Nhà Ôsin TỰA

Claudio Magris (sinh năm 1939) là một học giả đương đại sáng giá, được coi là người viết tiểu luận văn học hàng đầu ở Ý. Tôi có duyên đã được ông giới thiệu, đề cử và bảo vệ tôi trước Ban giám khảo giải thưởng Nonino gồm 11 vị học giả và nhà văn danh tiếng thế giới do nhà văn V.S. Naipaul (giải Nobel văn học 2001) đứng làm chủ tịch. Chính Claudio Magris là người đã thay mặt Ban giám khảo này đứng ra trao giải Nonino Risit D’Aur Prize năm 2008 cho tôi trong một bữa tiệc có tới hơn 600 khách mời vào ngày 26 tháng 1 năm 2008 tại thành phố Udine miền Bắc nước Ý.

Trong một tiểu luận văn học, Claudio Magris có đề cập đến lịch sử nụ cười. Tôi thích một số ý tưởng trong bài viết này của ông:

- Nụ cười là dấu hiệu để ta phân biệt giữa thú vật và con người. Thiên nhiên biết khóc, thú vật biết đau đớn nhưng không biết cười. Để có thể cười phải cần đến sự suy ngẫm. Tiếng cười chỉ có khi nào người ta đạt tới một sự trưởng thành tâm linh chan hòa.

- Nụ cười có sức mạnh đương đầu với sự phi lý khắc nghiệt của cuộc sống và cái chết, thường nảy sinh ra từ nỗi tuyệt vọng, từ ý thức chán ngán và kiên quyết trước sự ác. Nụ cười trực thuộc con bởi con người là một sinh vật khốn khổ và dằn vặt nhất, vô vọng và có số phận phù du.

- Trong những vở kịch hợp lý, trấn an và có hậu thì thường tác giả của nó không biết cười. Viết một vở kịch có nhiều kịch tính, u buồn không khó lắm nhưng viết ra một vở kịch hài hước và làm cho những kẻ không biết cười cười lên là cực khó. Tiếng cười là một sự hòa giải tối cao, bởi nó không hòa giải được nên nó đã chuyển nhượng vào một sự suy ngẫm khác tiếp ngay theo đó.

Mùa hè năm nay, tôi viết vở kịch “Nhà Ôsin” trong một hoàn cảnh trớ trêu dở khóc dở cười: chưa bao giờ tôi chán nản tuyệt vọng về cuộc sống mà tôi có trách nhiệm dự phần và chịu đựng nhiều đến thế. Tôi bó tay, thúc thủ, không làm được gì ngoài việc ngồi im, chờ đợi các sự kiện dẫn đến trạng thái “cùng tắc biến, biến tắc thông”. Tôi viết vở kịch này như một người buộc phải ngồi chơi cờ tướng. Hắn không còn có cách nào khác buộc phải tìm ra nụ cười để biến nước cờ bí thành nụ cười chiếu tướng, tìm ra tiếng cười thú vị và thoải mái trong một trận thế mà biết rằng chắc chắn sẽ thua.

Tiếp nhận vở kịch này, ai cười cùng tôi, người ấy có mặt trong số phận tôi, người ấy chứng kiến, dự phần trong vở kịch đời, vở kịch mà Tạo hóa đạo diễn. Chúng ta không còn cách nào khác cả cười cùng Định mệnh.

NHÂN VẬT

1. Đại tá: Vui tính, hóm hỉnh, trải đời, rộng lượng.

Ông không phải là một người được học hành nhiều nhưng lại có sự thông thái hiền triết. Toàn thân ông toát ra tinh thần hài hước, từ lời nói, nụ cười, ánh mắt, đến cả cách ăn mặc. Để lại ấn tượng cảm thông cho người xem.

2. Oanh Bé: Trong trẻo, đẹp đẽ, mong manh, tựa như thiên thần. Vô tư trong đời sống, trong tình dục, trong cuộc đời. Để lại ấn tượng bâng khuâng cho người xem.

3. Oanh Nhớn: Mạnh mẽ, hiểu biết, nóng nảy, bặt thiệp. Như một chiếc bóng khổng lồ; bao trùm và tạo ảnh hưởng đến xung quanh.

4. Thủy Trần: Vô vị, nhạt nhẽo, mặc cảm, có rất nhiều điều lộn xộn ở trong tính cách, loại người như cô sẽ phải chịu đựng những tác động của các thói đời nhiều nhất. Trong vở kịch, cô gần như người chứng kiến, tham gia vở kịch từ đầu đến cuối nhưng vẫn không phải là nhân vật chính.

5. Bà Tơ: Vô duyên nhưng tận tụy, cái gì cũng biết, cái gì cũng đều không biết.

6. Phú: Bản năng, không hoa mỹ, không thất vọng, lấc cấc nữa. Nhưng đấy là vẻ đẹp của tuổi trẻ.

7. Mê-lu-za: Mới lớn, hứa hẹn là một lực điền hảo hạng. Trong sáng và nguy hiểm. Và non nớt. Và hy sinh.