Phần 4

Những ngày ấy, cách đây vừa đúng ba tháng. Thắng chốt chặt cửa suốt cả tuần với quyết tâm dựng xong "sườn" của luận án. Anh đang đánh vật với cuốn từ điển dày cộp để tra nghĩa cho thật chính xác một số thuật ngữ khoa học xã hội thì có tiếng gõ cửa. Khuôn mặt hơi nhỏ với những đường nét thanh tú của chiếc mũi dọc dừa, đôi mắt dịu dàng và cái miệng có hai hàm răng nhỏ như răng con gái của Huy bạc đi vì lạnh.

- Sao thế! Có tin gì không hay từ nhà sang à? Đó là nỗi phấp phỏng thường xuyên của những người xa Tổ quốc, luôn luôn nghĩ tới gia đình.

- Chưa có tin gì từ nhà... Nhưng gay go rồi! Quân mình mấy ngày nay đang nháo nhác như đàn cò đậu rặng tre bỗng nghe thấy tiếng súng nổ ấy.

- Sao? Chắc lại tăng giá một số mặt hàng, tăng cước vận chuyển như đầu năm ngoái chứ gì?

- Không! Mấy thằng ở trường kỹ thuật điện ảnh gặp tôi ngoài phố thông báo rằng, một hàng rào thép của Hải quan Nga mới được dựng lên. Tất cả mọi thứ cộng quân ta cần đem về đều "Stop" lại hết. Mỗi thứ chỉ được gửi về một... ông nhớ cho là chỉ một đơn vị thôi nhé.

- Không có lẽ! Làm gì có chuyện ngặt nghèo đến phi lý thế! Thắng tỏ vẻ hoài nghi. Mấy năm ở đây, anh còn lạ gì, lúc Hải quan Nga cấm thứ này, lúc giảm số lượng thứ kia. Nhưng chỉ sau ít ngày, mọi thứ đâu lại vào đó. Hay là mấy thằng trường điện ảnh chúng nó "búa" mày? Xuất phát từ ý nghĩ đó, Thắng hỏi lại.

- Không, chúng nói nghiêm chỉnh đấy! Vả lại nhìn vẻ mặt chúng nó như mếu cả tôi biết... Chúng còn bảo đến Thắng "lỳ" kỳ này cũng bị "nghiền" ra "tóp" thôi.

- Trăm nghe không bằng một thấy. Tốt nhất là ra chỗ gửi hàng xem sao - Thắng nói như ra lệnh.

"Đồ giẻ rách! Cứ khoe mẽ mãi... Nào là giỏi ngoại giao, thạo ngoại ngữ! Thế mà có hơn gì cái đụn giạ đâu! Hỏng hết rồi!... Hỏng hết của người ta rồi!". Men theo dãy nhà kho lợp tôn, vừa đến chỗ rẽ vào chỗ làm thủ tục gửi máy bay chậm. Thắng và Huy đã nghe thấy tiếng rên rỉ, than vãn của một cô gái - Bên cạnh cô ta, mặt mũi phờ phạc, trời lạnh giá mà chiếc áo pantô phải mở phanh ra. Một đống đồ đạc với những gói, những bọc tung toé quanh hai chiếc thùng các tông lớn "Đã bảo cứ nén cả vào. Đằng này cứ trình bày, trình bày cái gì. Thế này còn về phép làm sao được nữa. Lấy gì để làm quà. Lấy tiền đâu mua các thứ sang trả nợ tiền vé". Vẻ mặt xinh đẹp nhưng đanh đá của cô bé tối sầm lại cùng với những tiếng rên la, trách móc.

Trong chỗ gửi hàng, mặt bằng rộng rãi của dãy nhà kho được chia cắt nhô ra bằng các hàng rào sắt có bánh xe đẩy của cảnh sát giao thông. Những cán bộ Hải quan Nga trang phục, phù hiệu hết sức nghiêm chỉnh, vẻ mặt còn lạnh lùng nghiêm trang hơn. Trước đây, một người đi gửi có tới năm sáu thậm chí cả chục người đi kèm. Vào chỗ kiểm hàng, cười đùa, tán chuyện với các cán bộ Hải quan. Nhắc cái này ra, bỏ thêm cái kia vào thùng đã kiểm tra cứ như là làm trò ảo thuật.

