Chương 2 - 1 -
Chiếc xe díp đang phóng nhanh trên đường, đột nhiên hãm phanh ken két, dừng lại chỗ rẽ vào chợ. Mấy người đàn bà hốt hoảng chạy dạt vào bờ cỏ. Một chiếc thúng đổ ụp giữa đường gạo bắn tung tóe. Tiếng cười ồ ồ khả ố bật lên trong xe. Ba thằng lê dương ngất ngưởng, mở cửa bước xuống. Chúng thản nhiên bá vai nhau đi.
Chợ đang đông buổi. Tiếng cười nói ồn ào nổi khắp nơi. Hàng hóa la liệt bày trong các dãy hàng xén. Những bao thước Cô-táp, Bát-tô nằm gọn trong ô kính. Vài tên dõng đeo súng nghênh ngang len vào đám đông. Chúng vừa ở cửa hàng ăn ra, mặt đỏ gay, sặc sụa hơi rượu.
Tý ngồi ở dãy hàng gạo, chị bán mớ nếp bà Cần vừa xay sáng nay. Na ngồi cạnh, bấm bạn chỉ cảnh trước mắt. Một tên dõng trẻ măng đang hung hăng gây sự, dạo đập vỡ tráp thầy bói, đòi tiền lại cách mấy hôm thầy bói gieo quẻ đoán hắn phát tài. Hắn khấp khởi chờ. Cuối cùng, đánh bạc thua lại bị phạt cúp lương.
– Thằng già láo, bói với toán gì? Chỉ nói bậy!
– Thưa, cháu cứ theo quẻ cháu đoán, có sao nói vậy.
– Tôi cạch mặt ông ra. Oan tiền lắm!
Hắn nói xong nguýt dài ông thầy bói. Tý vừa buồn cười, vừa giận. Chị vốn không tin bói toán. Nhưng nhìn người thầy bói mò mẫm đậy lại nắp tráp, tự nhiên Tý thấy thương hại và căm ghét tên dõng. Bọn chúng từ trước vẫn hay quấy nhiễu nhân dân. Những cảnh như thế thường xảy ra ở chợ Cống Dốc Đá này.
– Cứ như ông tướng con ấy!
Na hằn học, lườm nguýt theo tên dõng đi mất hút lẩm bẩm:
– Thì chả tướng con là gì?
Na định nói thêm câu nữa nhưng im bặt. Chị vừa thấy ba thằng lê dương rẽ qua chỗ hàng rau, đi về phía hai người. Chúng nhâm nháy cười đểu giả chỉ trỏ hai cô hàng gạo trẻ tuổi. Na cắp thúng bước vội vã bảo bạn:
– Tớ về trước.
Chị lẩn vào đám đông. Na sợ nhất bị mấy thằng quỷ xứ tròng gẹo.
Ba chiếc mũ đỏ đội lệch đểu cáng giăng hàng trước mặt cô gái quê xinh đẹp. Tý đành ngồi lại tuy trong bụng đã thấy ngài ngại.
– Con gái! Con gái tốt.
Mấy thằng báo nhau giọng ồ ồ, lơ lớ. Sáu con mắt trắng đã nhìn hau háu như muốn nuốt trửng cả thân hình tròn lẳn của người con gái. Một tên xà xuống. Những ngón tay to như quả chuối mắn hất hất những hạt gạo trắng:
– Bao nhiêu?
Tý không trả lời. Mặt chị đỏ ửng như người say rượu. Một tên lê dương có vết sẹo chạy dài sần sùi trên má, ngắm cô hàng gạo trẻ đẹp. Bất ngờ hắn đặt tay lên vai Tý, Tý hốt hoảng gạt phắt tay đứng dậy. Chị lùi lại một bước. Ba thằng lính cười sặc sụa. Mấy chiếc mũ đỏ ngất nghểu như muốn bay khỏi đầu chúng.
Đồng bào xung quanh uất ức trước cảnh gai mắt. Một anh du kích nắm chắc đòn gánh, nghiến răng như muốn nhảy vào quật ngã ba thằng kẻ cướp. Trước thái độ của Tý, bọn chúng không giở được trò gì. Tý uất ức lặng người, nhìn theo ba tên giặc đang nghênh ngang đi ra phía cổng chợ, bước lên xe. Vành môi Tý mím chặt. Một giọt nước mắt căm hờn trào ra từ từ hằn trên má.
