SÁCH CŨ

Cái xóm tôi ở ngày xưa mỗi ngày có gần một chục gánh ve chai đi thu gom, đa số do phụ nữ đảm nhiệm.

Một hôm, tôi thanh trừng mớ đồ phế liệu, ngoắc một cô đi ngang (mới sáng sớm mà cái gánh đã đầy nhóc) vừa đặt gánh xuống cổ vừa hỏi:

-Bán cái gì vậy cô?

Tôi bưng ngay ra một cái thùng giấy to chứa hầm bà lằng nào là bịt nilon, tập cũ, dép nhựa hư...Trong khi chờ cổ phân loại từng thứ để cân và tính tiền, tôi bỗng chú ý đến mớ sách cũ trong gánh nên e dè hỏi cổ:

-Cô cho tui soạn coi có cuốn nào xem được hông nghe?

-Ừ cô cứ coi đi!

Tôi lấy ra từng cuốn rồi bắt gặp trong đó một quyển sách mỏng nhất và cũ nhất của một tác giả mình hằng hâm mộ. Tôi đưa cho cổ:

-Cuốn nầy bao nhiêu vậy?

Cổ nhìn quyển sách rồi chép miệng:

-Có mấy cuốn mới tinh sao cô hổng lấy? Cuốn nầy cũ thấy mồ, mỏng te, thôi cho cô đó!

Tôi cám ơn rối rít, đáp lại bằng cách gỡ ba cục nước đá bỏ vô cái lon cho cổ đem theo uống.

Thế là từ đó mỗi lần đi ngang nhà tôi cổ không rao: "Có ve chai bán hông?" mà: " Mua sách cũ hông cô?"

Tôi mê sách cũ từ lâu lắm! Từ những ngày đầu tiên mới chân ướt chân ráo đến Sài Gòn được chị chở đi mua. Thuở ấy nó được bày bán trên các vĩa hè dọc bên đường, do rẻ, hợp với túi tiền của tụi tôi. Còn sau nầy, nó cho tôi có cảm giác như được kết giao với những người đồng điệu, tuy không cùng không gian và thời gian.

Ôi! Những quyển sách cũ ấy! Có những cuốn được cất giữ rất cẩn thận từ lâu lắm, nên dù giấy đã ngã màu vẫn còn rất thẳng, không bị sờn bìa, cong mép. Những cuốn như thế, thường khi mở ra, ngay từ trang đầu, đã tìm thấy bút tích của người chủ thứ nhất qua mấy câu có kèm theo chữ ký như: " Sông Hương ngày tao ngộ!", hoặc " tặng Mỹ, đừng quên mình nhé!"...Cứ mỗi một câu lại hình thành trong đầu tôi một cốt chuyện. Tôi tưởng tượng ra tâm trạng của họ khi mua nó, tình cảm của họ dành cho người đề tặng... Có một câu mà tôi vừa đọc vừa rưng rưng nước mắt: "Con dành tiền lương đầu để mua tặng mẹ quyển sách nầy, mong rằng mẹ yêu thích nó. Con nhớ mẹ nhiều!" và tôi đã chọn nó chính vì những lời đề tặng ấy!

Có những quyển mang thân phận của nàng cung nữ chưa hề được vua sủng ái, vì tuy sách đã rất cũ, nhưng những trang giấy vẫn còn dính liền chưa được rọc!

Có những quyển sách có một cuộc đời bi đát giống như Thúy Kiều với lời đề tặng hết sức trân trọng của người mua đầu tiên, rồi bên trong bị hủy hoại bằng những nét chữ khác nhau cùng lời ghi thô thiển!

Có những quyển sách dành cho tôi một niềm ngạc nhiên thú vị vì nó hay và hợp với tôi quá, như thể tác giả viết riêng cho tôi đọc vậy. Đó là cái lần tôi gặp "Bếp lửa " của Thanh Tâm Tuyền.

Có những quyển sách với những câu ghi chú rất ngộ nghỉnh làm tôi vừa đọc vừa cười như: "xạo vừa vừa thôi cha nội" hoặc "ai biểu ngu"...

Cũng có những cuốn làm tôi tức muốn phát ách vì đang đọc tới chỗ hấp dẫn lại bị xé rách mấy trang, hoặc chen vào những lời bình vô duyên hết chỗ nói.

Cái chồng sách cũ được tôi thu thập và lưu giữ như một báu vật ấy một ngày kia cũng rời bỏ tôi. Bởi tôi cho một đứa bạn rất thân của con gái mượn, không hiểu vì lý do gì đòi hoài y không thèm trả rồi đi đâu mất biệt.

Nơi tôi ở hiện giờ thiếu vắng những gánh ve chai nên thỉnh thoảng tôi nghe lòng buồn nhớ. Tôi nhớ cô bán ve chai mà mỗi lần ghé lại hay xin một ca nước lạnh rồi lót dép ngồi bệt xuống đất vừa uống, vừa kiên nhẫn chờ tôi lựa từng cuốn vừa cầm cái nón lá quạt liên tục. Nhớ cảm giác hồi họp khi lật tìm và niềm vui khi gặp một quyển sách hay. Nhớ những câu đề tặng hoa mỹ được viết một cách nắn nót gói ghém nhiều tình ý. Nhớ cái chồng sách cũ bị mất đi... nhớ tất cả thật thắm thiết y như nhớ những người bạn cũ...