Chương VIII

Năm giờ rưỡi sáng, ông trưởng nhà nhờ cu Đức đi đập cửa tất cả các căn hộ, gọi mọi người xuống tầng một làm vệ sinh. Cu Đức chạy qua các nhà từ tầng một đến tầng năm cũng coi như một lần chạy thể dục buổi sáng, mất khoảng hai mươi phút. Đức không phải gọi cửa nhà Toàn. Anh đã đứng trước cánh cửa vừa mở.

- Chú ơi, mời chú xuống dọn vệ sinh ạ.

Đây là lần thứ ba hay thứ tư gì đó, thằng bé này gọi Toàn. Anh chưa biết tên nó là Đức, nhưng nhớ mặt. Thằng bé có cặp mắt to lạ lùng. Hàng mi như tán lá rợp che chắn cái hồ nước trong veo. Gương mặt nó thiếu cái láu lỉnh sinh động của trẻ con, thay vào đó là nét buồn của kẻ cô độc.

- Cháu có một con sáo biết nói phải không? - Toàn hỏi điều anh cảm thấy.

- Vâng ạ - Thằng bé đáp và chạy sang nhà ông Khuynh.

Toàn hơi giật mình. Cảm nhận của anh về thằng bé khá chính xác. Nét mặt ấy là của chủ con sáo biết gọi hai tiếng "Mẹ ơi". Ngoài thằng bé, ai mà dạy sáo nói một câu khác lạ như thế bao giờ. Và tiếng gọi bập bẹ của con sáo càng gây cảm tưởng xác thực hơn về nỗi lòng đứa trẻ.

Toàn bước đến bên lan can, nhìn xuống tầng một. Ông trưởng nhà đang chạy qua chạy lại điều hành việc khai thông cống rãnh. Càng tiếp xúc với ông, Toàn càng bớt dần ấn tượng không thoải mái của hôm đầu. Ông có tác phong của một nhà sư phạm cởi mở, có được chút gì đều đem trút hết cho học sinh và rốt cục chính mình lại chẳng có gì cả. Có lẽ lần gặp đầu tiên Toàn không khó chịu với con người ông, mà không thích cái công việc hăng hái đôn đốc một tập thể của ông. Toàn vốn nghĩ về những người hoạt động công đoàn với một thái độ thiếu nghiêm chỉnh. Họ lăng xăng chỗ này chỗ kia, lo từ việc mắm muối đậu thịt, cho tới tham quan, mua vé xem phim, nhưng thiếu mất cái quan trọng để khẳng định một cán bộ, đó là chuyên môn. Ông Trưởng nhà xuất hiện trước mắt Toàn trong sự nhìn nhận như vậy. Việc gì ông phải tiêu tốn thời gian lắp ráp những mắt xích rời rạc vào với nhau? Toàn không hào hứng với cái xâu chuỗi kiểu ấy. Đứa bé hồn nhiên trong anh đã đi lạc đâu đó, không sao tìm thấy được. Anh chỉ còn là một kẻ già cỗi không còn sự ràng buộc tình cảm với một con người cụ thể nào.

Tham gia dọn vệ sinh xong, Toàn trở về phòng, thoáng thấy bóng Khắc vừa dắt xe vào phòng Mỵ. Sau poocbaga buộc mấy tấm gỗ đã bào nhẵn, trông như mặt ghế băng. Nhìn thấy Toàn đã về, Khắc cởi dây, tháo mấy tấm gỗ mang sang.

- Tôi thấy anh có rất nhiều báo và tạp chí, nhưng phải xếp ở góc nhà. Tôi sẽ dựng ngay một cái giá sách nhỏ, bên cạnh bàn, để đặt tạp chí. Còn báo thì tôi làm cho anh mấy cái nẹp.

Toàn thực sự lúng túng trước sự quan tâm của người khác:

- Cảm ơn anh. Phiền anh quá.

- Phiền phức gì đâu - Khắc nhanh nhẹn đặt mấy tấm gỗ xuống sàn nhà, đưa mắt tính toán vị trí đặt giá sách - Đây là công việc tôi thành thạo, nên cũng nhẹ nhàng thôi.

Toàn đứng bên cạnh xem Khắc làm. Anh ta không phải người chưa nhập nổi vai như Toàn nghĩ hôm nọ, mà là một người hồi phục từ căn bệnh hiểm nghèo, giờ đang làm quen lại với mọi nếp sinh hoạt của người bình thường. Hôm đem trả Khắc tập ghi chép, Toàn có cảm xúc ngượng nghịu rất lạ. Biết quá rõ một người khác, Toàn cảm thấy như người có lỗi, rất đáng phải hổ thẹn. Thế mà Khắc lại tạo cơ hội cho Toàn đọc thấu con người anh ta. Giá như cứ tiếp xúc một cách tự nhiên, biết đâu dần dà họ sẽ coi nhau như láng giềng tốt. Đằng này Khắc tự gỡ bỏ mọi che chắn, cho Toàn bước vào cuộc đời anh ta. Toàn tự thấy từ nay không thể dửng dưng khi nhìn thấy người mình đã hiểu, lại rất tin cậy mình. Nhưng lắp một mắt xích ràng buộc tức là vi phạm nguyên tắc sống cách biệt của Toàn.