Đứng bóng. Tý về chợ. Chị gặp Hiền đang ngồi nghỉ chân cạnh gốc nhãn bên đường. Hiền vừa đi họp hội nghị Tỉnh đội về. Hiền là một nữ du kích có dáng người mảnh dẻ, tính chín chắn, ít nói. Chị vào Đảng từ trước khi chị lên Hưng Yên, do Thân giới thiệu. Từ ngày đi du kích, Hiền làm công tác chính trị, lãnh dạo chị em. Hiền hơn Tý bốn tuổi, đúng vào hàng chị trong số phụ nữ mới lớn lên ở xã. Hiền nàh nghèo lại có mẹ già ngoài sáu mươi tuổi. Cuộc đời khổ cực từ bé tạo cho Hiền đức tính nhẫn nại, chín chắn, nhưng cũng làm cho tâm hồn chị già đi trước tuổi. Tý quý mên Hiền như chị ruột. Hiền hay săn sóc giúp đỡ các cô bạn ít tuổi. Dân làng thương Hiền ngày đêm lặn lội công tác.
– Hô nay Tý làm sao thế? – Hiền hỏi.
Tý từ từ đặt gánh xuống bờ cỏ. Nét mặt chị bực bội khó chịu vì việc vừa qua. Hiền hơi ngạc nhiên. Tất cả những lần trước, hễ gặp là Tý cười nói như chim. Đã nhiều lần Hiền mắng yêu cô gái nhỏ cứ thấy mặt là thấy cười.
Tý ngồi cạnh Hiền kể lại cho chị việc xảy ra ở chợ, Hiền chăm chú nghe. Chị thấy rõ tâm hồn cô gái mới lớn còn ngây thơ nhưng đã hừng hực căm thù. Hiền an ủi bạn:
– Quân quỷ sứ ấy nó có từ ai? Nhưng nó trêu ghẹo mình, thì mình phải làm gì để trị nó chứ?
Hiền vui vẻ kể lại những chuyện nghe được ở hội nghị Tỉnh, chuyện chị Phúc đánh Tây ở Nhật Tân, bắt sống được một tên đội, chuyện nữ du kích các huyện phục kích lật đổ xe Tây… Tý nghe Hiền kể như muốn nuốt lấy từng lời. Tý mỉm cười, đôi mắt sáng lên đen láy. Những nét vui tươi lại hiện dần lên.
Ánh nắng đổ dài bóng thân cây ngang đường. Hiền kể sang chuyện du kích ở một xã Kim Động, có phụ nữ tham gia, dùng mưu đánh tan một tiểu đội giặc.
Biết giặc hay đi qua quãng đường số 7 vào thị xã, du kích giả dạng đưa người ốm lên nhà thương tỉnh. Hai anh bộ đội cắp xi-ten nằm trong cáng. Mấy khẩu súng trường giấu kín dưới lượt chiêu. Năm chị quảy gánh đi sau vô tình như người cùng đường, một tiểu đội tuần tiễu của giặc đi ngang. Chúng chặn lại hỏi giấy. Mấy tên nháy nhau cười toe toét, chỉ trỏ các cô gái trẻ đi sau. Cơ hội đã đến. Hai đồng chí bộ đội nổ súng trước. Đạn xi-ten từ trong cáng bay ra cắm vào đầu hai tên giặc. Du kích vớ súng trường bắn tiếp theo. Mấy tên đi đầu gục ngay. Bọn sót lại bị đánh bất ngờ không kịp bắn trả lại, chạy tán loạn. Năm chiếc đòn gánh trên tay các chị du kích vung lên quật mạnh vào đầu bọn giặc. Những chiếc mũ bay khỏi đầu lăn trên mặt đường. Đòn gánh vẫn tới tấp vụt xuống. Có tên vứt súng giơ tay hàng. Những tên khác run rẩy nằm chổng vó kêu van và bị du kích bắt sống. Kết quả, riêng chị em hạ được ba tên, chết một, bắt sống hai. Các chị thu súng, lấy dây thừng trói nghiến chúng giải về. Vài phút sau giặc cho quân tiếp viện nhưng du kích đã biến mất. Chúng hậm hực kéo mấy xác chết về. Nhân dân các vùng chung quanh khâm phục, đồn tin “Phụ nữ đòn gánh đánh giặc” làm chị em Kim Động càng nức lòng phấn khởi.
