Lửa

Bắc Bẩu, ngày 23 -8-40

Minh,

Đêm ấy tôi phải thức để chờ bác Tâm về. Đã hai hôm tôi hết cả thuốc lá, bữa cơm bác và tôi chỉ có muối, cá mặn vì phiên trước mưa to cuốn băng cả cầu đi nên không thể đi chợ Nà Đẩy mua nước nắm, trứng gà và thịt bò, thịt lợn. Tôi đã thiu thiu ngủ với khối óc bâng khuâng nâng đỡ trong hai bàn tay tỳ khủyu lên mặt bàn. Làm tôi bừng mắt và thao thức từ đó là gió.

Gió rừng ngắn nhưng dầy như cả một trái núi văng xuống vực thẳm. Tiếng gió ầm ầm kêu gọi nhau, vang lừng từ thung lũng này sang thung lũng khác, từ dòng suối nọ đến dòng suối kia. Màn trời đen nhờ thấp và nặng, thầm thì với những ngàn cây xanh đặc mịt mùng sương xám đục.

Tôi vặn to thêm đèn để bớt lạnh vắng, gian nhà im lìm nổi rõ tiếng đồng hồ chạy tích tắc, trong đó tôi nghe thấy rành mạch nhịp thở của tôi, và lòng tôi dịu dàng ru tôi với những lời không chữ tả. Tôi đã cầm bút nhưng chấm xong mực, toan đưa lên giấy trắng, thì cả tinh thần chùn lại. Viết đã không được thì còn đọc sách làm sao với đôi mắt khô khan, trơ trơ ra không một chút thấm nhuần những màu sắc và nỗi niềm đằm thắm trên mặt giấy, mà mọi khi cảm giác chỉ chạm lướt tới là rung lên?

Tôi đành phải ngồi yên, hai bàn tay ôm đầu, thả mắt cho đi theo bất cứ vật gì đến trước đó. Ánh đèn như trong hơn vì yên lặng. Nhưng sau khung cửa, sương ngoài kia càng bao la mờ mịt. Trên cao đã mất hẳn trong những lớp lớp khói xám chờn vờn. Sau cái xa thẳm và lạnh rợi của sương gió tỏa ra với bao nhiêu không gian cũng thiếu này, những bản, những nương không còn chút dấu vết. Nhưng đâu phải là chết, những mặt đất đẫm mồ hôi người ấy? Vẫn chẩy rào rào vào lòng tôi tiếng ruộng nương đã khai thác nhớ những điệu hát nồng nàn không đều cùng những nhịp ngáy giòn ở những lồng ngực chất phác dội lên, sau một ngày dầu dãi với khí núi tê buốt và lửa trời oi nhờn.

Minh! Chắc Minh cũng thấy thứ nhạc sống của người và đất cát ấy nó reo vang vào tim Minh, rồi cuốn đi một phần sinh khí của Minh,vung rộng ra hòa hợp với những chuyển động của cả cuộc đời mà Minh không thể sao nhận được những ý tưởng thê thảm rằng trong đêm tối chỉ đầy rẫy những sự chết, những sự quên lãng?

Là lần thứ mấy rồi, Xuân nói với Minh, cả những nơi gọi là tận cùng mặt đất, ở đó những hoang vu từng mấy mươi thế kỷ tràn dâng một thứ không khí ẩm mốc buồn vắng, cũng nổi lên những nhạc điệu tươi sáng như ánh trời dội vàng xuống tận mặt cỏ rồi. Nhất là chỗ đó có người, đã rung chuyển và thay đổi bởi những bàn tay sáng tác chỉ huy bởi những tinh thần yêu và ham ánh sáng.

Muôn năm-A! Sao đời người ta sẽ lại không dài được muôn năm với sự phát triển không ngừng của khoa học?-nếu tôi sống được muôn năm mang trong trí nhớ và da thịt tôi những hình ảnh, màu sắc, hương vị của ánh sáng, tôi phải gấp triệu đêm nay sung sướng vì nghẹn ngào tưởng đến và kể cho Minh nghe cái kỷ niệm xưa kia của thứ ánh sáng đã làm sôi nổi cả người tôi và cả cái tuổi tôi hai mươi tư lần đầu tiên bứt rứt thấy trong mình mọng những sinh lực tươi tốt và những khả năng vĩ đại.

