Chương III

Hiếm khi Toàn mở cửa trước. Hễ về đến nhà là anh đóng cửa. Cửa đóng lại rồi, chỉ có một mình trong nhà, Toàn có thể tự do thả mình vào những chuyến du ngoạn trong tưởng tượng. Không sợ bị ai đó quấy rầy. Toàn đóng cửa, còn vì biết chắc chắn không ai đến nhà mình làm gì. Anh yên tâm biết rằng mình không chờ đợi ai. Minh đang học ở một nước Đông Âu, sẽ không bao giờ về nữa. Đó là nỗi mất mát lớn của Toàn, anh đã bất lực không giữ nổi cho mình một người bạn. Còn gia đình Hiệp và Trang giờ này đang sum họp vui vầy ở một thị trấn hải đảo. Vậy đấy, đâu có ai đến gõ cửa nhà Toàn. Họa chăng đóng cửa lại Toàn mới có thể đến thăm họ chốc lát, dù chỉ là trong tưởng tượng.

Thình lình tiếng một bà già tru tréo ở tầng một, ngay dưới phòng của Toàn.

- Thằng bé kia, mày ra mà xem này. Tao giặt cả buổi mới được một chậu tã lót và quần áo. Thế mà con sáo lại đậu lên dây phơi, ỉa bẩn hết cả. Húi xùy, tao vặt lông chứ bỡn à. Sáo mới chả kèn.

Toàn lắng tai, như chờ xem bà già lắm điều còn nói gì nữa không. Anh hiếm khi có mặt ở nhà, nhưng hễ về đến nơi, đang chìm trong ý nghĩ lại nghe giọng bà này, than thở về một con sáo nào đó. Vừa mới nghĩ vậy, Toàn đã thấy một bóng lá lướt trong nắng, rơi trên lan can đằng sau. Không phải chiếc lá, mà là một con sáo mỏ ngà, bộ lông mượt gây cảm tưởng như một anh chàng chải chuốt đỏm dáng. Con sáo đi trên lan can như nhún nhảy làm điệu. Nó tưởng trong nhà không có người nên tự cho phép được thả lỏng trang điểm làm duyên một chút.

Toàn nhẹ nhàng rướn người về phía lan can, thú vị. Nhẹ nhàng thế mà con sáo cũng biết. Nó giật mình, quay phắt lại, tỏ ra khó chịu vì có người bắt gặp đúng vào lúc đang thoải mái một mình. Hình như từ nó toát ra vẻ thách thức giễu cợt.

Ở trong Toàn như có một chú bé con đang đòi ra với con sáo. Cũng chính chú bé ấy tiến dần, tiến dần lại phía con sáo. Nó không bắt sáo đâu, nó chỉ muốn trò chuyện với sáo đôi lời. Nhưng cuộc gặp gỡ đầu tiên, dù là gặp gỡ một đứa trẻ vô hại, cũng chưa làm con sáo tin được. Con sáo đứng yên như ngẫm nghĩ, rồi bất chợt xòe cánh, bay vụt đi.

- Mẹ ơi - Nó kêu như sợ hãi.

Toàn rùng mình. Từ miệng một con sáo, những tiếng ấy gây cảm tưởng đáng sợ, âm điệu chơn chớt ngọng ngịu, giống hệt giọng nói của một đứa trẻ. Dạy sáo nói câu ấy hẳn là một đứa bé tình cảm hơi khác thường.

Anh vừa mới trở lại với những chuyến phiêu du trong ý nghĩ, thì có tiếng gõ cửa. Ai nhỉ? Không phải bạn bè, vậy chỉ có thể là ông trưởng nhà đến quấy rầy vì một việc nào đó? Hoặc một thằng bé đến báo đi họp?

Trước cửa là Khắc, bộ râu quai nón lún phún, chắc mấy ngày chưa cạo. A, cái anh chàng vẫn chưa nhập nổi vai. Anh ta xoay xoay một cuốn vở học sinh cuộn tròn trong tay, cười rụt rè:

- Chào anh, nếu anh không bận, tôi muốn gặp, muốn nhờ anh... chút việc.

- Mời anh vào trong nhà - Toàn không tỏ ý hứa hẹn, nhưng cũng chẳng lộ vẻ không hài lòng. Rất có thể anh sẽ bị lôi cuốn vào một công việc vô bổ nào đó. Anh chàng Khắc có cặp mắt dịu hiền, to và sâu, nhưng bộ râu quai nón, cái mũi gồ cao, đôi môi mỏng như mím lại tạo nên vẻ bướng bỉnh. Toàn ngại cái vẻ ngang ngang, nhưng mến giọng nói và bộ dạng hiền lành.

- Tôi biết anh còn là nhà thơ...

Khắc ấp úng mở đầu, và Toàn thấy lại cảm tưởng khó xử khi phát hiện ra Khắc đang giở những trang bản thảo của mình. Cứ đà này chẳng mấy chốc cả khu tập thể sẽ biết Toàn làm nghề gì, lai lịch thế nào. Toàn không muốn sẽ bị quấy rầy, không muốn bắt quen làm thân, thêm một người quen thân, là thêm một lần đau khổ khi mất người đó. Hình như có tiếng Saint - Exupéry thì thầm bên tai: "Khi ta để ai làm cho ta thân quen, thế nào cũng có nguy cơ là ta có thể khóc một tí". Không, Toàn không muốn.

- Tôi cũng có viết, chuyện đời tôi, nhưng không phải để đăng báo in sách. Tôi muốn nhờ anh đọc, anh sửa giúp - Khắc mở cuốn vở ra, vuốt cho ngay ngắn. Nhận thấy Toàn lạnh lẽo hơn trước, anh ta lúng túng cuộn lại - Hay là anh thấy phiền, thì thôi vậy?

- Anh cứ để lại - Toàn lấy vẻ bình thản, cái nhìn bớt lạnh lùng. Anh chàng này bảo rằng chỉ viết cho riêng mình, thế mà lại nhờ sửa chữa, góp ý? Chẳng phải anh ta cần ý kiến gì đâu, anh ta muốn bộc bạch, muốn san sẻ nỗi niềm riêng cho một người khác. Toàn mơ hồ cảm thấy cái tình mến mộ của Khắc. Khắc muốn xích lại gần bằng cách ấy.

- Tôi sợ anh đang bận, mà lại bị quấy rầy...

- Tôi rất bận - Toàn gật đầu - Góp ý hay không, tôi chưa dám hứa trước.

Toàn đọc thấy trong mắt Khắc một ánh hơi thất vọng, sau đó là sự nhẫn chịu. Cũng phải thôi, ai cũng quá mệt mỏi vì công việc. Nhưng Khắc mới gặp Toàn lần thứ hai, chưa thể đòi hỏi ở Toàn sự thân mật nhiệt thành được. Vì vậy Khắc bình thản đứng dậy.

Ra đến gần cửa, Toàn hạ giọng nói với Khắc:

- Tôi mới chuyển đến khu này, chưa mấy người biết tôi làm nghề gì. Mong anh giữ cho điều đó.

Khắc hơi sửng sốt. Một cái nghề Khắc cho là cao quý, thế mà Toàn lại không muốn để cho mọi người xung quanh biết.

❖ ❖ ❖

"Tôi tên là Phạm Đình Khắc. Năm nay 29 tuổi. Hiện làm thợ mộc cho một xưởng tư nhân ở phố Minh Khai. Nhà tôi ở ngoại thành, xã Vân Tụy, cách chỗ làm việc không xa.

Thời bé của tôi chẳng có gì đáng nhớ nhiều. Tôi cũng tinh nghịch, trèo cây hái trộm hoa quả của người khác. Cũng bơi ra đầm hợp tác, lấy trộm củ ấu non, ăn cho đã, rồi bơi về. Tôi cũng chăn trâu và cày cuốc, cũng làm vườn và nuôi lợn nuôi gà như những đứa trẻ trong làng... Đáng nhớ chăng là tôi hay bị bố đánh. Người làng đến mách tội nghịch ngợm, trẻ con đến ngõ réo tên bố mẹ tôi chửi, là bố tôi đánh luôn. Bố tôi rất dữ đòn. Vớ được cái gì trong tầm tay là đánh. Có bận ông đang bê một niêu cá từ bếp lên nhà, liền đập ngay lên đầu tôi. Cái niêu đất vỡ tan, những khúc cá khô văng tung tóe trên sân. Ông rút phắt cái cọc rào, lao theo tôi đang bỏ chạy. Căm tức, uất giận, tôi bỏ đến nhà bà dì họ ở phố Huế. Tôi ở năm ngày. Tính đúng lúc bố đi làm vắng, tôi mới về. Mẹ đang nằm sốt li bì, gượng ngồi dậy, ôm lấy tôi. Thế là tôi khóc. Mẹ cũng khóc. Mẹ vuốt tóc tôi, bảo rằng bố con ác, nhưng đừng bỏ đi, mẹ không biết tìm ở đâu, mẹ ốm chết mất. Từ đó bị bố đánh, tôi nghiến răng chịu, trong bụng rủa thầm, chứ không trốn đi. Cũng may, bố tôi đi bộ đội, những trận đòn cũng chấm dứt.