- Tôi cho rằng anh đã chọn được một hướng đi đúng, cả cho cuộc đời mình, cả trong tình cảm riêng - Toàn nói thật, nhưng chỉ nói thế. Anh đưa quyển vở trả Khắc, và nói thêm - Khi nào cần sách đọc anh cứ gặp tôi.

Toàn nói thêm như thế, bởi anh nghĩ sự tin cậy của Khắc đối với anh cũng phải được bù đắp. Trót hiểu nhau rồi chẳng nhẽ đem trả quyển vở, rồi lại đóng cửa như mọi người dưng?

- Hay quá - Khắc sung sướng đập quyển vở lên lòng bàn tay kia - Gần đây có những quyển sách mà đọc xong, tôi cảm thấy chính mình tốt hơn, muốn sống hơn. Tôi còn muốn mượn anh mấy bài thơ.

Điều này vượt quá giới hạn nguyên tắc sống của Toàn. Anh không thích cho người khác đọc bản thảo thơ của mình. Cánh cửa tâm hồn Toàn đóng chặt, và bị nhốt trong đó, tâm hồn anh cựa quậy, đòi hoạt động, đòi trút bỏ những điều bị dằn nén. Thế là trái tim cất lời thành thơ, trong cái lồng ngực giam cầm nó. Nói ra được, Toàn lại có nhu cầu có được người nghe và chia sẻ. Anh đánh liều gửi một chùm đến tòa soạn. Không ngờ những vần thơ chân thật, nhưng còn vụng dại, được đón nhận. Từ đó, những bài thơ của anh hay xuất hiện trên báo. Tuy vậy Toàn không ký tên thật, cũng không bao giờ chủ động đem bài được in của mình trưng diện trước mọi người. Được nói thật lòng, được một số người không quen nào đó chia sẻ, Toàn lấy thế làm hài lòng và khuây khỏa.

- Lát nữa anh sang nhà, tôi sẽ chọn cho anh một số sách hay - Toàn lảng tránh, không nhắc tới chuyện thơ phú.

Vậy mà hình như anh chàng vẫn không quên, bởi có một hôm Khắc nhắc lại lời đề nghị về những bài thơ. Con người lạ nhỉ, tại sao họ cứ thích tìm biết tâm tư của người khác? Toàn lại phải đổi hướng quan tâm của Khắc, bằng cách cho anh ta mượn một tập thơ tình yêu của nhiều tác giả. Mối quan hệ đã dẫn đến mức độ Toàn biết được những điều kín đáo của Khắc, và Khắc cũng biết được điều thầm kín mà Toàn không muốn bộc lộ. Toàn rất ngại những người xung quanh biết được điều đó. Làm một người vô danh vẫn dễ thở hơn.

Khắc không để ý đến sự im lặng bần thần của Toàn. Anh chuyên chú vào công việc đến mức say sưa. Lúc xong việc, hai người đang ngồi chuyện trò quanh ấm trà thì Mỵ lại xuất hiện trước cửa sổ. Mỵ lúc nào cũng tươi tắn, hai vành môi vừa hé mở đã gây cảm tưởng Mỵ cười.

- Sắp đến lúc anh Khắc chuyển đến nhà anh Toàn mất thôi - Cô nói đùa.

Một đôi lần Toàn đi qua trường mẫu giáo của khu nhà, thấy Mỵ đang hướng dẫn các cháu tập thể dục, hôm khác đang tổ chức từng nhóm chơi đu quay, hoặc qua cầu trượt. Giữa cô gái này với Trang có điểm gì chung đâu, sao lần  nào gặp Mỵ, Toàn đều thoáng nghĩ đến Trang?

❖ ❖ ❖

Nhập ngũ gần một năm, Toàn được thưởng ba ngày nghỉ tranh thủ. Anh không về Hà Nội mà ra đảo Cát Bạc thăm Trang và Hiệp. Từ thành phố biển, nơi đơn vị anh đóng quân, ra Cát Bạc chỉ mất khoảng bốn giờ đồng hồ đi tàu thủy. Đến bến, Toàn đi bộ trên một con đường nhựa uốn lượn bên vách núi, có những cái dốc cao ngờm ngợp, ai đi xe đạp đều phải xuống dắt bộ. Khoảng hai cây số đường mới vào đến thị trấn.

Vợ chồng Hiệp và Trang ở trong khu nhà của ủy ban nhân dân huyện. Mấy dãy nhà tựa vào sườn núi, ngăn làm nhiều căn hộ cho cán bộ, và một phòng lớn dùng làm nơi hội họp. Toàn đứng sững trước căn phòng người ta chỉ cho anh, đang ngơ ngác chưa thấy ai để hỏi cho chắc chắn. Bất chợt cánh cửa mở. Và Hiệp lập tức chồm ra, nắm chặt cánh tay anh:

- Tìm nhà có lâu không chú bộ đội?

- Ôi, nhà "khai hóa văn minh".

- Ở được mấy ngày?

- Có một mình cậu ở nhà thôi à?

