Vũng Máu

Quang bảo Tâm:

- Anh uống gì?

Tâm đã phải ngẫm nghĩ mới trả lời được:

- Lại cà phê.

Quang cũng cau mày giây phút rồi mới gật đầu:

- Ừ thôi lại cà phê vậy.

Quang quay ra gọi người bồi đương tíu tít hầu khách.

- Hai cà phê phin, hai cà phê phin!

Chung quanh Quang và Tâm các ghế đều kín người. Bàn nào, bàn ấy bầy ít cũng ba bốn đĩa bánh và la liệt cốc nhớn cốc bé, thìa, dĩa. Thấy Tâm gọi có mỗi thứ uống hạng bét kia, bọn bồi bàn quần áo trắng là và đầu chải bóng nhẫy nọ chỉ hất hàm cho nhau chứ không trả lời, rồi không một người nào đưa gì đến. Mãi sau mới có một đĩa lạc do một bé con cầm lại, để đánh ngoắt xuống bàn, đoạn bỏ chạy đi bàn khác. Hết sữa, lại sôcôla, lại trứng đường, lại cà phê "rom", lại rượu mùi cứ tuôn đến những bàn khác với cả cam quả vắt và đá đập nữa y như đã hẳn mùa bức vậy. Hai người không thể không sốt ruột. Riêng Tâm, Tâm thấy bừng bừng cả mặt. Mấy bọn khách ăn xong và mấy lũ khách vào sau, được tiếp rất kính cẩn. Mãi mới đến lượt Tâm, Quang. Và khi hai người không lấy đĩa bánh đem lại mà chỉ uống có cà phê thì họ thấy mình hoàn toàn chướng quá trong cái đám đông nọ chen chúc nhau ăn uống nhồm nhoàm và cười cười nói nói...

Giời đã tối hẳn. Những cơn gió lạnh nổi lên cùng một ít hơi sương trở lại sau mấy ngày hoe nắng.

Nước trong ngăn lọc đã rỏ khá nhiều xuống cốc và mùi thơm ấm áp đã sực nức. Hai người vội bỏ ngăn lọc ra, cho đường vào cốc lấy nước sôi chế. Tâm chỉ quấy sơ, rồi tợp luôn một ngụm! Khà... Một ngụm nữa... Một ngụm nữa...

Quang đặt cốc xuống bàn nhìn Tâm:

- Anh khát thế cơ à?

- Khát thì không khát lắm, nhưng tôi uống cái gì nóng tôi cũng thích uống liền mấy ngụm như thế. Vả lại đến hơn tuần lễ nay mới lại thấy trở gió lạnh, mới lại được uống cà phê nên tôi thấy ngon lắm.

- Anh thì cái gì mà chả thích chả ngon!

Tâm cười, Quang trỏ đĩa lạc giục:

- Ăn đi chứ, mà này, ta gọi gì uống thêm.

- Ừ... Ừ... Uống thì uống.

- Nhưng uống gì?

- Cà phê chứ còn gì.

Khì... Quang cười bật ra:

- Có sách của anh thì mới tái bản chứ cà phê thì không ai uống hai lượt cả. Và theo như mấy ông "phong lưu ẩm" cà phê uống hàng cốc thế này là "ngưu ẩm" đấy!

- Mặc chứ, tôi thích thì tôi cứ uống hai lần hay ba lần cũng được.

- Không thể được! Thôi đây! (Quang quay ra hất hàm cho một người bồi đến). Hai "rom" (1)không "sôđa" (2)và cũng không đá, và một đĩa lạc nữa.

-----

(1) Rom: một thứ rượu nặng.

(2) Sôđa: một thứ nước men để chế.