Nghe tới đây, Tý cười giòn tan. Chị sung sướng như chính tay mình đã quật gục bọn giặc. Chị có cảm tưởng các bạn gái đã rửa nhục cho mình. Tý thích nhất đoạn thằng giặc nằm chổng vó còn chắp tay vái lia lịa các chị du kích.
Hiền kể xong, Tý như còn tiếc rẻ, muốn nghe nữa. Tự nhiên Tý nghĩ ngay đến những chiếc đòn gánh của các bạn gái anh dũng ở Kim Động. Trong tâm hồn cô gái mười bảy rào rạt dâng lên niềm cảm xúc mới mẻ. Câu chuyện Hiền kể đã để lại một ấn tượng sâu sắc trong đầu óc Tý. Không hiểu sao, Tý bật ra ý nghĩ so sánh và tự đặt cho mình câu hỏi: có thể làm như chị em Kim Động được không? Họ có nhiều điểm giống Tý và trước hết cũng chỉ là những cô gái bình thường của thôn xóm đồng bằng:
– Các chị ấy bao nhiểu tuổi hở chị?
– Bằng tuổi em thôi.
Một ý nghĩ vụt qua, mắt Tý sáng lên. Tý nắm tay Hiền lắc lắc:
– Liệu em có vào du kích được không hở chị?
– Cái đó tùy em.
– Em định nói với chị, với anh Thân từ lâu, cho em vào du kích với chị.
Hiền cười sung sướng. Lần này họp ở tỉnh về, chị có nhiệm vụ phát triển nữ du kích. Người đầu tiên chị chú ý là Tý. Hiền có dự định gần gũi nói chuyện với Tý để Tý tự nguyện tự giác xin tham gia. Chị không ngờ Tý có thể nhanh chóng hiểu ý mình và đã có sẵn ý định vào du kích từ lâu. Chị thân mật nhìn Tý:
– Em nghĩ kỹ chưa? Vào du kích gian khổ lắm. Sống chết với giặc, lặn lội, vất vả nhiều…
Tý gật đầu cương quyết:
– Em định từ lâu chị ạ! Mấy em cũng chịu được. Đấy, chị xem, lâu nay em làm liên lạc, có việc gì mà em quản ngại!
Tý nói nhanh hơn, giọng đanh thép:
– Còn chết thì sợ gì! Miễn giết được nhiều Tây. Em thích nhất là được đập thẳng vào mặt nó.
Đôi mắt Tý ngời sáng. Hiền âu yếm nhìn Tý. Lòng chị cán bộ du kích như nở hoa. Hiền rất vui lòng, nhưng tính Hiền bao giờ cũng chín chắn, cẩn thận:
– Em cứ yên tâm. Ngày mai chị báo cáo với xã đội, với đồng chí Thân để cho em vào hàng ngũ chiến đấu.
Tý nắm chặt tay Hiền:
– Nhưng liệu xã đội có đồng ý không?
– Để nói chuyện đã chứ! Còn về lâu về dài, em cứ muốn xong ngay sao được!
– Nhưng cơ mà… em sốt ruột lắm, chị nói ngay cho em…
Hiền bật cười. Đôi khi Tý vẫn có tính như trẻ con, Hiền nói cho Tý yên trí:
– Chị chắc thế nào cũng được…
Tý sung sướng sửa lại quang gánh cùng Hiền ra về. Tý mong đi gặp ngay Tuấn để khoe với người yêu, nỗi xúc cảm rào rạt trong lòng. Chị muốn có cánh để bay đi cho chóng.
*Chuyện Tý vào du kích đã đến tai bà Cần. Bà thương con gái, lại ham công tiếc việc. Mấy ngày đầu Tý mê tập dượt người rộc hẳn đi, quên ăn quên ngủ. Việc nhà cũng sao nhãng. Luôn luôn bên bờ ruộng sau hàng tre, Tý nhoài người, trườn nấp. Chị hãnh diện được giắt quả lựu đạn bên lưng, Tý thích nhất được dùng chiếc đòn gánh. Chị cầm hai tay phạt ngang, phạt dọc mạnh mẽ. Có ngày mê tập chị quên về nhà, thường ở lại nhà Hiền hay Nụ. Bà Cần lo ngại thấy con ngày càng gầy yếu.
