Ngòi Lửa

Cả bọn tiên chỉ, lý trưởng, phó lý, chánh phó hội và hơn ba mươi chức sắc kỳ mục trong làng lốc nhốc đứng sau cái bàn giấy nọ, đều bứt rứt tưởng phát điên mất.

Mẹ Bồng ở cổng làng lại lên cơn sốt rồi. Quần áo mặc chị vứt hết. Còn mảnh nào mà người nhà có buộc vào người chị, chị xé bươm nữa ra. Rồi chị lại đầu tóc rũ rượi, mình mẩy trần truồng lếch thếch ôm con vừa chạy vừa reo, vừa hò. Đến nhà nào có đàn ông con trai, chị cũng vỗ tay bành bạch rồi cười, cười khanh khách, quơ tay tung lên: "Cho đây này... cho đây này, đẹp lắm, đẹp lắm, quý lắm, quý lắm!". Đoạn lại chửi. Chửi hơn tát nước vào mặt người ta. Chửi ngay đầu tiên trước nhà bố mẹ đẻ, đến nhà bố mẹ chồng, đến nhà cụ bá, cụ tiên, cụ phó lý, trương tuần rồi đến nhà hội đồng, đến chùa, đến đền và sắp vào đình đây!

Tiên chỉ đưa mắt cho lý trưởng. Lý trưởng nhăn nhìn phó lý và bọn tuần. Mười giờ rồi. Chậm lắm cũng chỉ mười lăm phút nữa là cả quan huyện, quan Nhật về lấy thóc, mà "con quỷ cái" nó ra đình thấy đông người thì không thể làm sao cho nó đi chỗ khác được.

Những tiếng gọi hách dịch của tiên chỉ đã rít lên như tiếng kêu của một con ngựa giở chứng. Tiếp đến những tiếng xe chạy ầm ầm, ình ình. Ngoài đường cái, ba ôtô xám đã lù lù tiến vào làng.

Ngay đó mẹ Bồng ưỡn ẹo cười cười nói nói, đi vào giữa cái sân gạch rộng thênh thang, bốn đống thóc chất hai bên và đông nghịt những người và quang gánh. Hôm nay mẹ Bồng lại ghê lại lạ gấp mười ngày thường. Không hiểu chị nhảy xuống ao bùn nhà nào mà từ háng trở xuống đen như quét hắc ín, rồi cách một khoảng luề xuề những lá cây, những hoa râm bụt, những giẻ xanh giẻ đỏ che ở khoảng giữa, từ ngực trở lên đến mặt và cánh tay chị, lại chạt bùn. Đứa bé cũng ma mút như mẹ. Con bé dạo này càng gầy, chỉ còn hai con mắt lờ ngờ. Mỗi lần nó bị xóc lên vì những cái nhẩy cỡn của mẹ, thì mắt nó lại nhắm lại, nó "hự" theo và lả đầu vào vai mẹ, run cầm cập.

Mẹ Bồng chỉ những lúc nào nhao người đi thì mới lại biết trên tay có đứa con nhỏ. Nhưng chị chỉ cúi xuống nhoẻn cười với con, trỏ trỏ tay, dẩu dẩu môi làm cái trò chẳng hiểu là trò gì, rồi lại nhẩy cỡn lên, ưỡn bên phải, ưỡn bên trái và tung vào mặt mọi người.