Giờ khác hẳn, Thắng quan sát kỹ một ông già đang gửi hàng. Theo sát bên ông chỉ có một thanh niên chắc là để phiên dịch. Đôi bàn tay bé nhỏ của ông run run hết nhấc gói này, lại nhấc gói khác lên trong lô hàng bị gạt đi, năn nỉ, Thắng nghe lõm bõm lời ông ta, gói này làm quà cho vợ, cái kia cho đứa cháu nội mới ra đời. Còn hộp thuốc này cho chính bản thân ông. Có gì là buôn bán đâu, ông thuộc diện đi công tác theo chế độ nhằm cải thiện tý chút trước lúc về hưu, trong hoàn cảnh đất nước còn đang có nhiều khó khăn. Các đồng chí hiểu và thông cảm cho. Người thanh niên đứng bên ông cố chọn từ bóng bẩy nhất để dịch sao cho toát được ý của ông già. Nhưng cặp mắt xanh, rất trong của viên trung uý Hải quan như mơ màng, lơ đãng. Sau mỗi một câu trình bày và nhấc lên một bọc nhỏ, anh ta chỉ lạnh lùng đáp gọn một tiếng "không".

- Ông thấy chưa? Bọn chúng nó nói có sai đâu. Bây giờ biết làm thế nào? Huy lo lắng hỏi.

- Phi ra chỗ gửi tầu biển xem thế nào? Hàng của chúng mình sẽ đi đường biển là chính... Vả lại ở đó có Ivan. Thắng vừa nói, vừa kéo tay áo Huy - Hai người lên tắc-xi phóng nhanh về phía cảng.

Khu vực gửi hàng biển rộng mênh mông với những bãi chất đầy hòm xưởng và công-te-nơ. Đã quá quen với những chuyến đi gửi ké hoặc giúp đỡ bạn bè nên vừa tới cổng, Thắng và Huy đã rẽ quặt vào đường lát bằng những tấm bê tông dẫn đến một dãy nhà mái bằng.

Trời rất lạnh, bên những đống tuyết không được xúc đi mà chỉ vun cao, lố nhố những người Việt Nam đứng bàn tán trò chuyện. Huy hoà vào đám đông nghe ngóng. Còn Thắng đẩy tấm cửa gỗ nặng chịch có gắn lò xo cối phản lực, sơn nâu đã tróc loang lổ dẫn vào cửa phòng làm việc của Hải quan. Trên dãy ghế dài ở hành lang, vài ba người đang ngồi chờ đến lượt. Vào làm thủ tục kê khai hành lý. Thắng ngồi xuống một đầu dãy ghế. Và anh đưa mắt qua khe cửa mở hé nhìn vào phía trong của phòng làm việc. Sự thay đổi đầu tiên đập vào mắt anh là vị trí chiếc bàn trước khuất ở phía trong thì nay được kê ra án ngữ, chắn nửa lối cửa ra vào. Và ngồi trước bàn đó, không phải là ông trung tá già có khuôn mặt tròn phúc hậu với mái tóc thưa mầu hạt dẻ mà là một phụ nữ trạc năm mươi, mái tóc vàng rất dày được cắt ngắn với hàm hiệu thiếu tá trên ve áo. Một khuôn mặt rắn rỏi, nghiêm nghị với nước da nâu rám nắng, đôi mắt tròn xoe, to mà sâu ánh lên một màu xanh đen lạnh lùng và cái miệng hơi rộng, được tô viền bằng son nâu rõ nét. Bộ đồng phục với áo vét và váy Hải quan mầu lá cây già ôm chẽn lấy thân hình chắc nịch, cân đối càng làm tăng thêm chất nghiêm trang của bà ta. Sau khi làm xong phần thủ tục kê khai, bà ta xếp gọn giấy tờ của người gửi vào ngăn kéo rồi cất giọng nói khô khốc mời chủ hàng cùng sang phòng kiểm tra, việc mà trước đây vị trung tá không bao giờ làm. Chỉ đôi lúc, ông muốn giải lao, rời bàn giấy đi dạo xuống kho một chút, buông mấy câu doạ dẫm bông phèng rồi lại bỏ đi.

- Ivan hôm nay có làm việc không? Thắng đứng bật dậy hỏi khi thấy một thượng uý Hải quan đi ngang qua.

- Có đấy! Chờ một lát! Anh ta chạy đâu đó.