Người Tâm đã nóng rực lên sau tợp rượu mạnh. Mặt Tâm càng bừng bừng và cái đám ồn ào ở trước mặt Tâm càng ồn ào hơn. Thêm hàng chục võ quan Nhật gót giầy choang choang, gươm dài lách cách, lầm lầm đi vào. Thêm hàng mấy chục những áo đỏ, áo vàng, áo kim tuyến, những tóc lưỡi trai, tóc cánh nhạn, tóc bò liếm, những cánh tay trần, váy cũn cỡn. Đó là những con rắn quấn quít bên những cái ủng da, bên những cái cặp to phình, những cái điếu tẩu thuốc lá khói mù, những cái bụng khệ nệ áo sơ mi lụa cụt tay và quần đùi cộc. Còn có thêm cả những cặp mắt xanh, những cái mũi lõ và những cái đít ưỡn ẹo nhơn nhởn phè phỡn một cách lạ.

Cái chỗ ngồi nọ xây nhô ra khỏi mặt hồ nước xanh nhờn với những ánh vàng ngọc gần như không cần đến ánh đèn. Chỉ thiếu mấy cây đàn đánh lên thì đây sẽ hiện ra ngay một cuộc khiêu vũ tưng bừng mê ly như trong những phòng trà thâu đêm ca nhạc đương mở ra như mạng nhện khắp thành phố.

Đĩa lạc thứ hai đã hết. Tâm để yên người bồi thay bằng đĩa bánh to, và, không chờ Quang mời, cầm bánh ăn trước. Không thể giữ được, Tâm phải hỏi to lên:

- Kìa! Bánh bây giờ mà cũng còn có những thứ ngon đến thế này ư?

Thấy Tâm sửng sốt, Quang không nói ngay, mãi mới thủng thẳng cười và hỏi lại:

- Cái gì lạ thế?

Tâm nhắc lại vừa giơ tấm bánh ra trước mặt Quang. Quang vẫn giữ nụ cười:

- Thế thôi à? Chỉ vì anh được ăn cái bánh bằng sữa tốt, trứng tươi, "sôcôla" và "vani" nguyên chất mà kỳ ngạc? Hừ!... tôi đã tưởng anh kêu vì thấy một đốt ngón tay, một miếng tai, hay một miếng lưỡi trẻ con như thứ bánh giò nào kia mà mấy hôm nay cả thành phố xôn xao bàn tán vì nhiều người ăn thấy thế ở những bến tàu Nam Định - Thái Bình. Hay tôi tưởng anh lại nghe được tin mấy hầm gạo mấy ngàn tấn hấp một cách hoá học để làm lương thực kéo dài cuộc chiến đấu của anh hùng thực dân ba giờ đầu hàng nọ, mà người ta tìm thấy đã mục ở dưới đất. Lạ! Có phải lạ như thế không? Chứ nếu lạ vì những thứ ăn uống rất ngon, rất đắt như bây giờ thì còn phải lạ nhiều hơn nữa nếu anh phải ăn những bữa tiệc, phải uống những cốc rượu, phải hút những thuốc phiện, thuốc lá ở mấy khách sạn, phòng trà và khách thính thượng lưu quý phái nọ. Nhưng thôi, đấy còn là chuyện cầu kỳ ở xa. Đây, tôi cho anh biết một sự lạ xoàng thôi ở ngay trước mắt anh đây.

Quang ngừng lại, nhìn vào mắt Tâm, mày cau cau hỏi rất đột nhiên:

- Một người thợ như người thợ nhà in mà anh được biết lương một ngày bây giờ bao nhiêu?

- Ba đồng.

- Một người phu xe hay phu bắt-tê thì thường thường ngày làm được bao nhiêu?

- Cũng ba đồng là cùng.

Quang gật gù:

- Vậy một người thư ký hạng thường?

- Mười đồng.

Quang lắc đầu:

- Không được! Ấy là ngay hạng thư ký chính ngạch công sở. Hay nếu được, thì kẻ đó ít ra cũng phải có bằng thành chung và có từ năm đến mười con và một vợ như loại tôi... Vậy còn những người buôn bán nhỏ nhặt như bà cụ, như chị anh?