Nói may là phải tội, vì bố tôi đi chuyến ấy rồi thành liệt sĩ. Nhưng thật thà mà nói, nghĩ đến chuyện bố trở về, nhớ lại những trận đòn tàn ác ngày xưa, là tôi lại rùng mình. Rồi tôi thở phào nhẹ nhõm.

Năm tôi mười tám, vừa tốt nghiệp mười, xã đội đưa cho một cái giấy gọi khám nghĩa vụ quân sự. Nhưng chuyến ấy tôi không phải đi. Ban thương binh xã hội bảo tôi là con trai một, lại là con liệt sĩ, mẹ luôn ốm đau. Mẹ tôi như một cái máy dự báo thời tiết, mưa bão, nóng lạnh. Có người khuyên tôi lấy vợ để coi sóc nhà cửa và chăm nom cho mẹ. Tôi tự bảo chưa đến hai chục tuổi ranh, lấy vợ làm gì. Tự tôi cũng có thể gánh vác được việc nhà, lo thuốc thang cho mẹ được.

Đùng một cái, đợt sau tôi có giấy gọi nhập ngũ. Thì ra mấy ông xã nát óc tính toán và bảo nhau trước sau gì tôi cũng phải làm nghĩa vụ, có gì bằng xin cho tôi vào một đơn vị đóng ở gần nhà. Về lý là tôi cũng đi bộ đội, về tình là được ở thủ đô, có điều kiện gần gũi mẹ hơn. Thì tôi đi, bụng vẫn tưởng người lớn tính toán điều gì chín chắn điều ấy, cứ yên tâm mà làm theo.

Đơn vị tôi đóng ở gần Thanh Xuân, cách nhà khoảng chục cây số. Tập tành được ba bốn tuần, một hôm đứa bạn ở gần nhà được nghỉ tranh thủ, khi quay lại đơn vị cho tôi biết dạo này mẹ tôi ốm liệt giường. Tôi hoảng sợ trình bày với đại đội trưởng. Cấp đại đội xin phép chỉ huy tiểu đoàn. Cuối cùng tôi được phép về nhà hai ngày. Một đứa con trai như tôi biết làm gì để giải quyết việc nhà trong hai ngày? Bố mẹ tôi không có anh em và họ hàng gần. Tôi phải sang nhà hàng xóm và mấy cô chú họ xa, nhờ thỉnh thoảng đến giúp mẹ tôi chút cơm nước, những lúc mẹ tôi không tự nấu nướng được.

Yên yên được vài tháng. Bỗng một buổi tối, chú Thuấn hàng xóm đạp xe đến báo rằng mẹ tôi bị viêm phổi nặng, đã được bà con chở võng đến bệnh viện. Chỉ huy lại phải cho tôi nghỉ mấy ngày. Bình thường tôi chịu khó tập tành và tăng gia sản xuất, lại cũng dễ bảo, nên họ mới giải quyết dễ dàng như thế.

Nhưng đến lần thứ tư thứ năm gì đó, tôi không nhớ nữa, tôi được biết bệnh tình của mẹ diễn tiến rất nguy hiểm, trình bày thì đại đội trưởng nổi cáu. Anh ta to tiếng rằng vợ tôi cũng ốm đây, con tôi cũng ốm đây, cậu làm như chỉ có một mình cậu khổ, chưa biết chừng cậu bịa ra lý do cũng nên. Tôi cũng tức, anh không cho về thì thôi, đừng có nói là tôi dựng chuyện. Tức thì C trưởng lồng lộn lên, ái chà kiêu hãnh nhỉ, đã nói láo lại còn tỏ vẻ ta đây trung thực. Bây giờ nhớ lại tôi cảm thấy lúc đó anh ta đang có chuyện bực mình, hoặc lo lắng về vợ con. Nhưng tôi muốn phát điên lên rồi. Tôi trừng trừng nhìn anh ta rồi quay ngoắt đi, trở về phòng trung đội.

Tối đến tôi lẻn ra phía sau doanh trại, đi tắt qua cánh đồng để ra đường cái, nhảy xe buýt về nhà.

Ở nhà được sáu ngày, tôi bị đại diện đơn vị và huyện đội đến bắt, đem về phạt giam ở trại giam trung đoàn nửa tháng. Tôi lo mình bị giam giữ ở đây, trong khi mẹ ốm đau không thuốc thang. Bếp tàn tro lạnh, không ai cơm cháo cho mẹ. Trong tôi bỗng có một linh cảm rất thiêng, rất nhạy như có người đứng ở sau lưng, nhìn xói vào gáy mình. Ngay buổi sáng ấy, lừa lúc quản giáo không để ý, tôi trốn khỏi trại giam.

Mẹ không nằm thiêm thiếp trên giường bệnh như tôi tưởng. Tôi tìm khắp trong nhà ngoài vườn vẫn không thấy. Tôi chạy ra hồ nước trước nhà. Ba cái bậc xây bằng gạch dẫn xuống hồ im lìm. Không một bóng người. Cái rổ rau mẹ tôi đặt trên bậc gạch, chưa kịp rửa mà đã bỏ đi đâu? Tôi vùng chạy khắp lối xóm, nhà ai cũng xộc vào hỏi, như một người mê sảng. Mãi đến lúc một người bảo về tìm lại xem, mẹ mày ở nhà chứ đi đâu, tôi mới giật mình tỉnh ra. Trong đầu tôi hiện ra cái rổ rau đặt trên bậc xây cạnh hồ nước. Tôi vừa chạy về vừa run hết cả hai chân. Đến bên cầu nước, tôi để cả quần áo, lao xuống hồ. Tôi lặn xuống chỗ chiếu thẳng từ cái bậc xây xuống. Mắt mở trân trố. Tôi thấy mẹ đang ngồi tựa vào gờ đất.

Nhiều bà bảo mẹ tôi chết thiêng. Ngồi trên cầu nước như thế nào, thì rơi thẳng xuống nước cũng với dáng người như thế.

Hết ba ngày tang cho mẹ, tôi bỏ vào trong phố. Tôi đến nhà thằng bạn tên là Thiết, nhà mở quán nước ở cạnh chợ giời. Tôi không quay lại đơn vị nữa. Về sau gặp mấy đứa dạo trước cùng một tiểu đội, tôi mới biết người ta đã đọc quyết định loại ngũ và trả tôi về địa phương, cải tạo lao động. Nhưng mấy khi tôi về nhà mà địa phương bắt tôi đi cải tạo được.

Không kiếm được việc làm, tôi làm thằng đi chỉ trỏ, buôn bán lằng nhằng ở chợ giời. Sau này gặp cô Hậu - mẹ của Mỵ - tôi mới biết con cái nhà lành và những người lao động chân chính rất sợ cái nơi lừa lọc ấy. Nhưng chỉ nhìn vóc dáng phương phi của tôi, bộ râu quai nón xù lên dữ tợn vì một tuần không cạo, đứa nào cũng phải nể, không dám động đến lông chân. Tôi biết tỏng mánh khóe của bọn vừa mua vừa giật, đếm tiền trả đủ, nhưng nếu khách cẩn thận kiểm lại thì vẫn thiếu. Ở chợ giời, ngoài những bọn buôn bán "cứng" và "mềm", bọn buôn nước bọt, còn một đám bậu xậu gọi là "chân gỗ". Bọn này đánh hơi rất nhạy khi có người khách đang ngã giá một mặt hàng nào đó. Chúng chạy ùa tới, vây quanh món hàng, ra vẻ như muốn mua và tíu tít nâng cao giá. Tất nhiên người khách sẽ bị kích động, phải trả giá cao hơn, phải mua đắt hơn. Bọn "chân gỗ" cuối cùng được kẻ bán chia cho chút "màu". Nhiều lúc bí quá tôi cũng có làm "chân gỗ". Giống như phải đóng một vai kịch. Tôi không ưa sự giả trá như vậy. Có những người nét mặt hiền hậu, bị lừa thật chóng vánh. Nghĩ tới họ, tôi lại cảm thấy day dứt. Tôi sống ở chợ giời, phải cương lên, làm bộ sắc sảo của những tay anh chị. Không mấy kẻ biết rằng bên ngoài cái vỏ dữ dằn là một tấm lòng đa cảm, dễ xúc động trước một thái độ chân thành.

