Chương XV
Tôi bắt gặp Natasha ở nhà một mình. Cô đi tới đi lui trong phòng, hai tay ôm trước ngực và đang nghĩ ngợi rất lung. Chiếc ấm xamôva tắt ngấm trên bàn và từ lâu đã chờ đợi tôi. Cô lặng lẽ mỉm cười và chìa tay cho tôi. Gương mặt cô xanh nhợt, trông bệnh hoạn. Trong nụ cười của cô có cái gì đau đớn, dịu dàng và cam chịu. Đôi mắt xanh trong sáng của cô dường như còn to hơn trước, tóc cũng như dày hơn – tất cả có lẽ vì cô gầy đi và ốm yếu.
- Em cứ nghĩ là anh sẽ không tới, – cô nói và đưa tay cho tôi, – em còn định bảo Mavra đến chỗ anh xem sao, anh không ốm chứ?
- Không, anh không ốm mà bị giữ lại, anh sẽ kể ngay bây giờ. Nhưng em làm sao thế, Natasha? Có chuyện gì vậy?
- Chẳng có chuyện gì đâu, – cô đáp, dường như ngạc nhiên. – Mà làm sao?
- Thì hôm qua em viết… em đã gọi anh tới, lại còn ấn định giờ giấc, không được sớm hay muộn hơn, tất cả những điều ấy có vẻ khác thường.
- À, đúng! Đấy là vì hôm qua em chờ anh ấy.
- Cậu ấy thế nào? Vẫn không đến ư?
- Không, và em đã nghĩ rằng: nếu anh ấy vẫn không đến thì cần thiết phải trao đổi với anh vậy, – cô nói thêm, đoạn im lặng.
- Thế tối nay em vẫn đợi cậu ấy à?
- Không, em không đợi, tối nay anh ta đang ở đằng ấy.
- Em nghĩ thế nào, hả Natasha? Cậu ta hoàn toàn không bao giờ đến nữa ư?
- Dĩ nhiên là anh ấy sẽ tới, – cô trả lời, vừa nhìn tôi có vẻ hết sức nghiêm trang.
Cô không vừa lòng với những câu hỏi tới tấp của tôi. Chúng tôi trở lại im lặng và tiếp tục đi đi lại lại trong phòng.
- Em chờ anh suốt, Vanya ạ, – cô lại mỉm cười mở đầu. – anh có biết em đang làm gì không? Em cứ đi tới đi lui và học thuộc những câu thơ: anh còn nhớ chứ, – bài “chiếc chuông nhỏ”, con đường mùa đông: “ấm xamôva trên bàn sồi…”, chúng mình vẫn đọc với nhau ấy mà17:
Bão tuyết dần tan, con đường đã ửng hồng
Triệu ánh mắt, đêm nhìn ra mờ đục
- Và đây nữa:
Em chợt nghe – đắm say giọng hát
Chiếc chuông nhỏ ngân vang tha thiết
“Ôi bao giờ, bao giờ, anh yêu dấu của em ơi
Về gối đầu lên lồng ngực em đây
Đời đẹp làm sao! Bình minh hồng trước cửa
Tia nắng sớm đón đùa trên băng giá
Ấm xamôva sôi trên bàn gỗ sồi
Củi lách tách trong lò, ánh lửa bập bùng soi
Sau màn hoa, chiếc giường ấm áp...”
- Hay thật! Những câu thơ ấy có cái gì đau xót hòa trong, Vanya ạ, những hình ảnh thật vang vọng, bay bổng. Toàn bức tranh chỉ có một khung cảnh và được tập trung vào một họa tiết, còn anh muốn thêu dệt gì tùy thích. Có hai cảm giác: một cái xa xưa và một cái mới mẻ. Cũng cái ấm xamôva ấy, cũng cái màn hoa ấy, – tất cả đều thân thuộc... như thường thấy trong những ngôi nhà nhỏ bé tiểu thị dân ở cái huyện lỵ của chúng mình. Ngỡ như em đang nhìn thấy cái ngôi nhà ấy: mới dựng, bằng gỗ, còn những tấm ván chưa che kín... Còn đây là một bức tranh khác:
Em chợt nghe – vẫn giọng người hát ấy
Chiếc chuông nhỏ ngân vang buồn bã!
“Tôi sợ anh, anh bạn cũ đâu rồi,
Sẽ bước vào và âu yếm ôm tôi!
Rồi đời sẽ ra sao!– Tối tăm, chật chội,
Căn lều gỗ buồn tênh, gió gào ngoài cửa sổ...