Mấy câu tíu tít, người hỏi, người trả lời đều mừng vui lẫn lộn, không bắt được ý nhau. Hiệp kéo Toàn vào nhà, lấy khăn cho Toàn lau mặt và rót nước cho bạn uống.

- Cậu vừa hỏi gì nhỉ? À, Trang xuống cơ sở công tác, chiều mới về. Còn con bé ở bên nhà trẻ, chốc nữa mình sang đón.

Khi đón được con về, Hiệp cúi bảo con bé có khuôn mặt tròn, cặp mắt cũng tròn, giống như Trang thu nhỏ:

- Trinh chào bác Toàn đi.

- Chào chú thôi - Toàn sửa cho con bé, rồi quay nhìn Hiệp - Bằng tuổi nhau, nhưng mình thua kém các cậu về cái khoản "trồng người", gọi bằng chú là đúng.

Một lát sau Trang về. Tưởng như con bé Trinh vừa đi đâu đó, hóa thành Trang, rồi quay lại. Thấy Toàn, Trang sững người vì niềm vui không ngờ, chỉ thốt lên được một tiếng:

- Úi...

- Anh "xích lô" - Toàn tiếp lời cô, cảm thấy mặt mình nóng bừng.

Có điều gì không đúng ở thời điểm này? Cái mùa hè tốt nghiệp phổ thông qua đi tám năm rồi. Trang đã thành người vợ, thành người mẹ, cuộc sống đã ổn định. Bây giờ, họ có thể xử sự hoàn toàn tự nhiên, như giữa những người bạn vô tư, không có ý gì với nhau. Thế mà Toàn chợt cảm thấy phấp phỏng lúc gặp Trang. Và anh cũng không nhầm đâu: trong mắt Trang có những tia sáng bối rối.

Buổi tối, những người láng giềng đã biết vợ chồng Hiệp có khách từ đất liền ra, lại là bạn học cũ, nên chạy sang thăm hỏi. Bận rộn chào hỏi, tiếp khách trò chuyện, không khí tự nhiên khiến Toàn quên mất nỗi khó xử lúc gặp Trang.

Sáng hôm sau Hiệp và Trang đều bị cuốn vào hội nghị bàn về vấn đề xuất khẩu của huyện, tổ chức trong hội trường lớn, sát tường nhà Hiệp. Toàn đi thăm thú thị trấn trong thời gian hội nghị. Đầu tiên anh đưa bé Trinh sang nhà trẻ, đúng hơn là con bé dẫn anh đi. Khi đã vào trong sân nhà trẻ, con bé còn quay lại vẫy anh rối rít, hãnh diện trước đám bạn bè vì có một chú bộ đội đưa đến lớp. Toàn đứng bên hàng rào cười với con bé hồi lâu. Cùng ở tuổi hai mươi lăm, nhưng con gái của hai người bạn đã gần ba tuổi. Hiệp nay là giám đốc công ty xuất khẩu. Trang là cán bộ ban Nông - Lâm nghiệp huyện Cát Bạc. Hòn đảo này đang được xây dựng bằng sức trẻ.

Toàn ra thăm Cảng Cá, ghé vào cửa hàng bách hóa, thư viện, hiệu sách, vào chợ... Tất cả các khu nhà đều nằm hai bên đường nhựa, tựa lưng vào vách núi. Đảo Cát Bạc thật phong phú về nghề nghiệp: vừa sống bằng đánh bắt hải sản, vừa sống bằng nghề rừng. Lướt qua thị trấn một lượt, Toàn trở về. Hội nghị vẫn còn sôi nổi. Anh giở sách ra đọc, nhưng tai không bỏ sót một ý kiến nào. Đột nhiên anh nghe tiếng Hiệp:

- Trước khi có một vài ý kiến, tôi đề nghị các đồng chí đọc bảng giá cả ở trên tường và đóng góp thêm ý kiến cho Công ty Xuất khẩu. Chẳng hạn chúng tôi thu mua 90 đồng một con tắc kè loại một, 300 đồng một cân tinh dầu hương nhu, 7 đồng một cân gừng tươi, 85 đồng một cân ớt bột khô, 300 đồng một cân mực khô, 50 đồng một cân rau câu... như vậy có thỏa đáng không? Bây giờ sang vấn đề đảm bảo đời sống cho người dân trực tiếp làm công tác xuất khẩu. Trong năm nay, huyện ta sẽ phải giao nộp cho Công ty Xuất khẩu thành phố số lượng sản phẩm trị giá 5 triệu đồng. Để đối lưu, chúng ta sẽ nhận về 5 triệu đồng, gồm 3 triệu đồng máy móc vật tư nghề cá, 1 triệu đồng lương thực, 1 triệu đồng hàng tiêu dùng...

- Lưu ý đối lưu phải công bằng và thỏa đáng - Tiếng một người.

- Phải đảm bảo cung cấp đầy đủ lương thực mới  nói  chuyện  thu  mua  được - Tiếng  một  người khác.

