy thuộc diện người không gì có thể giấu được. Chờ cho mọi người ăn xong, anh mới kể lại mọi chuyện. Bác Vượng giai thích thú lắm, vỗ vào vai anh khen "Thằng khá!" Nhưng vẻ mặt béo tròn của bác gái xị ra, im lặng một cách khó hiểu. Đôi mắt nhiều lòng trắng của bác ấy đã khiến anh sợ. Sợ cho tới tận bây giờ. Anh cũng mến Hoà lắm. Cô ta dịu dàng, tốt bụng giống tính bố hơn là tính mẹ. Nhưng nỗi sợ đã khiến anh nén lòng lại. Còn Hoà nhìn anh như hờn tủi, như trách móc. Anh biết Hoà rất yêu anh. Biết làm sao được. Và bây giờ, anh chỉ có em.

- Anh không giấu em điều gì nữa chứ?

- Anh nói thật lòng mà... Bố anh và bác Vượng thân thiết lắm, ít có tình bạn lâu dài và gắn bó như thế. Nhưng giữa hai người như có hai con đường mà ai cũng cho là mình đúng và còn có một cuộc ganh đua ngầm nữa. Bản thân anh, hình như cũng là một thứ vừa cụ thể, vừa trừu tượng trong cuộc giành giật giữa hai người... Anh biết bố anh vừa muốn lại vừa không muốn anh có quan hệ với Hoà. Còn bác Vượng, như anh đã nói, bác đặc biệt quý anh và không phải đã hết hy vọng anh trở thành con rể của bác.

- Anh gớm ghê thật đấy! Bởi thế anh mới đưa em đến để một mặt trả lời dứt khoát bác ta. Mặt khác làm cao với em chứ gì.

-...

- Em nói thật, bây giờ anh vẫn có quyền lựa chọn. Cũng chưa muộn đâu. Không sau này lại hối, lại trách...

Vân làm căng vậy thôi. Chứ trong thâm tâm Vân có phần nể, quý và yêu Thắng hơn. Sự vị nể xuất phát từ lòng biết ơn Thắng nữa. Vân biết về hình thức mình thua đứt Hoà. Gia đình chị ta lại giàu có, bề thế nhường kia. Vậy là Thắng vẫn chọn và yêu mình, yêu thực lòng. Điều đó khiến Vân thật cảm động. Có lẽ những ngày hạnh phúc nhất trong đời Vân, còn hạnh phúc hơn cả tuần trăng mật lúc mới cưới là những ngày Thắng học hết năm thứ hai, về nước nghỉ phép. Những buổi trưa hè, dưới mái nhà ngói tây của khu tập thể nóng như rang, điện bị cúp, Vân đã cảm thấy sung sướng được quạt cho Thắng. Rồi những phút giây thiêng liêng, thấm kín của cảnh sinh hoạt vợ chồng, Vân rưng rưng nước mắt hỏi.

- Cứ như thế này, sang bên kia, không có em, làm sao anh chịu nổi?

- Mọi cái đều quen đi em ạ! Thắng đang nằm ngửa, vội quờ tay kéo sát Vân ngã đổ vào lòng mình.

- Anh không nói thực! Em cứ suy từ em ra là em biết chứ! Vân vẫn nghẹn ngào qua làn nước mắt.

- Suy ra là sao?... Thế ở nhà em cũng đi cải thiện ngoài à? Thắng đùa trêu vợ.

- Em phải cắn răng lại mà chịu thôi. Anh có biết em mất bao nhiêu đêm trằn trọc thức trắng không? Có những lúc em đã muốn mở cửa ra để đi... Muốn đi đến đâu thì đi. Nhưng em lại nghĩ đến anh, đến con. Thế là chỉ biết ôm chặt con vào lòng mà khóc. Tội nghiệp, có lúc làm con giệt cả mình. Thế còn anh bên đó thế nào, kể thực cho em nghe đi. Không là em phạt đấy!