Từ lâu, tôi biết Thiết đang háo hức "đánh quả" lớn. Nó đã dám động đến món hàng "xanh đỏ". Mấy chuyến "vào cầu" làm nó càng ham. Tôi linh cảm thấy cái kết cục "gẫy cầu" của chúng nó, nên không nhúng tay vào. Đùng một cái công an kéo một mẻ lưới. Cái lưới dày, kéo cả trắm chép trôi mè, oan thân cả những loại tôm tép như tôi. Tôi và Thiết bị đẩy vào một phòng giam bọn phạm nhân cũ. Cái quần bò của Thiết bị lột ngay, được bí mật chuyển ra ngoài để bán, đổi lấy nhu yếu phẩm và thuốc lào cho lũ giòi bọ. Thiết bị bọn ma cũ lột hết quần áo, ấn nằm sấp rồi đá vào mạng sườn. Đó là cú đánh nhập môn, để cho bọn anh chị nhe nanh múa vuốt, ra oai trước đám ma mới. Thiết kêu van khóc lóc quá nhiều. Bọn anh chị càng khoái chí, càng đánh tợn. Cuối cùng chúng nó nắm gáy Thiết lôi dậy. Nhảy van đi. Nhảy sếch đi. Đítcô đi. Nhảy đi, các bố mày tha cho. Nước mắt chan hòa, mặt lem nhem đất cát, cái thân hình trần truồng của thằng Thiết giật lên đùng đùng. Lũ phạm nhân rú rít tán thưởng.

Rồi cũng đến lượt tôi. Chúng nó cũng đè tôi nằm sấp, nhưng không đánh nhập môn. Chúng chuẩn bị một cái kim, đốt ở góc phòng một cái dép cao su, lửa cháy bùng bùng, khói xông lên khét lẹt. Một thằng trèo lên ngồi trên lưng tôi, bắt đầu dùng kim châm. Ban đầu tôi còn giật lên mỗi khi cái kim chích vào da thịt. Sau thì cắn môi nằm im. Tôi đã có kinh nghiệm qua trường hợp của Thiết, càng kêu càng làm chúng nó thích chí, càng bị hành hạ. Vả lại ngay từ dạo còn vất vưởng ở chợ giời, tôi đã biết là với bọn này phải tỏ ra cứng cỏi, hảo hán. Máu ứa ra khắp lưng. Lũ mọi rợ vẫn xúm quanh tôi, thay nhau châm một cách nắn nót. Một thằng lấy cái mảnh bát, hứng thêm muội khói từ cái dép cao su cháy, đưa tiếp cho thằng cầm kim. Thằng này gạn đầu kim vào chỗ muội đen, rồi châm lên lưng tôi. Chúng nó xăm? Nhưng xăm gì mà lâu thế? Nghe chúng nó tán tụng rằng lưng thằng này phẳng, làm bàn cờ đẹp hết sảy. Tôi hiểu ra. Chúng nó xăm lên lưng tôi những đường thẳng ngang dọc, tạo thành những ô vuông. Cái bàn cờ. Mấy ngày sau tôi mới biết bị xăm bàn cờ lên lưng là nỗi nhục. Chỉ những thằng đàn em, không trấn đánh được ai, mới bị kẻ khác xăm bàn cờ, rồi bị bắt nằm sấp cho chúng xếp quân lên lưng, chơi suốt buổi. Có khi phải nằm hầu cờ chúng nó cả ngày.

Nhưng rồi chính thằng đại ca che chở cho tôi. Đúng hơn nhờ có lưng vốn mấy bài nhạc vàng, cải lương, tôi đã thoát cái kiếp hầu cờ. Chẳng là một hôm thằng Cược "sếp" đang gõ quân cờ trên lưng tôi, bỗng hứng chí hỏi tôi có biết bài hát nào thì hát cho đỡ sầu. Tôi đành hát: " Những đồi hoa sim, ôi những đồi hoa sim tím chiều hoang biền biệt... Rồi một chiều mưa bay, được tin em gái mất, chiếc thuyền như vỡ đôi, phút cuối không nghe lời em nói, không hẹn được ngày về ..." Lũ chúng vỗ tay rầm rầm, khen tôi hát mùi, chưa đứa nào hát mùi như thế. Tôi phải rướn cổ ca tiếp một đoạn cải lương: " Ôi thôi thôi em ra chốn thành đô dãi dầu sương gió, đã bao phen giữa đường giữa chợ, anh tìm em mà nào thấy đ-â-â-u... người ". Tôi đổ một câu làm chúng mê mẩn, vỗ đùi la hét vang trời. Thằng Cược "sếp" dựng tôi dậy. Quân cờ rơi khỏi lưng, lăn lóc xung quanh. Tôi thành kẻ xướng ca riêng cho một ông chủ là nó. Ngày hôm sau một thằng ấn đầu tôi, định bắt nằm xuống cho nó chơi cờ. Thằng Cược "sếp" gầm lên dữ tợn, tung vào thằng kia mấy cú đấm tóe máu mặt, mấy cú đá vào mạng mỡ. Thằng kia rũ xuống ngất xỉu. Từ đó chẳng thằng nào dám đụng đến tôi. Chúng nó nể sợ. Quá lắm chỉ dám mở mồm nói khó để tôi ca cho nghe.

Tôi chẳng muốn bắt nạt đứa nào nhưng cần tỏ cho chúng biết mình cũng là tay hảo hớn. Tôi phanh ngực, bảo một thằng xăm vào đó hình một ông thần ác có mũ mãng, giáp trụ, có bảo kiếm và long đao, mày rậm, râu rậm, mắt trợn tròn như mắt lợn luộc. Tôi không bao giờ quên mặc áo để che cái nỗi nhục bị xăm trên lưng. Nhưng ngực áo lại phanh ra, lấp ló hình ông thần ác. Bọn đầu gấu mới vào trại, kể cả bọn ở chợ giời sau này, thoáng thấy vậy đã nể.

Tôi bị giam gần một tháng, chờ kết quả điều tra. Người ta kết luận tôi không can án, trả tôi về địa phương, tức là về xã. Họ không xin lỗi, cũng không báo về xã là tôi bị bắt nhầm. Thành ra trước mắt bà con làng xã, tôi bây giờ đã là một thằng lưu manh. Đêm ấy tôi trải chiếu trên nền nhà mà ngủ. Giường tủ và đồ đạc đã bị bán đi từ lâu. Chỉ còn một cái bàn thờ lạnh hương khói. Sáng hôm sau, tôi đốt ba nén hương tạ lỗi bố mẹ. Rồi nhờ người hàng xóm thỉnh thoảng trông nom hộ nhà cửa, tôi trở lại chợ giời.

❖ ❖ ❖

Trước khi gặp gia đình cô Hậu, tôi lao vào đám bài bạc đỏ đen, làm ăn khoảng vài năm nữa ở chợ giời. Một buổi chiều, cách đây sáu năm, tôi đang ngồi bên cạnh một hàng bán rađiô cátxét, chợt thấy hai người đàn bà ghé lại, hỏi giá các loại máy và băng ghi âm. Một người nét mặt hiền dịu. Còn người kia có vẻ đanh đá, nanh nọc. Bà ta nói xoe xóe rằng ngày nào tôi chả qua đây, tôi lạ gì giá cả ở cái chợ giời này, đừng có bịp tôi. Rằng một cái băng gin chỉ hai trăm rưởi là cùng, đừng tưởng bọn này ở tận Mù Cang Chải về mà lừa đâu. Cái kiểu tỏ vẻ sành sỏi và đáo để chỉ là sự cương lên rất tức cười. Chắc bà ta sợ hễ bước chân đến chợ giời là bị lừa đảo, nên to mồm trấn áp người bán. Thấy mặt bà ta, tôi nhớ nét mặt những người đưa chuyện lê la khắp xóm làng, xì xào tôi là lưu manh mỗi khi tôi về qua. Tôi ghét nhất những bộ mặt lạnh tanh cay nghiệt như thế. Biết người đàn bà này muốn bán máy nghe cátxét, nhưng đến chợ hỏi giá trước, tôi nảy ra ý định lừa cho bà ta một phen.