Thắng lại ngồi xuống, nghĩ ngợi mung lung. Anh cũng đã bắt đầu hoang mang. Sao mọi việc lại biến đổi nhanh thế nhỉ? Và anh đã tự trách sao không sớm nghĩ ra và đề phòng trường hợp sẽ xảy ra thế này. Một sĩ quan Hải quan nhỏ nhắn với cái trán cao hói trước tuổi lướt qua mặt anh. Thắng đứng bật dậy.

- Ivan...

Người sĩ quan dừng lại và nhận ngay ra Thắng. Động tác đầu tiên của anh ta là cái nhún vai như bất lực và sau đó là cái nhìn của đôi mắt xanh lơ rất đẹp. ánh mắt biết bao cảm thông ấm áp. Thắng chìa bao thuốc trước mặt anh ta. Anh chậm rãi rút một điếu.

- Vẫn làm việc ở đây chứ? Thắng tung ra một câu

thăm dò.

- Vẫn làm ở đây. Nhưng... có nhiều cái không như

trước nữa. Mày trông qua cũng thấy đấy! - Rồi anh ta lại nhún vai.

- Bà thiếu tá ở đâu về đấy? - Thắng hỏi dấn lên.

- Từ Matxcơva về tăng cường và trực tiếp phụ trách

ở đây.

- Liệu sau một thời gian có trở lại như cũ không?

- Có trời mà biết được! - Anh ta mỉm cười, nụ cười có vẻ vô tư nhưng đượm buồn - Hãy chờ và xem xem!...

Rồi anh ta vội vã chìa tay cho Thắng.

Thắng làm quen với Ivan trong một chuyến đi gửi ké chiếc tủ lạnh về nhà. Đó là chiếc thứ hai nên tay thượng uý kiểm soát hôm đó không cho qua. Vừa lúc đó thì Ivan đi xuống, anh ta là trạm phó ở đây.

- Đại uý! Xin chào anh! - Thắng gọi giật giọng.

- Anh muốn gì? Ivan dừng lại, cặp mắt xanh lơ ánh lên nhìn xoáy vào Thắng.

- Chúng tôi có một việc muốn trình bày với đại uý, Thắng vừa nói vừa kéo Minh, chủ vận đơn, to béo phục phịch đến trước mặt Ivan. Trong khi Minh còn lúng túng không kịp cả chào, Thắng đã nhanh nhảu:

- Anh bạn tôi có một việc rất bí mật. Nhưng cũng phải nói thật với đại uý thôi. Vốn anh ta có những hai vợ. Một ở thành phố và một ở nông thôn, ấy thế mà chỉ được gửi về một tủ lạnh thôi thì... anh ta sẽ chết mất. Một trong hai bà không có tủ sẽ mổ thịt anh ta... Đại uý thông cảm và hiểu cho hoàn cảnh của bạn tôi. Ivan hết nghe Thắng lại nhìn con người béo bệu ngờ nghệch, mặt đang đỏ nhừ lên vì màn kịch hết sức bất ngờ của người bạn. Cuối cùng Ivan phá lên cười sảng khoái:

- Ai bảo tham! Cho nó chết!

- Xin đại uý! Anh ta chết thật đấy!

- Thôi được! Bỏ nốt cái thứ hai vào hòm đi! Nhưng mà này "chúng mày" đừng có bắt chước nó đấy nhé!

Tất cả cười vui vẻ. Câu pha trò của Ivan cũng có hai nghĩa. Nghĩa thứ nhất là đừng có lấy hai vợ. Nghĩa thứ hai có tính răn đe là chúng mày đừng có lợi dụng sự dễ dãi của tao mà làm bậy đấy. Và trong lúc mọi người hùng hục vào làm việc thì Thắng bám sát Ivan gợi chuyện. Vốn là người vui tính, cởi mở, Ivan cũng hào hứng bắt chuyện ngay.

Lần thứ hai, Thắng thực sự đi giúp một người quen. Anh lại tìm đến Ivan nhờ giúp đỡ. Ivan lặng lẽ không nói gì. Nhưng hôm đó mọi người xanh mắt vì bị anh ta quần cho một trận mệt lử. Tất cả các bọc bịch, hòm xiểng, anh ta đều bắt tháo tung ra hết. Đến chiếc bàn là, anh ta cũng dùng tuốc- nôvít tháo tung ra, xem có giấu gì bên trong không.