Ở đồng về bà quăng chiếc vồ đập đất long cán xuống sân. Thấy Tý, bà nói to như quát:
– Tý! Bu hỏi, ai cho mày vào du kích?
Chị tái mặt ngơ ngác, không hiểu sao chị đã giấu kín mà mẹ cũng biết, lại ra mặt can ngăn. Tý không ngờ lúc vắng nhà, Quyền đã lần sang ton hót xúc xiểm bà Cần. Anh chàng thất vọng vì thái độ mình không làm cho Tý mến. Anh thấy rõ Tý đã yêu Tuấn và mọi người đã coi đó là chuyện tất nhiên. Quyền chỉ còn hy vọng bấu víu vào bà Cần. Biết bà thương con lại nhút nhát và có cảm tình với mình, Quyền đã thủ thỉ to nhỏ:
– Ai đời cô Tý nghe người ta rủ rê đã vào du kích rồi!
Bà Cần ngơ ngác:
– Ai bảo anh thế? Sao nó không nói gì với tôi cả?
– Bà đã to bằng anh Tuấn, chị Hiền à?
– Tuấn à? Thằng Tuấn rủ rê con tôi đi du kích phỏng?
– Thì còn ai nữa! Cho dễ quấn quýt với nhau mà. Người ta bảo như cu em. Đánh chác gì không biết chỉ thấy đàn đúm với nhau suốt ngày.
– Trời ơi, thế có khổ tôi không? Mà việc nó với thằng Tuấn thì tôi đã biết gì đâu?
Quyền làm ra vẻ ái ngại:
– Bây giờ đời sống mới, người ta có coi bố mẹ vào đâu mà hỏi với han. Với lại con gái vào du kích thì theo kịp người ta thế nào được. Họ khỏe như vâm ấy.
Quyền gãi đúng chỗ:
– Còn việc nhà việc cửa nữa, chứ nay tập, mai tập thì lấy gì mà ăn? Rồi Tây đến lại không bỏ xác có ngày…
Bà Cần tức lộn ruột lên. Bà ước gì có mặt Tý ngay lúc đó…
Nghe mẹ nạt nộ, Tý lúng túng chưa biết nên làm thế nào. Bà Cần xỉa xói:
– Từ rày tao cấm tiệt. Để tao lên gặp xã đội, gặp anh Thân. Con gái lớn rồi phải lo ăn lo làm. Trói con gà chưa xong, lo đi đánh Tây. Nghe cứ lộn cả ruột…
Tý im bặt. Chị hiểu ý của mẹ. Tý nhớ lại lần càn trước, bà Cần bắt phải tản cư. Chị đã nhượng bộ mẹ lúc đầu. Bây giờ Tý đã khôn lớn. Tý không thể bị động với mẹ mãi như ngày xưa với mẹ mãi như ngày xưa. Cái cảnh chị em Kim Động đánh Tây lại hiện ra trước mắt, Tý thấy rõ con đường đi tới, không có gì ngăn cản được mình.
Tý nhớ đến cặp mắt tin tưởng, vui sướng của Tuấn khi nghe Tý được vào du kích và những tiếng nói chân thành cởi mở của người yêu.
– Hôm nay thì lên xã đội xin rút ra du kích rồi ở nhà. Chiều còn đi đập đất.
Giọng bà Cần bớt gay gắt. Thấy Tý im lặng, bà tưởng con đã vâng lời theo. Bà nhắc kéo léo:
– Thôi, không để bu lên nói chuyện với xã đội cho. Chắc các anh cũng hiểu cảnh neo người của mình mà để cho con ở nhà giúp mẹ.
Tý ngẩng mặt nhìn mẹ lắc đầu, cặp mắt ráo hoảnh:
– Con không xin ra. Bu làm gì thì làm.
Trong tiếng nói bình thường nhưng lộ rõ quyết tâm sắt đá, bà Cần bất ngờ lồng lên:
– A, con này giỏi! Đồ bất hiếu! Không nghe lời tao thì đi đâu thì đi, xéo đâu thì xéo…
Tý không đợi nhắc đến lượt thứ hai. Chị bước ra khỏi cửa chạy về xóm nhà chị Hiền. Bà Cần giận dữ trông theo. Tý đi không hề quay đầu lại.
*Bà Cần thức vào khoảng sáng tinh mơ. Quen tay bà kéo chiếu đắp sang cho Tý. Mảnh chiếu xê xích rơi vào chỗ trống. Bà Cần mở choàng mắt, chợt nhớ ra chuyện Tý đã bỏ đi.