Bên cửa mọc lên chỉ mỗi nhánh anh đào
Băng bám đầy nào thấy rõ gì đâu
Hay chết rấp từ bảy đời tám kiếp
Đời là thế! Hoa với hoét mùng màn bạc phếch
Tôi đau ốm lang thang, chẳng dám gặp người thân.
Chẳng có ai để mắng chửi tôi – không người thương mến.
Chỉ còn mỗi mụ già cáu bẳn...”...
- “Tôi đau ốm lang thang”... cái từ “đau ốm” đặt thật đúng chỗ! “Chẳng có ai để mắng chửi tôi”, – biết bao nhiêu dịu dàng, hân hoan trong những vần thơ ấy, và cả nỗi dày vò vì quá khứ nữa, những nỗi dày vò mà chính câu thơ gợi lên, anh hãy nghiền ngẫm mà xem... Thật là hay! Và cũng thật là đúng!
Cô im bặt, như đang cố kìm lại một cái gì bắt đầu dâng lên trong cổ họng.
- Con bồ câu bé bỏng của em, anh Vanya! – Một phút sau cô nói với tôi, rồi lại im bặt cứ như định nói gì nhưng quên mất hoặc thuận miệng thì nói chứ chẳng còn đầu óc nào.
Trong khi ấy, cả hai vẫn đi đi lại lại khắp phòng. Một ngọn đèn thờ le lói sáng trước mặt. Thời gian gần đây Natasha ngày càng ngoan đạo nhưng lại không thích nói chuyện ấy với tôi.
- Thế nào? Mai là ngày lễ à? – Tôi hỏi, – em đốt đèn thờ?
- Không, không phải ngày lễ đâu... thôi, anh Vanya, anh ngồi xuống đi, có lẽ anh mệt lắm. Anh có muốn uống nước trà không? Anh chưa uống gì kia mà?
- Chúng mình ngồi xuống đi, Natasha. Anh uống trà rồi.
- Anh vừa ở đâu đến đây?
- Từ chỗ mọi người. – Tôi và cô ấy quen gọi gia đình như vậy.
- Từ chỗ mọi người? Anh làm sao kịp tới? Anh tự ý ghé lại? Hay các em gọi?...
Cô hỏi lấy hỏi để. Mặt mày càng thêm tái mét vì xúc động. Tôi kể cho cô nghe tỷ mỉ cuộc gặp gỡ với ông cụ, câu chuyện với bà cụ, câu chuyện quanh chiếc huy chương, – tôi kể rất chi tiết với đầy đủ các sắc thái. Tôi không bao giờ giấu cô một điều gì. Cô khao khát lắng nghe như nuốt lấy từng lời của tôi. Nước mắt đã long lanh trong mắt cô. Câu chuyện chiếc huy chương đã khiến cô xúc động ghê gớm.
- Khoan đã, gượm đã, anh Vanya, – thỉnh thoảng cô lại ngắt lời tôi, – anh hãy nói kỹ hơn một chút, tất cả ấy, càng kỹ càng tốt, anh kể đại khái quá!...
Tôi phải kể lại đến lần thứ hai, thứ ba và liên tục trả lời thật cặn kẽ những câu hỏi dồn dập của cô.
- Thật anh cũng cho rằng ông cụ định đi đến chỗ em ah?
- Anh không biết, Natasha ạ, anh thậm chí cũng không biết nói thế nào. Ông cụ buồn nhớ em, thương yêu em thì rõ, nhưng ông cụ có định đến chỗ em không thì... thì...
- Và bố em cũng hôn huy chương ư? – Cô ngắt lời, – và lúc hôn cụ có nói gì không?
- Những tiếng kêu rời rạc ấy mà, cụ nhắc tới em bằng những cái tên âu yếm nhất, cụ gọi em...
- Cụ gọi ư?
- Đúng.
Cô bắt đầu lặng lẽ thổn thức.
- Tội nghiệp bố mẹ em, – Cô thốt lên. – Ôi, giá như cụ biết được tất cả, – im lặng một lúc cô nói tiếp, – điều ấy cũng chẳng khó lắm đâu. Cụ sẽ biết những tin tức quan trọng về ông bố của Aliôsa.
- Natasha, – tôi rụt rè nói, – chúng mình cùng đến chỗ ông cụ...
- Bao giờ? – Cô hỏi, sợ tái người đến nỗi phải vịn vội vào ghế bành. Cô ngõ là tôi rủ cô ấy đi ngay lúc này.