- Tôi đang nói chuyện ấy đây ạ - Hiệp tiếp tục - Chúng tôi đang bàn bạc với lãnh đạo huyện, thống nhất chính sách đối với người làm xuất khẩu, vì họ gặp rất nhiều khó khăn. Chẳng hạn mới tuần trước có một ông thợ bắt tắc kè, leo lên vách đá bị ngã vỡ đầu. Công ty chúng tôi đã cử người đến bệnh viện thăm, cấp cho gia đình một số thuốc men, tạm ứng cho 500 đồng và 20 kg gạo. Tôi biết ở Việt Hòa có gia đình bắt được hơn hai chục con tắc kè một ngày, nhưng tiền đổ vào mua gạo chui, có khi quần áo cũng không đủ mặc. Còn đối với người trồng trọt, chúng tôi sẽ cam kết chắc chắn cung cấp phân bón, thuốc trừ sâu... Nếu hợp đồng bị trục trặc, hoặc thất bát về thiên tai thì đề nghị huyện đứng ra làm trọng tài và bù lỗ cho các xã. Tôi nêu vấn đề này ra, vì như các đồng chí đã biết, ở xã Giáp Lập đã có câu chua chát: "Tám mươi trồng ớt, tám mốt trồng gừng." Trong hai năm đó, dân Giáp Lập phải bỏ hoa màu để đầu tư trồng ớt và trồng gừng. Rốt cục ớt và gừng đều thất thu. Dân long đong một năm trời vì không đủ gạo ăn. Lòng tin của dân đối với chúng ta, với công việc xuất khẩu bị giảm sút.

Toàn ngỡ ngàng như nghe một người nào nói, chứ không phải là Hiệp. Đã đành ngày trước Minh hay chê Hiệp cù mì như một anh nông dân, nhưng Hiệp có bao giờ biết đến những việc khai thác lâm sản, đánh bắt cá, hoặc trồng ớt trồng gừng? Nhập vào vùng đất này chưa lâu, Hiệp đã thực sự thành thổ dân rồi.

Từ ngạc nhiên này Toàn chuyển sang nỗi ngạc nhiên khác, khi nghe Trang phát biểu:

- Vì chỉ tiêu của huyện là phải trồng từ 30 đến 40 ha gừng, một diện tích khá lớn, tôi xin lưu ý các đồng chí một số đặc điểm. Cây gừng không ưa ánh sáng, nếu mở rộng diện tích, gặp thời tiết khô hạn như năm ngoái thì thất thu. Tiết trời tháng bảy tháng tám gừng dễ bị thối. Gừng đòi hỏi có bóng mát vào buổi trưa và buổi chiều, nên phải trồng dưới tán lá rừng. Tôi đề nghị, chúng ta đã có những vùng chuyên trồng vải và cam để xuất khẩu, nay xen kẽ, trồng gừng dưới tán vải và cam...

Một phụ nữ sống nhiều ở thành phố, chọn trường Nông nghiệp vì cảm thấy không đủ khả năng đua chen vào các trường Bách khoa, Tổng hợp, nay nổi lên như một kỹ sư chuyên môn vững vàng. Toàn hiểu có được sự hiểu biết thấu đáo ấy là do Trang chịu khó chia sẻ công việc với bà con cơ sở. Ôi, cặp vợ chồng này, nếu sống ở thành thị, họ sẽ không làm ai chú ý, thậm chí đi mua hàng còn bị cô mậu dịch viên xấc xược khinh nhờn. Nhưng chính những con người này, tướng mạo lận đận vất vả, dễ bị người khác dửng dưng lướt qua, lại là người tận tụy hơn ai hết với cuộc sống, làm nên giá trị thực của cuộc sống. Toàn cũng làm việc, cũng khao khát hoàn thiện cuộc sống, nhưng Toàn có đổi khác nhiều như vợ chồng Hiệp không? Càng ngạc nhiên trước những thay đổi của hai người bạn cũ, Toàn lại thấy khoảng cách giữa mình và họ hình như xa hơn một chút.

- Cậu bắt đầu làm giám đốc Công ty xuất khẩu từ bao giờ?- Toàn hỏi Hiệp.

- Gần hai năm rồi. Dạo mới ra đảo, mình được cử làm phó ban Nông - Lâm nghiệp. Cuối năm tám mươi, huyện thành lập công ty, mình được điều sang đây làm giám đốc.

Chiều hôm sau, Toàn đang ngồi trong nhà, bỗng nghe tiếng Hiệp gọi:

- Toàn, ra đây.

Toàn vội chạy ra vườn có mấy cây mít non. Hiệp đang lom khom, mắt không rời hòn đá to bằng xô nước. Tay lăm lăm một cành cây, đầu tõe ra làm hai nhánh, giống như cái chạc súng cao su.

- Có một con rắn hổ mang hoa vừa chui vào dưới hòn đá - Hiệp nói với Toàn đang rón rén bước tới phía sau. Toàn lập tức chộp một cành cây, sẵn sàng hỗ trợ cho Hiệp.