Một tiếng gà gáy sớm cất lên phía vườn bên. Tự nhiên bà Cần thấy mủi lòng. Tình thương con rào rạt nổi dậy trong lòng người mẹ. Từ bé đến giờ tuy Tý đã lớn, nhưng chưa bao giờ hai mẹ con xa nhau liền mấy ngày. Tính Tý ương bướng nhưng chịu khó làm ăn, bao nhiêu việc nặng nhọc trong nhà Tý đều gánh vác cả. Bà Cần biết con xinh đẹp nhất làng, có nhiều người nhòm ngó, nhưng bà tin con đứng đắn vì không thấy những điều tiếng không hay. Điều bà bực bội nhất là Tý không chịu nghe lời bà. Việc gì Tý cũng làm theo mình.
Chuyện Tý vào du kích, sau lúc chửi mắng, bà thấy thương thương. Bà không sợ con hư hỏng, mà chỉ sợ mất công việc nhà, nhất là thương con vất vả đêm hôm và lo cho con những lúc nguy hiểm phải va chạm với súng với đạn.
Bà Cần lúi húi dậy nhóm bếp. Ngọn lửa bắt đầu cháy, soi sáng căn nhà chật hẹp, ẩn hiện một vẻ trống trải buồn tẻ mênh mông. Giá lúc này Tý ở nhà đã nghe tiếng hát và tiếng cười giòn giã của nó rồi! Bà Cần băn khoăn, hối hận tự mình đã gây ra chuyện để tình mẹ con bị va chạm.
Đêm nay là đêm thứ ba, Tý giận mẹ vẫn chưa chịu về. Lúc đầu cũng tưởng con gái bỏ đi một buổi về nhớ nhà, nhớ mẹ, lại đến lẻn vào cổng sau. Có ngờ đâu lần này Tý ra gan với mẹ, nhất định không chịu về. Không thể cưỡng được nỗi nhớ và thương con. Bà Cần đành đến nhà Hiền. Bà chắc Tý không dám ở đâu khác đấy.
Hai chị em đang ngồi chẻ lạt. Thấy bóng mẹ, Tý bỏ dao chạy biến vào buồng. Hiền bước ra niềm nở:
– Mời bà vào, Tý đang ở đây. Bảo cô ấy về mấy hôm nay, nhưng cô ấy chưa chịu về. Định trưa nay cháu đến thưa chuyện với bà. Nhà có hai mẹ con, mà để lủng củng coi sao tiện.
Bà Cần giữ thái độ lạnh nhạt. Nghe Quyền nói chính Hiền rủ rê con mình vào du kích. Những lúc giận dữ bà tưởng có thể đến nhà Hiền làm oang lên. Nhưng nghĩ lại bà thấy không tiện. Hiền có tiếng đứng đắn, dân làng ai cũng mền yêu. Gây sự với Hiền chỉ mang lỗi vào mình. Vì thế bà đưa mắt nhìn quanh nhà không nói gì. Hiền hiểu ý vồn vã:
– Mời bà ngồi chơi, Tý đang nằm trong buồng. Để cháu bảo cô ấy ra…
Bà Cần ngăn lại:
– Thôi chị ạ! Tôi nói chuyện với chị cũng được rồi. Nó nghe hay không mặc kệ nó.
Rồi bà kể lể:
– Chị tính, con rứt ruột đẻ ra, ai mà chả thương. Tôi có một mình nó, tôi muốn cho nó sung sướng, mở mày mở mặt với thiên hạ, nên mới khuyên răn… Tôi chỉ bực nó còn dại quá, không biết nghe lời… Làm gì cũng không bàn bạc thiệt hơn với mẹ.
Hiền tưởng thế nào bà Cần cũng xin TÝ ra khỏi du kích. Nhưng chị ngạc nhiên, thấy bà không đả động đến. Bà chỉ nói những nỗi lo lắng về Tý ương bướng không coi ý mẹ vào đâu. Chị không biết bà Cần đã lên gặp Thân, gặp xã đội mấy lần. Và Thân đã lựa lời, nói rõ cho bà những điều hơn lẽ thiệt. Bao nhiêu suy nghĩ thắc mắc lâu nay được trút bỏ bà đã thấy trong người nhẹ nhàng và không còn có lý gì để phản đối nữa.