Khi đám "chân gỗ" lao xao chạy tới, vây quanh hai người đàn bà, tôi cũng chạy đến nắm tay người phụ nữ gương mặt phúc hậu mà reo thật to. Ôi kìa cô? Cô đi đâu thế này? Người đàn bà băn khoăn nhìn tôi, cố nhớ xem tôi là ai. Lâu quá rồi cháu mới gặp cô, cô thông cảm cho cháu nhé, chú và các em vẫn khỏe chứ ạ? Vừa vồn vã hỏi han tôi vừa dắt cô rẽ đám đông "chân gỗ" đi ra cổng chợ. Xung quanh vắng người. Bấy giờ tôi mới nói, các cô đừng giận, chẳng qua lúc ấy có một thằng "đánh lẵng" đang rình cái túi xách của hai cô. Cháu nhìn thấy và làm thế, để hai cô đi khỏi chỗ ấy, thoát khỏi sự theo dõi của nó. Người đàn bà kia nói giọng cay chua, cô thấy chưa, hiền như cô, đến những chỗ này chúng nó nuốt sống. Không thể tin cái bọn tư sản mới, bọn vô sản lưu manh hạ đẳng này đâu. Có lẽ tôi không thuộc hai loại người ấy nhưng nghe giọng khinh miệt của bà ta, tôi cảm thấy bị xúc phạm. Loại người này mình có lừa lấy mất cái cátxét cũng đáng kiếp.

Người đàn bà phúc hậu rối rít cảm ơn tôi đã giúp họ rồi bảo bà kia cùng đi về, không bán chác gì nữa. Tôi làm như bây giờ mới biết, quay lại hỏi xem họ định bán gì. Cô định bán cái cátxét. Thế thì cô đi với cháu đến hàng quen, họ sẽ mua giá hữu nghị. Nhưng cô không mang máy theo, mà để ở nhà, hay là cháu đến nhà xem trước rồi tìm cách bán hộ cô nhé?

Tôi thất vọng vì người có hàng bán là người phụ nữ dịu dàng, không phải con mụ tôi căm ghét. Mụ ta nghi ngờ nhìn tôi một lúc, rồi ngăn cô bạn lại, thôi đừng, để hôm sau tôi sẽ tìm người đến mua cho cô. Nếu không, ta sẽ đăng báo, người mua sẽ tự tìm đến. Bên cạnh mụ đàn bà cay nghiệt và sành sỏi, cô Hậu - sau này tôi biết tên cô như vậy - càng nổi lên, càng đáng quí vì sự chân thật, rất tin người. Vừa ghét, vừa tự ái với mụ kia, tôi quay sang cô Hậu, hứa thành thực. Cô cứ để cháu đến xem. Biết được mặt hàng, cháu về nói lại, sẽ có người mang tiền đến tận nhà cô để mua.

Hẳn vẻ mặt tôi rất xúc động và thật thà, và cô Hậu vốn dễ tin người, nên cô đồng ý ngay. Thấy chuyện xoay ra có vẻ êm êm, lại đã chiều muộn, người đàn bà kia chia tay cô Hậu. Trên đường về nhà, cô Hậu kể chồng cô đang công tác ở nước ngoài, mới gửi về cái cátxét loại trung bình. Cô muốn bán cái máy đi, mua cho con gái lớn một chiếc xe đạp, vì em mới chuyển trường, phải đi học xa. Người đàn bà kia cùng cơ quan, biết chuyện, liền bảo cô cùng đi ra chợ giời, hỏi cho biết giá rồi bà ta sẽ bán hộ... Cô trò chuyện cởi mở, tâm tình như quen tôi đã lâu. Tôi biết sẽ không thể lừa lọc được gì ở căn nhà mình sẽ đến. Tôi muốn rút lui, nhưng sự tin cậy của cô làm tôi không nỡ.

Về đến nhà, cô Hậu mới thở phào. Cô thú thực là cái chợ giời làm cô hoa cả mắt, và sợ. Tại sao người ta cứ xông vào mình, tranh nhau hỏi, như thể ai đến đó cũng cầm theo nhiều đồ để bán. Sợ nhất là có hai gã trông như người ngoại quốc, cứ ú ớ ra hiệu một cách bí hiểm. Tôi bật cười. Hai gã ấy chẳng có gì đáng ngại. Họ bị câm, mặt đẹp như con lai, cũng sống bám vào chợ giời như tôi mà thôi.

Tôi xem cái cátxét của cô Hậu, đoán định giá cả và nói rằng tôi sẽ bán hộ. Lúc tôi đứng dậy, định ra về, thì cô Hậu nói em Mỵ đã nấu cả phần cơm tôi, cô ân cần giữ tôi lại. Cô dẫn tôi ra bể nước, gọi Mỵ mang khăn mặt cho tôi rửa. Mỵ gương mặt trái xoan, mũi cao, cặp mắt bồ câu luôn ánh lên tươi tắn. Em khoảng mười bốn tuổi nhưng ngây thơ như thể ở em chưa thức dậy một người thiếu nữ. Tôi quên cả điều mình vẫn phải giữ gìn, cởi áo ngoài, vắt lên cái dây phơi. Ông thần ác trước ngực và cái bàn cờ trên lưng cùng lúc hiện ra trước mắt Mỵ.

Anh Khắc ơi, sao anh lại vẽ lên người như thế? Mỵ ngỡ ngàng hỏi. Tôi lúng túng quá. Ở giữa những người tốt bụng, tôi quên đề phòng, nên để lộ những hình xăm. Tôi vội trả lời cho qua chuyện, rằng lúc buồn nhờ người ta vẽ lăng nhăng lên cho vui. Mỵ khen cái hình đẹp, nhưng sao không vẽ cái khác, mà lại vẽ một người dữ tợn như thế? Vừa may tiếng cô Hậu gọi vào ăn cơm đã chấm dứt câu chuyện miễn cưỡng của tôi.

Đó là bữa cơm ấm cúng đầu tiên, kể từ dạo mẹ còn sống và tôi chưa nhập ngũ. Sau Mỵ, cô Hậu còn một con trai là thằng cu San. Mọi người ngồi quanh mâm cơm và cu San láu táu so sánh rằng bữa cơm có bốn người, hệt như hồi bố ở nhà. Thế là cô Hậu hỏi thăm về nhà tôi, về bố mẹ tôi. Cô quan tâm chân thành. Ba mẹ con nhìn tôi, chờ một câu trả lời trung thực. Tôi kể hết. Về căn nhà ở làng Vân Tụy nay vắng người. Về tuổi thơ, và sau đó là thời thanh niên bất hạnh. Bữa cơm đang vui, thế là trầm hẳn. Hai đứa trẻ buồn ngơ ngác. Chúng chưa hiểu hết, nhưng trái tim non nớt dễ rung động.

Khi tôi sửa soạn ra về, Mỵ hỏi: Anh Khắc về nhà ở xã Vân Tụy à? Lúc nào anh cho em và cu San đến chơi với nhé, chúng em thích đi lắm. Mỵ còn bé nhưng đã giàu lòng thương người. Tôi hứa với Mỵ và San. Nhưng cô Hậu bảo tôi buổi tối về làm gì cho xa, cứ ở lại ngủ với em San, sáng mai bán hộ cô cái máy luôn. Tôi hiểu cô bảo cần bán chỉ là cái cớ, vì lúc nãy tôi đã hứa với cô là trong tuần tới sẽ bán. Chẳng qua cô đã coi tôi như một người thân. Đêm hôm ấy, nằm cạnh thằng cu San, tôi đã trào nước mắt. Gần sáng tôi mới thiếp đi.

Tôi tỉnh dậy lúc hơn bảy giờ. Trong nhà không còn ai. Trên bàn có một cái chén chặn góc một mảnh giấy. Chữ của Mỵ: " Anh Khắc ơi, phần xôi của anh em để trong chạn. Bao giờ anh đi thì khóa cửa, gửi chìa cho bác hàng xóm". Mới hôm qua tôi còn là một thằng chợ giời, thậm chí có kẻ coi là lưu manh. Thế mà qua một đêm, sáng nay tôi đã được tin cậy trao ổ khóa, được quyền quyết định đóng cửa và gửi chìa. Thời buổi này người ta bảo những người cả tin như mẹ con cô Hậu là dại. Mẹ tôi dạo còn sống cũng bị bố tôi coi là đần là dại cũng vì vậy. Tôi nhìn khắp nhà, từ cái cátxét trên tủ, cái đồng hồ Nhật trên tường, cái đầu máy khâu con bướm... Tôi có thể ra khỏi nhà, mang theo những thứ đó. Nhưng một khi đã bước chân vào căn nhà này, tôi coi những ý nghĩ ấy thực sự bẩn thỉu và đê tiện.