Hiệp nhón chân tiến lại gần. Tay trái anh vỗ nhẹ vào phía sau hòn đá. Một cái đầu rắn, hoa văn hình chữ thọ, ló ra từ một kẽ đá. Nhanh như cắt, Hiệp cắm mạnh cái đầu chạc xuống. Hiệp di cái chạc trên nền đất, lôi con rắn ra khỏi tảng đá. Một thân rắn đầy hoa gấm quằn quại, quấn quanh cán chạc, thoắt lại thả ra, lại quấn vào như điên dại. Cái đuôi nó ngoe nguẩy quật quật vào bàn tay Hiệp đang giữ chắc cán chạc.

- Cậu lấy cho mình con dao rựa trong bếp - Hiệp bình tĩnh bảo.

Toàn ngoắt người chạy vào bếp, rồi trở ra ngay. Tay trái Hiệp đón lấy con dao. Chờ cho thân rắn vừa gỡ khỏi cán chạc, Hiệp ấn sống dao vào cổ nó, miết một đường thật mạnh dọc theo thân, xuống tận đuôi. Con rắn ban đầu còn trằn lên, nhưng bị vuốt vài lượt, nó đờ ra, thân đuồn đuỗn như cái sống lá chuối. Chắc Hiệp đã quan sát nhiều mới làm thành thạo được như thế? Gặp lần đầu tiên, ai dám bảo Hiệp không phải dân vùng này? Mới nghĩ ở đảo có nhiều rắn và Hiệp đã tóm bắt nhiều lần, Toàn đã hơi ngại.

Hình như Hiệp đoán biết được Toàn đang nghĩ gì. Cạo sạch răng và nhớt của con rắn xong, buộc cổ nó treo trên dây phơi, Hiệp vừa rửa tay chân bên giếng vừa kể:

- Dạo bọn mình mới đến đảo, thật là khiếp. Liên tục gặp trăn rắn. Một đêm nghe tiếng lợn kêu, rồi có tiếng lịch bịch trong chuồng, mình cầm đèn chạy ra. Trời ơi, suýt nữa mình buông rơi cái đèn. Một con trăn đang lừ đừ nuốt con lợn, chỉ còn thòi ra hai cái chân giò đằng sau. Mấy người nhà bên vội chạy vào góc vườn, dứt mấy cành sắn dây, ném lên thân con trăn, rồi xông vào bắt, trói lại. Con lợn ấy Trang mới nuôi, nặng khoảng chục cân. Còn con trăn, cân được mười tám cân...

Từ chuyện trăn rắn, Hiệp chuyển sang việc làm ăn ở Công ty Xuất khẩu từ lúc nào. Những tính toán lỗ lãi xuất nhập, kiểm tra, cung ứng hàng hóa. Chỉ nghe có một lúc, đầu óc Toàn đã rối bù lên.

- Cậu là người có khả năng làm ăn kinh doanh - Toàn gật gù - Nhưng bận bịu cứ như có cả đàn con mọn.

- Chỉ riêng việc giữ một số tiền mặt lớn trong tay mà chưa quay vòng kịp đã mất ăn mất ngủ. Có những lúc công ty gặp sự cố, mình phải nai lưng ra giải quyết đến khổ. Nhiều lần vấp váp, đầu óc mới sáng ra, làm ăn mới năng động hơn đấy.

Toàn định lên tiếng trầm trồ, nhưng thầm hiểu Hiệp kể chuyện cho một người bạn thân không phải để nghe những lời ca tụng, dù rất chân thành.

Toàn nhớ vào cuối cái mùa hè họ tốt nghiệp phổ thông, một hôm Minh bảo:

- Anh chàng Hiệp trông khù khờ thế, mà sâu sắc gấp trăm lần hai đứa mình. Biết được tình cảnh Trang, cậu ấy đã chủ động rủ Trang trở lại làng Châu thắp hương cho mẹ cô ấy. Thành ra bây giờ Trang nhắc đến Hiệp với vẻ xúc động lắm. Lúc nào cũng anh Hiệp làm thế này, anh Hiệp nói thế nọ.

Toàn tái người. Như có cả một loạt bom nổ xung quanh. Đâu phải Toàn không nghĩ ra điều ấy. Nghe chú Đôn kể chuyện, sau đó tiếp xúc với Trang vài lần nữa, Toàn hiểu nỗi mất mát của Trang bằng chính nỗi đau thiếu vắng cha mẹ của mình. Bao nhiêu lần Toàn muốn nhắc nhở Trang quay lại nơi người mẹ đã bị thiêu trụi cùng với căn nhà, nhưng không đủ can đảm cất lời. Hiệp lại khác. Hiệp nghĩ, là Hiệp nói. Đơn giản và chất phác thế thôi. Việc gì Hiệp phải giấu giếm tình cảm thật. Và một khi chân thật nói ra rồi, việc gì Hiệp phải lấy làm ngượng ngùng? Chao ôi, cứ tự nhiên như thế, Hiệp đã đến với Trang trước Toàn mất rồi.