Thấy kim đồng hồ đã chỉ đúng tám giờ, tôi biết rằng bác Tâm đành ngủ lại NàĐẩy vì một sự cản trở. Nhưng không chờ bác nữa đâu, tôi có thể vào giường nằm nhất là ngủ đi được với sự rạo rực cả người? Tôi đi giầy, mặc thêm áo len vào trong chiếc áo dạ, đội thứ mũ bịt tai và gáy, rồi chống gậy ra đi.

Có sáu bản ở chung quanh Bắc Bẩu. Gần nhất là Bản Sào cũng phải đi năm cây số đường ngoằn nghèo và hiểm trở. Nhưng lại thêm mấy cây số, đến cái xóm lẻ tẻ này, thật là một sự điên dại. Tôi rẽ ra lối vào Bản Mì vì đó vừa có chợ tức là có người Khách, có sòng bạc, hàng phở và đông người dưới tỉnh lỵ và vùng xuôi lên mua, lên đổi hàng. Hôm nay mới là mùng ba tây, kỳ lương cuả lính tráng và phu phen vừa lĩnh xong, và đương dạo gặt hái, chợ Bản Mì dù sao cũng nhộn nhịp những người ăn chơi, trưng diện cho thỏa thuê sau những ngày buồn rượi của đường ngược.

Đi hết quãng đường rộng, tôi phải bật đèn pin để soi lối vì từ đây chỉ rẻo ven sườn núi và suối. Người tôi với những bước tràn, dần nóng lên. Luôn tôi giật nẩy mình vì sự xuất hiện đột ngột của một dìa đá, một lùm cây và một tảng sương ùa vào mắt. Tiếng hoẵng kêu vang một góc rừng thứ tiếng sắc và lạnh của một giống vật bị cả người và thú dữ săn bắn này, đầy hốt hoảng trước đêm tối với sự yếu đuối bơ vơ của mình. Tôi thoáng rùng rợn nhưng vội cười thầm. Tuy thế trống ngực vẫn đập mạnh và cảm sâu hơn cái hoang dại mịt mờ của rừng núi, giờ đây ai muốn sống và đi trong nó chỉ phải có sức mạnh và những cái gì ủng hộ của sức mạnh.

Tôi nắm chắc thêm cái gậy bịt sắt và rút bàn tay trái ủ trong túi ra.

Một loạt tiếng rào rào dội ùa vào tai tôi. Gần đến Thác Khan rồi. Cái lạnh của hơi nước, của cây cối um tùm và của gió ướt chút đẫm xuống gáy tôi. Thêm nữa là cái lạnh u ám của bóng tối xanh đặc, đầy ứ giữa hai sườn núi chót vót giao tiếp nhau bằng những cành lá chi chít. Tôi bước không kịp thở để mau ra thoát cái hầm cây cối ướp nước đá này.

Mặt tôi tê buốt hẳn đi. Chùi khô rồi và cọ sát làm đến cháy ra, mà những nọc nhọn của rét vẫn không tan hết. Dần dần, vòm tối mở rộng trên đầu, cái màu xanh đặc loãng dần. Tôi thấy nhẹ người. Tôi xuống dốc với đà gió đưa nhanh thêm người đi. Tiếng thác đổ như thưa và mờ đã lẫn với những tiếng vu-vu của ban đêm. Và đến với tôi mỗi phút một gần hơn, những tiếng nước chẩy róc rách. Tôi chúc đèn xuống và chau mày lại để nhìn những hòn đá tự nhiên làm cầu qua dòng suối này.

Khỏi một sườn đồi nữa, sương trở lại như trước, xám đục và mênh mông. Gió dài và không kêu rít, tỏa vang rộng. Tới đầu ngọn đồi thứ ba chạy xuống thung lũng Bản Sào! Tôi thấy vui vui với cái cảm tưởng ấm áp truyền vào người từ ruộng đất, nhà cửa và người vật còn mãi tít xa kia. Tôi dừng lại một suối nhỏ, vốc nước vào lòng bàn tay uống ừng ực. Dạ dầy lạnh buốt đi mà tôi vẫn chưa thấy chán. Sao nước lã đêm đông lại ngọt đến như thế?