Từ đấy tôi hay đến nhà cô Hậu. Tôi tháo cái thùng gỗ thông, hì hục đóng cho chị em Mỵ một cái giá sách và đóng thêm một cái bàn học. Tôi làm đỡ cho cô Hậu một số việc nặng. Có lần cô Hậu hỏi tôi sao không đi kiếm một việc gì thật có ích, mà cứ bám lấy chợ giời mãi? Tôi rất khó xử, mỗi khi nghĩ đến cô, tôi lại thấy day dứt và ân hận. Nhưng con ngựa đã quen đường, đổi sang lối khác thật khó. Vả lại tôi biết làm nghề gì, khi mà chưa tốt nghiệp cấp ba, chưa có một nghề ngỗng gì cả? Mỗi lần đến nhà, gặp cô, tôi lại như người mắc nợ, đầu óc nặng nề mặc cảm. Nhân một hôm tôi đang loay hoay sửa cái quạt máy, chợt nghe tiếng bà hàng xóm kêu mất một chiếc xoong nhôm và bắt đầu chửi một đứa đầu đường xó chợ, cái đứa không cha không mẹ, cái đứa vô nghề nghiệp nào đó, tôi cảm thấy mình bị moi móc và tổn thương ghê gớm. Những lời cay độc ấy như nhằm vào chính tôi. Trong môi trường này tôi vẫn là một phần tử ô uế vất vưởng. Tôi ra đi và bắt đầu tránh đến nhà cô Hậu. Gia đình rất tốt đối với tôi. Nhưng mặc cảm ở tôi lớn quá.

Một lần thoáng thấy Mỵ đèo thằng cu San đến gần lối vào chợ giời, tôi lẩn vào trong nhà Thiết. Lát sau Mỵ đến trước quán nước hỏi, nhưng mẹ Thiết bảo tôi đã đi vắng. Thấy chúng nó lủi thủi dắt xe đi, tôi mềm lòng, chỉ muốn chạy theo gọi lại.

Lần sau thì tôi không trốn được. Thấy hai chị em Mỵ đằng xa, tôi lủi ra sau nhà. Lúc ấy quán đông người, toàn bọn đầu bù răng bựa. Lúc Mỵ đến gần, bọn này kháo nhau. Con bé "ngon" quá. Hơi bé nhưng các chú xơi được. Mông vú trông đều chuẩn nhưng phải dấm một vài năm nữa. Mỵ xuất hiện giữa chúng như một bông hoa mọc giữa vũng lầy. Cô bé hỏi mẹ Thiết xem có tôi ở đây không. Bà mẹ chưa kịp trả lời, mấy thằng đã nhao nhao. Có, có anh đây. Em gái ơi, ngồi đây uống nước hẵng, anh Khắc sắp về đấy mà. Tiên sư thằng Khắc, nó đã "làm việc" con bé này mất rồi. Mỵ và thằng San ngồi xuống một góc ghế. Chúng nó tươi hơn hớn vì hy vọng sắp gặp được tôi. Hai đứa vẫn vui vẻ hồn nhiên, như thể không hiểu những câu tục tĩu bọn rác rưởi vừa nói. Sau này tôi lại càng rõ Mỵ có một khả năng miễn dịch trước thói tục tằn bậy bạ. Trong trẻo quá, em không bị một tác động nào của loại chuyện này. Bọn xung quanh vừa ỡm ờ, vừa trắng trợn hỏi xem Mỵ là thế nào đối với tôi. Mỵ thật thà kể rằng cả nhà mới biết anh Khắc, nhưng rất thương anh, coi anh như người nhà. Mỵ xa lạ với đám người, nhưng tỏ thái độ rất tôn trọng, rất lễ phép. Rõ ràng em không có ý thức phân biệt tầng lớp trên và hạng người "dưới đáy". Với em chỉ có chuyện con người, và là người tốt với nhau.

Tôi không thể nấp đằng sau nhà lâu hơn. Tôi buộc phải xuất hiện để em mau chóng rời khỏi cái nơi tăm tối này. Cả hai chị em cùng mừng rỡ reo lên khi tôi bước ra. Chuyện trò bậy bạ của bọn kia cũng loạc choạc, rồi bặt hẳn. Trước khi bước ra, Mỵ chào mẹ Thiết và "các anh" trong quán rất lễ phép. Bọn này chắc sẽ bàn tán mãi, không hiểu nổi vì sao một con bé nhà lành như Mỵ lại có thể thương mến một thằng "bụi" như tôi.

Đi một đoạn, Mỵ bảo tôi quay lại lấy xe, cùng về nhà luôn. Tôi ấp úng bảo hôm nay có việc bận. Mỵ và cu San giận. Chúng nó bảo sẽ không về, sẽ đợi ở đây mãi, cho đến khi nào anh Khắc chịu đi. Mỵ nói thêm, hôm nay mùng ba tháng ba, em đi xay bột, làm bánh trôi bánh chay, mong anh Khắc mãi mà không thấy, anh Khắc không về mẹ em giận đấy. Cuối cùng tôi phải đi cùng hai chị em Mỵ về nhà. Mặc cảm về sự khác biệt của tôi với gia đình cũng nhạt dần đi.

❖ ❖ ❖

Có lần cô Hậu hỏi tôi, tại sao thanh niên sức dài vai rộng cứ bám cái chợ giời ấy mãi thế? Rồi cô tự trả lời ngay. Ừ, nhưng mà xin vào cơ quan nhà nước cũng khó khăn lắm, bây giờ lại đang có chủ trương giảm biên chế. Từ đó cô để ý xem có cơ quan nào cần tuyển công nhân, hoặc người giúp việc, làm bảo vệ. Nhưng biết làm sao được khi mà mật ít ruồi nhiều, khi mà chuyện tiêu cực nhận người có hối lộ vẫn còn. Thấy cô tất tả ngược xuôi, phẫn nộ trước những kẻ tiêu cực, rồi day dứt vì không xin nổi việc làm cho tôi, tôi càng quyết tâm bỏ chợ giời. Tôi xin vào làm ở một xưởng mộc tư nhân. Lại tay đục tay thước tay bào. Đây là công việc lao động chân chính mặc dù vất vả hơn trước. Kể ra tôi vẫn muốn được làm công nhân trong một cơ quan nhà nước. Như thế sẽ không có mặc cảm mình là tay làm ăn cá thể, đứng bên lề xã hội. Nhưng tôi không xin nổi vào nơi nào. Thôi thì trong thời gian chờ đợi hẵng sống bằng sức lao động của mình.

Bây giờ nói sang chuyện chọn ngành nghề của Mỵ. Dạo sắp hết lớp 10 một hôm Mỵ hỏi tôi, ngày trước anh Khắc có yêu quý một thầy hay cô giáo nào không? Tôi bảo có. Thầy giáo dạy lớp ba và lớp bốn rất yêu tôi. Nhiều lần, sau giờ học thầy còn bảo tôi trèo lên xe đạp, thầy đèo về nhà. Hồi ấy tôi vào loại xinh xắn trong lớp, mẹ quan tâm cho mặc quần áo sạch đẹp đến lớp, tính tình ngoan ngoãn. Thành ra được các thầy cô giáo thương. Tôi nhớ nhất, quý nhất cô giáo Hà Vân, chủ nhiệm tôi năm lớp tám và một học kỳ lớp chín. Cô Vân nhà ở Cầu Giấy, tốt nghiệp đại học sư phạm, về dạy ở trường tôi. Dạy văn, nhưng cô Vân còn hát hay đàn giỏi. Nhiều lần cô mang đến lớp một cây đàn ghita gỗ, vừa đệm vừa hát cho cả lớp nghe một bài cô mới sáng tác. Có buổi cô hát bài Vaxilô rồi nhảy cho học sinh xem. Cả lớp háo hức đòi cô dạy nhảy. Sau tiết học cuối, không đứa nào chịu về. Tất cả kéo nhau ra cổng, mỗi đứa chén mấy cái bánh rán, rồi chờ sang buổi chiều. Cô Vân dạy nhảy suốt cả chiều hôm ấy. Đang nhảy, ông giáo vụ và bà hiệu phó đi ngang qua. Họ lắc đầu ngán ngẩm. Cô giáo làm hỏng học sinh. Bây giờ lại bắt đầu giở giói những trò "sa đọa" như thế này ư?

