Người Chị

Vân ốm lắm, đã phải nghỉ hơn một tháng nay. Vân ăn nhờ người bạn. Cả tiền tiêu vặt và tiền thuốc, Liên, người bạn nọ, cung cấp cho Vân. Cứu giúp nhau trong khi nguy hiểm là một bổn phận, nhưng chịu ơn Liên, Vân áy náy vô cùng. Vì Vân cảm động và lo nghĩ xa xôi.

Chiều nay xuống nhè nhẹ. Sắc xanh dịu của lá chuối non láng nền mây. Vượt trên mái nhà, những chùm sấu đùa giỡn trong ánh nắng vàng diệp, rắc lên lớp ngói xám những bụi phấn mong manh.

Nằm trên giường, gần cửa sổ mở rộng, tóc xõa trên gối bông trắng. Vân yên lặng nhìn ra ngoài trời. Mọi thứ tiếng ồn ào đều đưa vào gian buồng, thứ tiếng vui vẻ của một ngày cuối thu mát trong đó có giọng cười nô nhí nhảnh của những cô học trò bé nhỏ về học khua vang guốc trên bờ hè, tiếng chuông xe đạp, xe nhà tới tấp, tiếng rao nhanh nhẹn của bầy trẻ mới lĩnh báo ra, tranh nhau bán. Để ý chút nữa còn thấy tiếng chim sẻ líu ríu trong những chòm cây gần nhà ở.

Vân lắng nghe. Phút chốc Vân quên sự mệt nhọc chán nản. Vân có cảm tưởng đương đi trộn lẫn trong lớp người kia, lòng hớn hở, trí tươi sáng, da thịt nở mạnh đón những cảm giác hân hoan của sự sống linh động. Bất giác một nụ cười nhẹ nở trên cặp môi nhợt nhạt của Vân. Vân nhẹ nhàng vuốt tay lên cái chăn len kéo ngang ngực. Các sợi len nõn xoa ấm lòng tay nàng.

...Tiếng ồn ào ở ngoài đường mất dần. Nhưng các chòm cây càng náo động vì không biết cơ man nào chim sẻ kêu ríu rít và chuyền nhảy. Như có những cơn mưa rào trên các ngọn sấu, ngọn bàng kia. Sự bực dọc lại dần dần đè nặng lên người Vân.Vân gắt lên một tiếng rồi trở mình quay mặt vào trong.

Dưới biển trời màu chì, các nóc nhà xám thẫm hơn.

Một thứ khói ướt át xanh lờ lờ đương phả ra. Lá cây xanh biếc nặng trĩu xuống. Ô cửa kính phòng Vân thấp thoáng vài bóng giang.

Rồi gió bắt đầu nổi lên. Khi ánh nắng thoi thóp tắt hẳn thì khí lạnh dâng lên, mênh mang tràn ngập cảnh vật.

Vân rùng cả mình, vội nhắm mắt lại. Nóc nhà tối thẫm như từ từ hạ thấp xuống mắt Vân, và, bóng tối quấn chặt lấy người Vân. Một lúc sau Vân ngủ thiếp đi...

⚝ ❖ ⚝

...Khi Vân thức giấc, phòng bên vang lên hai tiếng đồng hồ ngân nga. Trong giây khắc, Vân choáng váng vì một làn ánh sáng biếc lạnh chạy ùa vào gian buồng ban nãy đầy bóng tối. Cổ họng Vân khô đắng. Ngụm nước chè hột lúc này thơm ngọt quá.Vân thấy rõ ràng cái cảm giác êm dịu chạy từ từ xuống dạ dầy. Uống nước xong,Vân hất mớ tóc về cả đằng sau và lại xoay mặt ra cửa sổ.

Nếu không mệt nhọc, Vân sẽ đứng dậy ra hiên gác. Đã lâu lắm Vân chưa bước chân xuống đất, và, lần này là lần thứ mấy mươi Vân thèm được đi lại, được trông nhìn xa rộng. Màn trời sau khung cửa sổ với hai chòm nhãn và dãy mái ngói kia, trong thời khắc này cọc cằn quá, chỉ làm Vân bực dọc nếu không buồn rầu hay chán nản.

Cái thói quen đi lang thang ấy lại nhắc Vân nghĩ đến những giờ vắng lặng như đêm nay, lạnh dịu trong gió thu và ánh trăng. Vân một mình thờ thẫn ở những quãng đường gần tòa án, gần bờ sông.

Vân làm nghề gái nhảy. Tiệm đóng cửa xong là Vân ra về. Khác hẳn các bạn cùng nghề, họ hoặc dìu một tình nhân đi ăn, hoặc la cà ở những hàng bán quà đêm để kiếm một món khách, hoặc sà chân vào các bàn chắn. Vân rửa sạch mặt phấn, ra cổng sau theo những con đường vắng về nhà.

Thoát khỏi những phút dài dằng dặc đầy chán nản, Vân nhẹ hẳn người. Tuy nhiên sự buồn phiền vẫn riết chặt lấy tâm trí Vân. Nhiều lần Vân đã tự nhủ "sao lại mua dây mà buộc vào người như thế?". Dừng nghĩ ngợi gì thì đã sao? Lúc nào cũng vui đùa như những con Chi, con Tuyết, con An, hay bừa bãi như những con Vinh, con Thúy kia để được mọi người yêu mến, vừa có nhiều tiền tiêu có phải hơn không?