- Ồ không, Vanya. – cô tiếp lời, đặt hai tay lên vai tôi và mỉm cười buồn bã. – Không đâu, con chim bồ câu bé bỏng ạ, đấy luôn luôn chỉ là câu chuyện của anh thôi, nhưng có điều... tốt hơn là đừng nhắc đến chuyện ấy nữa.
- Thế chả nhẽ mọi chuyện xích mích tệ hại này sẽ mãi mãi không bao giờ chấm dứt ư? – Tôi buồn rầu thốt lên. – Chả nhẽ em cao ngạo đến mức không chủ động chịu đi bước trước ư? Ông cụ sẽ phụ họa với em ngay, chỉ có điều em phải hành động trước. Có lẽ ông cụ chỉ đợi có thế để tha thứ cho em... Ông cụ là bố, chính em đã xúc phạm đến cụ! Em hãy tôn trọng lòng tự trọng của cụ, đó là lẽ phải, là điều tự nhiên thôi! Em phải xử sự như vậy. Em cứ thử mà xem, ông cụ sẽ tha thứ cho em mà. Không cần một điều kiện nào đâu.
- Không cần điều kiện! Điều ấy là không thể, đừng trách em, anh Vanya, vô ích thôi. Suốt ngày, suốt đêm em chỉ nghĩ và nghĩ về việc ấy. Từ ngày rời nhà đi, có lẽ không ngày nào em không nghĩ tới việc ấy. Chính anh và em cũng đã nhắc tới chuyện ấy bao nhiêu lần rồi! Mà chính anh cũng biết rằng điều ấy là không thể được!
- Cứ thử xem!
- Không đâu, anh bạn ơi, không thể được đâu. Nếu em cứ thử làm thế thì chỉ tổi chọc tức cho cụ thêm ghét mình. Những gì đã không trở lại thì sẽ không thể nào trở lại, và anh có biết tại sao nó không trở lại được nữa không? Sẽ không thể nào trở lại được nữa những ngày hạnh phúc ấu thơ khi em còn sống với gia đình. Giá như ông cụ có tha thứ cho em thì chính bởi tại ông không biết em hiện nay như thế nào. Ông thích thú với cái hồn nhiên thơ dại của em, ông âu yếm vuốt ve em ở trong ý nghĩ như thuở em còn là bé con lên bảy, ngồi trên gối ông và hát cho ông nghe những bài ca con trẻ của mình. Suốt từ bé đến tận những ngày em sắp đi, đêm nào cụ cũng tới bên giường em và làm dấu thánh cho em. Mới cách đây hơn một tháng trước ngày xảy ra việc bất hạnh này, ông cụ mua tặng em một đôi hoa tai, cụ giấu em, (nhưng em biết hết), và thích thà như trẻ con hình dung tới lúc em sẽ vui mừng như thế nào khi nhận được món quà, và cụ đã tức giận đến điên cuồng với tất cả mọi người mà trước hết là em khi cụ biết rằng thì ra em đã biết trước từ lâu về việc cụ mua đôi hoa tai ấy. Ba hôm trước khi ra đi, cụ nhận thấy em buồn, và cụ cũng lập tức buồn rầu đến phát ốm, và, – anh nghĩ thế nào? – để giải buồn cho em, cụ đã tính mua vé cho em đi xem hát!... Lạy Chúa, cụ muốn chữa bệnh cho em bằng cách ấy! Em nhắc lại với anh rằng cụ đã biết và yêu một con bé con và chẳng bao giờ nghĩ tới một ngày nào đó em cũng sẽ trở thành một người đàn bà... Điều ấy không bao giờ cụ nghĩ tới. Nếu bây giờ mà em trở về nhà, ông sẽ không nhận ra em. Nếu ông cụ tha thứ cho em thì ông cụ sẽ gặp lại một người như thế nào? Em bây giờ không còn là một đứa trẻ, em đã già dặn rồi. Dẫu em có chiều được ông cụ thì ông cụ vẫn cứ nhớ tiếc những ngày hạnh phúc đã qua, vẫn buồn vì em chẳng còn là một đứa trẻ như xưa kia cụ vẫn hằng yêu, mà kỷ niệm cũ thì bao giờ chẳng tốt đẹp hơn! Hồi tưởng lại thật nặng nề! Ôi, quá khứ mới tốt đẹp bao nhiêu, anh Vanya! – Cô kêu lên, tự mình lại mê đắm và lặng đi bởi tiếng kêu của chính mình, với nỗi đau đớn xé ruột xé gan.