Chợt mẹ Bồng quay phắt về phía những người con gái làng bên. Tiếng cười khanh khách bặt lại. Mẹ Bồng xỉa xói:

- Bà biết rồi... Chúng mày xui thằng binh Bồng nó bỏ bà... Những con đĩ voi giày kia. Cha tiên sư chúng mày... Cha tiên sư cả thằng Bồng Binh nghe những con đĩ me Tây bỏ bà. Hờ binh Bồng ơi là binh Bồng ơi!... Hờ chường ơi là chường ơi! Khi đi trúc chửa mọc măng... Khi về trúc đã cao bằng ngọn tre. Hờ chường ơi là chường ơi! Rồi chuyến này bà thuê tàu bà đi tìm. Tìm được thì bà giết cả thằng binh Bồng, cả chúng mày... Hờ cha mẹ ơi là cha mẹ ơi! Sao bố mẹ đẻ con ra lại gả cho thằng binh Bồng để con khổ thế này? Một nong tằm là năm nong kén... Một nong kén là chín nén tơ... Thằng bán tơ cho Nhật nó phá nhà cô Kiều... Còn cái thằng lý Tư thì mày khai cho chồng bà đi lính, nó bỏ bà... Thằng binh Bồng nó mê những con đĩ me Tây nhẩy đầm nó bỏ bà ở nhà. Bà ở nhà một mình bà đẻ con thì mặc bà, bà đẻ chứ bà có chửi cha chửi mẹ chúng mày đâu mà chúng mày cũng nhâu nhâu vào mà cắn l... bà. Bà đẻ con thì bà nuôi. Con bà, bà cứ ru rín, bà cứ nuôi cứ giữ con bà cho chúng mày xem...

Mẹ Bồng vỗ vỗ, lim dim mắt nhìn đứa bé, cất cao giọng:

- "A ơi ơi... con cò mày đi ăn đêm

Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao. A ời ơi..."

Mẹ Bồng nâng đứa con lên:

- Bà lại cho con bà bú nữa. Bà cho nó bú đến năm lên mười cơ... Ngày xưa mẹ bà cho bà bú đến năm mười tám cơ. Bà chết đói thì chết bà cũng cứ cho con bà bú, chứ bà không đi ở vú cho cái mặt nhà thằng lý Tơ đâu. Bà lại hát nữa cho mà xem đây này.

Mẹ Bồng toét ngay miệng cười. Một tay xóc giả làm quạt che miệng cất tiếng "ối a" hát chèo. Chưa dứt bài hát, mẹ Bồng ngồi phịch xuống bệ cây bàng, hai chân xoạc ra, ngả hẳn đầu đứa con vào lòng, lấy tay cậy cậy lượt bùn bám ở đầu vú nhổ bọt chùi xong mới cho con bú. Con bé nhìn lại mẹ. Hai cái môi mỏng còn giữ được chút gì là tươi tắn nún nún rất lành, cái đầu vú teo đi gần dán hẳn vào những xương ngực đen cóc cáy. Và một tay của nó nhỏ như ống sậy, đưa lên vân vê đầu vú bên kia, vừa đu đưa chân, y như một đứa bé sung sướng với một người mẹ lành mạnh trong những phút âu yếm nhất vậy.

- Không biết kiếp trước tôi có ăn trộm chuông chùa hay lấy cái gì của Đức ông không mà để đến bây giờ tôi phải chịu cái tội con cháu thế này?!

Có tiếng sụt sịt sau một đám quang gánh. Bà cụ đẻ chị Bồng vừa nói vừa lấy vạt yếm chấm nước mắt. Nhưng cả bà cụ và chị Bồng chỉ được mọi người nhìn qua rồi ai nấy lại chăm chắm vào đống thóc chất như núi ở hai bên sân và những gánh thóc la liệt ở chung quanh họ. Và tất cả đám đông cũng như đống thóc đều rung rung trong những tiếng ình ình của ba cái xe cam nhông đã tiến ra khỏi cổng làng.

Những thóc sao mà nhiều thế? Những ôtô không hiểu loại gì mà cũng to thế? Ba trăm bao thóc đã xếp rồi mà còn cơ man gánh lớn, gánh bé ngồi chờ và những gánh kĩu kịt đương đổ đến. Giờ thì không còn trông mong gì vớt vát lại được. Trừ có còn sống và khỏe mạnh để lại hai sương một nắng cày cấy cho đến khi nào hết chiến tranh hết trồng đay, hết thu thóc thì may ra mới còn giữ được cái mà ăn. Ghê thật! Sáng qua trên huyện sức về cho tiên chỉ phải thừa lệnh, và tiên chỉ vừa đốc lý trưởng cho mõ rao, thì trưa hôm nay ôtô Nhật đã mang lính, mang súng về đây kia rồi.