- "Mày" không tin tao hay sao? Tao đã nói không có gì là không có gì thật mà. Chỉ mệt người thôi. Thắng vừa như phân trần, vừa như trách móc.

- Bỏ tất cả vào hòm đi! Và nhớ để cho "tao" làm tròn nhiệm vụ! Tao hiểu và rất thông cảm với chúng mày. Ôi, một đất nước bốn mươi năm chiến tranh. Đến bây giờ máu vẫn còn đổ ở biên giới phía bắc và tây nam. Giọng Ivan trầm xuống. Nhưng nguyên tắc là nguyên tắc. "Tao" không thể để lọt cái gì có hại cho đất nước "tao" và cả cho đất nước "chúng mày" nữa. Còn các đồ vật thông thường... "tao" hiểu, "chúng mày" không ngại gì cả.

Thoải mái và dễ dãi với những việc có thể thoải mái và dễ dãi. Còn những vấn đề thuộc về nguyên tắc đối với Ivan đừng có đùa. Đã có lần, phát hiện thấy một mẩu đá ngũ sắc dùng làm cái chặn giấy của một Viện địa chất tặng cán bộ Việt Nam sang công tác làm kỷ niệm, Ivan đã làm biên bản, mời cán bộ tổ chức của Viện kia tới xác minh cẩn thần. Mọi việc tưởng thế là xong, không ngờ Ivan còn làm công văn cảnh cáo Viện địa chất nọ với lý do, lẽ ra Viện phải có thông báo trước cho Hải quan và khi đi gửi hàng, phải cử cán bộ đi kèm để giải thích và chứng nhận. Đó là việc làm rất đúng đắn và có trách nhiệm của Ivan. Người Việt Nam ở đây gửi hàng đều rất muốn được Ivan kiểm tra. Mặc dù anh ta có quần cho đến mệt lừ, hỏi vặn vẹo mọi thứ, nhưng cuối cùng, với những mặt hàng thông thường, bao giờ anh cũng cho qua hết, không ách lại cái gì. Ivan rất có cảm tình và quý mến Thắng. Phải nói là giữa hai người đã nẩy nở một tình bạn trung thực, thẳng thắn mà thân thiết. Thế mà giờ đây, chỗ dựa vào Ivan trong lòng Thắng đã bị thực tế khắc nghiệt làm cho đổ vỡ. Anh vừa hoang mang, vừa chán nản đẩy cửa bước ra ngoài. Những tốp người Việt Nam, bất chấp cái rét ác liệt, quanh các đống tuyết vươn cao, vẫn tiếp tục bàn tán.

- Con mẹ thiếu tá này kinh lắm! Hôm qua nó mới "nghiền" thằng bạn tôi ra "bã" đấy - Một người cao gầy, tay cầm một cái túi lưới, vừa gập người về phía trước, vừa đung đưa kể - Trông tướng nó đã thấy ghê rồi.

- Đàn bà... ồ, phải! Đàn bà mà đã dữ và ác thì còn hơn cả đàn ông. Một người đứng tuổi mũ lông trùm kín tai, vẻ từng trải buông ra một lời nhận xét xác đáng.

- Cộng quân mình mấy hôm nay hoang mang lắm! Số lao động hợp tác cũng nhốn nháo cả lên. Nghe nói hàng đã gửi bưu điện cũng bị gọi trả về một số thứ đấy. Người cao gầy đưa ra thêm một số thông tin.

Những câu bàn tán đó càng làm tăng thêm nỗi tuyệt vọng trong lòng Thắng. Anh kéo Huy ra khỏi đám đông.

- Sao? Anh tính thế nào bây giờ? Khi hai người ra đến bến xe buýt, Huy thất thần hỏi Thắng.

- Hãy đợi xem sao! Ivan cũng bảo thế. Thắng đã hết cứng cỏi.

- Đợi, đợi cái gì nữa! Cung cách này, bị thít đến nghẹt thở rồi. Huy chuyển qua giọng trách móc. Năm ngoái bàn với ông nên "đá về" trước một ít, ông không nghe - ông đã chuyển được cái tủ lạnh rồi. Còn tôi chưa có gì đáng kể cả. Bây giờ biết tính thế nào đây.