– Cô Tý vào du kích, thì có làm sao? Vào du kích là để giữ làng, giữ nước như tất cả mọi người. Du kích cũng là nhân dân, con của nhân dân. Cô Mơ, cô Nụ, cô Hiền họ vào du kích cả đấy, họ có sao đâu? Còn chết thì chả vào du kích vẫn cứ bị bom đạn như thường. Ấy, muốn không chết nên càng phải đánh Tây! Vào du kích đánh giặc giỏi, mà trách giặc cũng tài. Bà xem kháng chiến mấy năm rồi, mà du kích có chết mấy đâu? Trái lại, người thường lại bị tàn sát nhiều. Còn việc làm ăn, thì ngay ở xã này du kích sản xuất cũng có kém gì thiên hạ?
Anh Thân đã lấy nhiều việc hàng ngày trong xã để giảng giải cho bà Cần bớt lo ngại và thấy việc làm của Tý là đúng. Nhưng bà vẫn chưa thừa nhận cho Tý vào du kích trước mặt mọi người. Giờ đây ngồi trước Hiền, bà vẫn giữ thái độ không đứt khoát:
– Chị cũng biết nhà neo người, em nó còn nhỏ dại, chứ không phải tôi không thương con. Chị dạy bảo nó…
Tiếng khóc thút thít từ trong buồng đưa ra. Tự nhiên bà Cần mủi lòng. Nước mắt ở đâu cứ trào ra ràn rụa.
– Bu ơi! Bu!
Bà Cần không còn giữ được thái độ lạnh nhạt lúc đầu. Không kịp hỏi ý kiến Hiền, bà bước ngay vào buồng, ôm lấy con nức nở.
– Con đi du kích thì đi. Nhưng việc gì phải bỏ cửa bỏ nhà? Con làm khổ con, khổ mẹ.
Tý ôm chặt lấy mẹ gục đầu vào lòng. Trong tình thương mẹ, và sự hối hận đã làm mẹ buồn phiền, bừng lên một niềm vui vì cuộc đấu tranh thắng lợi.
*Tý vào du kích đã lôi cuốn theo cả Mơ và Nụ. Ba chị em được phân công tổ chức những chị em trong làng. Sau những ngày tập dượt, họ học tập đưa tin, tình báo, cứu thương. Ngày sản xuất, đêm đến cùng anh em du kích bố trí đánh mìn, quấy rối giặc. Họ thích môn bắn tỉa, khi vây bốt Nờ, bốt Cao Vân. Mắt những người con gái long lanh theo dõi từng tên địch ra sông lấy nước. Những phát đạn đầu tiên của chị em làm chúng kinh hoàng. Tin tức nữ du kích các nơi đánh giặc làm nức lòng họ. Nhóm ba người không rời nhau. Những đêm tối trời, họ đi dò xét tình hình địch ở bốt, nấp kín ven đê theo dõi địch chuyển quân. Tý và Nụ quen thuộc, thông thạo công việc như việc nhà. Kinh nghiệm mấy năm làm liên lạc giúp họ hiểu biết cách hành quân của địch.
Hôm nay, ba chị du kích trẻ tuổi ngồi nói chuyện bên bờ giếng. Lát nữa mới họp, họ quẩy vội ít nước. Trăng rằm tròn vành vạnh in bóng trong nồi nước. Tý tinh nghịch búng tay. Mặt trăng sóng sánh tan vỡ theo gợn nước. Gió sông thổi mát rười rượi. Xóm Giếng im lặng. Những bụi chuối cài vào nhau san sát. Những ngọn tre thì thầm lay chuyển theo chiều gió.
Một tràng liên thanh đột nhiên nổi lên giòn giã phía bốt Triều Dương. Mơ không quay mặt lại, lẩm bẩm:
– Bắn cái con mẹ nó mà cứ bắn mãi.
Nụ đập vai bạn thật thà:
– Con gái, con lứa gì mà hay chửi bậy thế?
Tay Nụ bị hất đi, Mơ cong cớn:
– Phải tôi chỉ có thế thôi! Đối với giặc mà còn đòi tử tế?
Tý bật cười:
– Sao cậu hay cáu thế?
Mơ chưa kịp trả lời. Một anh chàng trẻ tuổi, đeo súng đi qua cất tiếng vui vẻ:
– Các chị chưa đi họp còn ngồi đây làm gì?