Toàn cuống lên như sắp nhỡ tàu. Một buổi tối, trên đường đạp xích lô đến hợp tác để ghi tên xếp chỗ, Toàn dừng lại trước căn nhà của chú Đôn. Qua hai cánh cổng sắt, phải đi qua một khoảng đất có mấy cây sấu già mới đến bên cửa sổ phòng Trang. Toàn đến bên cửa sổ, ngó vào trong nhà. Chú Đôn đi vắng. Trang cũng không có trong phòng. Nhưng cửa ra vào vẫn mở chứng tỏ Trang vừa đi đâu đó. Toàn sẽ đợi trong bóng tối của mấy cây sấu này, cho đến lúc Trang về. Toàn sẽ nói thật lòng mình. Mọi thứ sẽ để mặc Trang cân nhắc. Trời ơi, nhưng để đến mức ấy, tức là Trang phải lựa chọn hoặc là Toàn, hoặc là đứa bạn thân của Toàn hay sao? Chẳng nhẽ Toàn lại tồi tệ đến mức gây rắc rối cho Hiệp, và làm cho Trang phải day dứt? Nghĩ đến đó, Toàn rã rời vì nản. Anh định ra cổng đạp xe đi.

Chưa kịp rời gốc sấu, Toàn thoáng thấy hai bóng người đi vào. Hiệp và Trang. Họ chưa vào nhà ngay, mà dừng lại bên một gốc cây cạnh lối đi.

- Phim hay quá anh nhỉ - Tiếng của Trang. Tuy bằng tuổi, từ dạo quen nhau, Trang vẫn gọi ba người bạn trai là anh - Cái cô Lútmila thật dễ thương.

- Thật dễ thương - Hiệp thành thật nhắc lại. Rõ ràng Toàn thấy Hiệp đã cầm tay Trang.

Toàn phát run lên. Vòm sấu trên đầu lao xao vì trời trở gió. Hai bóng người kia mà không đi cho mau, Toàn sẽ rống lên ngay bây giờ. Tim Toàn đang nhảy điên cuồng như một con ngựa ăn phải cỏ dại.

- Ơ kìa, xích lô của Toàn dựng bên vỉa hè. Cậu ấy đi đâu nhỉ? - Hiệp kêu lên.

- Không phải đâu anh ạ - Trang nói.

- Đúng mà, Trang ra mà xem số xe này - Hiệp nói.

- Đúng xe anh Toàn thật - Trang nói.

Tim Toàn đột ngột thót lại, chỉ còn phập phồng lo ngại. Hiệp và Trang đang ngơ ngác tìm kiếm ngoài đường. Họ mà thấy Toàn ở đây thì chết vì ngượng. Một lát, hai người đi qua lối ngõ, ngang qua trước mặt Toàn, rồi vào trong nhà.

- Có lẽ anh Toàn ngồi đợi trong nhà - Trang nói.

Đợi cho hai người bạn vào khuất, Toàn chạy bổ ra đường, hấp tấp nhảy lên xích lô, phóng ngay. Suốt đêm ấy, ngồi trong trụ sở hợp tác, mắt lim dim nhưng Toàn đâu ngủ được. "Đừng gây rắc rối cho bạn mình, đó là người bạn thân thiết", một kẻ bảo. Tức thời một kẻ khác gầm lên: "Không đời nào, tình yêu chân chính không được phép nản lòng". Hai kẻ đó ở trong lòng Toàn, hành hạ cậu cho đến tận lúc trời sáng.

- Tối hôm qua anh Toàn đến nhà em, nhưng lại bỏ đi đâu? - Hôm sau Trang hỏi.

- Mình có đến đâu nhỉ - Toàn chối vội vàng theo bản năng. Nhưng kịp hiểu ngay càng chối càng lộ, Toàn ấp úng - À có, không gặp ai, mình ra đường tìm một lát, rồi đi luôn.

Dường như mấy lời ấy không đủ sức thuyết phục? Cũng có thể sự lúng túng của Toàn làm Trang không tin hẳn. Chỉ có điều cô không tiện nói ra. Mà đâu phải Toàn lập cập nói dối cô một lần ấy? Là người nhạy cảm, chắc Trang đã cảm thấy một điều gì, ngay từ mùa hè khốn khổ ấy của Toàn.

Thế thì  một  chút e lệ mơ hồ của Trang, buổi chiều gặp lại Toàn ở Cát Bạc là có thật, không phải do anh tưởng tượng ra.

Buổi chiều, sau khi ngâm con rắn mới bắt được vào bình rượu, Hiệp đã ra công ty làm việc. Chỉ có hai người ở nhà. Toàn giúp Trang ghè càng mấy con cua bể, gỡ thịt ra một cái bát to để nấu miến. Đã là mẹ, Trang vẫn giữ được dáng người thon thả, hoạt bát. Chợt phát hiện ra mình đang luyến tiếc nhìn Trang, Toàn tự lấy làm ngượng, quay ra đẩy thêm củi vào bếp.

- Ở đơn vị, chắc anh Toàn phải tập luyện vất vả lắm? - Trang hỏi mà không quay nhìn anh.

- Bộ đội ở đâu chẳng vất vả. Được cái mình quen rồi.

Trang lại nghe trong câu nói bình thường ấy một lời than nhỏ, một nỗi chạnh lòng mờ nhạt vì thua thiệt. Chị đưa mắt nhìn anh một cái rất nhanh. Chẳng ngờ lại gặp ánh mắt Toàn. Cả hai đã thấy rõ ràng một điều không nói thành lời.