- Hoàn cảnh lúc đó khác. Thắng cũng nổi cáu. Mày đưa về lũ em vợ ở nhà nó phá hết à? Muốn xây nhà, ra ở riêng phải có "quả" tập trung mạnh chứ! Mà nào ai có thể ngờ, mọi chuyện lại ra thế này!

Huy không dám nói gì hơn. Suốt chặng đường dài trên xét buýt, Thắng điên đầu lên với những tính toán, suy nghĩ. Không, Thắng đã vượt qua một chặng đường dài, đầy trắc trở để một viên trung uý quèn có thể lên được tướng mới tới được đây. Và suốt năm năm qua Thắng đã chịu đựng chống chọi với bão tuyết, với sự học hành, với nỗi cô đơn của kẻ xa nhà, ky cóp từng đồng, có tiền rồi còn phải lặn lội thân cò mới kiếm được một số vật dụng thông thường, không phải để giờ đây, công Thắng trở thành công cốc. Ước mơ đổi đời của Thắng, nảy mầm từ thuở ấu thơ trong bom đạn, đói khát và sốt rét rừng, từ những ngày đánh Pháp không thể bị tiêu tan vào chính lúc này, vào khoảng thời gian còn lại ngắn như gang tấc. Không, ngay từ nhỏ, bản chất "lỳ" của Thắng đã phát triển như một thứ bản năng của rễ cây gỗ nghiến (một thứ lim đỏ) xuyên qua cả kẽ đá, cắm sâu xuống lòng đất để tồn tại và phát triển. Trận Tây nhẩy dù Bắc Cạn, cho đến nay vẫn còn in sâu trong trí nhớ bao người với tất cả sự bất ngờ khủng khiếp. Đó là một buổi sáng đẹp trời giữa mùa hạ, thị xã bằng phẳng lọt thỏm giữa núi đá và rừng già bỗng sôi lên bởi những loạt đạn "đum đum" và "đuixết" từ những chiếc máy bay "Vanhxít" trút xuống. Chưa hết kinh hoàng bởi trận oanh tạc thì mọi người đã loá mắt trước những chiếc dù mở ra như những cây nấm khổng lồ trên đầu mình. Tiếng người kêu thất thanh "Tây nhẩy dù! Tây nhẩy dù!" Xen lẫn tiếng kêu la, than khóc là tiếng Sten quạt từng bồi tằng tặc từ những chiếc nấm khi vừa chạm đất. Mẹ Thắng lưng địu đứa út mới được vài tháng, một tay cắp nách đứa thứ hai, còn tay kia với chiếc tay nải như một phản xạ tự nhiên, lao từ thềm nhà xuống chân dốc, tìm cách chạy vào rừng. Thắng chỉ kịp túm vào một bên vạt áo của mẹ. Đến bìa rừng bà cứ men theo dòng suối mà chạy. Một con đường mòn hun hút vào sâu chợt hiện ra từ bờ suối bên kia. Nước suối chảy xiết, những hòn đá ông sư trơn như đổ mỡ. Mấy mẹ con Thắng cứ trồi lên, tụt xuống giữa dòng nước xoáy. Gần sang được đến bờ bên kia, mẹ Thắng vấp ngã. Cả hai anh em Thắng bị văng ra. Đứa em ở gần hơn, bà nhanh tay túm được. Còn Thắng như một chú vịt con bị nước cuốn đi, lúc chìm, lúc nổi. Bà mẹ như người chợt tỉnh kêu lên thất thanh. Nước vẫn đẩy Thắng đi đến một khúc quành trôi nhanh khuất vào một bụi cây um tùm. Dòng người phía sau chạy tới, còn mạnh hơn cả thác lũ, cuốn mẹ Thắng và hai đứa em vọt lên bờ. Rồi người nọ dắt díu người kia, mặc cho những tiếng khóc, tiếng thét, tiếng kêu lạc giọng chạy miết. Sau lưng họ tiếng súng của bọn lính dù vẫn vẳng vọng tới. Khi đến được những chiếc lán trong rừng sâu, mẹ Thắng quyết định gửi hai đứa em và lộn lại. Bà cắt ngang rừng tìm xuống chỗ hạ lưu dòng suối, hy vọng vớt được xác con. Suốt cả một ngày đêm mày mò, tìm kiếm, chạy vạy, sáng hôm sau, linh tính của người mẹ xui khiến thế nào, bà tìm đến gần khúc ngoặt ngày hôm qua. Và mắt bà đã hoa lên, ngã chúi xuống khi thấy thấp thoáng giữa lùm cây xoà xuống mặt nước một tấm áo mầu nâu mắc vào đó. Bà lội ào xuống một đoạn. Nhưng chỗ đó nước lặng mà sâu, bà lại phải tìm cách lên bờ. "Nó đã chết rồi, xác mắc vào đó thôi". Bà đau đớn nghĩ tới việc tìm cách vớt xác con lên. Tình thương con của người mẹ đã khiến bà cứng cỏi lên bội phần. Bà bò lần theo các cành cây ra phía mặt nước. Thắng lúc đó như một con dơi, một con dơi khổng lồ đang ngủ, cả tay và chân đều quắp chặt lấy mấy cành lá. Bà nhoài người ra, một tay tóm được cánh tay con, cố sức kéo. "Con dơi" đang ngủ chợt mở mắt ra kinh ngạc, chân tay càng túm chặt lấy cành cây hơn làm người mẹ rú lên một tiếng, suýt nữa thì bỏ nốt tay kia rơi tòm xuống vực suối. Một lúc lâu, bà mới định thần được, loay hoay và tìm cách lay tỉnh Thắng. Như qua một cơn ác mộng. Thắng kêu được một tiếng mẹ, tay chân mới thả lỏng ra khỏi cành cây. Hai mẹ con lần lần mãi mới nhích dần được về phía gốc. Sự may rủi đã cứu Thắng thoát chết. Nhưng cũng phải nói thêm, cái bản chất "lỳ", quyết bám lấy sự sống cũng đã góp phần không nhỏ.