Chợt tôi thấy trước mắt có một cái gì là lạ. Tôi chau mày lại nhìn đến nứt lòng đen ra. Cái làn phơn phớt sáng cứ lùi xa dần rồi biến mất đi trong biển sương mịt mùng. Tôi đã tưởng bị đột nhiên thôi miên bởi một ảo ảnh. Nhưng không, vòng khỏi sườn đồi, tiến gần về phía Bản Sào, tôi lại thấy cái làn phơn phớt ấy hiện ra và lần này, một phút một rõ dần. Rồi từ từ cả một vùng hồng đào chập chờn loang ra sau những lớp sương xám đục. Và, càng dồn bước lại phía đó, mắt tôi càng ấm lên vì sự vận chuyển của cái làn ánh sáng huyền ảo kia đổi sang màu vàng trong đến vàng rực.

Người ta đốt nương. Ai đấy? Ai mà hãy còn thức và làm việc đến bây giờ? không để tôi phải hồi hộp thêm, một loạt tiếng rào rào nổi lên rồi một dáng người vùn vụt xé màn sương tiến đến. Tôi vội giơ chõ đèn bấm lên. Thì một giọng quen thuộc cất vang. Tôi chưa quen tiếng thổ, vội đáp.

- Người quen đây mày! Ai hỏi tôi đấy? Tôi đi Bản Sào chơi đây.

Thoáng phút, một vóc người lực lưỡng xuất hiện, hai mắt sáng ngời chiếu nhìn tôi. Nhận ra cặp mắt không biết sợ hãi và lẩn trốn của gương mặt sắt lại kia, tôi reo lên

- A! Nùng Phông! Nùng Phông! Nùng Phông ra đây làm gì mà khuya thế?

Nùng Phông cũng reo:

- À cậy ký! Cậu ký vào Bản Sào chơi! Tôi tối nay phải đi coi nương vì có mấy con lợn rừng đến phá mất nhiều lúa lắm rồi.

Tôi giơ tay ra bắt tay Nùng Phông vì Nùng Phông trước kia có đi học ở tỉnh và quen thích lối chào mừng này. Nùng Phông vội cúi đầu và tươi cười rồi hỏi tôi:

- Cậu ký định đi đánh bạc hay xem hát?

- Tôi định xem hát còn đánh bạc, tôi không thích!

- Ừ cậu ký xem hátt nhưng có biết tiếng chúng tôi không?

- Không, tôi chỉ cần nghe những giọng hay thôi.

- Ừ, giọng hay ai nghe mà chả thích, nhưng cậu ký này, cậu ký nghe xong thì về ngủ nhà ai?

Tôi đã đoán thấy ý muốn của Nùng Phòng liền cười:

- Ngủ nhà Nùng Phông để nói chuyện với Nùng Phòng chứ còn ngủ nhà ai mà hơn thế được?

- Ừ cậu ký thế thì tốt với tôi quá nhỉ. Nhưng tôi phải ra kia coi nương, không được đi nghe hát đêm nay với cậu ký, thật tiếc quá!

Tôi yên lặng với một sự cảm động. Tôi lại nắm tay Nùng Phòng, dịu giọng:

- Việc gì mà tiếc, chúng ta không nghe đêm nay thì nghe đêm khác với nhau mà. Và Nùng Phông ạ, tôi chưa đến bản vội đâu. Tôi lên nương ngồi chơi với Nùng Phòng một lúc đã.

Nùng Phông vội cất tiếng qua những hơi thở dồn dập:

- Cậu ký thế thì lại tốt với tôi quá! Tôi cám ơn cậu ký nhiều lắm đấy! Ừ! Ừ! sao cậu ký lại tốt với tôi quá thế?

Nùng Phông và tôi rẽ tạt ra một lối nhỏ bên sườn đồi. Chúng tôi nói và nói, âu yếm nghe nhau như cặp nhân tình. Tôi chẳng còn thấy rét nữa vì sự niềm nở chất phác của Nùng Phông và cả cái vùng trời vàng rực kia càng ùa đến trước tôi với những làn gió rào rào làm quằn quại hỗn loạn thêm những gợn ánh sáng reo múa trong mắt tôi. Chợt tim tôi như vọt ra khỏi lồng ngực: tôi đã leo lên chót vót đỉnh ngọn đồi bao quát cả vùng Bản Sào, và, ngay trước một tôi, đây này, lửa đương cháy cuồn cuộn, lau cỏ khô bị thiêu đốt nổ ầm ầm.