Giờ văn của cô Hà Vân hấp dẫn tất thảy học sinh vì lối giảng tự nhiên bay bổng, không chỉ đóng khung trong sách giáo khoa. Chúng tôi yêu cô, yêu môn văn và học bài không mấy khó khăn. Thỉnh thoảng cô trò lại tổ chức những chuyến đi tham quan ngày chủ nhật. Chúng tôi thăm đền Ngọc Sơn, đền Quán Thánh, Thủ Lệ và xa hơn nữa, đến chùa Tây Phương, chùa Thầy. Cô Vân thông thạo kể cho chúng tôi sự tích từng nơi, từng bức tượng Phật. Sau những chuyến đi, cô đòi hỏi đứa nào cũng viết cảm tưởng, hoặc làm thơ. Mấy bài thơ của tôi được cô biểu dương, được chép lên báo tường của lớp.

Có một kỷ niệm, mỗi lần nghĩ tới tôi lại phì cười. Lần ấy, cô Vân bị cúm, nghỉ mất mấy ngày. Cả lớp kéo đến thăm cô. Tôi đã học lớp Tám, mười lăm tuổi, nhưng tính nết rất tồ. Ngồi một lát, tôi thấy bố cô Vân hút thuốc lá, đâm ra cồn cào khắp người. Tôi không mang theo thuốc. Cũng không dám để cô Vân biết mình hút thuốc. Xin thuốc của bố cô lại càng không dám. Tôi thèm thuốc đến ứa nước miếng. Cảm thấy nước bọt đắng nghét. Lúc cô Vân đi ra sân, tôi liếc thấy bố cô bỏ mẩu thuốc vào gạt tàn rồi cũng đi ra. Thế là tôi lấm lét tiến đến gần bàn, nhặt mẩu thuốc còn cháy, rít lấy rít để. Bọn con gái xanh mắt. Chết nhá, tớ mách cô giáo. Đi mà mách. Tôi trở lại chỗ ngồi. Cô Vân trở vào. Mấy đứa con gái cứ nhìn tôi cười. Các em cười cô à? Không ạ, bạn Khắc bạn ấy hút mẩu thuốc lá. Về sau cô Vân biết chuyện, giễu tôi. Tôi được một trận ngượng chín người.

Thế đấy, với cô Hà Vân, chúng tôi yêu quý chân thành, cố sửa mình cho cô vui lòng. Lần ấy sau khi đi thăm chùa Thầy về, tôi để tâm làm một bài thơ thật hay để tặng cô. Bài thơ chưa xong, đến trường tôi được biết cô sẽ bị chuyển đi trường khác. Ban giám hiệu nhất trí rằng cô Vân đã biến lớp 9E thành "một lớp nhảy nhót không lành mạnh, thích ăn chơi hưởng thụ - một mầm mống nguy hiểm đối với chế độ mà lao động là vinh quang của chúng ta". Chúng tôi làm một buổi chia tay thật to, nhưng cuối buổi đứa nào cũng ỉu xìu vì buồn.

Tôi bỏ bài thơ làm dở. Cô giáo dạy Văn mới của chúng tôi kể cũng là người tốt. Nhưng chúng tôi đã trót biết trên đời có cô Hà Vân. Vì vậy cô giáo này nhạt quá, khô cứng quá, vừa giảng bài vừa nhìn giáo án để không nhầm lẫn, không thừa thiếu ý. Cô giáo mới chả có lỗi gì, nhưng chúng tôi chán. Tôi liên tục bỏ giờ Văn. Một hôm cô giáo đến sớm, vào Văn phòng. Một đứa nào đó đi qua, thấy ổ khóa chưa đóng, treo lủng lẳng ở móc cửa, liền móc và bập vào. Cô giáo bị nhốt bên trong. Người ta truy tìm thủ phạm. Ông gác cổng bảo giờ ấy có bóng tôi trên hành lang. Tôi bị tra xét và dụ dỗ nhận lỗi. Họ quy kết đây là "tay chân" của cô Hà Vân giở trò quấy phá. Tôi tức tối bỏ mấy buổi học. Sang tuần sau, tôi không đến lớp nữa...

Mỵ đã biết nhiều chuyện buồn của tôi. Riêng chuyện này làm em băn khoăn mãi. Anh Khắc ơi, sau đó anh có hay đến thăm cô giáo nữa không? Thỉnh thoảng anh có đến. Chỉ từ sau khi đi bộ đội, rồi mẹ mất, anh mới không đến nữa. Mỵ im lặng mấy ngày liền, không đả động đến chuyện đó. Bỗng một hôm em lại hỏi, như thể chúng tôi vừa nhắc chuyện cô Hà Vân suốt mấy ngày qua. Tại sao mấy năm rồi anh Khắc không đến nhà cô giáo nữa? Tại sao ư? Điều này thật khó nói với Mỵ. Tôi không muốn cô giáo phải thấy sự sa sút của tôi, thấy lại đứa học trò cô yêu quý, cô đặt nhiều hy vọng lại ra nông nỗi này. Hình như Mỵ cảm thấy được nỗi ngượng ngùng của tôi. Sự hồn nhiên trong em không thừa nhận nỗi mặc cảm ấy. Ít lâu sau, Mỵ rủ tôi cùng đến chơi nhà cô Hà Vân. Tôi ngập ngừng. Nhưng miễn cưỡng đồng ý. Tôi chiều theo ý Mỵ mà thôi.

Cô Hà Vân nhận ra tôi ngay, tuy trong mắt cô vẫn có chút ngỡ ngàng. Anh chàng ngoài tuổi hai mươi dày dạn vì đau khổ, phải khác nhiều so với chú bé mười lăm mười sáu tuổi ngày trước. Cô đang bấm thử trên dây đàn một bài tự sáng tác, liền buông cái ghita gỗ, rót nước cho chúng tôi uống. Cô hỏi đến Mỵ. Tôi định giới thiệu Mỵ là em gái mình, thì Mỵ nói rằng em coi anh Khắc như anh ruột em. Mỵ nói rất hồn nhiên, rất trong sáng, thái độ không vẩn một điều gì cần giấu giếm. Cô Hà Vân thành thực tin ngay, cô có vẻ hiểu hết mối quan hệ tình cảm giữa anh em chúng tôi.

Tôi lúng túng mất một lúc, rồi mới nói được, khi cô giáo hỏi hiện tại tôi đang làm nghề gì. Nghề mộc là nghề lao động chân chính. Chỉ có điều em cố gắng học bổ túc cho hết chương trình phổ thông. Nhờ em Mỵ hướng dẫn thêm cho. Cô Hà Vân nói vậy.

Tôi nhớ mãi lời khuyên của cô giáo cũ. Lại có thêm sự thôi thúc của Mỵ, tôi đã theo học và đã tốt nghiệp chương trình phổ thông trung học ở lớp bổ túc ban đêm.

Cuối buổi đến thăm hôm ấy, tôi yêu cầu cô Hà Vân hát cho nghe bài hát cô vừa sáng tác. Cô Vân vui vẻ cầm đàn hát ngay:

Tháng năm trôi nhớ chùm phượng mùa hè

Cứ cháy rực những mùa thi tuổi nhỏ

Vừa mới xa mà em lại ngỡ

Sẽ chẳng bao giờ hoa cháy đỏ với riêng em...

Tôi thuộc ngay mấy câu này. Câu hát mang một nghĩa khác, nhưng tôi cứ muốn vận vào mình, muốn hiểu lời ca dành nói với riêng mình. Mỵ như cũng bị hút theo bài hát. Cũng hiểu theo cách riêng của em, theo tâm trạng của một cô gái sắp từ biệt mái trường phổ thông trung học. Mấy hôm sau, Mỵ chợt hỏi tôi có nhớ lời bài hát của cô Hà Vân không? Tôi đọc lại mấy câu đã thuộc. Mỵ vui thích mơ màng: Em sẽ đi học trường sư phạm mẫu giáo.

Tôi thoạt hiểu ra tất cả. Cái quyết định này đã hình thành từ lâu rồi.

Mỵ chưa tốt nghiệp sư phạm mẫu giáo thì gia đình cô Hậu chuyển vào Đà Nẵng công tác. Thực ra chỉ có chú Đường phải vào, nhưng xin được cả cho cô, nên gia đình đi luôn. Mỵ không muốn đi. Em bảo đang học dở dang. Hơn nữa Mỵ không muốn rời bỏ nơi mình sinh ra và lớn lên, nơi có nhiều bạn bè thân thiết. Cuối cùng chỉ có vợ chồng cô Hậu cùng cu San ra đi. Còn lại một mình, Mỵ rủ Hồng - cô bạn cùng lớp sư phạm, nhà ở bên cầu Đuống - đến ở cùng cho vui. Cô Hậu giao cho tôi việc thường xuyên đến chăm nom giúp đỡ Mỵ. Thư nào cô cũng hỏi rất cặn kẽ, và bức thư trả lời của tôi cũng rất tỷ mỷ, về giá cả sinh hoạt, về tình hình sức khỏe, tình hình học tập của Mỵ. Đối với cô Hậu, tôi là một người anh trai của Mỵ. Một người anh tốt, đáng tin cậy.

