Chương 8

Nguyễn quyết định vô chiến khu một mình, không báo trước và cũng không cần giao liên. Các anh trong "cứ" cũng chẳng ai la rầy gì.

Buổi trưa nguyễn cột võng nằm trên bờ lạch với một lô vũ khí để bên cạnh, trên cái sạp tre cũ. Lựu đạn, B40, Ak súng ngắn và những bánh thuốc nổ TNT, kíp nổ.

Chung quanh yên tĩnh và thanh bình. Chưa bao giờ ở Sàigòn Nguyễn được đắm mình trong một không khí như thế. Anh thấy mình yên vị, dứt khoát và hoàn toàn đoạn tuyệt với quá khứ. Hồi nhỏ, trong những buổi trưa như thế này anh đi lang thang trên đường làng với chiếc cần câu trên tay, những đám ruộng, nước lúp xúp dưới chân rạ, bèo phủ kín mặt nước. Câu cá rô hột bí không cần phao. Và con chim sâu đứng kêu sau lưng. Cậu bé quay lại. Con chim nhỏ như đầu ngón tay vậy mà tiếng kêu vang khắp buổi trưa.

Có tiếng bước chân của ai dẫm trên lá khô đi lại chỗ Nguyễn nằm. Những đám lá ở trước mặt anh lay động và một người xuất hiện. Ðó là anh Năm Cơ. Hai người ngồi lại bên đống vũ khí trên cái sạp tre. Người chiến sĩ trung niên có gương mặt khắc khổ hỏi anh sinh viên trẻ của thành phố Sàigòn:

- Chú em muốn ở luôn đây hả?

- Ở luôn. Anh cho em ở luôn, nha anh Năm.

- Ðánh giặc được không?

- Theo mấy anh đánh vài trận là biết chớ gì.

- Chết như chơi.

- Chết thôi.

- Bỏ Sàigòn luôn à?

- Em làm công tác đô thị không được đâu.

- Sao vậy?

- Nó cứ rề rề, tà tà.

- Thì mình quậy phong trào lên.

- Quậy không lên. Phải năn nỉ. Ðến nhà nó năn nỉ nó còn không chịu tham gia với mình. Ai đời làm cách mạng mà phải năn nỉ, y hệt như đi xin việc làm.

Anh Năm cười khà khà, vấn điếu thuốc rê:

- Vậy chú em nghĩ đi làm cách mạng phải như thế nào?

- Ðại khái là người cách mạng phải có tư thế.

- Tư thế như thế nào?

- Tức là kẻ thù gặp mình nó phải sợ. Ðàng này mình lại sợ nó.

Anh Năm lại cười khà khà. Nguyễn nói tiếp:

- Hết sức là nhục.

- Nhục sao? Chú em nói nghe thử.

- Anh còn nhớ cái chương trình Quân sự hóa Học đường của tụi nó không? Phát đồ kaki mũ ca-lô cho mọi người, có cả giày vải nữa. Tập đi một hai, bắn súng, thành lập đại đội, trung đội, tiểu đoàn gì tùm lum. Bắt đi gác đi trực, báo cáo điểm danh, nghiêm chào, quay đàng sau đủ kiểu…

- Kệ nó. Mình cứ làm. Rồi mình tìm cách đánh nó.

- Ðánh nó? Em kể cho anh nghe, có một bữa nó ra lệnh cho tụi em mặc quân phục chỉnh tề, súng ông bi-đông nước đầy đủ tập hợp tại sân trường văn khoa giống hệt một lũ lính lê dương thời Pháp thuộc. Giống nhất là cái mũ ca-lô. Tối đó tập hợp điểm danh, phổ biến mật khẩu đâu đấy xong xuôi thì giải tán. Tụi sinh viên chúng nó tụ tập nhau lại thành từng nhóm. Ðứa thì đánh bài, đứa thì đàn hát, đứa thì kể chuyện tiếu lâm… Ðêm ấy em được phân công viết khẩu hiệu trên tường các lớp. Anh biết là tụi em viết bằng cau tươi chớ gì. Ruột cau tươi viết trên tường vôi. Mới viết nhìn không thấy chữ đâu. Tường vẫn trắng. Nhưng một lúc sau nước cau tươi tác dụng với vôi nó hiện lên màu đỏ như nước trầu, lúc ấy thì mình đã đi nơi khác rồi.

Em viết được một cái khẩu hiệu chống chương trình quân sự học đường trong một giảng đường lớn. Lúc đó giảng đường không có ai, đèn tắt nên em làm công việc ấy một cách dễ dàng. Ðến khi em bước vô căn phòng thứ hai thì thấy trong góc phòng ngổn ngang những ba lô, giày mũ, quần áo và nồi niêu son chảo… Em định tắt đèn để viết nhưng lại nghĩ rằng làm như thế tụi nó chú ý, nên em quyết định bước thẳng đến bức tường.. Em lấy ba miếng ruột cau tươi ra cầm sẵn để khi viết mòn miếng này thì có miếng khác viết tiếp cho nhanh. Em vừa viết được chứ "Ðả đảo" thì nghe có tiếng chân bước đến gần cửa lớp. Em vội cất miếng cau vô túi quần, vừa quay lại thì thấy một người sinh viên đang đứng ngay cửa ra vào nhìn em bằng đôi mắt dò xét của một quan tòa.