Chỉ có tiếng trống ngực, tiếng thở dài. Mặt ai nấy càng xanh xám đờ đẫn. Vẻ đờ đẫn xanh xám càng thê thảm với những thân hình chỉ còn xương bọc da, đeo những mụn vải xác xơ. Có mấy người cũng còn có chút da chút thịt. Đó là mấy người con gái bên cạnh quang gánh, họ ngồi xổm và thỉnh thoảng lại nhấp nhổm chứ không ngồi thụp hẳn xuống như những người ốm yếu chung quanh.

Nắng càng chói chang. Hơi đen bốc lởn vởn trên những nóc nhà, trên những tường vách, cửa phên loang lổ, xiêu đổ, trên những ao hồ rêu nhờn lạnh và trên khắp đồng ruộng bờ bãi không có một bóng người. Thỉnh thoảng một đàn chim, lông cánh đen ánh, lừ lừ như là những chấm người đi qua cái không trung ngun ngút mây chì.

Tiếng ình ình chuyển càng mạnh. Một mũi xe đã lấp ló sau bờ tre gần ao đình. Tiên chỉ không nén được nữa, rít lên mấy tiếng rồi trỏ tay quát phó lý và trương tuần:

- Khổ lắm! Khổ lắm! Các quan Nhật và quan huyện về, vào đình đến nơi rồi. Các người không lôi con quỷ cái ra cho tôi à?

Hai người nọ tím mặt lại, lộc cộc tay thước chạy đến gốc bàng. Vừa lúc mẹ Bồng đứng dậy chớp chớp mắt cười.

- Ôtô... ôtô... hí hí, ôtô... ôtô Nhật to quá! Ta không đi tầu bay nữa, đi ôtô vậy. Thích quá! Hí hí...

Mẹ Bồng chưa dứt lời, trương tuần cầm cái roi song sơn đỏ thoắt nắm lấy cánh tay chị, kéo giật một cái:

- Có xéo ngay không... ra ngay ngoài kia, không ông lại cho trương tuần lôi ra điếm cùm như hôm nọ nào.

Mẹ Bồng cau mày, mắt long sòng sọc nhìn. Viên tiên chỉ phải vội vàng chạy lại:

- Chị Bồng đấy à? Này tôi bảo: Sắp có quan huyện và cả quan Nhật về hiểu dụ đấy. Chị cho cháu vào quá trong kia một tý mà xem nhé. Chị nghe lời. Chóng! Hôm nào tôi ra tỉnh tôi hỏi tin anh ấy cho. Mà này: chốc nữa tôi cho cái đĩ nhớn nhà tôi nó đong mấy bơ gạo đem cho chị.

Mẹ Bồng khuỳnh tay, vênh mặt lên:

- Ta cứ ở đây cho con ta bú. Ta cho bú xong rồi, ta cho con ta đi ôtô cơ... Ta cứ ở đây!

Phó lý càng không nhịn được, chạy đến giật lấy cái roi sơn của trương tuần:

- Giống này thì không nặng không được! Có cút ngay đi không ông quất cho mấy roi đây này...

Mẹ Bồng vung mạnh cánh tay:

- Bà chẳng đi đâu hết. Bà cứ đứng đây bà bế con bà xem. Quan huyện bà cũng đéo sợ. Chúng mày ăn l... bà đây này...

Tất cả mọi người đều tái mặt. Tiên chỉ vẫn cười nhẹ:

- Này chị Bồng, chị Bồng này, tôi có nói gì chị đâu! Đứng trong kia đông người xem càng vui thì chị bế cháu vào. Tôi chỉ bảo có thế thôi. Chóng! Nghe tôi rồi tiện chuyến ôtô này tôi tìm ngay anh binh Bồng về cho.

