- 3 -
Mẹ giữ lời. Chắc là phải vất vả lắm mới thoát thân khỏi những đường gươm tào khang chi thê của ông Dũng, chạy băng qua những cánh đồng đàm tiếu của láng giềng, bạnh xương hàm chữ điền chèo ghe nước ngược lên thị xã, đón xe lôi ra bến lục tỉnh, rồi đường trường xa muôn vó câu bay chập chùng mẹ vượt hơn 300 cây số, ngất ngư hai cái đò qua sông Cần và sông Mỹ, phần phật xích lô máy về chợ Thái Bình để cuối cùng có thể nắm tay hai đứa chúng tôi, giọng quyết liệt, đi con!
Đó là một căn phố nhỏ bằng cái lỗ mũi nằm trong hẻm chùa Kỳ Yên, nền lát gạch bông ô vuông trắng xanh, phía trước có hàng rào lưới sắt, kế liền cổng là hàng hiên 5 tấc, rồi một phòng vuông vức cho đủ thứ sinh hoạt của ba người, phía sau bếp có một hồ nhỏ bằng xi-măng dành chứa khoảng 10 mét khối nước, do cả khu phố chưa được lắp hệ thống nước máy. Mỗi ngày mẹ mướn chú tám Nhẫn gánh 5 đôi nước giếng từ nhà ông Tòa đổ vô hồ, xài cầm hơi. Đối với chúng tôi, chừng đó đã đủ thần tiên. Tôi ngây ngất được ở gần mẹ, được ăn những món mẹ nấu, được nhõng nhẽo đòi mua cái nọ cái kia. Tính ra chặng đời vất vả của tôi ngắn ngủn so với 10 năm khổ nạn của chị Du. Có nhà rồi, chị Du học hành khá hơn tuy 24 tuổi mới lấy xong bằng tú tài đôi. Nghỉ học, chị kiếm được chân thư ký trong một hãng buôn, đi làm bằng xe solex. Chuyện bồ bịch bền bĩ qua nhiều thăng trầm nay đậm đà công khai khiến mắt môi chị mướt rượt. Tôi thường len lén ngó chị trang điểm, vô thức niễng đầu theo cách chị ghìm cây bút chì đen viền hai mí mắt, bặm môi theo dõi chị đưa cây chổi nhỏ quét vuốt hai đuôi chân mày.
Mua xong căn nhà 78.000 đồng, mẹ chẳng còn gì ngoài một ít nữ trang. Bà con cô bác mỗi người tử tế góp cho một món. Tủ đựng chén của bà giáo Lương, quạt máy của ông Hai Phước, vạt giường của ông Tòa, tủ đứng của cậu năm Huỳnh. Chị Du mỗi cuối tháng lãnh lương bổ túc thêm vài món lặt vặt. Dần dần chúng tôi gần như không thiếu thứ gì tuy phần lớn xộc xệch chắp vá, phải chêm, kê, chèn, cặp, ràng, nẹp mới dùng được. Tưởng mẹ yên vui, đâu có, lâu lâu lại thở dài đánh thượt, rên rỉ đang ở ba gian hai chái giờ chui vô hốc kẹt này trốn cái hũ hèm. Cỏ vẻ như mẹ vẫn thắt thỏm, ngay ngáy chuyện đời không biết còn gì nữa chăng.
Tôi mười sáu tuổi, tóc dài hơi quăn dợn tự nhiên, da trăng trắng, người mong mỏng, hai mắt mài mại. Hôm nào thần kinh thị giác khoe khỏe, lưỡng nhãn ít hầm hè đuổi nhau, ngó chung chung cũng xinh xinh. Vẫn ít bạn, vẫn sợ chị Du - lúc này đã dứt tình đầu, hướng cảm xúc sang một ông đồng nghiệp trong chỗ làm việc. Quyền huynh vẫn thế phụ bởi tiếng là có cha theo tây học, tôi chưa được ông Dũng dạy cho nửa chữ. Còn mẹ thì bảo, ối, mấy chuyện đó tao biết gì, để chị Hai mày lo. Chị Du thay mặt phụ huynh ký sổ học bạ, ký đơn xin nghỉ bệnh, quyết định sinh ngữ chính sinh ngữ phụ phải học ở trường, chọn ban B bắt tôi theo toán. Mày lơ tơ mơ, lãng mạn chép thơ văn lung tung, lại bày đặt viết nhật ký, theo ban C có mà chèm nhẹp, còn ban A thì mày làm biếng đâu có chịu học thuộc lòng. Tôi giải phương trình đại số, rị mọ hình học không gian, nhưng giấu bên dưới các quyển sách giáo khoa là tập giấy pơ-luya mỏng màu hồng để chép thơ Nhã Ca, Trần Dạ Từ, Trần Đức Uyển, Viên Linh, Du Tử Lê, Nguyên Sa, Lê Thanh Xuân, Nguyễn Xuân Hoàng, Nguyễn Đạt…. Mê tít thò lò những câu như
Tôi mở lớn cửa vườn để mọi người vào nhìn
Nhưng có nhìn xin đừng hái
Lá hồn tôi đã chín vàng
Sắp về đến cội
(Nhã Ca)
Khi nào lấy ta mang theo cái cưa
Nhớ con dao phay nhớ cái dùi to
….
Cưa để cưa chân chứ để làm gì
Chân bị cụt rồi chân chẳng còn đi
…
(Nguyên Sa)
Nếu đôi lúc thầy giảng bài con ngủ gục
Hoặc hò reo như một chỗ không người
Thầy tha thứ cho con đừng gắt gỏng
Vì bây giờ không còn chỗ vui chơi
Thuở mới lớn thèm đôi chân của biển…
(Lê Thanh Xuân)
Tôi tâm niệm như thần chú những câu thơ trong Bài Luận Làm Tại Nhà của Nguyễn Xuân Hoàng.
