- III - -

HAI đứa trẻ về đến nhà, chưa bước vào trong cổng đã nghe thấy tiếng quát:

- Gớm sao mày hư thế, Háu. Dì về có một ít tháng mà nhà cửa cháu để bừa bãi ra thế này ư?

Đúng là tiếng mẹ chúng không sai. Thằng Đức bảo thằng Tề:

- U lên mày ạ, chúng ta lại được ăn quà.

Rồi cả hai đứa chạy mau vào trong nhà, reo lên:

- A, u đã lên.

Bà ký Thảo mỉm cười quay ra nhìn các con. Trông đứa nào cũng gầy, cũng xanh, quần áo bẩn thỉu quá.

- Các con đã đi học về đấy ư? Sao ăn mặc lôi thôi, lếch thếch thế?

Bà dừng tay xếp dọn, đi lấy quà cho hai con ăn rồi ngồi ngắm nghía chúng nhai những miếng bánh miếng giò một cách sung sướng. Mẹ con lâu ngày mới gặp nhau, bao nhiêu tình cảm phát ra từng câu nói, từng cử chỉ.

- U về lâu quá, ở trên này, thầy chỉ đi đánh tổ tôm thôi.

- Hôm nọ bà cụ Ấm cũng vào chơi hỏi u lên chưa.

- Thầy nằm nhà thương mất năm ngày u ạ.

- Chân anh Đức đau quá, ngày nào cũng phải đi nhà thương buộc thuốc.

- Trường con, cô giáo Tám cô ấy dọn sang phố Ngang rồi. Dạo này đông học trò lắm. Nhưng con chỉ muốn xong hè vào trường công thôi.

- Thằng Háu nó có hay đi chơi không con?

- Đấy dì cứ hỏi chúng nó mà xem, cháu có đi chơi bao giờ đâu.

Cả nhà tíu tít lên, mỗi người một câu. Bà ký cứ buồn cả lòng khi nghe con kể:

- Mỗi bữa thầy cho năm xu, một xu rau muống, bốn xu đậu rán. Chủ nhật thầy mới cho hào rưỡi mua thịt bò xào.

- Hôm nọ, anh Háu anh ấy đong gạo đưa cho bác Câu bác ấy tráng cho hai trăm bánh cuốn. Hôm ấy không ăn cơm, u ạ.

- Hôm nào, thấy đánh tổ tôm được thì thầy cho cả mấy đứa xu ăn phở mấy lại đi xem tuồng.

Sống như vậy không trách được! Người đàn bà căn cơ nền nếp ấy không sao chịu nổi cảnh bừa bãi này. Bà thở dài nghĩ: ‘‘Thảo nào bốn tháng trời, chồng bà không gửi cho được một đồng một chữ nào’’.

- Biết thế mình chả về cho xong!

Giá bà không về, có phải hai đứa con bà đỡ khổ không. Mà món tiền ở nhà quê lại giữ được. Nhớ lại lúc bà về quê mà phiền. Nhà cửa giột nát hết cả, người ở nhờ họ cũng chẳng chịu chạy chữa gì. Vườn tược cũng không được như ý muốn của bà. Mất công đến một tuần lễ sang sửa lại, mới ở được. Ba mẹ con cùng ăn bên nhà bà Lý, chị gái bà.

- Sao đương ở trên ấy lại về, dì này rõ lẩn mẩn; sống ở đây dì định làm gì cơ chứ.

Bà ký nói rõ ý định của mình cho chị nghe. Hai chỉ em lại rầu rầu nhìn nhau. Bà Lý nghĩ đến cảnh vất vả của mình: lấy chồng, không may thành ra lấy lẽ, được ít năm chồng chết để lại bốn đứa con thơ. Bà buôn bán tần tảo mẹ con cố sống qua ngày. Tuy không bao giờ túng thiếu nhưng tính đến sự vui vẻ nó cũng khó lắm. Còn ‘‘dì nó’’ tưởng may ra được nhàn hạ hơn hóa ra cũng vất vả.

- Thì ra cái số chị em mình như vậy, dì ạ.

Rồi bao việc xảy ra. Nào con Dung ốm, thằng Vượng ốm. Hai đứa trẻ tiền thiên đã kém lại sống ở nhà quê thiếu hết cả vệ sinh, làm sao mà tránh được. Trí hẹp của hai người đàn bà mê tín đều cho là bởi quỷ thần. Trước kia, bào Thảo đội bốn bát hương nay lại phải nhân đôi lên là tám.

Cứ như thế mà bấn bít, con Dung thì cứ nay sốt, mai ấm đầu; thằng Vượng lại quá nữa, thằng bé mới được có một năm với mấy tháng mà trong người lên đến hàng trăm cái mụn đầu đanh. Cũng may, ông cụ Bá biết thuốc, nhưng xoay hết lối nầy lối khác cũng mất hàng mấy tháng trời. Trong mấy tháng vất vả ấy, ông ký không gửi về một đồng xu nào. Bà ký giận chồng cũng không viết thư nói cho biết việc nhà. Và đến khi hai đứa trẻ đã lành mạnh, ăn chơi, nghĩ đến hai đứa con lớn, không biết học hành ra sao có bình yên không, bà ký vẫn còn giận chồng không muốn lên thăm.