Chờ anh du kích đi một quãng. Mơ dài giọng nói theo:
– Các chị ngồi hóng mát, em cứ đi trước đi.
Tý cười rũ rượi. Nụ cau mặt có vẻ không bằng lòng. Một câu đáp vẳng lại không kém phần tinh nghịch:
– Thật chua như mơ.Vừa vừa chứ, không thì đến bỏ ế, không ai dám rước đâu!
Mơ sà xuống bên cạnh Tý liến láu:
– Đấy, thằng Hân đấy? Chính mồm nó nói xấu chúng mình. Nó bảo phụ nữ chỉ tổ quấn chân thôi, chả được tích sự gì. Nó nói ngang như cua, thế mà cả tổ du kích vỗ tay cười. Chúng nó chỉ được cái xuyên tạc để dìm dập phụ nữ.
Mơ dằn mạnh đe dọa:
– Được rồi! Thế nào tớ cũng làm một vố cho nó biết tay…
Nụ im lặng không nói gì, Nụ cũng khó chịu trước thái độ một số anh em. Nhưng lối chanh chua bốp chát của bạn Nụ vẫn không đồng tình. Câu chuyện Mơ vừa nói làm Tý phải suy nghĩ. Nó là câu chuyện phổ biến trong hàng ngũ du kích xã Thủ Sỹ. Không những thế còn lan rộng ra cả nhân dân. Nhiều người bĩu môi không tin tưởng khi nhắc đến nữ du kích trong việc đánh giặc, giữ làng. Mới hôm qua câu nói của mụ xã Vang, mẹ Quyền vẫn còn văng vẳng bên tai khi sang chơi nhà mẹ Tý.
– Bà xem thật đã đến lúc đổi đời. Con gái gì mà tập bắn súng, chuyện trò, đi lại với con tai tự nhiên? Tôi sống đã gần năm mươi, chưa thấy cảnh nào nhố nhố nhăng nhăng như thế này. Họ đưa con gái vào du kích để dễ đàn đúm với nhau. Bày trò tập tành như thế chứ đánh với chác gì! Tôi thì tôi cấm tiệt cái thằng Quyền… Không lo có đứa ễnh bụng ra rồi xấu mặt cả lũ.
Nghĩ lại Tý vô cùng bực bội. Vì quá nể mẹ, nếu không Tý đã đốp chát cho mụ xã Vang mấy câu. Điều Tý phải suy nghĩ là ngay anh em du kích cũng coi phụ nữ không ra gì. Tý còn nhớ buổi họp chung ở đình Ba Xã hôm nọ, bọn con gái vẻn vẹn có sáu, bảy chị em ngồi quây quần với nhau. Đám con trai vừa đông, vừa tinh nghịch lợi dụng lúc chưa tới giờ, hò nhau lại tấn công phụ nữ.
– Ô hay, mấy cô bé ở đâu lại lạc vào đây?
– Chỗ người ta họp chứ có phải chợ của các cô đâu?
Hân láu lỉnh cười ra giọng kẻ cả:
– Các cậu không biết. Xã đội cử họ đến điếu đóm cho chúng mình cũng tốt chán!
Tiếng cười ha hả, tiếng vỗ tay nhôn nao, làm Na, Nụ và mấy chị khác đỏ mặt, quay đi. Mơ ngồi mặt lạnh như tiền. Bọn nam giới càng được thể.
– Hôm nào đi tỉnh mua mấy khẩu tuyn ở hành mã để trang bị cho các cô… Cho các cô đi đánh giặc châu chấu.
– Cứ chịu khó, bắt được giặc, anh cho giải về oai chán!
– Ngoan rồi anh cho đi làm liên lạc, gả chồng cho.
Tiếng cười đùa ầm ỹ. Mơ tự nhiên bật dậy, mặt hơi vênh, nhìn bọn thanh niên, hai mắt sắc lóng lánh:
- Phải, chị em chúng tôi thì hèn kém thế, chứ đâu có cái tài đánh giặc chúi vào bụi như các anh. Lần nhanh như chuột ngày. Nam giới giỏi thế đấy!!
Tý cười chảy cả nước mắt. Chị biết Mơ nhắc đến Quyền, mấy anh chàng ắng họng.
– À con bé nó xỏ mình!