- Chẳng bảo ban gì hết! Chẳng vui vẻ gì hết! Bà cứ đứng đây bế con bà chơi. Bà xem xem mặt mũi những thằng nào con nào xúi giục binh Bồng bỏ bà, cắm đất, cắm nhà, lấy thóc của bà...

- Không! Không có ai xúi giục gì anh Bồng đâu! Anh ấy ra Hà Nội làm trong trại lính mấy tháng rồi về mà! Chị cứ vào trong giải vũ kia. Các quan về, tôi sẽ thưa với các quan ký giấy gọi anh về ngay cho chị.

- Bà chẳng cần thằng binh Bồng về nữa. Nó đã bỏ bà rồi. Thằng lý Tơ đã lấy hết đất, hết thóc của nhà bà rồi. Lấy đất lấy thóc của nhà bà để mẹ con bà đói bà khổ thì còn tốt cái gì. Bà cứ ở đây. Bà cứ đứng ở đây xem đứa nào có giỏi làm gì bà thì làm...

Tóc gáy mọi người càng ngược lên. Chánh hội và lý trưởng cùng bọn kỳ mục đứng túc trực ngoài cũng đều vò đầu vò tai xua xua tay cho phó lý và trương tuần.

- Này thì bà cứ đứng! Này thì bà cứ đứng!...

Trương tuần vung tay túm lấy cánh tay mẹ Bồng, kéo giật chị mấy cái rồi lôi đi.

- A... a. Cha mẹ nó này... bỏ bà ra nào... Chúng mày lại cứ việc cùm bà... Bà đéo sợ... Bà thì bà phá cùm, bà cứ đi... Bà cứ đi ra đây bà đứng... Bà hát nữa... Bà xem chúng mày lấy thóc của nhà bà đưa đi đâu nào?

Trương tuần càng siết cánh tay vùng vẫy của mẹ Bồng. Bỗng hắn thét lên "ối" một tiếng, đoạn bưng mặt lịm đi. Máu ở mặt hắn vọt ra như bị móc theo cả lòng con ngươi mà những móng tay sứt sẹo của mẹ Bồng bổ vào. Ngay đó trên một xe ôtô bóng loáng đỗ lại giữa cửa đình, viên quan huyện xuống, áo gấm thẻ ngà xúng xính, lom khom cười, mở cửa và ngả cánh tay ra. Tên quan Nhật lạch xạch thanh kiếm lạnh lùng bước qua mặt tên quan huyện. Nhưng cả hai tên nọ vừa quay bước tiến vào sân thì lùi ngay người, nhớn nhác nhìn. Mẹ Bồng, một tay ôm con, một tay quơ lấy cành hoa râm bụt chạy ra cửa đình, khua khua lên, chồm chồm vào xe các quan đỗ mà chửi:

- Quan huyện bà cũng chẳng sợ. Quan Nhật bà cũng chẳng sợ. Bà chẳng sợ thằng nào hết. Chúng nó có giỏi về đấy bắt nốt mẹ con bà đi... lấy thóc của mẹ con bà đi... dỡ cửa dỡ nhà của mẹ con bà đi...

- Cái gì thế? Cái gì thế?

Trước những tiếng hỏi dồn dập, giọng sang sảng của tên quan huyện gần như vỡ ra nọ, bọn kỳ dịch ríu cả lưỡi:

- Bẩm quan lớn không ạ! Bẩm quan lớn không ạ!