Không! Vân xét thấy mình không thể như các cô gái nọ được. Cái tính di truyền đoan trang của mẹ Vân và cái giáo dục nghiêm khắc của một gia đình Nho giáo ngăn cản Vân. Vân thấy cố gắng thì chỉ càng thấy cay đắng, và càng thấy chết trong người.

Nhiều lúc Vân đã khóc, nước mắt đẫm cả mùi xoa. Nhưng sau khi đó Vân lại thấy một sự phẳng lặng, một sự an ủi. Vân chỉ có thể than thở với bóng của mình, với cái yên vắng lạnh lùng của đêm khuya, còn đối với những khách nhảy vui ồ ạt và hay làm ra bộ trụy lạc và từng trải, Vân thấy không thể nào để lòng mình gần họ được. Không những Vân hoài nghi, Vân còn khinh miệt tất cả mọi người đàn ông quen biết. Trông ai Vân cũng thấy rõ các sự hèn hạ, giả dối của họ, dù họ tử tế và ân cần đến đâu, dù họ hứa hẹn nhiều chừng nào nữa!

Tiếng đồng hồ ở phòng bên lại vẳng lên. Ba giờ rồi! Tâm trí Vân càng đi sâu vào những ý nghĩ. Vân nằm thẳng, lòng lắng lại.

Trên nền mây biếc lạnh, trăng thu một giờ một rắc nhiều ánh xuống những chòm nhãn và dẫy mái ngói trước khung cửa phòng Vân. Gió lạnh luôn luôn làm xao xuyến thứ bụi sáng phảng phất hương hoa cau thơm ngát ấy.

Cùng lúc này, ở một làng bé nhỏ xa tỉnh kia, cạnh dòng sông Thương lặng lờ, trong một khoảnh vườn đầy hương hoa, một người đàn bà đương đi lom khom từ cụm cây này đến cụm cây khác.Thân thể còm cõi của bà run rẩy, da mặt bà tái đi, thỉnh thoảng bà thở ra những hơi dài và nhẹ. Bà hái không biết bao nhiêu hoa, nào hồng, nào huệ, thược dược, cúc, mẫu đơn, ngâu, sói, đựng đầy một rổ to lót lá chuối và độn nhiều lá ngâu.

Da mặt bà càng tái đi, tay bà càng tê cóng, chốc chốc bà lại gạt những sợi tóc mềm mại mà gió lạnh thổi xõa xuống mắt. Bàn chân của bà dẫm trong cỏ ướt đã dại hẳn đi.

Vân đã khóc nức lên. Vân bưng lấy mặt. Tình thương xót đã dâng ngập lòng nàng, Vân mím chặt môi, day day mặt viền chăn len. Vân tưởng đến mẹ nàng còn phải làm rất nhiều việc nữa cho tới khi trời sáng rõ. Nhưng, sau buổi chợ, chỉ nghỉ ngơi giây lát, rồi bà lại phải chúi đầu vào bếp làm bữa cơm cho bốn đứa con đi học sắp về. Không phải chỉ một đêm mẹ Vân bận rộn như thế. Đã mấy mươi năm ròng rồi, bà mẹ ít nói, ít cười ấy đã dãi dầu làm lụng đầu tắt mặt tối trong một gia đình nề nếp: bố chồng trước là ông đồ, chồng là ông đồ, mẹ chồng chất phác và nhịn nhục cũng như bà. Tới khi chồng mất, bà càng phải gắng sức hơn để nuôi đàn con mồ côi mà Vân là lớn nhất.

Một câu hát chợt vẳng lên trong trí nhớ Vân êm ái và lâng lâng, rồi đến những tiếng khóc oe oe của một đứa trẻ miệng đầy hơi sữa.Vân không dám động đậy. Tiếng hát ru trong sáng tưởng tượng và tiếng khóc măng sữa kia đã thắt chặt lòng Vân, gợi dậy trong lòng Vân tất cả sự kính mến và tình yêu thương mẹ và em dại.

Vân lại chua xót nghĩ đến sự tủi cực của mẹ nàng mỗi khi nghe họ hàng và hàng xóm bêu rếu nàng bằng đủ mọi tiếng thô bỉ. Những người đó cố ý làm mẹ nàng nhục nhã và đau đớn chỉ vì thấy có một người con gái dám bỏ làng ra tỉnh, nghĩa là cô không cam tâm chịu đựng sự cùng cực càng ngày càng chồng chất ở nơi quê mùa và quỵ lụy họ, khuất phục họ. Hơn nữa, họ còn ghen tức thấy đàn em nhỏ của Vân đã có đứa được lên tỉnh học bằng số tiền hàng tháng của Vân gửi về mà họ cho là nhơ bẩn vô cùng: tiền làm đĩ!...

Sao lại có những người độc ác đến như thế? Sao những người hiền từ như mẹ Vân lại bị đày đọa, chịu nhiều cơ cực như thế? Và biết ngày nào các em Vân mới nên người để giả nghĩa mẹ, và, bà mẹ kia được hưởng những sự êm đềm vui tươi của hạnh phúc?

Nước mắt tràn trề. Vân nức mãi lên...

Ngoài kia gió thổi vù vù, làn bụi xanh biếc và thơm ngát của vành trăng khuya vẫn chập chờn xao xuyến!...

1938