- 4 -
Đám cưới trọn bộ lễ mễ. Tôi đủ lớn để mặc áo dài phù dâu đứng chung với mấy nàng ẹo ẹo khác. Ông Dũng xì một cái rồi bỏ đi nhậu, nói nó đâu phải con tao. May gì đâu, không thôi thì sui gia đàng gái sần sần hừng chí phun phì phì nho rừng cho phía đàng trai thúi lỗ tai chơi. Mẹ thở cái khì tạ ơn ông bà ông vãi. Xe đưa dâu đưa về Long Thành, mấy nàng phù dâu ngồi băng ghế sau, cô dâu ngồi phía trước, chú rể lái. Nhìn mấy sợi tóc con sau gáy chị Du với từng lọn vén cao gói trong khăn vành dây, tôi chợt nghĩ hay là trong vụ này có vài người hi sinh?
Chị Du không phải làm dâu ở tỉnh, trái lại còn có nhà riêng khang trang ở hẻm Lập Thành gần cổng xe lửa số sáu. Từ hẻm này về chùa Kỳ Yên gần xịt ; mẹ tôi trưa trưa lại chụp nón lá lên đầu, lúc lắc xâu chìa khóa kép mới được tân lang và tân giai nhân giao cho, bảo tới coi con Du nó cần cái gì, thực ra là để chùi lau quét dọn giùm con gái bận đi làm cả ngày, sẵn tiện tránh ông Dũng sắp xiêu vẹo mò về sau cuộc nhậu từ thuở bình minh, dù chạng vạng hoàng hôn Người sẽ lại lên đường nhậu tiếp. Ở thành phố không có tá điền thân cận để thù tạc, ma men ra quán gần nhà ngồi tì tì cụng ly vô chai chửi đổng đụ mẹ bây coi thường tao đâu có được! Vậy mà tôi cứ việc coi thường, có lúc còn muốn gây án mạng. Đã có lần nửa đêm tôi bỏ tóc xõa, chân không mang dép vừa chạy vòng vòng xóm vừa rú như bị quỷ nhập. Lỗ mũi hẻm Kỳ Yên không có lối thoát hiểm, gọi là lỗ nhưng bí. Đêm nằm chung với hũ hèm trong cái diện tích nhỏ xíu, nghe chửi thề ngay sát bên tai, ngửi mùi ọc ụa của nhà trí thức yêu nước, rồi người đàn bà thiếu chính chuyên hươi cây treo mùng đập bụp bụp vô cái đống ái quốc thù lù trong bóng tối. Ấm và nhớt, và tanh, và nhão nhoẹt.
Tôi bắt đầu hư. Bây giờ em mới bắt đầu nè chị Du ơi! Giữa 10 và 20 là khoảng cách giữa một đứa nhỏ và một thiếu nữ, nhưng giữa 20 và 30 thì mình ngang cơ được chưa? Mới năm thứ hai đại học tôi bỏ ngang đi làm kế toán làng nhàng trong xưởng giấy Cogido, nuốt không vô mấy xấp cours dân luật, công pháp, đối chiếu. Chị Du nói đúng, tôi không sính món học thuộc lòng. Chọn luật khoa vì định giết người rồi tự biện hộ, nhưng coi bộ không xong. Phần nữa, già đầu còn xòe tay nhận tiền từ vợ chồng chị Du coi có được chăng?