- Anh phải lấy vợ đi - Trang nhìn những lưỡi lửa run run dưới đáy chảo.

- Để càng vướng bận hơn hay sao? - Toàn nhìn những cái bong bóng nổi phập phồng rồi vỡ ra trong chảo mỡ - Với lại biết lấy ai bây giờ?

Câu hỏi khó như thế, Toàn không định đặt ra với Trang. Nhỡ đã nói ra rồi, càng không có ý định làm cho Trang khó xử vì phải trả lời. Trang hãy làm như không nghe rõ.

Vậy mà Trang lại nói:

- Em giới thiệu cho. Anh sẽ không ân hận vì lấy cô ấy đâu.

Trang nói làm gì một câu công thức mà người phụ nữ nào cũng nói được trong hoàn cảnh như thế? Đó chỉ là một câu lảng tránh rất khuôn mẫu. Toàn càng thêm xót xa, càng không nguôi được vì câu nói ấy.

Đêm ấy, yên tĩnh đến rợn người. Hiệp nằm thẳng cứng như một khúc gỗ bên cạnh, nhưng Toàn biết Hiệp cũng không ngủ được. Hiệp thở hập hờ, có lúc hít vào thật sâu, mãi sau vẫn cứ nén lại. Luồng hơi thở như bị nén mỏng, bị đẩy trở ra một cách chậm chạp. Nếu không ngủ được, sao Hiệp không rì rầm trò chuyện như lúc hai người bạn mới lên giường? Ở giường bên kia, chốc chốc con bé Trinh lại trở mình, đập chân đập tay trên chiếu. Toàn cảm thấy rất rõ cặp mắt Trang vẫn mở chong chong. Toàn đến thăm họ lần đầu tiên kể từ khi hai người thành vợ chồng. Kể ra Trang cứ xử sự một cách tự nhiên và thoải mái, chắc Toàn sẽ bớt cảm thấy nặng nề hơn. Đằng này đôi lúc anh đọc thấy trong cái nhìn của Trang, trong cử chỉ của Trang một vẻ hối hận, một vẻ bất lực vì không sửa chữa đền bù được nữa.

Cố nhắm mắt, Toàn thấy lại trước mắt một con đường trăng. Con đường nhuộm một màu vàng ảo mộng như dẫn đến một tương lai mờ xa. Một cỗ xe vàng chuông rung như lục lạc. Xe cứ trôi. Một người chạy theo bên cạnh, hai cẳng chân hươu nhuộm trăng vàng lấp loáng... Chú Đôn đã dừng lại đâu đó bên lề con đường đầy trăng. Thế là chỉ còn một mình Toàn đi tiếp với cỗ xe. Bao giờ mới đến nơi?

Lúc này Toàn cảm thấy rất rõ Hiệp đang cố nén thở cho nhẹ bớt, để không làm phiền đến Toàn. Có nghĩa là Hiệp cũng biết Toàn không hề chợp mắt? Trời ơi, nếu cứ như thế này cho đến sáng, chắc cả ba người đều không sao chịu nổi.

Thốt nhiên, một trận gió đổ ào xuống mái ngói và khắp khu vườn. Cánh cửa sổ dập vào đánh rầm rồi lại tự bật ra ngay. Tiếng vật gì rơi lịch bịch trên mái nhà. Tiếng chim kêu và những cẳng chân chạy loạt soạt trên lá khô.

- Cun cút - Hiệp bật dậy rất nhanh - Chim cun cút về.

Toàn cũng vùng dậy, chẳng kịp đi dép, lao ra vườn theo Hiệp. Anh thoáng thấy bóng Trang cũng ngồi dậy rất nhanh ở trong màn. Sau mấy tiếng đồng hồ bị ức chế trong đêm, đây là lúc họ được giải thoát khỏi tâm trạng nặng trĩu.

Trang cầm đèn ra soi. Chim cun cút chạy tung tán khắp vườn như một đàn gà nhỡ. Chị đặt cái đèn dầu bên cạnh một gốc chuối, lao vào vồ chộp. Ba người chạy ngang dọc qua những gốc cây, lùm cỏ dại, vừa chộp chim cút vừa reo vừa xuýt xoa vì bắt trượt. Cả ba đều hồn nhiên thái quá như trẻ con.

Họ bắt được tất cả mười bốn con cun cút béo núc, đem nhốt vào một cái lồng gà bỏ không. Những người ở nhà bên cạnh cũng bắt được rất nhiều. Tiếng trẻ con người lớn ríu ran bên ấy.

Người vẫn bừng bừng như có hơi men, Toàn hỏi:

- Chim cút ở đâu bay về mà nhiều thế?

- Giống chim cút không bay xa được. Vượt qua biển để tới đảo lại càng khó hơn. Vậy mà hàng năm, vào tháng này, trên đảo thường có những trận mưa chim cút - Hiệp thò ngón tay trỏ qua lồng, ngúc ngoắc trước mỏ một con cun cút như trêu nó - Mình cho rằng đàn chim cút này bị một xoáy gió cuốn đi từ đâu đó. Cái xoáy gió này bao giờ cũng trút xuống đây và tung xuống một đàn chim cút.