- Tất cả điều ấy đều đúng, – tôi nói, – tất cả những điều em nói ấy. Nghĩa là ông cụ phải tìm hiểu và yêu em trở lại. Mà cái chính là tìm hiểu. Chứ sao nữa? Ông cụ sẽ lại yêu thương em. Chả nhẽ em cho rằng ông cụ không thể nhận thức và hiểu được em, mà ông cụ là một người có tấm lòng như thế cơ mà!
- Ôi, anh Vanya, đừng bất công thế! Mà em có gì đặc biệt để phải tìm hiểu đâu? Em không nói đến chuyện ấy. Anh xem vẫn còn điều này nữa: ngay tình yêu của người bố cũng có lòng ghen. Ông cụ sẽ phẫn nộ vì không có ông ấy, ông ấy không hay biết, không lo liệu mà mọi việc em và Aliôsa vẫn giải quyết được hết. Ông cụ còn phải chấp nhận một sự thật là ông đã chẳng thể linh cảm trước được mọi chuyện này, những hậu quả không may của mối tình của chúng em cũng như việc bỏ nhà ra đi của em mà cụ coi là một trò giấu giếm “xấu xa” không hơn không kém. Ngay từ đầu em đã không tìm đến với cụ, không ăn năn hối lỗi trước cụ thật chân thành ngay từ lúc mới yêu, mà trái lại tự giấu giếm và trốn tránh cụ và chỉ thổ lộ mọi bí mật với anh thôi, Vanya ạ, điều đó còn khiến cụ tức tối và đau buồn hơn chính những hậu quả của chuyện tình chúng em, – nghĩa là em đã xa lánh ông cụ và hiến dâng tất cả cho người yêu của em. Cứ cho là bây giờ cụ sẽ đón em như một người bố, nồng nàn và âu yếm nhưng mầm mống hận thù vẫn còn đó. Ngày một ngày hai thể nào cũng lại bắt đầu những dằn vặt, nghi ngờ, trách móc. Hơn nữa ông cụ không thể tha thứ vô điều kiện. Giả thử là em sẽ nói hết sự thật từ đáy lòng, rằng em hiểu mình đã xúc phạm và có lỗi với cụ như thế nào. Và cho dù em đã đau lòng biết mấy nếu ông cụ cứ không muốn hiểu rằng chính em đã phải trả giá như thế nào cho tất cả hạnh phúc với anh Aliôsa, rằng em đã trải qua những đau khổ ra sao, nhưng em phải nén lòng lại, phải lặng lẽ chịu đựng tất cả mọi nỗi đau, – cho dù như thế đi nữa thì với ông cụ vẫn còn là quá ít. Ông cụ đòi hỏi ở em một sự đền đáp không thể nào có được: ấy là cụ đòi em phải nguyền rủa quá khứ, phải nguyền rủa Aliôsa và ân hận về mối tình của em đối với anh ấy. Ông cụ muốn một điều không thể thực hiện được – tức là trở về với quá khứ và xóa sạch khỏi cuộc đời chúng em cái nửa năm qua. Nhưng em thì không thể nguyền rủa một ai, không thể hối hận một điều gì... Những gì xảy ra thì đã xảy ra... Không đâu, anh Vanya, lúc này thì không thể. Còn chưa tới lúc.
- Thế thì bao giờ thì tới lúc?
- Em không biết... Nhưng phải giành lại hạnh phúc tương lai của chúng ta qua rất nhiều đau khổ, phải thử thách nó trong những đau khổ tiếp theo. Tất cả phải được tẩy sạch bằng chính đau khổ... Ôi, anh Vanya ơi, cuộc đời này có bao nhiêu là nỗi đau!
Tôi lặng thinh và trầm ngâm nhìn cô.
- Anh nhìn gì em thế Aliôsa, à à – Vanya? – cô nói thầm và mỉm cười vì sự nhầm lẫn của mình.
- Anh đang nhìn nụ cười mỉm của em đấy. Em lấy ở đâu ra thế? Trước nay em không hề có nụ cười như thế.
- Nhưng nụ cười của em có cái gì vậy?
- Sự thật thì trong nụ cười của em vẫn còn nét hồn nhiên ngây thơ trước đây... Nhưng mỗi khi em mỉm cười thì chính lúc đó hình như trong lòng em có điều gì rất đau đớn. Em gầy quá, Natasha ạ, mà tóc em hình như đầy hơn... Chiếc áo dài này của em là thế nào? Vẫn là của họ sắm cho ư?
- Anh yêu em quá đỗi, Vanya! – Cô trả lời và âu yếm nhìn tôi, – Thế còn anh, hiện nay anh làm gì? Công việc của anh ra sao?