- Mẹ tôi, mẹ tôi bán nón lãi mỗi chiếc nhiều lắm mới được hào rưỡi, hai hào. Phải gánh đi những chợ xa hàng mười cây số, và phiên đắt nhất mới bán được sáu bảy cái nón. Còn chị tôi, cái gánh rau đậu sang đón mãi ở cầu Đuống hay lên cầu Phùng ấy, may lắm mới được hai đồng. Có hôm lại lỗ vốn.

- Còn anh?

- À tôi... tôi... cái nghề văn sĩ của tôi... nghề viết sách có được phép in, có được phép bán mới có tiền ấy... tôi... tôi kiếm...

Quang ngắt ngay lời Tâm, giọng càng rành rọt:

- Thôi anh đừng ngượng nữa. Đây, thế này có đúng không? Trung bình một năm anh viết được một truyện dài và mười truyện ngắn. Truyện dài nhà xuất bản in 2.000 cuốn - tác giả nổi tiếng và nhà xuất bản được tín nhiệm lắm, tôi mới dám tính đến số sách in như thế - mỗi cuốn bán 5 đồng. Anh lấy dần lấy mòn, tháng đưa tác phẩm lấy một trăm, tháng in tác phẩm xong lấy trăm rưởi, tháng phát hành tám chục, năm chục... Rồi trừ tam khoanh tứ đốm nào sách ế, sách tặng, món tiền tác giả ấy anh được tất cả là 800 đồng. Còn 10 truyện ngắn đăng báo mỗi truyện 40 đồng. Ấy cũng là truyện ngắn vào hạng cừ và tờ báo chạy lắm. Mười truyện được 400 đồng. Vậy vị chi mỗi năm tiền sách, tiền báo anh được tất cả 1.200 đồng. Ấy là vì may anh có chút tiếng tăm, vừa phần anh phải viết gò ngực, mờ mắt chứ nhiều bạn anh thì...

Tâm không thể không đỏ mặt, nghẹn ngào cười bảo Quang:

- Thì chết đói! Và tôi kiếm như thế là may mắn lắm chứ gì! Phải là có một nghề tự do, một "nhà văn hóa" thì mới sống được như thế chứ gì?

Quang trỏ vào mặt Tâm:

- Kìa tôi đã cho phép anh mỉa mai đâu! Nhưng thôi anh đã nóng tai đỏ mặt thì cứ việc nóng tai đỏ mặt. Và đây, đã đến cái kết của những câu tôi hỏi lục vấn anh. "Anh có biết mỗi ngày một người bồi thôi ở cái tiệm "Lơ lắc" (3)của thượng lưu trí thức và phong lưu tư sản sang trọng này ở đây kiếm được bao nhiêu không? Một người bồi thôi chứ chưa tính đến những thượng lưu trí thức và phong lưu tư sản sang trọng ăn chơi kia?

-----

(3) Lơ lắc: Bờ Hồ.

- Thì lại hơn tôi chứ gì?

- Không được! Không được! Phải hơn bao nhiêu chứ!

- Hơn à... thôi tôi xin chịu!

Quang cười nhếch một tiếng.

- Anh chịu là phải, vì các anh còn biết cái đếch gì ngoài những cái "gọi là rung động" một cách rất thiếu thực tế của các anh. Đây, anh nghe tôi: một người bồi hầu hạ ở cái nơi "quý phái" này ngày nào mạt nhất cũng được hơn 40 đồng của chúng nó quẳng cho, ấy là không kể những ngoại tài khác.

Tâm suýt bật kêu lên thì Quang lạnh ngay nét mặt:

- Chính tôi đã ngạc nhiên hơn anh nhiều. Nhưng anh cứ xem những cảnh sống ở đây và những nơi khác, ăn uống ngập ngụa, ăn uống cho mồm thật ngấy, cho bụng thật căng, cho đầu óc nhức nhối, choáng váng, để đi chơi, tán láo, cờ bạc rồi dâm dục, rồi ngủ, rồi lại dậy, tắm rửa, lại đi ăn uống, dâm dục... Những cảnh giấy bạc tiêu như vứt đi như thế kia thì cái đồng tiền mà bao người phu xe, thợ nhà in, mẹ anh, chị anh và tôi còn là phải khốn cực nữa mới kiếm được.

