CƠM NGUỘI NỬA ĐÊM

Hồi chiều làm biếng nấu cơm, chỉ làm một tô mì gói bỏ bụng mà thôi nên bây giờ nghe đói ngấu.

Mở tủ lạnh nhìn vô. Tủ lạnh cuối tuần chẳng có gì ấm áp: Hai trái cam, một trái táo, hai trái chuối lá xiêm, một hộp sữa, một chai nước. Hết! Đóng tủ lại, bỗng nhớ nồi cơm nguội và trách cá kho quẹt của má, quá trời quá đất!

Má tôi có tính lo xa, sợ con bị đói, sợ không có cơm ăn trước khi chạy giặc nên ngày nào cũng nấu dư để qua đêm. Trên cái gióng treo tòn ten cạnh giàn bếp, sát bên hông cái nồi gang đựng cơm lúc nào cũng có cái ơ cá kho, với vài ba khứa cá lóc kho tiêu, cá trê kho gừng hoặc mấy con cá sặt kho xả. Phải treo cao như vậy để tránh mấy con chó theo đúng tinh thần của câu châm ngôn "chó treo, mèo đậy". Kinh nghiệm của ông bà từ xưa để lại.

Thuở ấy tôi hay thức khuya lén đọc tiểu thuyết, hoặc học bài trong những ngày thi, đêm nào cũng đều lục cơm nguội ăn trước khi xếp tập đi ngủ. Cho nên dám vỗ ngực tự hào rằng, cái thú ăn cơm nguội lúc nửa đêm, tôi là người được hưởng nhiều nhất!

Nếu thức đêm đọc truyện thì bị coi như ăn vụng. Phải đi rón rén vô bếp. Nhón chân bưng cái nồi cơm xuống. Nín thở bưng cái trách cá một cách rất thận trọng vì nó làm bằng đất, rủi sút tay làm rớt bể nồi coi như tiêu tùng. Bới cơm nhè nhẹ không dám chạm đáy nồi sợ phát ra tiếng động. Nhai nhỏ nhẻ đúng kiểu con gái nhà nề nếp, ăn xong rồi cẩn thận treo nồi lên.

Hồi đó thức ăn hay được đặt trong gióng máng trên cây tre. Gắn ngay trên đầu mấy ông táo chạy dọc theo chiều ngang, hoặc dài của gian bếp. Vì đa số nhà bếp lúc đó đều chưa có tủ gạt măng giê. Thực phẩm dự trữ, tất tần tật đều đựng trong cái rỗ, đặt vô gióng mà treo lên hết. Nhà nông ăn uống đạm bạc lắm, cũng không hay mua gia vị để dự trử như bây giờ. Ăn tới đâu mua tới đó, nên mấy bà má mỗi lần nấu ăn hay réo giựt ngược mấy đứa con:

-[Bé hai] ơi! về mua cho má năm cắc đường.

Có khi con bé đó vừa cầm hai thẻ đường về tới nhà, lại bị dúi một cái chén vô tay, đi mua tiếp năm cắc tương hột hoặc mỡ nước, bột ngọt...

Nếu vào mùa thi thượng bán nguyệt hay hạ bán nguyệt thì không cần lén lút. Đôi khi còn cố ý làm mạnh tay, nhai mạnh miệng để má nghe được. Má sẽ ra vuốt đầu tôi một cái rồi nói:

-Ráng học nghe con.

Má tôi rất trọng việc học của con, vào những ngày ôn thi má hay làm thức ăn nhiều một chút để tẩm bổ cho tôi. Hồi đó tôi trốn việc bằng cách suốt ngày cầm tập, hoặc lấy cái bìa tập cũ tròng vô cuốn tiểu thuyết rồi yên tâm ngồi đọc. Má cứ tưởng tôi đang chí thú học hành nên không hề sai làm bất cứ điều gì.

Cơm nguội nửa đêm ngày xưa sao mà ngon quá, dù đôi khi chỉ ăn kèm với một tán đường hoặc dưa mắm mà thôi! Gặp những tối trời mưa mà có cá kho khô hoặc nước mắm kho quẹt thì thật là hết ý, cho nên khi nghe câu ca dao:

"Chàng ơi phụ thiếp làm chi.

Thiếp là cơm nguội phòng khi đói lòng"

…tôi không hề có cảm xúc bởi đối với tôi không có gì ngon bằng cơm nguội lúc nửa đêm.

Bây giờ cũng có những đêm thức khuya đói bụng, mở nồi cơm điện ra bới một chén. Nhấn bếp hâm cá kho, hoặc đập một cái hột vịt ra khuấy nước mắm, ăn một cách đường đường chính chính mà chẳng thể nào tìm lại cái cảm giác ngon miệng như ngày xưa. Hương vị ngọt ngào của miếng cơm cháy đáy nồi cứng ngắt, cùng mùi thơm đậm đà của trách cá kho thuở ấy, hình như cũng đã đi theo cùng với má luôn rồi!