Nhưng có lẽ tôi không thỏa mãn với vai trò một người anh. Tôi bị ám ảnh ý nghĩ rằng tôi yêu Mỵ. Tôi vẫn xưng hô anh em với Mỵ, cố cư xử thật tự nhiên như một người anh trai, nhưng lại mơ hồ cảm thấy trong mình còn có một tình cảm khác. Cái rạo rực của tuổi đang trai trước một người con gái dễ thương. Tuy vậy, với Mỵ, cùng lúc tôi lại có thái độ trân trọng. Nhiều lúc tôi kinh hoảng vì những ham muốn bản năng của mình.

Đây không phải là lần đầu tôi thèm khát một người con gái. Tôi có một chuyện riêng, mỗi lần nhớ đến lại rùng mình. Nhưng đã định tự thú, thì chẳng nên lẩn tránh một điều gì. Dạo ấy, tôi mới đến nương náu ở nhà Thiết, làm ăn kiếm chác ở chợ giời. Một tối, Thiết rủ tôi cùng đi "đăng xinh" với lũ chúng nó, có khoảng chục người, cả trai lẫn gái. Chúng tôi đến câu lạc bộ ở phố Lý Đạo Thành. Sàn nhảy ở đây khá đẹp, mọi người đều ăn mặc lịch sự. Riêng bọn chúng tôi ngầy ngừa quần thụng áo bay. Tôi còn đội cả mũ cối. Chẳng qua vì tôi mới đến đây lần đầu, chưa hiểu nội quy. Nhưng lúc thấy mọi người nhìn mình, tôi liền tỏ vẻ vênh váo và rất đắc ý. Bọn chúng nó ghép cho tôi nhảy với một cô gái ngồn ngộn tên là Mai Lý. Một thằng nháy mắt đểu cáng. Mai Lý "khỏe" lắm đấy. Sức vóc như Khắc cũng chưa chắc chịu nổi mấy "choác". Tôi đã giậm giật khắp người, nhưng vẫn còn nhát, không dám nghĩ gì hơn. Mai Lý cầm tay tôi. Sau đó luồn tay đỡ ngang lưng tôi, điệu đi. Tôi cứ mặc cho cô ta cắp đi khắp phòng nhảy. Khi nào cô ta xô tôi, quay một vòng, thì tôi quay. Lúc nào Mai Lý nhún nhảy, thì tôi nhún nhảy, nhiều lúc giẫm cả lên chân cô ta. Nhưng Mai Lý tỏ ra có một sức chịu đựng phi thường. Cô ta không kêu thét lên, thậm chí như không để ý mỗi khi chân tôi nghiến lên chân cô ta. Mắt Mai Lý cháy lên rừng rực như con thú chuẩn bị nuốt mồi. Cô ta ôm tôi rất chặt. Cặp vú chọc vào ngực tôi, trằn lên, lúc lắc, giẫy giụa trên ngực tôi, gây một cảm giác lạ lẫm. Cô ta cười vô cớ rồi nói rằng trông anh như "đồng cô" ấy. Tôi chưa hiểu, đành chỉ cười trừ. Úi giời, trông anh "tẩm" quá, giống một anh ái nam ái nữ quá. Tôi bắt đầu hiểu lơ mơ, nhưng không dám chắc. Vừa lúc ấy tôi phát hiện thấy nhiều người khó chịu nhìn cái mũ cối trên đầu tôi. Một thanh niên giữ trật tự đến gần, vỗ vai tôi. Đề nghị anh gửi mũ, hoặc ra ngoài cho. Tôi gườm gườm nhìn anh ta. Mai Lý cong cớn. Chỉ rách việc. Cô ta kéo tay tôi ra khỏi phòng nhảy. Thôi, về đi anh. Đến lộn tiết với bọn "tẩm" ở đây mất. Anh đèo em về nhé. Lúc nãy anh Thiết đèo em đi, nhưng bây giờ anh ấy đang bận nhảy. Tôi nghe cô ta nói một hồi, chỉ hiểu bập bõm, nhưng dắt xe đi như cái máy. Mới đi được một quãng, đến Bác Cổ, nơi có rất nhiều xe buýt đỗ, Mai Lý giật áo tôi. Anh Khắc, dừng ở đây một lát cho thoáng, trong phòng nhảy bức bối quá. Mai Lý kéo tôi vào dưới một gốc cây. Một bên là bức tường có rào sắt, bên kia là một dãy ô tô vây bọc. Ở đây vừa tối vừa yên ắng. Mai Lý ôm ngang lưng tôi, cười khúc khích. Đột ngột, Mai Lý xoay người, áp chặt vào người tôi. Hai bàn tay cô ta vít đầu tôi xuống. Cặp môi riết chặt lấy môi tôi như một đứa trẻ háu đói mút cái vú cao su. Tôi cảm thấy đầu lưỡi cô ta lướt cuồng nhiệt trên hai hàm răng khép của tôi, đẩy chúng bật tung về hai phía, để lọt vào trong, uốn éo múa lượn với đầu lưỡi của tôi. Lần đầu tôi hôn một cô gái. Tôi đê mê khắp người, run khắp người. Mai Lý vẫn tựa vào bức tường, nhưng khuỵu dần xuống. Đúng lúc một chiếc ô tô đi qua, ánh đèn quét dưới gầm những chiếc xe buýt chắn xung quanh, không đủ làm cho không gian sáng lên. Tôi nằm im như chết cứng một lúc. Cô ta kéo cánh tay tôi, đang lóng ngóng trên bộ ngực đồ sộ xuống phía dưới. Quả tình tôi rất khó chịu, muốn đứng dậy và chấm dứt ngay vụ cưỡng bức này. Chắc Mai Lý cảm thấy điều đó. Cô ta như đã phát điên. Anh là một thằng ái nam ái nữ, anh chẳng hiểu ma gì cả. Tôi bỗng hiểu ra, hiểu rõ ràng, điều cô ta nói từ lúc ở trong phòng nhảy. Cô ta sẽ biết ngay tôi có phải là một thằng "đồng cô" hay không. Máu nóng râm ran khắp người. Tôi quờ quạng như một thằng mù.

Cuộc ái ân điên dại và vụng về. Bất đồ cô ta hất tôi sang bên cạnh, ngồi phắt dậy. Cô ta sửa sang lại mọi thứ, đứng lên, buông một câu ra lệnh khô khốc. "Đi về".

Chúng tôi chẳng nói gì với nhau. Giữa đường Mai Lý nhảy xuống ở đoạn nào đó, tôi cũng không biết. Đêm đó tôi không ngủ. Tôi chạy ra quán, làm chén rượu, nhưng thấy thấp thoáng cái đầu rụng tóc của một thằng ở chợ giời bị bệnh lậu. Trời ơi, tôi mà bị bệnh thì nát một đời.

Khoảng một tuần sau, nỗi sợ nguôi dần. Một hôm tôi thấy Mai Lý xách cái làn to đến một nhà ở cạnh chợ giời. Tôi gọi: Mai Lý. Cô ta sững lại, nhìn tôi một lúc rồi phẩy tay, cười đãi bôi. Em đang bận lắm, hôm sau anh đến nhà chơi nhá. Mai Lý quên rằng tôi chỉ gặp cô ta có một lần, chưa hề biết nhà nhau.

Rốt cuộc tôi cũng lần mò biết được nhà cô ta. Chờ Mai Lý vừa đi ra khỏi nhà, tôi gọi tên cô. Cô ta đứng lại, chằm chằm nhìn mặt tôi, rồi cười rất tự nhiên. Úi giời, nhớ ra rồi, anh "đồng cô", anh phải học cách yêu đi. Em đang có việc rất vội, đi nhá.

Tôi nhìn theo cặp mông ngúng nguẩy của Mai Lý. Vừa ngẩn ngơ, vừa tự ái, vừa uất. Qua đi một thời gian, nỗi đam mê cũng dịu dần. Từ đó tôi có thái độ khinh miệt với đám con gái ở chợ giời.

Với Mỵ, tôi mới hiểu những đức tính đẹp vẫn có ở những cô gái nhà lành. Tôi không dám có ý nghĩ khinh bạc phụ nữ. Mỵ hồn nhiên, tươi tắn. Nhưng sang tuổi thiếu nữ, đôi lúc nét mặt em đượm vẻ trang nghiêm, khiến bất cứ một người con trai nào cũng phải tôn trọng, không dám nói một câu đùa cợt, sàm sỡ.