Tôi chợt sinh ra như loài thảo mộc
Rồi bỗng lớn lên như lũ thú rừng
Xương thịt mẹ cha cho cùng tiếng khóc
Anh em mỗi người tặng chút yêu thương
Năm lên 7 tuổi theo lời mẹ dạy
Sáng sớm đến trường ngồi đó nghỉ ngơi
Đường làng phân trâu ngái mùi cỏ dại…
Những bài thơ tôi chọn, đọc lên nghe bùi ngùi, dễ chịu, âm vọng như trôi theo nhịp thở làm tôi đắm đuối. Điểm Toán vì thế khi nào cũng dưới trung bình. Mo-ran ngũ vị hương từ chị Du, hẳn được ướp lâu ngày bởi dì Ngọ, là thứ mà tôi phải thường xuyên vận nội công để cầm cự mỗi khi đưa học bạ cho phụ huynh ký.
Do không có phòng riêng, tôi chỉ có thể nhấp nhổm chép thơ khi chị Du đi làm. Không có ai để tâm sự, thay vì tỉ tê với Kitty như Anne Frank, tôi viết hàng ngày, bắt đầu bằng Audrey yêu dấu hoặc Alain thân mến, đơn giản chỉ vì mê đôi mắt đẹp của Audrey Hepburn và Alain Delon. Quyền huynh thế phụ có lần đã phát giác trong nhật ký Lãng Dung: năm nay tôi mười sáu tuổi mà vẫn còn trinh, điều này ám ảnh tôi suốt ngày. Câu này chép của Nhã Ca nhưng không được cho vô ngoặc kép. Bốp, bốp. Mày đọc Ngoài Đêm của Thế Uyên? Đã cấm rồi sao còn dám? Sau này đọc Văn Học Miền Nam của Võ Phiến mới biết Thế Uyên chuyên trị tình dục, chứ hồi đó có được phép đọc đâu mà đồi trụy theo sách.
Ăn hai bạt tai oan mạng. Lo mà khóc cho đã đi, bề nào cũng bị bộp rồi, đính chính cũng vô ích. Tôi trở thành đứa hư thân mất nết trong mắt chị Du. Thành thật mà nói, hai cái tát nháng lửa đã khiến độc giả thiếu niên né Thế Uyên đến hai phần ba thế kỷ còn lại, còn Nhã Ca thì bất công thay, vẫn được tiếp tục đọc. Mọi chuyện tồi tệ hơn khi chị Du thỉnh thoảng xin phép mẹ đưa bồ về nhà. Sau ông đồng nghiệp còn vài ông nữa, ông nào cũng phong cách văn học hoặc tiền chiến hoặc hiện đại, chữ nghĩa lưu loát, mắt mũi tinh nhậy chất chứa bao nhiêu là tâm hồn và sự uyên bác. Thần sắc chị Du ngày càng long lanh, nước da ngăm bỗng trở nên duyên. Tôi đứng xa chiêm ngưỡng nhưng mấy ông kẹ thi thoảng lại sấn đến gần bông lơn vài câu với em gái nhỏ; có ông còn thì thầm rủ đi ăn kem, dặn dò nhớ đừng để chị Du biết nghe. Nghĩ mà coi, ông nội tôi cũng không dám đi, dù có mê kem đến chảy nước miếng. Dĩ nhiên thời ông Hội Đồng chưa ai được thấy cục nước đá ra làm sao, nói chi đến chuyện ông nội tôi đi ăn kem với bồ chị Du. Mấy vụ rủ rê này sớm bại lộ thôi, bởi ngó thấy cái mặt gian giảo lấm lét lưỡng nhãn bất đồng tâm bất trung của con trời đánh mỗi lần các ông đến chơi, chị Du sinh nghi đứa em trắc nết hẳn đã phạm tội tổ tông do đã thèm mất trinh quá mà.
Mẹ thắt tha thắt thỏm là phải. Ma men hiện về đứng trước cửa, hồn xác đề huề. Ông Dũng đã truy ra hang ổ của con đàn bà phản trắc. Cái lỗ mũi trong hẻm chùa Kỳ Yên nay chèn nhét 4 mạng. Với số tiền có được từ việc bán sạch mấy trăm mẫu đất ruộng sau khi đã chừa một thẻo hương hỏa, ông Dũng quyết định làm cư dân thành thị, thường trú với sự tự tin. Khổ, tiền ông ông xài. Ba mẹ con vẫn giật gấu vá vai với đồng lương khiêm nhượng của chị Du, nay thêm một miệng ăn. Mẹ lấy cớ gì đuổi người hùng đi chứ? Thành ra vẫn cứ phu thê tại đường, thiếu kim ngưu để ngất ngưởng và gươm đao để loang loáng, nhưng bí tỉ thì vẫn. Người hùng lâu lâu làm nư ra ở khách sạn, nghe đồn có thuê bao một em tre trẻ miệt dưới. Có lần Người bất chợt hỏi chị Du cặp kiếng mát này mua bao nhiêu, khiến giác quan thứ tám mách bảo mụ đàn bà thiếu cái chính chuyên rằng ma men vẫn hút hồn được gái bằng mãnh lực kim tiền. Chắc mẹ không thèm ghen đâu, nhưng tôi thấy mẹ dùng bút nguyên tử đỏ rạch nát tấm hình em bé quê tìm thấy trong túi áo ông Dũng, bảo cho nó gặp hoạn nạn tai ương đáng đời đĩ ngựa. Với hũ hèm trong nhà, chị Du thôi không mời các văn nhân về chơi, đùng một cái chị tuyên bố lấy ông đồng nghiệp trong hãng buôn.