- Gần bốn giờ sáng rồi - Trang soi đèn vào mặt chiếc đồng hồ báo thức trên mặt bàn - Nấu một nồi cháo cun cút, anh Toàn ăn xong, ra bến đi tàu sáng vẫn kịp.

Ba người hào hứng nhen bếp lửa đun nước sôi, vặt lông mổ thịt cun cút. Hơn một giờ sau, nồi cháo chín. Lúc làm hăm hở thế, nhưng mỗi người chỉ ăn được một bát. Thịt chim cút béo ngậy, nhưng cháo không có hành răm, lại tra hơi ít muối nên nhàn nhạt thế nào.

Hiệp đưa Toàn ra bến tàu. Đường đi qua những sườn núi nở đầy hoa dứa nguộc, những chùm hoa màu vàng bung xung như hoa dừa. Toàn bùi ngùi như thể sẽ không bao giờ trở lại đây nữa. Để xua đi những cảm xúc mơ hồ suốt mấy ngày qua, mà Toàn tự thấy rất vẩn vơ, Toàn lên tiếng hỏi chuyện làm ăn trên đảo. Nói chuyện làm ăn, Hiệp lại trở nên say sưa. Toàn liếc nhìn Hiệp vừa nói vừa hăm hở bước đi. Cậu ấy còn tràn đầy nhiệt huyết, muốn lao vào cải biến và xây dựng cuộc sống. Đừng nghe Hiệp chỉ nói chuyện kinh doanh, chuyện cấp huyện, cấp công ty, mà tưởng anh ta không biết chuyện gì khác. Những hơi thở bị nén giữ của Hiệp đêm qua khiến Toàn không thể nghĩ rằng bạn mình giản đơn. Toàn biết ơn Hiệp về sự tế nhị ấy.

Toàn đưa mắt theo chiều dài của con đường xuyên đảo. Đường trải nhựa rộng rãi, uốn lượn trên sườn núi.

- Con đường vừa hoàn thành nối liền thành phố với đảo. Đảo bây giờ là vị trí tiền tiêu, là cửa ngõ của thành phố. Một số phần tử xấu vẫn âm mưu phá con đường. Lực lượng an ninh ở đây đã dập tắt nhiều vụ phá hoại.

Lời Hiệp nói gieo vào lòng Toàn một nỗi lo không rõ ràng.

Đã nhìn thấy bến tàu ở dưới chân dốc. Một chiếc tàu thủy sơn trắng đậu bên cầu tàu. Hàng cột mốc nửa đỏ nửa trắng đều tăm tắp từ trên đỉnh dốc xuống tận cầu tàu. Một tiếng còi tàu hú lên trầm đục, như sốt ruột.

Hiệp bỗng dừng lại, nhìn thẳng vào mắt Toàn, nhưng lại nói ngập ngừng:

- Mình muốn nói với cậu một điều...

Toàn không lảng tránh ánh mắt Hiệp. Có cái gì rân rân trên ngực, rồi lặn vào bên trong, ép chặt hai lá phổi khiến Toàn ngàn ngạt.

- Cậu nói đi - Toàn giục, lòng hơi phấp phỏng.

- Cậu viết thư cho Minh đi. Đừng cố chấp lâu thế. Phải thương nó hơn mới phải.

Toàn trút ra một hơi thở rất dài. Anh nắm lấy tay Hiệp như sắp chào từ biệt, nhưng lại quay mặt đi, đáp lạnh lùng:

- Nó đã tự ý tách khỏi chúng mình, tự chọn một lối rẽ đấy chứ.

Hiệp gần như chộp lấy hai vai Toàn, bóp chặt:

- Mình biết cậu không dửng dưng, không lạnh nhạt với Minh đâu. Cậu cố tỏ ra khô khốc như vậy làm gì? Chỉ tự làm khổ mình mà thôi. Vợ chồng mình vẫn viết cho Minh, vì chúng mình nghĩ lúc này Minh mới cần tình thương và sự cảm thông hơn bất cứ lúc nào.

Toàn đứng im một lát. Gỡ tay Hiệp ra. Lầm lũi đi xuống dốc. Hiệp có một ý nghĩ hơi lạ. Ở cái nơi heo hút này, Hiệp lại thấy cần phải thương một người bạn ở chốn đô hội giàu sang náo nhiệt kia. Tuy vậy Hiệp là người nghĩ đúng. Toàn cũng vẫn thương Minh. Và anh dằn vặt ngấm ngầm vì tình thương ấy không tắt được.

Cách đám hành khách một quãng xa, Hiệp gọi Toàn đứng lại, đặt vào tay bạn mấy tờ giấy bạc:

- Tập luyện vất vả, thỉnh thoảng nhớ bồi dưỡng thêm. Mình biết, cậu là lính, phụ cấp mỗi tháng có mấy đồng bạc...

- Mình không lấy đâu - Toàn đẩy trả Hiệp số tiền - Để tiền mà nuôi con.

Nhưng sau khi Hiệp chen lên tàu, tìm chỗ ngồi cho bạn, và đã trở xuống, Toàn bàng hoàng thấy số tiền đã nằm gọn trong cái túi xách tay của mình.

❖ ❖ ❖