- Chẳng có gì thay đổi, anh vẫn viết tiểu thuyết, nhưng mệt mỏi lắm, chẳng dễ dàng gì. Chẳng hào hứng gì cả. Giá như viết ngay được thì cũng có thể cho ra một cái gì thú vị, nhưng lại sợ làm hỏng mất một ý hay. Đây là một trong những ý rất thích. Mà cứ đúng hạn là nhất thiết phải có bài cho tạp chí rồi. Thậm chí bây giờ anh đang tính bỏ tiểu thuyết và nghĩ gấp một chuyện vừa, một cái gì nhẹ nhàng, xinh xắn, tuyệt đối không có gì nặng nề... Tuyệt đối... Tất cả đều vui vẻ và tươi tắn!...
- Công việc của anh thật khốn khổ! Còn chuyện cụ Smith thì sao?
- Cụ Smith chết rồi
- Không ai tìm tới chỗ anh ư? Em nói với anh nghiêm túc đấy, Vanya ạ, anh đang ốm, thần kinh của anh suy nhược, toàn những mộng mị. Lúc anh kể cho em nghe về chuyện thuê buồng, em đã nhận thấy ở anh điều ấy. Thế nào, căn phòng ẩm thấp, tồi tệ lắm phải không anh?
- Đúng. Ở chỗ anh vừa mới có một chuyện này, tối nay... Nhưng thôi, để sau anh sẽ kể.
Cô đã không nghe tôi nói, mà ngồi thần thờ nghĩ ngợi.
- Em thật không hiểu tại sao em lại có thể bỏ mọi người mà đi được, lúc ấy em qua hấp tấp, – cô nói, nhìn tôi như không hề đợi trả lời.
Tôi đáp lời cô lúc này thì cô cũng chẳng buồn nghe.
- Anh Vanya, – cô nói khẽ, – em yêu cầu anh một việc.
- Gì thế em?
- Em chia tay với anh ấy.
- Đã chia tay hay là sẽ chia tay?
- Cần phải chấm dứt cảnh sống này. Em mời anh tới là để bày tỏ hết với anh tất cả những gì còn tích tụ lại mà trước giờ em vẫn còn giấu anh – Những lúc thổ lộ bí mật với tôi bao giờ cô cũng mở đầu như vậy, mà hầu như tất cả những điều bí mật ấy thì chính cô đã tiết lộ với tôi từ những bao giờ.
- Natasha, anh đã nghe em nói hàng ngàn lần về chuyện ấy! Rõ ràng là hai người không thể sống chung được, quan hệ giữa hai người có cái gì không bình thường, giữa hai người chẳng có gì chung hết. Có điều... em có đủ sức không?
- Trước đây thì mới chỉ là dự định, anh Vanya ạ, còn bây giờ thì em đã quyết định hoàn toàn. Em yêu anh ấy vô hạn, ấy thế mà rồi em lại hóa ra là kẻ thù của anh ấy trước hết, em phá hoại tương lai của anh ấy. Cần phải giải phóng cho anh ấy thôi. Anh ấy không thể cưới em được, anh ấy không đủ sức để chống lại ông bố. Em cũng chẳng muốn trói buộc anh ấy. Vì thế nên em thậm chí còn vui mừng vì anh ấy yêu cô vợ chưa cưới mà họ định hỏi cho anh ấy. Anh ấy sẽ dễ dàng cắt đứt với em hơn. Mà em thì cần như vậy! Đấy là nghĩa vụ của em... Nếu em yêu anh ấy thì em phải hi sinh tất cả cho anh ấy, em phải chứng minh cho anh ấy tình yêu của mình, đó là nghĩa vụ của em! Chính thế!
- Nhưng em vẫn chưa thuyết phục cậu ấy.
- Em sẽ không thuyết phục. Em sẽ vẫn xử sự với anh ấy như trước nay nếu bây giờ anh ấy tới... Nhưng em phải tìm cách sao để anh ấy rời bỏ em nhẹ nhàng mà lương tâm không phải cắn dứt. Chính điều ấy làm cho em khổ sở, anh Vanya giúp em với. Anh không khuyên em được điều gì ư?
- Có một biện pháp như thế này chẳng hạn, – tôi nói. – Dứt khoát không yêu cậu ta nữa và yêu người khác. Nhưng như thế cũng chưa chắc đã là một biện pháp. Vì em biết tính cậu ta rồi chứ? Thế là đã năm ngày nay cậu ta không đến với em. Cứ giả định là cậu ta đã hoàn toàn bỏ rơi em, nhưng em chỉ cần viết cho cậu ấy rằng chính em sẽ bỏ cậu ấy, thì ngay ngay lập tức cậu ta sẽ lao đến với em ngay.