- Anh kia! Làm gì lục đục trong đó?

Em điếng người anh ạ. Không phải vì em sợ nó nghi mình Việt cộng mà chính vì em biết nó nghi em lẻn vô ăn cắp đồ. Bởi vì quần áo, ba lô của sinh viên để đầy trong xó mà. Trời ơi, cái câu hỏi trịch thượng ấy em nhớ hoài cả đời anh ạ. Nhất là cái chữ "lục đục" nó xúc phạm em ghê gớm. Anh thấy có nhục không? Phải chi lúc ấy em vừa treo xong lá cờ hay một tấm biểu ngữ hay dán một tờ truyền đơn. Lúc ấy nó sẽ nhìn em với đôi mắt khác hơn nhiều. Nó sẽ biết em là Việt cộng, biết em vừa treo cờ. Nếu nó là một thằng sinh viên xấu phản động thì nó sẽ sợ em, nó sẽ chạy đi báo mấy thằng sĩ quan đến bắt em. Như thế vẫn còn hay hơn gấp một ngàn lần là nghi em ăn cắp đồ!

Anh ta xầm xì trong đám sinh viên mỗi khi thấy mình đi ngang qua. Những cô gái cũng có thể nghe lời hắn. Làm sao thanh minh được? Anh thấy em ở trong cái thế kẹt chưa? Tự dưng từ một người đàng hoàng, kiêu hãnh vì lý tưởng của mình bỗng chốc biến thành một kẻ gian dưới con mắt người khác. Tức không chịu được anh à.

Anh Năm nghe câu chuyện có vẻ thú vị quá, cười hoài, cười mãi mà không nói gì. Còn Nguyễn thì như sống lại hoàn toàn trong nỗi bực tức cũ, tim anh đập mạnh, mặt thì nóng bừng lên. Anh nói tiếp:

- Anh nghĩ coi, làm cách mạng mà như thế thì còn ra cái thể thống gì nữa. Mất hết tư thế. Thôi, anh cho về ở đây luôn là vừa.

- Khoan đã. Trước khi quyết định em hãy trả lời câu này:"Tại sao quần chúng không hiểu mình?"

- Vì mình không thể nói cho họ biết mình là cộng sản.

- Không hẳn như thế. Có những quần chúng mình có thể nói thẳng với họ điều đó, nhưng ở một thành phố như Sàigòn quần chúng còn nhiều thành phần quá, địch thì kìm sát một bên, vì thế cần bí mật. Tuy nhiên, em nên nhớ một điều này, là đừng đòi hỏi quần chúng theo mình vì mình là cộng sản mà hãy làm cho quần chúng theo cộng sản vì cộng sản chính là mình. Em nên suy nghĩ về điều ấy, xem bấy lâu mình đã quan niệm và hành động theo cách nào.

Nguyễn làm thinh, anh Năm nói tiếp:

- Có phải trước đây lúc nào em cũng tự hào mình là ngừơi cộng sản và đòi quần chúng phải hiểu điều đó, phải nể phục mình và có tình cảm với mình không? Làm công tác quần chúng, nhất là quần chúng đô thị Sàigòn phải nên đi ngược lại em ạ. Phải đến với quần chúng, thương yêu họ, giúp đỡ họ. Và khi họ biết ra rằng mình là người cộng sản thì hình ảnh người cộng sản sẽ là một cái gì rất đẹp trong tâm hồn họ.

Nguyễn làm thinh rất lâu, rồi anh nói:

- Em là một người nhiều tình cảm. Em thương người nghèo vô cùng anh ạ. Trong đời em, có thể có những tình cảm nào đó sẽ phai mờ đi theo thời gian, có thể có những suy nghĩ nào đó sẽ thay đổi theo năm tháng nhưng tình yêu giai cấp nghèo khổ, tình yêu những con người bị đày đọa trong nghèo nàn tối tăm… thì mãi mãi vẫn nguyên vẹn trong tâm hồn em, không gì có thể thay đổi được, đến chết tình yêu ấy vẫn còn. Thế nhưng ở trường, em không thể nào có tình cảm được với những con người ở đó. Họ nhởn nhơm bay bướm, bảnh bao. Ai cũng nói em xa rời quần chúng, em không thương yêu quần chúng. Quả thực thế anh ạ. Ðối với những "quần chúng" kiểu như sinh viên trường em thì em không thể nào yêu thương được, em chỉ muốn xa rời thôi.

- Thế em có bao giờ đi sâu vào tâm tư tình cảm của một vài người sinh viên mà em vừa nói không? – Anh Năm hỏi bằng một giọng rất tình cảm – Em có bao giờ tìm hiểu xem đàng sau cái vẻ ngoài nhởn nhơ bay bướm kia là cái gì không? Anh nghĩ rằng mỗi người có mỗi hoàn cảnh, mỗi ước muốn, họ cũng có những xúc động, những rung cảm, họ cũng có khi hướng tới những điều cao đẹp như lòng yêu nước chẳng hạn. Nếu em hiểu như thế thì em sẽ thấy gần gũi với họ hơn, phải thế không? Em suy nghĩ đi rồi hãy quyết định.