- "Mắt xanh, da trắng, tóc nâu. Bỏ qua thì tiếc nhìn lâu thì thèm". Bọn anh ở bên đó, nói thực cũng căng thẳng lắm em ạ! Không đơn giản như khi ở nhà mình tưởng tượng ra đâu "Sang Tây thì tha hồ xả láng". Trằn trọc gần sáng mới chợp mắt được một tý để sớm mai còn đến trường và lo trăm thứ việc, ấy thế mà lại phải giật mình thức giấc. Giường bên, một ông bạn Tây đã dắt gái về, quần nhau huỳnh huỵch. Tiếng đệm giường lò xo phát ra bản nhạc kỳ diệu làm sao, cùng với tiếng rên hết sức thoải mái của con mái nó làm cho trái tim anh lạnh buốt đến tức thở như đang rơi từ trên cao xuống vực thẳm. Hôm sau, nhắc khéo, ông bạn chỉ cười hì hì. Không ít trường hợp xảy ra xô xát giữa quân mình với Tây chỉ vì chuyện đó. Nó hành hạ, tra tấn mình vô cùng khủng khiếp. Nội quy ký túc xá rất nghiêm. Nhưng nội quy là nội quy, có ai thi hành nó đâu. Cứ phải tự xử lý, giải quyết với nhau thôi.

- Thế anh làm thế nào?

- Làm căng quá cũng không được! Mà cho nó thoải mái thì mình cũng chết luôn. Đành thoả thuận, một tuần mình vác chăn đệm đi ngủ nhờ một đêm hai đêm ở phòng khác vậy.

- Sao anh không kiếm thêm một cô về có phải vui vẻ cả không.

- Anh đã nói rồi, không đơn giản một chút nào. Em cứ suy từ mình ra thì biết, những cô gái có quan hệ với người nước ngoài thì bao giờ cũng có mục đích vì tiền cả. Chứ vì tình thì hiếm lắm. Quân mình làm sao mà đáp ứng nổi. Rồi tự nhìn ngó, hành hạ lẫn nhau, ông nào cũng thèm cả. Nhưng cứ thử có quan hệ thân thiết với gái Tây xem. Đem ra kiểm điểm cả chụp ảnh, báo cáo ngầm về sứ quán. Thương tâm lắm. Chỗ anh có ông bí thư chi bộ chuyên dòm dỏ, quát nạt anh em. Nhưng rồi chính ông lại không giữ được mình. Bố thèm quá, đi quan hệ với loại gái làm tiền ở ngoài phố. Phải đưa đi bệnh viện "thông ống khói", lúc đó chuyện vỡ lở ra vừa hài lại vừa bi.

- Thế anh thì sao? Em chỉ muốn biết về anh thôi!

- Sao ư? Cắn răng mà chịu... Bí quá vận động cho mồ hôi đổ ra là cảm thấy nhẹ người ngay. Nhưng anh nói rồi, ông Sêkhốp từng viết những giọt nước mắt đời không thấy là chí lý lắm. Một hôm anh nằm đọc sách thì thằng Huy hớt hải chạy bổ vào. Nó bảo họ đang lên cơn sốt rét. Nó đã từng làm lính hậu cần ở Trường Sơn nên anh tưởng thật, thất kinh bảo: "Bỏ mẹ! ở đây kiếm đâu ra ký ninh được bây giờ". Nó nhăn nhở cười, bảo tiếp "Sốt thật! Sốt rét thật! Sốt dữ dội xin mời anh ra phố, xuống xe điện ngầm giờ cao điểm mà xem. Em vừa mới ở dưới đó lên đây". Đúng là nó không nói đùa. Mùa hè, ở bên đó, thiếu nữ toàn mặc váy ngắn, áo hở cổ, lại không có coóc xê. Tầu xe thì đông, những ngực, những mông, những đùi ép vào tứ phía. Thằng Việt Nam mình, bị chèn cho lên cơn sốt là phải. Nhưng anh không bị sốt rét như nó. Mà gần như bị ngất xỉu đi vì những bộ ngực mềm mại, những cặp mông núng nính, những cánh tay, cặp đùi mát rười rượi cọ xát quanh mình. Nhiều lúc anh đã phải đứng đó mà nhắm mắt lại, cố quên đi. Nhưng một người cứng rắn như anh mà cũng cảm thấy tủi thân quá, những giọt nước mắt cứ rỉ ra từ mi mắt khép hờ. Để cho mọi người biết mình khóc ư? Không, họ làm sao mà hiểu nổi. Mà để họ biết để làm gì. Lại phải khéo léo lấy mùi xoa thấm trộn nước mắt đi...

- Thôi, thôi, anh đừng kể nữa!... Em hiểu và thương anh. Vân thổn thức nấc lên. Một lát sau, cơn thổn thức dịu đi, Vân nói tiếp. Mà em bảo thật này, ở bên đó ấy mà... Thỉnh thoảng anh cũng nên... giải trí một tý. Em cho phép anh đấy... không thì khổ lắm! Em không ghen và dằn vặt anh đâu... Nhưng mà em nói thật đấy! Quan hệ với gái Tây anh cứ việc tự do, tha hồ. Chứ với cô Việt nào em tuyệt đối cấm. Tuyệt đối cấm, anh hiểu không? Em mà biết được đừng có trách. Em là em từ. Em không có thể chia sẻ anh được đâu!