- Tại sao anh lại ghét anh ấy thế? Hở anh Vanya?
- Anh ấy ư?
- Phải, anh, chính anh! Anh luôn luôn thù địch với anh ấy, vừa bí mật vừa công khai. Anh không thể nói về anh ấy mà không tỏ thái độ thù hận. Đã hàng ngàn lần em nhận thấy chính anh là người thích thú nhất được mạt sát và bôi nhọ anh ấy! Em nói thật đấy, đúng là bôi nhọ!
- Và cũng hàng ngàn lần anh nghe em nói điều ấy rồi. Thôi, Natasha, chúng ta không nói đến chuyện ấy nữa.
- Em muốn chuyển sang một chỗ ở khác, – sau một lúc im lặng, cô bắt đầu nói. – Và anh đừng giận nhé, anh Vanya...
- Để rồi cậu ấy vẫn cứ tìm đến được chỗ ở mới ấy, còn anh thì lạy chúa, anh không giận đâu.
- Tình yêu mạnh lắm, tình yêu mới sẽ giữ được anh ấy. Nếu anh ấy có về với em thì cũng chỉ mấy phút thôi, anh thấy thế nào?
- Anh không biết, Natasha ạ, mọi thứ ở cậu ta đều ngoài cỡ, chẳng phù hợp với một cái gì, cậu ta vừa muốn cưới cô kia vừa muốn yêu em. Cậu ta ngỡ như có thể làm cả hai việc ấy cùng một lúc đấy.
- Giá như em biết chắc chắn là anh ấy yêu cô ta thì em sẽ quyết định ngay... Anh Vanya! Đừng giấu em điều gì nhé! Anh có biết điều gì đó mà định giấu em không?
Cô bồn chồn nhìn tôi bằng đôi mắt dò hỏi.
- Anh chẳng biết đâu em ạ, anh thề đấy. Đối với em anh có bao giờ dấy giếm gì đâu. Vả lại, chính anh cũng đang đắn đo: rất có thể cậu ta chẳng yêu cái cô con gái riêng của bà bá tước ấy lắm như chúng mình tưởng đâu. Có thể chỉ là sự hấp dẫn...
- Anh nghĩ thế sao, anh Vanya? Lạy chúa, giá như em có thể biết rõ điều này! Ôi, sao mà em mong được nhìn thấy anh ấy lúc này, chỉ cần nhìn thấy anh ấy thôi. Em sẽ đọc thấy hết trên gương mặt anh ấy! Thế mà không có anh ấy! Hoàn toàn chẳng có anh ấy.
- Em vẫn đợi cậu ta đấy ư, Natasha?
- Không, anh ấy đang ở chỗ cô ta, em biết. Em đã cho người đi dò hỏi. Em mong được thấy mặt cô ta quá... Hãy nghe em, anh Vanya, em nói nhảm nhí thật đấy, nhưng chả nhẽ em lại không thể nào được gặp cô ta cả sao? Anh nghĩ thế nào?
Cô hồi hộp đợi câu trả lời của tôi.
- Nhìn thấy thì có thể. Nhưng chỉ nhìn thấy không thôi thì còn quá ít.
- Em chỉ nhìn thấy là đủ, còn thì em sẽ tự đoán ra hết. Anh xem, em thật ngu ngốc, cứ đi tới đi lui ở đây, một thân một mình, – cứ nghĩ ngợi suốt, những ý nghĩ cứ như bão lốc mới nặng nề làm sao! Em còn nghĩ thế này, anh Vanya ạ, liệu anh có thể làm quen với cô ta được không? Bởi lẽ bà bá tước cung khen ngợi cuốn tiểu thuyết của anh (chính anh đã kể như vậy), thỉnh thoảng buổi tối anh lại vẫn đến chơi nhà công tước P. và cô ta cũng có mặt ở đấy. Anh hãy làm thế nào để người ta giới thiệu anh với cô ta. Mà anh Aliôsa cũng có thể giúp anh làm quen. Xong anh sẽ kể lại cho em nghe tất cả về cô ấy.
- Natasha, chuyện ấy hãy để sau. Bây giờ thế này: Có đúng em đã suy nghĩ nghiêm túc rằng em có đủ sức để chia tay với cậu ấy không? Bây giờ em hãy nhìn lại mình: em đã thậy yên lòng chưa?