Chồng chị Du tên Kiên, tiêu biểu cho hình ảnh một viên chức cần mẫn. Tuy làm hãng tư, ông ta nguyên tắc thấy ớn. Trước khi cưới được chị Du, chàng ôm mối hận tình 6 năm ngồi chờ nàng đi tìm ý nghĩa siêu hình của cuộc đời nơi những người đàn ông kiến thức hàn lâm. Trong thời gian này chàng tậu nhà cửa, sắm sanh tươm tất đến từng món nhỏ trong nhà bếp, tin chắc như đinh đóng cột rồi sẽ có lúc nàng cần một bến đậu. Hình như việc chị Du muốn chui ra khỏi cái lỗ mũi hẻm chùa Kỳ Yên có hơi hướm máu me từ người cha dượng. Ngoài ra, các văn nhân tuy dập dìu nhưng mắt mũi láo liên, thơ tình viết cho em này đề tặng em khác, phấn hoa lả tả tình chị duyên em. Và Kiên thì, định mệnh thay - cái tên, vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt. Lấy ông Kiên ở tuổi 30, chị Du chỉ việc bê cái thây qua ở nhà mới, nói theo kiểu của mẹ. Tưởng vậy là sướng đời, lầm chết. Bể một cái chén của lão cũng phải giấu miểng, gẫy một chiếc đũa của lão cũng phải đãi bôi giả lả. Chăn gối thì rạch ròi như khách mua hoa ; cái này chị Du tiết lộ chứ ai chui vô mùng họ ngồi coi đâu mà biết. Có vẻ lão đang rửa hận. Lục trong mớ giấy tờ của lão, chị Du té ngửa té sấp vì mấy tấm ảnh các em ở truồng, tưởng đâu hình người mẫu cắt từ tạp chí playboy, hóa ra phía sau tấm nào cũng có chữ ký đề tặng. Rửa hận kiểu này làm sao sạch được hận. Đàn ông thật là cái thứ... Chị em phụ nữ, hãy cảnh giác với những viên chức cần mẫn! Nhưng thôi, nói một hồi đụng chạm đến ông Trời, vốn cũng là giống đực chứ đâu.
Vậy mà rồi họ cũng hợp tác hạ sinh được một hoàng nam. Thời gian chị Du ở cữ, lão Kiên ghé tai em vợ nói nhỏ anh cưới chị Du vì muốn ngồi cùng xe hoa với em. Nhợn, nhưng chẳng lẽ cho chó ăn chè như ông Dũng. Tôi cười hi hi nói, giỡn hoài, bà Du xé xác tui đó. Mếch lòng, lão nói em ngu lắm.
Vừa ngu vừa hư. Dạo ấy tôi là người yêu của lính. Ban đầu là thiếu úy thông dịch viên chiến trường, xong tụt xuống chuẩn úy Quân Trường Thủ Đức, rồi leo lên trung úy Quân Y, chặp sau đại úy Hải Quân, cuối cùng trở lại hàm thiếu úy binh chủng Thủy Quân Lục Chiến. Chúng tôi gặp nhau dần lân theo kiểu domino trong các buổi tiệc sinh nhật của bạn bè, phần lớn họ thích tôi vì em có dáng mỏng như thơ - một bài thôi, không dày như toàn tập hay trường thiên, với đôi mắt đẹp và buồn nhìn vào cõi mông lung - hai em hai cõi. Mấy tay này, tiếc thay, chết như sung rụng. Tôi ôm nỗi buồn góa phụ cô đơn rên rỉ nhạc Trịnh anh nằm xuống sau một lần đã đến đây... Đến hẻm chùa Kỳ Yên đó, nhưng thường bị lão trượng ma men hiện ra múa võ lùa nam nhi chi chí chạy thục mạng nên chưa kịp làm nát đời nhau. Rồi
Em đi qua cầu
Có gió bay theo
Thổi bùng khăn tang
Trắng xóa khung chiều...
Hát chơi đỡ buồn vậy chứ ai mà để tang cho mấy ổng, đã có vợ con anh chị em họ lo chuyện đó. Yêu hàm thụ theo kiểu em gái Dạ Lan thủ thỉ với các anh chiến sĩ trên đài phát thanh, tha hồ nỉ non
Tôi có người yêu chết trận Pleime
Tôi có người yêu chệt trận Chu Phong
Tôi có người yêu chết trận A Shau
Tôi có người yêu chết trận Ba Gia
Chết thật tình cờ chết chẳng hẹn hò
Không hận thù nằm chết như mơ...
Mẹ nói kiếm ông nào già già ưng đại như chị Hai mầy đó, chứ thanh niên đời nay phơi thây chiến địa như cơm bữa.