- Sao lại buồn cười thế! Tây thì được mà ta thì tuyệt đối cấm. Đã cấm cấm hết, mà đã cho tự do, để cho tự do hoàn toàn chứ!...

- Em không biết! Em chỉ ra lệnh cho như thế thôi! Đàn ông nông nổi giếng khơi, đàn bà sâu sắc như cơi đựng trầu. Câu ngạn ngữ có thể đúng trong nhiều trường hợp, nhưng đối với Vân, Thắng lại thấy ngược lại. Ngay trong lần trả phép đó, trên máy bay, một cô gái còn trẻ dạy ngoại ngữ được đi chỉnh tiếng ba tháng đã bắt quen với anh. Rồi cô ta như nhảy dù, lăn xả vào Thắng. Trong thang máy, trên xe điện hoặc ôtô, chỗ nào ngó mắt nhìn không thấy người Việt là cô ta âu yếm ôm lưng bá cổ anh như một cặp tình nhân thực sự. Có người đàn ông nào lại từ chối bàn tay dịu dàng của phụ nữ, dù cho người phụ nữ ấy có hơi già, hơi xấu một chút cũng chả tội gì mà bỏ phí "của trời cho" đó. Cô giáo dạy ngoại ngữ này cũng chỉ hơi quá thì một chút nhưng những đường nét trên mặt rất thanh tú với đôi mắt đen rất ngây thơ và bạo dạn. Sau một ngày nghỉ, giúp cô ta đi khuân đủ thứ hàng nặng trở về, lẽ ra cô ta nên vào bếp nấu món gì ăn cho cả hai đang đói lả thì cô lại chốt cửa lại, gần như ôm lấy Thắng vật xuống giường. Những chiếc cúc áo nơi ngực được những ngón tay thon thon của cô lần lượt cởi ra. Thắng cũng cảm thấy rạo rực nhưng còn tỉnh táo hỏi được một câu "em không sợ có chửa à?" "Sao lại sợ hả anh! Em đi chuyến này cũng chỉ cốt có được một đứa con thôi mà. Dù sao ở đây cũng còn tự do hơn cả ở nhà. Đồ đạc gom góp cũng đủ để nuôi con được". Câu trả lời của cô gái làm Thắng giật mình nhớ tới lời dặn của vợ. Chẳng lẽ Vân lại linh cảm trước được sự việc sẽ diễn biến như thế này sao. Anh vừa thấy thương vợ, vừa thương cô bạn xa quê này quá. "Anh đói và mệt quá! Chờ anh đặt ấm điện pha cốc chè đường đã" Thắng tìm cách gỡ ra. Anh cầm lấy chiếc siêu điện, mở chốt cửa ra ngoài lấy nước, khi trở vào, anh cố tình không khép cửa lại. Cô bạn ôm mặt khóc tức tưởi.

- Em, em hãy hiểu và cảm thông cho anh! Vợ anh dường như đã biết cả chuyện này từ trước... Không, anh không thể không nghe lời vợ dặn.

Thắng chỉ kể một vài đặc điểm của vợ mình cho bà thiếu tá nghe. Nhưng vốn là người hết sức thông minh, bà cũng suy luận ra và hiểu rõ được cả. Bà tấm tắc thốt ra "Lạy Chúa tôi! Cô ấy cũng là một phụ nữ kỳ diệu thật".

- Thế còn các trường hợp khác thì sao? Có như ở đây không, xa chồng một thời gian đủ cho người phụ nữ có quyền đi bước khác? Một lát sau, bà thiếu tá có phần tinh quái hỏi lại.

- Ở đây, hay ở đâu phụ nữ cũng là những con người, chuyện đó là lẽ tự nhiên, bình thường thôi. Tuy vậy, ở nước chúng tôi, chiến tranh liên miên, người phụ nữ đã quen chờ chồng đến hoá đá. Họ đã được tôi luyện đến mức "Xa nhau không hề rơi nước mắt. Nước mắt chỉ dành cho ngày gặp mặt".