- Em–đủ–sức! Cô đáp như đứt hơi. – Tất cả vì anh ấy! Cả cuộc đời em là giành cho anh ấy! Nhưng anh Vanya ạ, không thể nào chịu nổi khi nghĩ rằng lúc này đây ở chỗ cô ta anh ấy đã quên hẳn em, anh ấy ngồi bên cạnh cô ta trò chuyện, cười đùa như anh ấy vẫn làm ở đây, anh nhớ chứ... Anh ấy sẽ nhìn thẳng vào mắt cô ta, anh ấy vẫn luôn có cách nhìn như vậy mà, và anh ấy hoàn toàn không nghĩ gì đến em lúc này đang ngồi đây... với anh.
Cô không nói hết lừi và ngước nhìn tôi tuyệt vọng.
- Thế nào, Natasha, đến lúc này mà em còn nói...
- Mong cho cả hai chúng em cùng đồng thời chia tay nhau một lúc! – mắt long lanh, cô nói tiếp. – Tự em cầu mong cho anh ấy như vậy. Nhưng anh Vanya ạ, em sẽ đau đớn vô cùng nếu tự anh ấy quên em trước. Ôi, như vậy thì đau đớn lắm, anh Vanya! Em cũng không hiểu nổi mình nữa: nghĩ một đằng nhưng làm một nẻo! Rồi em sẽ ra sao đây!
- Thôi, thôi, Natasha, hãy bình tâm nào!...
- Suốt năm hôm nay, từng giờ từng phút... Cả trong giấc mộng, cả khi ngủ say...em chỉ nghĩ, chỉ mơ màng về anh ấy, anh Vanya ơi, chúng mình cùng đến đấy đi, anh dẫn em đi nhé!
- Thôi đi, Natasha!
- Không, chúng mình cùng đi! Em chỉ mong anh có thế, Vanya! Đã ba ngày nay em chỉ nghĩ đến việc ấy. Em viết cho anh cũng chỉ vì việc ấy... Anh phải dẫn em đi, anh không được từ chối em việc ấy... Em nhờ anh... Ba ngày rồi... Tối nay anh ấy đang ở đấy... ở đấy... chúng mình đi thôi!
Cô gần như ngấy xỉu. Chợt ở phòng ngoài có tiếng ồn ào. Hình như Mavra to tiếng với ai đó.
- Gượm đã, Natasha, ai đấy? – tôi hỏi, – em nghe xem!
Cô nghi hoặc lắng nghe và đột nhiên tái mét không còn hạt máu.
- Lạy chúa tôi! Ai thế nhỉ? – Cô thì thầm lẩm bẩm.
Cô muốn giữ tôi lại, nhưng tô đã đi ra phòng ngoài chỗ Mavra. Quả thế thật! Chính đó là Aliôsa. Cậu ta đang hỏi Mavra điều gì đó, còn chị ta thì ngay từ đầu đã không cho cậu ta vào.
- Cậu từ đâu tới? – Chị ta hỏi, hách như là bà chủ vậy. – Thế nào? Cậu lang thang những đâu? Thôi cậu đi đi, đi đi! Đừng ngọt nhạt với tôi nữa! Cậu đi đi chứ còn định đòi hỏi gì nữa?.
- Tôi chẳng sợ ai tất! Tôi cứ vào! – Anh chàng Aliôsa nói có vẻ hơi xấu hổ.
- Thôi cậu đi đi, cậu nhanh chân quá đấy!
- Tôi sẽ đi! Ồ! Anh đấy à! – cậu thốt lên khi nhìn thấy tôi, – tốt quá, may mà có anh ở đây, anh xem, đến bây giờ tôi mới...
- Thôi, anh vào đi,– tôi đáp, anh sợ gì thế?
- Tôi có sợ gì đâu, xin đảm bảo với anh như vậy, bởi vì, lạy chúa, tôi chẳng có lỗi gì hết. Anh cũng cho là tôi có lỗi ư? Rồi anh xem, tôi sẽ lý giải ngay bây giờ. Natasha, anh vào được chứ? – cậu ta cố làm ra vẻ mạnh bạo nói to và dừng lại trước cánh cửa khép kia.
Không có tiếng trả lời.
- Thế nào ấy nhỉ? – cậu hỏi vẻ lo lắng.
- Chẳng sao đâu, cô ấy đang ở trong ấy đấy, – tôi đáp, – chắc đang bận chút xíu...
Aliôsa thận trọng mở cửa và rụt rè đưa mắt nhìn quanh gian phòng. Tuyệt không có một ai.