"Thiên đường! Chính cái sự sống như trên kia được gọi là thiên đường đấy! Cái thiên đường này là của một ít kẻ chuyển hết cả tinh khôn, tàn ác ra mà giữ lấy. Và chúng vu khống, bịt mồm, kết án, bỏ tù những người vạch thật nó ra, muốn phá bỏ nó. Còn như anh và tôi hay bao người ở cạnh cái thiên đường ấy muốn không phải lo từng đồng bạc, không phải ăn dè cho con từng bát cơm, không phải bóp mồm cha mẹ từng cái bánh, thì lúc này...

Quang chợt giật mình, đưa thoáng mắt nhìn sang bàn bên có hai người ngồi im hút thuốc lá mà một người thì mắt một mí quần cộc đũi, áo sơ mi trắng, xắn tay nhưng vẫn phồng phồng hẳn một khẩu súng ngắn ở túi quần. Nhưng, sau một cái thở gằn, Quang liền nói tiếp, giọng tuy thấp nhưng vẫn dằn mạnh:

- Anh phải thôi hì hục viết những truyện xã hội, xã hiếc. Tôi phải thôi lóc cóc hai buổi đến nhà dây thép làm thay cho những máy chữ, máy tính. Và mọi người biết ăn biết nói, biết chữ, biết nghĩa hãy thôi chịu khó làm lụng, suy nghĩ, phát minh, kiến thiết. Anh và tôi, chúng ta, tất cả mọi người gọi là lương thiện ấy phải... đàn ông thì đi làm chỉ điểm, làm bồi cho Nhật buôn, Nhật lãnh sự, Nhật hiến binh, và đàn bà, cố nhiên có vợ anh, vợ tôi, em gái anh, em gái tôi, thì đến Takara karô hay Môni-cô-nica gì đó mà làm... làm gì nhỉ? Làm gì không phải tốn sức mà lại có cả cơm ăn, "bông" vải, "bông" đường, tiền kéo vàng, tiền cho cả cha mẹ, cả chồng nữa?...

Quang nhấc ly rượu uống hực một hớp, đặt chát xuống bàn, cười hét lên một tiếng, đoạn đứng dậy, gật một người bồi đến. Quang chưa kịp quay ra, người bồi đã lại đứng khoanh tay trước mặt Quang cúi đầu:

- Ngài gọi gì con ạ.

Quang cũng cúi đầu:

- Thưa thôi ạ, ngài làm ơn tính tiền cho tôi.

Hết mười đồng ba hào nhưng Quang đưa cả hai tấm giấy năm đồng và tấm một đồng rồi kéo Tâm bước tràn ra cửa. Mấy lần Tâm vấp phải những cái đùi ngộn ngộn vắt vẻo trên ghế. Mấy lần Tâm suýt trượt vì những thức ăn vương vãi, nhớp nháp mà nếu Tâm không lầm thì Tâm đã xéo hết cả một chiếc cùi bánh mà người ăn chỉ khoét lấy kem ở trong ăn.

Hai người ra đường.

Giời đen xịt. Gió hun hút. Mưa lất phất. ở những đám cây lù mù, lại thấy co ro lượn đi lượn lại mấy cái hình thù quần đen áo trắng, quần trắng áo đen và không có mặt.

- Có chơi không?

- Chơi nào!

Những tiếng gọi thào thào qua tai hai người như toát ra từ dưới hốc cây hay dưới cỏ ướt. Quang kéo Tâm sang hè bên kia, ngược lên phố trên. Lại những hình thù nữa sầm vào mặt họ. Nhưng đó là những người nằm ngồi rúm ró dưới hàng hiên, ôm giữ những thúng, những bị ở trong lòng. Có cả mấy người ôm con, mấy người vừa ho vừa rên và mấy người đấm bụng thình thịch. Họ là những gia đình đi lĩnh gạo. Mẹ thay con, con thay mẹ, cháu thay bà, ông thay cháu, chầu chực không biết đến bao giờ. Sang một khu phố nữa. Cái dãy người rũ rượi co quắp và xám xịt ấy còn dài hơn. Và trên nền đất nhớp nhúa, lộng gió ấy lại nổi lên có cả những tiếng khóc nheo nheo và những tiếng ru đã khản.