Đã khá lên đâu mà nghèo xuống mạt rệp rồi. Bắn nhau đùng đùng mấy tháng, hết thành phố này thất thủ đến tỉnh kia rơi vào tay địch. Địch ở đây thật ra là anh em cùng mẹ khác cha giống hai chị em tôi, muốn nối vòng tay lớn. Những người không chịu nối tìm cách chui ra khỏi vòng tay. Vài đêm trước khi máu anh em chảy đến Sài Gòn, dân chúng níu nhau chạy tán loạn, chen chúc leo lên các cao ốc trong thành phố với hi vọng được trực thăng Mỹ bốc đi. Luồn trong các con hẻm, lính tráng phe quốc gia vất bừa vũ khí, tuột bỏ hết quân phục chỉ chừa cái quần đùi, thất thểu ra đường cái tìm lối về nhà. Tôi ngồi trong nhà thò mặt ra cửa sổ nhìn hoạt cảnh buồn, nuốt nước miếng nghe đau trong cổ họng như bị cảm cúm, nước mắt ràn rụa trào nhưng không phải khóc. Có cái gì như đang bị đè xuống nhưng tự trồi lên rồi bung ra. Lâu nay đọc tiểu thuyết diễm tình, đâu có biết thế nào là sự sụp đổ của một chế độ, đâu có hiểu tại sao lại có kẻ chạy trốn hòa bình. Trên đài phát thanh người ta cho tua đi tua lại bài Nối Vòng Tay Lớn của Trịnh sĩ.
Rừng núi dang tay nối lại biển xa
Ta đi vòng tay lớn mãi để nối sơn hà
....................................................
Cờ nổi gió đêm vui mỗi ngày,
Dòng máu nối con tim đồng loại
....................................................
Người chết nối linh thiêng vào đời
Những lời hát được lập đi lập lại lõm bõm câu được câu mất chen vào nhịp vỗ gấp của đời sống hàng ngày khiến trong người ai cũng vô thức âm ư cùng một điệu nhạc.
Ông Dũng mất hết số tiền bán đất gửi trong ngân hàng. Tôi thất nghiệp. Mẹ lại tất tả ngược xuôi quơ đồ trong nhà mang ra đường ngồi bán tháo bán đổ kiếm tiền mua bo bo cho 3 nhân khẩu. Chao đảo lập trường chính trị, nhà ái quốc tạm hưu chiến vài hôm khiến không khí trong nhà u ám còn hơn lúc ông ta đang trong thời kỳ hoạt động. Tôi nằm lên nằm xuống thỏa thuê rồi cứ tờ mờ sáng lại cầm sổ đi xếp hàng mua nhu yếu phẩm. Phía chị Du không khả quan hơn là mấy. Hai ông bà mất việc, nhưng kỹ lưỡng như lão Kiên hẳn phải còn của ăn của để, thành ra lâu lâu lại thấy mẹ giấu đồ tiếp tế bên dưới tủ thờ.
Không thấy ông Dũ xuất đầu lộ diện như phần lớn các ông bà tập kết cùng thời điểm ông ta đi trốn nợ. Mẹ nói ngữ ấy chắc đã vợ con đùm đề, không dám trồi đầu về sợ bại lộ tung tích ô uế lý lịch đảng viên ; cũng có thể ông ta đang sống đâu đó cùng một thành phố trong một vi-la tiếp quản có hồ bơi và đàn dương cầm, đang xưng hùng xưng bá ở một địa phương miệt lục tỉnh, đang ngồi ghế chính quyền tung hô vạn tuế lý tưởng cao đẹp. Chị Du không có vẻ gì muốn tìm lại người cha biệt tích, không thôi thì cả nhà đã được hưởng chế độ ưu đãi dành cho gia đình cách mạng rồi. Ai biết chuyện cũng hùi hụi tiếc. Chỉ có người trong cuộc chẳng thà gửi gió cho mây ngàn bay.