Đột nhiên cậu ta phát hiện thấy cô đang chúi trong một góc, giữa tủ và cửa sổ. Cô đứng đấy như thể đang trốn, dở sống dở chết. Đến bây giờ nhớ lại cái cảnh ấy tôi vẫn không thể nhịn được cười. Aliôsa khễ khàng và thận trọng tiến đến chỗ cô.
- Natasha, em làm sao thế? Chào em, Natasha, – cậu ta rụt rè nói, vừa sợ hãi nhìn cô.
- Ồ, có gì đâu, không sao cả!... – cô lúng ta lúng túng đáp, cứ như là chính cô mới là người phạm lỗi, – Anh... có muốn uống nước trả không?
- Natasha, hãy nghe anh...– Aliôsa nói, hoàn toàn mất bình tĩnh. – Có lẽ em đinh ninh là anh có lỗi... Nhưng anh không có lỗi, anh thật không hề có lỗi gì hết! Rồi em xem, anh sẽ kể cho em nghe ngay bây giờ.
- Ồ, cần gì phải thế? – Natasha thì thầm. – Không, không, không cần đâu... tốt nhất là anh đưa tay đây cho em... thế là xong... Như mọi bận ấy mà... – Đoạn, cô chui ra khỏi góc tủ, mặt mày đỏ lựng.
Cô cứ mải nhìn xuống, ngơ như là sợ nhìn phải Aliôsa.
- Ôi, lạy chúa, – anh kêu lên vì cảm động, – nếu như tôi có phạm lỗi gì thì sau đấy chắc hẳn tôi không dám nhìn mặt cô ấy nữa đâu! Anh xem, anh xem này! – cậu ta quay lại phía tôi, kêu lên, – cô ấy vẫn cho là tôi có lỗi thật oan cho tôi, rõ ràng là oan cho tôi! Năm ngày nay tôi không tới! Lại có tin đồn rằng tôi ở chỗ vợ chưa cưới, – nhưng thế nào kia? Ấy thế mà cô ấy đã tha thứ co tôi! Cô ấy đã nói! “Đưa tay cho em, thế là xong!”. Ôi, Natasha, con bồ câu bé bỏng của anh, thiên thần của anh! Anh không có lỗi, em hãy hiểu như vậy! Anh không hề có một chút lỗi nào! Ngược lại! Hoàn toàn ngược lại!
- Nhưng... nhưng tối nay thì anh có mặt ở đấy. Họ đã mời anh đến đấy... Anh đã lại đây như thế nào? Mấy giờ rồi?
- Mười rưỡi! Đúng là anh đã ở đấy... Nhưng anh đã bảo là anh mệt và bỏ về. Đây là lần đầu tiên trong năm ngày vừa qua anh được tự do, anh thoát được chỗ ấy và chạy đến với em ngay, Natasha ạ. Nghĩa là anh cũng có thể đến sớm hơn, nhưng anh chủ tâm chưa đến vội! Tại sao vậy? Em sẽ biết ngay bây giờ, anh sẽ giải thích, và sau đó anh liền phóng tới đây để giải thích cho em, chỉ có điều, xin chúa chứng dám, lần này anh hoàn toàn không có lỗi gì với em, không một chút nào! Không một chút nào hết!
Natasha ngẩng đầu lên nhìn cậu ta... Nhưng bắt gặp ánh mắt cậu ánh lên biết bao chân thật, gương mặt cậu tươi tắn, trung thực và vui vẻ đến nỗi không thể nào không tin cậu cho được. Tôi những tưởng là họ sẽ cùng kêu lên một tiếng và lao lại ôm chầm lấy nhau như bao lần trong những hoàn cảnh tương tự trước đây họ vẫn làm thế. Nhưng không, Natasha dường như cố kiềm chế niềm hạnh phúc đang dâng trào, cúi gục đầu xuống ngực và thốt nhiên cô... bật khóc dấm dứt. Aliôsa không còn giữ được nữa, cậu lao đến quỳ sụp xuống chân cô ta. Cậu rối rít hôn tay hôn chân cô như một thằng điên. Tôi đẩy chiếc ghế bành về phía phía cô. Đôi chân cô khuỵu xuống. Cô buông mình ngồi xuống ghế.
[←17]
Những đoạn trích trong bài thơ Chiếc chuông nhỏ của L. P. Pôlônxki (1854)
[←18]
Muốn nhắc đến nhân vật chuẩn uý hải quân Durca, mà tính hay cười được trung uý Giovakin kể lại trong truyện “Cưới vợ” của Gogol.