Bố mẹ và em trai chuyển đi một thời gian, Mỵ đồng ý cho gia đình ông Khuynh - trợ lý bộ trưởng - mượn tạm phòng trong, để đựng một số đồ đạc. Bà Diệu - vợ ông Khuynh - nỉ non mãi rằng nhà bà ta "chật". Nhưng nhà họ chật như thế nào? Gia đình họ có hẳn ba căn hộ, phòng 21, 22 và phòng 23, mỗi căn hộ 24 mét vuông, và đục tường thông sang nhau. Vợ ông ta đổi căn nhà cũ ở phố Hàng Bạc, để lấy thêm hai căn hộ ở đây. Chừng ấy đối với họ vẫn còn chật? Bây giờ bà ta mượn thêm của Mỵ một nửa căn hộ, chất vào đó những kiện hàng, những hộp đựng đồ quý mang từ nước ngoài về. Bà ta ngăn lối đi giữa hai phòng, rồi khóa cửa lại. Đến mức độ ấy bà ta vẫn chưa thấy đủ. Một hôm Mỵ và cô bạn là Hồng đi học về, thấy bà ta đã thuê thợ đục tường, làm một cái cửa thông sang căn phòng "mượn". Tôi đến chơi, thấy vậy tức tốc sang bảo bà ta. Diệu nhìn lướt qua mặt tôi vẻ khinh khỉnh, bảo rằng chỉ nói chuyện với chủ nhà. Tôi điên ruột ra về. Lát sau, Diệu chủ động sang gặp Mỵ thẽ thọt hồi lâu. Cô làm cái cửa, để mỗi lần muốn vào không phải đi qua cửa trước phiền cháu. Ít lâu nữa trả nhà cho cháu, cô sẽ vít tường lại như cũ sẽ quét vôi cẩn thận. Cháu yên tâm.

Mỵ vốn ngây thơ nên tin ngay. Bà Diệu giỏi dỗ dành ngon ngọt. Lúc ra về, bà ta đặt trên bàn một gói nhỏ mứt chà là, không quên quảng cáo rằng chồng mình đi công tác với "anh" bộ trưởng ở Libi về, mang theo chút quà nhỏ này. Cứ làm như mang đồ ngọt ra dỗ trẻ con.

Một buổi sáng chủ nhật, tôi đến chơi, ngồi đọc sách coi nhà cho Mỵ đi chợ. Một lát sau, có tiếng mở cửa phòng bên, tiếng Diệu nói với một người đàn ông nào đó. Ở bên này tôi không mở cả cửa sổ cửa chính nên Diệu tưởng không có ai ở nhà, cứ nói xan xát, không cần đề phòng. Cái phòng này tôi mượn tạm của nó, bước một hẵng như thế. Sang bước hai, dỗ nó nhượng cho mình, cầm tiền đi mua nhà khác. Người kia kéo dài giọng. Dào ôi, nhà có ba người, chị ở làm gì những bốn căn hộ. Cậu chẳng nhìn xa trông rộng gì cả. Thằng Sa nhà tôi mười sáu tuổi rồi, nó phải tiếp bạn bè, chẳng mấy nữa là nó lấy vợ, phải cho nó một căn hộ chứ. Bố mẹ mỗi người một phòng riêng rộng rãi. Căn hộ thứ tư làm phòng khách.

Tôi mải nghe, tức giận ngồi thẳng đơ từ lúc nào, như đang thủ thế, chuẩn bị xông sang bên kia. Hai người không biết nên vừa lục lọi trong đống hộp giấy để tìm kiếm, vừa tự lột trần thủ đoạn của họ ra. Nhưng chị phải khéo léo một chút mới xong. Cậu cứ yên tâm, chị mà làm thì chỉ có khéo trở lên. Đấy, cậu xem cơ ngơi này chỉ có một tay tôi vun vén. Còn cái thằng anh rể cậu có bao nhiêu là đổ hết vào gái. Đâu như đang theo một con "phò ba lít" ở gần chợ hàng Da... Còn cái nhà này, mình vừa dỗ vừa đẩy nó đi là xong ngay thôi. Con bé ấy có thể bóp mũi được.

A, ra mụ ta tìm thấy trong sự tốt bụng của Mỵ một chỗ yếu có thể lợi dụng, có thể lấn tới. Mụ này xưng xưng nói chuyện nghĩa tình, nhưng không thể tình nghĩa được. Tôi vụt đứng dậy, quát sang phòng bên. Bà nói bậy. Biết điều thì trả lại căn phòng cho sớm, chúng tôi không chuyển đi đâu hết, chớ vội mừng.

Ai ở bên ấy thế? Tiếng người đàn ông lo lắng hỏi. Diệu gạt đi. Cậu để ý làm gì cái quân hạ đẳng, cái quân mèo mả gà đồng, cái quân rình rập gầm giường xó bếp ấy.

Yêu cầu bà sang đây nói chuyện nghiêm túc. Tôi tức run người nhưng cố nén. Bên kia tường, mụ ta làm như không nghe thấy, giả vờ nói với em trai, giọng rung lên, nhưng cố ghìm cho khỏi to tiếng, sợ xung quanh nghe được. Tôi sẽ có ý kiến với Ban nhà, với công an phường. Tại sao cái quân thất nghiệp, cái quân lang thang vô gia cư thường xuyên đến quấy nhiễu, làm mất trật tự khu vực nhà ở của cán bộ nhà nước thế này?

Nếu đứng đối mặt, chỉ bằng ấy lời ám chỉ và thóa mạ cũng đủ cho tôi đập vào mặt mụ. Tôi vừa gầm lên một tiếng thì Mỵ về. Cô ngăn tôi lại, chấm dứt cuộc cãi vã qua bức tường nhà. Mỵ vội sang nhà mụ ta dàn xếp mọi việc. Sau rốt, mụ Diệu lại ỏn thót rằng chỉ mượn tạm căn phòng một thời gian ngắn nữa, rồi sẽ hoàn trả lại cho Mỵ. Tôi nhắc lại cho em biết những câu mưu tính của mụ lúc đứng ở phòng bên. Tôi cũng nhắc lại cả những câu mụ xúc phạm tôi. Mỵ đờ người ra nghe. Môi em run lên. Bất chợt em gục đầu vào vai tôi mà khóc. Mỵ khóc, uất ức như người ta đã thóa mạ chính em.

Tôi bàng hoàng khi đầu một người con gái gục vào vai, vào ngực mình. Một cơn chấn động nhẹ, lành lạnh, chạy dọc sống lưng tôi xuống, tê tê hai bên sườn. Tôi ôm vai Mỵ. Lần đầu tiên tôi mới thấy hết cảm xúc thực sự khi ôm một cô gái. Tôi tưởng Mỵ sẽ giật mình ngẩng phắt lên, sẽ ngượng ngùng đẩy tôi ra. Nhưng Mỵ đã vòng hai tay ôm lấy cổ tôi. Không khóc nữa, nhưng em còn nấc mãi vì uất giận.

Lúc Mỵ vòng tay qua cổ tôi, cảm xúc như đang ôm một người mình yêu tan biến rất nhanh. Có lẽ thái độ vô tư đã truyền từ Mỵ sang tôi. Cái nhích lại rất ngây thơ, cái vòng tay bột phát của Mỵ làm tôi hiểu thực ra lâu nay Mỵ vẫn coi tôi như một người anh trai. Tôi coi trọng tấm tình anh em ấy đến mức không còn vẩn lên một thứ tình cảm nào khác. Đến khi khóc đã thỏa, Mỵ ngẩng lên nói giọng dứt khoát chưa từng thấy. Em sẽ nói với bà ta rằng xúc phạm anh chính là xúc phạm em, cũng là xúc phạm gia đình ta vậy.

Không có một chút bối rối ngượng nghịu trong mắt Mỵ vì nhận ra đã ở sát bên tôi. Em quay đi, sang nhà Diệu một lần nữa, vẻ quả quyết.

Quan hệ giữa anh em tôi thật rõ ràng. Thực ra nó chỉ sáng rõ về phía Mỵ. Riêng phần tôi, tôi luôn cảm thấy một cảm xúc mơ hồ lẩn quất ở một góc sâu nào đấy, đôi lúc vấn vương như một cái tơ nhện, thấp thoáng trong đầu. Tôi đã tự xác định mối quan hệ ấy rất rạch ròi. Tôi là anh trai, Mỵ là em gái, đứa em gái trong trắng mà nhờ nó tôi mới trở lại thành người lương thiện. Thế mà hình như không phải lúc nào tôi cũng nghĩ được như vậy”.