Dù gì, trừ vài triệu người bỏ mạng trên đường bôn ba nắm tay nối liền biển xanh sông gấm, nối liền một vòng tử sinh thì mấy chục triệu người còn lại vẫn sống nhăn răng. Người nào người nấy xương sọ muốn lòi ngoài da, không vui cũng thấy hai hàm răng trắng ởn phơi ra như cười. Tôi hóa rồ vác đơn chạy lung tung, cuối lá đơn nào cũng có một đoạn lâm ly y chang thư tình, trước khi ký tên còn thề bán mạng sẽ làm việc với tinh thần tập thể cao ngất ngưởng, quyết tâm đóng góp cật lực cho cách mạng đến giọt máu cuối cùng.
Không vướng lý lịch gia đình quân nhân chế độ cũ, tôi sớm tìm được chân đứng máy ở một hãng dệt do chính quyền mới tiếp quản từ một giám đốc bụng bự đang bị cải tạo vì tội giàu mà than nghèo. Cuộc sống trở lại không y như cũ nhưng nó khiến người ta bận bịu trong nỗ lực thích nghi.
Non non một năm sau, tôi đang giao lưu tình cảm với một ông sồn sồn lừa con phản vợ, vốn là quản đốc trong hãng dệt chỗ tôi làm, thì hay tin lão Kiên uống thuốc trừ sâu. Trừ chi không trừ, nhè mượn con sâu mà trừ mình. Nghe kể sáng đó chị Du bồng hoàng nam đi chích ngừa nói sẽ ghé nhà bạn ở chơi đến chiều, lão nghỉ làm ở nhà ực nguyên chai Visher 25ND, còn quyết tâm tọng thêm một chai Bassa 50EC. Trật tự trước sau giữa hai chai này không quan trọng nhưng chắc cú lão có lăn lộn co giật kịch liệt trước khi trút hơi thở cuối cùng. Khi được phát giác người ta thấy lão nằm đút đầu dưới giường trong phòng ngủ, hai chân thò ra ngoài. Cái chết này khiến tôi đánh giá lão khác đi, cho lão 7 điểm trên 10, khá chênh so với điểm dưới trung bình thuở lão còn sinh tiền chỉ vài hôm trước đó thôi. Suy luận xem, phải có mối sầu u ẩn, niềm đau chôn giấu hay lý tưởng sụp đổ lão mới đủ động lực đi đến một quyết định như vậy. Chị em phụ nữ, hãy cảnh giác với những viên chức cần mẫn, đừng tưởng bở họ không có chiều sâu nội tâm. Thành thật mà nói, về khoản tự tử thì tôi thua lão xa; bởi đã nhiều lần muốn quyên sinh nhưng cứ chần chừ sợ vết cắt lưỡi lam làm độc ở cổ tay, sợ bị mấy con y tá mặt sắt súc ruột trào mật xanh, sợ bỏ uổng mấy cái áo dài mới may chưa kịp mặc.
Chị Du bị cú này hơi nặng. Buổi chiều đó đi làm về tôi thấy chị đứng trong bếp, chỗ cái hồ xi-măng, nách thằng cu Diên. Môi chị cắt không còn hột máu. Trong hoàn cảnh như vậy, ai nhẫn tâm cắt môi người ta ra làm chi để coi có hột máu nào chăng, nhưng rõ ràng là nó có màu trắng như được phết vôi và hơi dộp lên. Mẹ tôi đang ngồi bệt cạnh sàn nước, mắt lạc thần. Xác lão Kiên đã được đưa vô nhà thương giảo nghiệm, nhưng chị Du khăng khăng đòi ngủ lại hẻm chùa Kỳ Yên. Chị nói nhà đằng kia bị quỷ ám rồi, không ở được đâu. Lần đầu tiên tôi thấy chị yếu cơ, nói mà không nhìn thẳng vào mắt tôi, dù có một con mắt của tôi nhìn thẳng vào hai con mắt cụp xuống của chị, còn con kia thì lãng du vô hốc lăm le đuổi con nọ đi chỗ khác chơi. Ông Dũng đêm đó tỉnh như sáo, chê thằng này dở, chuyện gì ngồi nhậu với nhau rồi anh em tính cho.