- Đương nắng lại mưa, lại rét thế này thì lại thêm hàng vạn người nữa bị "rụng" đây!

Quang lẩm bẩm nói rồi chợt cất tiếng hỏi Tâm:

- À anh mới được một cháu giai nhỉ. Dạo này thằng cu ấy có khỏe không, đã biết làm trò gì rồi?

- Khỏe lắm! Nhiều trò lắm! Giờ nó mới được tám tháng rưỡi, chỉ mười một tháng hay đầy năm là có thể đi được.

- Thú nhỉ. Còn tôi, cái thằng cùng đẻ với cháu nhà anh ấy lại sắp có em rồi. Không hiểu cuối năm nay lúc đẻ cái ông hay cái bà tướng thứ bảy ấy, chiến tranh liệu có hết không? Sự sống liệu có thay đổi không?

Quang cười rộ lên mấy tiếng rồi im bặt. Sau đó một lúc, Quang nắm lấy cánh tay Tâm giọng run run:

- Anh! Anh có biết những tin gì đương âm ỷ ở các vùng quê không? Và những tin gì bừng bừng của thế giới đương bị bịt đi không? Cách mạng! Phải có một cuộc cách mạng mà máu của chính mình đổ ra, phải có một trận cuối cùng của quần chúng lật hẳn cái chế độ xã hội này đi nếu không thì đến tắc thở, đến phát điên cả mất.

Đảo chính... độc lập... chính phủ... những gì gì viết bằng chữ vàng nữa của những tổ chức giờ đây trương lên hò hét cổ vũ... cũng chỉ là một thứ ăn cướp, ăn cắp, và ăn mày, không hơn, không kém.

Ngừng lại một lúc lâu, Quang lắc lắc đầu rồi nhìn vào mặt Tâm:

- À... À... Anh đã được nghe thấy một chuyện gì vừa xảy ra không.

Tâm nhìn lại Quang cười:

- Lại một chuyện chị bồi rượu ông hiến binh Nhật hay một con "gà" của một thằng chủ buôn đồng bán sợi chơi một cái "bổng" cũng hơn cả tiền một đời tôi viết văn chứ gì?

- Không! Một chuyện khá khủng khiếp tôi vừa đọc trong tờ báo, không hiểu anh ở nhà quê ra đã đọc chưa?

Quang đợi Tâm im lặng rồi lắc đầu, hổn hển:

- Vẫn chuyện đói nhưng thảm lắm anh ạ. Một đêm giở rét tuần trước, ở một khách sạn sang nhất Hà Nội mà cả Hà Nội biết tiếng là Mêtrơpôn đấy, một ông to béo quấn đầy len dạ, mồm phúng phính xì gà, tay lật đật dắt một con phấn sáp ngào ngạt chệnh choạng đi ra chỗ ôtô chờ. Trên vỉa hè ngay đấy, không biết bao nhiêu thân hình trần truồng, tả tơi, già có trẻ có, đàn ông đàn bà lẫn lộn, ngổn ngang, tất cả nằm thoi thóp. Còn mấy bước cách những đống thịt hôi thối nọ, ông to béo đứng lại, hắt hơi váng lên rồi nhăn mặt, lắc lắc đầu. Bỗng, hự một tiếng, ông khom cái bụng khệ nệ lại mà khạc, khạc đoạn cứ thế ồng ộc nôn. Tức thì những đống thịt nọ ngóc cả đầu dậy, mắt bàng hoàng, nhớn nhác, long lanh rồi xúm cả lại quanh bãi nôn mà...

Quang đã bỏ dở lửng câu. Còn Tâm, như có một tiếng thét ở đầu Tâm, Tâm ù hết cả tâm trí không nghe thấy gì nữa...

1945