Cho đến một buổi sáng, hôm ấy có cụ Bá ngồi chơi, bà quản Toóng ở Bắc giang về rẽ vào:

- Chết, bà không lên chơi trên ấy xem sao. Hôm vừa rồi tôi rẽ qua vào chơi thấy nói bác trai lên cái mụn ở trong cổ, phải nằm ở nhà thương thằng bé lớn nhà bà cũng bị cánh cửa kẹp dập đầu ngón chân.

Bà ký Thảo cứ nghe mà sốt ruột. Cụ Bá cũng sốt ruột như con gái:

- Nhà mày sắp sửa lên Bắc giang đi. Gửi con nhà Lý nó trông hộ. Lên xem quang cảnh trên ấy ra sao, liệu rồi lại cho con nó lên. Ta đã biết ngay mà. Không khéo thì lũ con nhà mày hỏng. Bố như thế, mẹ như thế mà...À này, ra nhà thương bảo ông ký ông ấy cho ít thuốc tím và băng bông nhân thể. Ở đây cũng dễ xin hơn ở trên ấy.

Buổi chiều hôm sau, bà ký xuống phủ lỵ Kinh môn để đến tối đáp chuyến tàu thư, chuyến tàu bà đã đi về mấy lượt.

Nhà cửa trông chẳng sạch mắt chút nào. Quét mãi dọn mãi, cái này đem giặt, cái kia đem phơi, cứ thế hết buổi sáng cho đến lúc ông ký về.

- U mày lên đấy à? Các con đâu?

- Con ở nhà cả, tôi lên có một mình thôi mà.

Trong bữa cơm, hai vợ chồng hàn huyên mọi nỗi. Bà ký kể hết truyện nhà truyện cửa rồi mới bảo chồng:

- Thầy nó trông gầy mà xanh quá. Chắc tại thức đêm tổ tôm nhiều chứ gì.

-.......

- Thầy nó tiêu thế nào mà chẳng thừa ra cho tôi lấy một xu. Những lúc con nó ốm, nhà không có tiền, thật là bấn bít. Mà ở trên này con cái bỏ bừa bãi ra như vậy mà thầy nó chịu được.

Ông ký không trả lời sao cả trong bụng lấy làm mừng. Tiện đây, buổi tối ông sẽ bảo vợ lên để coi sóc lại, để làm lại để tổ chức lại cái tiểu gia đình. Ông cứ nóng lòng sốt ruột chờ mãi đến khi vừng mặt trời đỏ lặn và vừng mặt trăng mọc lên.

Mấy đứa trẻ đã ngủ yên, trái hẳn với lệ thường hai vợ chồng nằm chung một giường.

- U mày mai về đi rồi thu xếp lên trông con.

- Tôi lên thì chẳng khó gì, nhưng thầy mày liệu tính thế nào, chứ cuối tháng cứ phải nhăn nhó vì tiền nong như vậy thì tôi chẳng lên đâu.

- Ngày trước cái gì cũng đắt đỏ chứ bây giờ kinh tế cũng rẻ nhiều rồi. Ở nhà quê ba hào một thúng thóc, làm ruộng không đủ nộp thuế, nhà mình lại chỉ còn có một mẫu, quý báu gì cái xó nhà quê. Lương tôi hai mươi lăm đồng, đối với bây giờ phong lưu chán.

Bà ký ngần ngừ nhưng chính thực cũng đã bằng lòng lắm. Buổi chiều, đi chơi vài chỗ, bà đã được nghe người ta nói chán về chồng trên này.

Bà cụ Ấm chẳng đã khuyên:

- Bà lên đi, lên mà trông con. Tôi trông chúng nó nhem nhuốc lắm. Vắng người cha còn được, chứ vắng mẹ..., đấy bà trông thì biết. Hôm nọ tôi vào chơi thấy chúng nó vẽ hề ngoành ngụy, hát hỏng với nhau, chẳng ra thể thống gì. Mấy lại bà không lên thì ông ấy cũng tiêu đến hết tiền thôi.

Ai cũng khuyên bà lên, từ ông cụ Bá sinh ra ở nhà quê. Chính trong lòng bà cũng tự khuyên, nay thêm lời chồng làm gì chẳng thuận. Ông ký chẳng lạ gì tâm lý của vợ nhưng cũng cứ nói thêm:

- Tháng sau, con nó đi thi, rồi nghỉ hè đấy. U mày lên đi, rồi liệu ta xoay cái vốn, thuê cái nhà ngoài phố mở cửa hàng nho nhỏ. Chứ u mày cứ ở nhà quê mãi, trên này tôi cũng vẫn tiêu hết tiền thì phiền lắm, con về sau nó lớn, còn phải tính cho nó đi Hà nội chứ.

Bà ký thở dài. Đêm hôm ấy, ông ký âu yếm vợ như hồi còn hai mươi. Hai vợ chồng ở với nhau mười mấy năm, đã tới lúc cuộc đời đứng bóng mới thấy rõ cái lẽ phải chung sống, nhờ cậy nhau.