Mẹ Bồng cười khanh khách tung vào mặt tên quan huyện mấy cái rồi lại chửi:

- Cha con đẻ mẹ mày, cái thằng mặt nhẵn như mặt gì kia. Mày ăn đầu ăn đuôi bao nhiêu thóc của làng bà... mày tậu ruộng làm ăn, ăn sung mặc sướng để mẹ con bà đói. Vườn đất nhà bà mất rồi, còn cái áo dạ lính của chồng bà mặc rét đi cày, bà cũng phải lột ra bán, còn mấy vuông vải mới nhuộm nâu để may áo cho con, bà cũng lột ra bán... Mày ăn chán, mày để cho chánh tổng, lý trưởng chúng nó ăn của bà. Chúng mày nhâu nhâu vào ăn thịt mẹ con bà. Cha con đẻ mẹ chúng mày... Chúng mày muốn rước Nhật, rước Tây về bà cũng chẳng sợ...

- Kìa lính... chúng bay...

Hai tên lính chưa kịp cất tiếng "Dạ", mẹ Bồng đã xốc con chồm hẳn lên tận mặt hai tên quan nọ:

- Chúng mày kéo nhau về đây định ăn thịt mẹ con bà phải không? Phen này bà nhất sống, nhất chết với chúng mày chứ không để cho chúng mày làm khổ mẹ con bà mãi đâu!...

Cặp mắt lừ đừ một mí của tên quan năm Nhật quắc lên. Nó thoáng đưa nhìn những vòng người xanh xám, nhớn nhác, lào rào ở giữa những đống quang gánh lởm chởm đầy sân đình và những tên lính đã nhẩy cả xuống đất chĩa lăm lăm.

Chị Bồng bỗng thét lên vì hai bàn tay như móc sắt của hai tên lính khố xanh nắm chặt lấy cánh tay mình. Chị quằn người lại vùng vằng.

Đứa bé cắp bên nách mẹ cũng thét lên theo. Hai tên lính càng thở hồng hộc, cố lôi mẹ Bồng đi... Thịch, con bé tuột xuống đất. "Ái giời ời". Một tên lính chùn người lại. Mẹ Bồng lại ngoạm vào tay nó. "Ái giời ơi". Tên lính thứ hai nữa kêu lên. Cái miệng nghiên nghiến sủi bọt của mẹ Bồng nhay đứt hẳn vào tay thằng lính. "Ái giời ơi!" "Ái giời ơi!"... Những tiếng kêu rống lên. Không chỉ với hai hàm răng mà với cả mười móng tay, mẹ Bồng vừa cắn vừa cào, vừa rứt, vừa xé bất cứ chỗ nào của hai kẻ địch. Tên thứ hai cũng lại ôm mặt bỏ chạy. Tên thứ nhất nằm lăn ra ôm lấy chỗ hiểm mà tru tréo.

Cặp mắt mẹ Bồng căng nẩy lửa. Chị thét lên, nhẩy chồm chồm. Chị chửi rít lên một hồi nữa rồi đứng khuỳnh hai cánh tay nhìn, một lúc rồi choàng người chạy chạy. Chị cuống quýt tìm tòi rồi òa lên cười. Chị cúi ôm chầm lấy đứa con, bế nó lên,vừa nhẩy vừa reo:

- A con ta đây. Con ta đây rồi!

Cái miếng vải mướp chị Bồng quấn cho người với dây dợ cành lá tung ra đất. Chị nhặt lấy quấn quấn ủ cho đứa bé rồi chạy té đến bên một đống thóc. Chị trèo lên cái chồng bao xếp ở gốc cây có tấm bia đá, lại ngồi giạng thếch hai đùi ra, vênh mặt lên nói:

- Ta cứ ru con ta ở đây!... Ta ru con ta... ta cho con ta bú đến năm mười tám cơ (giời ơi - Chị Bồng nằm xuống). Chị để núm vú vào miệng đứa bé. Chị vỗ cả lưng nó và vỗ xuống bao thóc, xoa xoa bao thóc, tay luôn luôn múa lên vừa hát. Đột nhiên chị Bồng nhỏm dậy. Mắt chị lại long sòng sọc nhìn trước mặt:

- Đấy thằng nào có giỏi thì cứ đến đây ăn cướp những đống thóc này của làng bà. Thóc làng bà thì bà giữ lấy. Nộp mãi thóc để làng bà chết đói à? Hí hí... (chị Bồng vừa đếm vừa cười) một đống... hai đống... ba đống... bốn đống... lại còn bao nhiêu thóc gánh nữa kia. Thóc nhà bà cũng có. Chuyến này nhất định bà không nộp cho đứa nào nữa để mẹ con bà phải ăn đói. Bà cứ ngồi đây suốt đêm coi thóc cho làng. Bà thổi ngay cơm ở đây bà ăn. Bà ăn cả ngày rồi cho con bú cả ngày. Bà cho con bà bú đến năm mười tám thì cũng gả chồng. Đây bà ru rín cho con bà cho chúng mày xem đây này...

Những ngón tay cóc cáy lại thấm nước bọt chùi chùi cái đầu vú beo. Đứa bé lại ngả đầu vào ngực mẹ mà nún nún với cặp môi đỏ nhợt, vừa lờ ngờ ngước mắt nhìn mẹ. Nắng chiều chếch qua đống thóc làm thành một làn bụi lởn vởn nhẩy múa bay chung quanh hai hình hài gầy đét, đen sạm, mồ hôi ròng ròng.

Chợt mấy tiếng hiệu lệnh gằn lên. Có tiếng lách cách lưỡi lê tuốt và súng lên đạn. Sau đó, tiếng giầy thình thịch tủa ra mấy phía. Những vòng người ngồi xệp trên nền đất giật thót mình trông cả ra đình. Mấy người nhấp nhổm đứng lên vừa líu ríu gọi nhau. Tên quan Nhật long mắt đưa nhìn, nghiến thêm một tiếng nữa:

- Im... im... hễ đứa nào đứng dậy hay nhốn nháo thì cả làng sẽ bị bắn chết hết.

Tiếng gầm ra lệnh của tên quan Nhật vừa dứt thì một tên Nhật cũng mặc quần áo chẽn nhưng chỉ đeo súng lục chứ không có kiếm tiến lên bước nữa và nhắc lời viên quan thượng cấp:

- Im... những con ma đói và con chó đói này phải im... phải ngồi im... không chết hết.

Hắn và năm tên lính cắp súng chạy trước vào sân đình, đứng chiếm lấy hai bệ gốc cây bàng. Đồng thời mười tên lính khác sầm sập cắp súng chạy tỏa ra chung quanh... bịch... bịch... Tên quan Nhật ngoắt tay ra lệnh cho tên huyện. Hai tên cùng đi lên đống thóc mẹ Bồng ngồi. Roạt... lưỡi kiếm sáng toát tuốt ra. Mẹ Bồng vừa chớp mắt nhìn lên thì cả một sức mạnh chém xuống. Cánh tay trái người mẹ nọ sả ra với nửa mình đứa con. Hự... óc phọt lên... cổ và cánh tay người mẹ sả xuống nốt. Hai cái xác xối máu. Cái to nhớn chồm lên rồi lăn xuống đất ôm đè lên cái bé nhỏ.

Vẫn không một chút đổi nét mặt, cặp mắt một mí lừ lừ nọ hất lên nhìn... Nhiều người cúi rạp xuống, nhắm mắt và run bắn. Ở cái bàn trước gian chính giữa đình, tên Nhật đeo súng lục quay lại bảo tên thông ngôn:

- Hỏi lý trưởng có đúng bốn trăm tạ thóc không? Bảo những thằng lính khố xanh và tuần phiên ra cả mé kia cùng với phu làng chuyển thóc lên ôtô... còn dân làng chúng mày trông gương kia... Ngồi im... Phải ngồi im. Thôi... Cả lũ lý trưởng, phó lý, phu lính chúng mày thừa lệnh làm đi, chuyển thóc lên xe đi. Làm đi!... Những giống chỉ đáng ăn cứt!...

1945