Nùng Phông trỏ tay:

- Cậu ký ạ, xuống đây và sang bên kia là tới nương của tôi.

Tôi vỗ vai Nùng Phòng cười:

- Thích nhỉ! Nhưng sao Nùng Phông lại đốt lửa gần nương của mình, không sợ cháy cả lúa à?

Nùng Phông lắc đầu:

- Tưởng thế nhưng còn xa lắm, và gió thổi lên chứ có thổi xuống đâu!

- Nùng Phông đốt lửa từ lúc nào thế?

- Không! tôi không đốt!

- Vậy ai?

- Người đốt ai mà biết được? Ai mà thấy nỏ khô và có diêm mà chả muốn đốt?

Đáp câu này, Nùng Phông nhìn tôi, mắt thẫn thờ đầy vẻ ngây dại. Tôi cũng lặng nhìn lại anh một lúc rồi cất tiếng:

- Nùng Phông ngồi đây với tôi một tý nhé? Tôi nghĩ đỡ mệt rồi đi ngay.

- Ừ cậu ký ngồi nghỉ.

Tôi còn đang tìm một hòn đá hay một mẩu cây thì Nùng Phông đã rút phắt lưỡi dao cài ở bao gỗ đeo bên mình ra. Anh quay đi quay lại giây phút rồi cúi vồ một gióng tre trong cỏ. Soạt... hai miếng tre bửa ra, anh một, tôi một. Tôi kéo Nùng Phông ngồi xuống đồng thời với tôi, và đồng thời, Minh ơi! Minh hãy cùng trông lửa cháy đây này.

Cả một vùng trời đỏ rực lên. Cái màn xám đặc của đêm tối bao trùm hàng mấy dặm tan đi. Gió nổi từng cơn giông điên cuồng. Lửa tràn ầm ầm như sóng biển. Sao ban ngày, phơi phô dưới nắng hanh, cỏ gianh và lau cháy cuồn cuộn hơn tẩm dầu, ngọn cao vút chồm lên bất cứ cái gì chắn lối: sườn núi, dây mơ rễ má chằng chít.

Từng lớp lớp lau cỏ sườn đồi bên cũng lao mình vào dòng lửa. Ánh vàng chói lọi luôn luôn bị những luồng sáng xanh biếc hay đỏ như máu quằn quoại vù vù xé ra. Tàn than phụt lên không, lả tả bay rộng ra cả mấy vùng chung quanh. Mặt lửa cuốn theo những đám dầy và nhanh như chớp, không phải bởi gió tung lên mà như từ những miệng hỏa diệm sơn vọt trào ra. Những rừng rất xa cũng lấp loáng ánh hồng. Những hình thù kỳ dị của cây cối mờ tỏ hiển hiện. Có một sự lẩn lút và rùng rợn trong bóng tối vì lửa càng reo vang trong những làn sóng ngùn ngụt vàng ngời và đỏ rực tràn.

Minh ơi! Minh ơi! Trong ánh lửa, sự sống đương hiện hình đấy. Đó là những ham mê của tim Người trong những phút giây sôi nổi tới cực độ từ lượng này sang chất khác. Quang có nghe thấy không? những khúc nhạc hùng tráng làm ngàn cây hồi hộp, những khúc nhạc lồng lộng của những ánh ngời tuôn mênh mông với gió?

Minh! Xuân lại rạo rực cả người rồi! Trước tâm hồn tôi, những dãy núi lờ mờ kia không còn chút gì xa lạ và hoang vắng với những tiếng reo âm thầm và quyết liệt qua hằng hà xa số cây cỏ phủ lấy nó, bịt lấy luồng phổi của nó. Cùng với những hình ảnh ấy, đôi mắt Nùng Phông hiện ra, lặng lẽ nhìn tôi với những lời không cùng. Đôi mắt ấy, tôi đã đắm vào không thấy mỏi và kém phần yêu mến. Giá tôi được biết một ý nghĩ thật của Nùng Phông phút đó để nói lại với Minh! Và nếu tôi lại có thể nói bằng tiếng mẹ đẻ của Nùng Phông, và Minh hiểu được cái giọng trong sáng như nước suối và hồn nhiên đến phải tưởng là của tự nhiên đầy nhựa sống tươi tốt và mạnh mẽ này.