Chiếc xe buýt hai toa không giảm tốc độ khi vào một khúc quành. Ngồi ở phía đuôi, người Thắng nẩy chồm lên, đầu va vào thành ghế trước đau điếng. Nhưng chính cái va đó làm cho Thắng bừng tỉnh. Lúc đó cả anh với Huy mới biết mình đã đi qua hai ga phải xuống. Hai người cuốc bộ, lộn lại quãng đường đi quá. Gió lạnh làm cho cái đầu nóng bỏng của Thắng nguội lại. Giữa mớ bòng bong hỗn loạn của sự tuyệt vọng, trong đầu Thắng vụt loé lên một tia chớp. Tia chớp đó như bắt được vào một mớ bùi nhùi, bùng cháy lên thành ngọn lửa. Thắng buột miệng thốt lên:

- Có cách rồi!

- Cách gì? Cách gì bây giờ? Huy ngơ ngác hỏi lại.

- Đẩy hết những thứ hàng nhỏ, lặt vặt đi. Tập trung tiền mua những cái lớn, có giá trị cao. ít nhất cũng giữ được già nửa.

- Nhưng ai chịu "ôm" những cái nhỏ, lặt vặt cho mình lúc này? - Huy lập luận lại một cách xác đáng.

- Đúng, mình nghĩ được, ắt mọi người cũng nghĩ được... Nhưng thiếu gì cách. Chính những câu hỏi đặt ra của Huy làm cho suy nghĩ, tính toán của Thắng đi đến hoàn chỉnh. Có thể đến các khách sạn, tìm gặp đoàn Việt Nam sang công tác ngắn ngày. Họ cũng cần. Và chỉ một đoàn hai chục người là họ khuân hết các thứ của mình.

- Thay đổi cơ cấu hàng?

- Phải! Đó là hướng giải quyết tối ưu. Và lý thuyết này sẽ được toàn thể cộng quân ta áp dụng. Thắng khẳng định.

- Nhưng thời gian!... Thời gian đâu còn đủ để cho ta kịp chuyển đổi. Còn phải lo hoàn thành và bảo vệ luận án nữa!

- Phải tranh thủ, cướp lấy thời gian. Nghĩ ngợi à? Cắt hết... à, mà còn một cách nữa rất tuyệt diệu.

- Cách gì?

- Đơn giản thôi. Chúng ta hãy đọc, cố lọc ra các ý chính. Rồi gạch đít lại, thuê đánh máy. Thuê đánh máy hiểu chưa! Đỡ được bao nhiêu công chép. Rồi trình ông giáo. Ông già sửa xong, ta lại thuê đánh máy lại. Luận án đã hay mà còn đẹp nữa chứ! Ha! Ha!...

Thắng bật lên cười sảng khoái.