Ấy là điều Thắng nói cứng với bà thiếu tá thôi. Ngoài biết bao "những giọt nước mắt đời không thấy" riêng Thắng chứng kiến nhiều trường hợp cụ thể đau lòng. Đã từng có bác sĩ, chồng đi nghiên cứu sinh ở xa, trong phiên trực chuyên môn, đã tiêm "nhầm" thuốc kích dục cho bệnh nhân để anh ta ngủ với mình. Bệnh nhân suýt toi mạng, còn chị thì bị tước bằng thầy thuốc và bị chồng ruồng bỏ. Ngay ở khu tập thể của gia đình anh chứ không nói đâu xa, một phụ nữ ai cũng phải thừa nhận là đoan chính, dịu dàng và cao sang đã phải lãnh một cái chết bi thảm bởi chính cái vẻ bọc đẹp đẽ và hào nhoáng đó. Chồng chị là một học giả có tên tuổi, thường xuyên ra nước ngoài công cán. Lần đó anh ta đi bảo vệ luận án tiến sĩ trong hai năm. Để tránh tiếng chị dường như không giao dịch với những người đàn ông "bằng vai, phải lứa". Chỉ thỉnh thoảng, duy nhất có một anh thợ mộc, tuổi ngoại bốn mươi, chưa vợ, đen đúa với mớ tóc và râu lởm chởm cùng cặp mắt to, hơi lác, có cái nhìn ngớ ngẩn, chị thuê đến sửa chữa, làm đỡ những việc lặt vặt thay cho người đàn ông trong nhà. Tất nhiên công xá, chị thanh toán rất sòng phẳng, hậu hĩnh. Nào có ngờ, chính chị ta đã sử dụng người đàn ông có cái nhìn ngớ ngẩn ấy vào việc khác. Lần đầu, khi chị nhờ anh ta xuống bếp xem lại cho cái chạn, chị đã đổ vào người anh ta, làm anh ta sợ hãi suýt nữa bỏ chạy. Mãi cho đến khi, bệnh viện phụ sản báo tử về nói chị uống thuốc phá thai quá liều, mọi chuyện mới vỡ lở ra. Đi sau đám tang chị, anh thợ mộc đã khóc ròng như chính mình là thủ phạm gây ra cái chết thảm thương này.

Nỗi khổ của những người vợ có chồng đi nước ngoài không chỉ có thế. Những kiện hàng nhận về, chứa bên trong bao sự lục đục, bất hoà giữa bố mẹ, anh chị em chồng với người làm dâu. Chỉ không xử lý khéo, thêm cho người này, bớt đi của người kia một chút xíu là ngọn lửa chiến tranh cả nóng lẫn lạnh, bùng nổ ngay. Những chuyện chẳng đâu vào đâu được thêu dệt, thêm thắt ra. Chỉ một nụ cười, lời nói với người đàn ông nào là lập tức thành chuyện "giăng hoa". Cả chồng lẫn vợ đều đau đớn, xót xa.

Biết bao thư đi, thư về, giãi bày, khóc lóc và cả thề thốt. Nhưng hỡi ơi, ngọn lửa nghi ngờ mỗi lúc một bốc cao - Nhiều cặp vợ chồng đã phải cay đắng gạt nước mắt chia tay nhau vì những điều tưởng như vụn vặt mà thực chất sâu xa chật ních trong những thùng hàng vô tri vô giác kia.

Đau đớn lắm! Nhưng lẽ nào Thắng lại nói ra với bà thiếu tá lúc này. Lẽ ra phải có thái độ khác thì Thắng lại nhìn bà Natalia với nụ cười cao ngạo. Trong phòng Hải quan, thời gian như ngừng đọng bởi những câu hỏi và câu trả lời của mọi người. Đại uý Ivan vẫn đứng tựa lưng vào thành bàn, hay tay khoanh trước ngực, chăm chú lắng nghe. Bà Natalia rút khăn mùi xoa từ chiếc xắc xách tay, khẽ khàng thấm những giọt mồ hôi trên trán. Rồi bà âu yếm hỏi như lời thầy thuốc hỏi bệnh nhân.

- Luật Hải quan mới các anh biết rõ rồi chứ?

- Dạ, về đại thể chúng tôi rõ! Thắng đáp lấp lửng, cố tranh thủ không khí đã đạt được qua những mẩu chuyện với người đàn bà sắt đá kia.

- Họ đã ở đây... họ hiểu... Đại uý Ivan nói chen vào.

- À, nếu vậy thì tốt. Rất tốt - Bà khẽ nhún vai.

"Vâng, về khía cạnh nào đó là rất tốt vì tôi đã kịp chuẩn bị. Không như một số bạn bè của tôi, quyết định mới khiến họ lao đao đến liểng xiểng" ý nghĩ đó thoáng lướt nhanh trong đầu Thắng, suýt nữa anh buột miệng thành lời.