- Cặp mày rậm và sếch của Nùng Phông thỉnh thoảng rãn ra, khi đó những ánh mắt trao đi trao lại và môi khẽ nở. Có lẽ anh thẹn vì cái nhìn đằm thắm của tôi nó rung mạnh vào lòng anh thứ tình cảm sôi nổi và bộc lộ quá? Và những mỉm cười ấy hãy còn là biểu lộ của sung sướng ngạc nhiên của anh trước những sung sướng tê mê của tôi, một người mới bắt đầu đi vào cái thế giới đã là ruột thịt của anh?

Bản Sào đã thấp thoáng hiện ra. Những nóc nhà đen nhờ rải rác trong một thung lũng không một giây ngừng ầm ầm tiếng reo của mười mấy dòng suối đổ xuống... Những thửa ruộng từng bậc từ sườn đồi chạy tới sát cạnh sông Mùn Phuông, nhận ra trong cái màu xám loãng của đất ngàn mọng những màu mỡ, mà sức làm việc đơn sơ dù quyết liệt đến đâu vẫn chỉ khai thác một phần ít thôi... Và lẻ tẻ trên kia, những nương của người Mèo cố chen lấn với những cụm rừng rộng lớn, giờ đây trông chật hẹp quá, lờ mờ quá, khác hẳn những khi làm tôi rùng rợn vì nhìn nó ở trên cao tưởng đến lớp lớp cây cối rậm rạp và gai góc đã làm chùng lại các bắp tay sắt đưa vun vút những nhát dao quyết liệt, trong khi mồ hôi chẩy ròng ròng dán vải chàm bạc lại với da thịt nâu xạm. Sau cùng là những con đường treo leo qua những đồi núi mà tôi hình dung trong trí tưởng những buổi trưa nắng nhức mắt và nghẹn thở, các chân đàn bà đi biền biệt, váy ngắn uyển chuyển, đòn gánh nhún nhẩy mang vài yến thóc ra tận tỉnh bán lấy tiền muối, diêm, thuốc lào. Chỉ có thế thôi mà phải vượt hàng bốn năm mươi cây số!...

Chợt tôi quay lại nhìn đằng trước mặt thì lửa vẫn reo vù vù và đã tràn lên tới những ngọn lau rõ cao nhất ở đỉnh đồi. Những làn sóng ắnh chói lòa và đỏ ngời quằn quại còn xông lên cao nữa. Nền trời sáng rực luôn luôn nứt ra qua những luồng sáng vùn vụt bắn lên, với sức nhanh mấy ngàn cây số trong giây phút. Tất cả vùng rừng núi sau đó đều bừng sáng, như có mấy mặt trời cùng mở rộng những vòng hào quang rực rỡ. Không trung vang thêm một thứ reo ca mênh mông của những thế giới xa xôi chợt nhận thấy trên mặt đất chúng ta sống này nổi lên sự chào đón thân ái với những màu sắc và nhạc điệu tưng bừng của lửa rừng.

Những ai đó sống bên kia! Những tâm hồn nào lúc đó đương cảm thông với Nùng Phông với tôi, với tất cả chúng tôi đương thở hít không khí và ánh sáng bên cái thế giới hình như cũ kỹ này! Người! hỡi Người yêu dấu! Sao muôn thớ tim của Người tuy rải rác, xa xôi nhưng vẫn đầy rẫy, gần gụi chặt chẽ với tôi thế? Hỡi Người yêu dấu! sao trên mặt đất phong phú, tôi không thể sao tưởng tượng được, tôi không có một khoảng rộng lớn để đứng chắc mà ôm ghì lấy Người trong vòng tay trai trẻ của tôi.

Minh ơi! kìa lửa rừng ngùn ngụt! kìa đâu lòng Minh và hai tay ghì siết của Minh?

NG-Xuân