– Con sâu làm rầu nồi canh. Chuyện này chỉ tại thằng Quyền. Nó làm xấu lây cả anh em du kích.
Quyền tự ái, đỏ mặt sấn xổ đứng lên:
– Không đùa đâu! Chỉ được cái nói xấu người!
Những tiếng xì xào vang dậy…
– Thằng Quyền lại tự ái rồi!
– Chúng tôi không ăn không nói có. Không ư, chuyện rúc bụi cả làng xã ai còn lạ gì?
Mọi người cười. Mơ thấy mũi nhọn đã chĩa về bọn con trai. Chị ngồi xuống ghế nhởn nhơ, kiêu hãnh như người vừa thắng trận.
Chuyện đến tai Thân. Trong cuộc họp anh xã đội nhắc anh chị em không nên đùa quá và phải bỏ thái độ coi khinh phụ nữ gây hiềm khích, chia rẽ giữa nam nữ đội viên.
Dù sao, Tý cũng phải nhận sở dĩ có ấn tượng không tốt ấy vì trong chiến đấu chị em chưa đạt được thành tích gì. Mơ thì như thông cảm những suy nghĩ của Tý trong lúc này. Chị đứng dậy nắm đòn gánh, vẻ ngang ngạnh:
– Phải đánh mạnh cho họ biết tay. Gan dạ chúng mình có thua gì họ?
Ba chị em quẩy gánh ra về. Con đường làng trắng xoá ánh trăng. Mấy chiếc nồi đung đưa, nước sóng sánh.
Về khuya, tất cả nam nữ du kích tập trung ở đình Ba Xã. Thân điều khiển buổi họp. Anh có dáng người cao lớn, cặp mắt sắc và nước da ngăm đen. Anh có công lớn trong việc xây dựng cơ sở du kích xã Thủ Sỹ, và luôn luôn gần gũi anh em. Trong công việc đồng áng, anh vẫn là người giỏi nhất, không lúc nào anh ngơi tay làm. Tính nết hiền hoà đứng đắn, vì thế anh được du kích và bà con yêu mến.
Hội nghị chuyển sang phần khác, Thân phổ biến mấy vấn đề của chi uỷ xã đã họp bàn, nhận định tình hình địch lúc này chưa co vào hẳn, tuy chúng rút một vài nơi như Nờ, Cao Vân nhưng lại tập trung đông ở Triều Dương. Địch thường tổ chức càn trên quy mô lớn. Cần mở rộng phong trào du kích xã và tăng cường hoạt động quấy rối địch, thi đua giữa nam và nữ du kích…
Sau những phút thảo luận sôi nổi, mọi người đều náo nức quyết tâm đánh địch. Cuộc họp giải tán, số chị em du kích ở lại. Hiền trình bày ý kiến chị em muốn giết giặc lập công. Chị nhắc lại sáng kiến của Tý đã đề nghị. Tý hay cắt cỏ ven đường, thường thường cách khoảng một tuần lễ lại thấy một toán quân toàn dõng chuyển trên đường 39. Đến ngang Thiện Phiến, chúng dừng lại nghỉ ở đầu dốc. Một tên đội béo lùn, mặt lúng đầy mỡ hay mon men đến mấy cô cắt cỏ ven đường giở trò chòng ghẹo. Có lúc say gái, hắn bỏ chỗ bọn dõng một quãng xa. Tên đội đã lân la đến cạnh Tý mấy lần. Theo ý chị có thể bắt sống được. Kế hoạch đem thảo luận tỉ mỉ, chị em tham gia thảo luận sôi nổi. Phải tính đến chuyện đề phòng bọn dõng sau khi tên đội đã bị bắt. Dự kiến của Tý và Mơ có vẻ phiêu lưu: Họ định giấu vũ khí bên lề cỏ và khi nhử được tên đội đến nơi đã bố trí, có thể túm đến cổ rồi lùi xuống ruộng, dắt nó về làng. Hiền không tán thành. Làm như thế nhất định lộ, bọn dõng biết sẽ bắn theo. Hiền đưa kế hoạch khác, chị em tán thành. Hiền nhận nhiệm vụ báo cáo lại với xã đội và đợi chủ trương. Chị em ra về. Trong tâm tư mọi người đều rộn lên ý nghĩ giết giặc lập công, để trả lời cho những ý nghĩ xem thường, xem khinh phụ nữ của các bạn du kích nam giới.