Chương IX

Tôi thức giấc muộn và mệt nhọc, vào lúc mười giờ sang. Đầu tôi quay cuồng và đau nhức. Tôi nhìn lên giường Elena: giường trống không. Đồng thời từ căn phòng nhỏ bên phải vọng lại tiếng gì như có ai đang quét nhà bằng chổi. Tôi bước sang xem. Elena một tay cầm chổi, tay kia giữ vạt áo dài lòe loẹt mà từ hôm qua nó chưa kịp cởi ra, và đang quét nhà. Củi nả để đốt lò đã được xếp vào một góc, bàn ghế đã lau sạch, ấm đun nước đã đánh bóng, tóm lại Elena đã thành người nội trợ.

– Kìa, Elena, – tôi kêu lên, – có ai bắt em quét nhà đâu? Tôi không muốn thế đâu, em đang ôm, hay là em lại muốn làm công cho tôi?

– Thế ở đây ai sẽ quét nhà? – Con bé đáp bướng bỉnh và nhìn thẳng vào mắt tôi,.– Bây giờ em hết ốm rồi.

– Nhưng tôi mang em về không phải để làm công đâu, Elena ạ. Chắc em sợ tôi sẽ chửi mắng em như bà Bupaôva, là em ăn bám tôi phải không? Mà em nhặt ở đâu ra cải chổi gớm ghiếc này? Tôi có chổi đâu? – Tôi nói thêm, ngạc nhiên nhìn nó.

– Chổi của em đấy. Chính em mang nó tới đây. Em cũng vẫn quét nhà cho ông em. Mà cái chổi vẫn nằm đấy dưới bếp lò suốt từ dạo ấy.

Tôi quay về phòng và đắn đo nghĩ ngợi. Có thể tôi có lỗi, nhưng tôi cảm thấy rằng chính sự ân cần niềm nở của tôi lại hình như làm cho em bé khó chịu và nó luôn luôn muốn chứng tỏ rằng nó sống với tôi không phải là ăn bám, “Trong trưởng hợp như thế, tính cách khắc nghiệt ấy là thế nào nhỉ?” – Tôi nghĩ thầm. Hai phút sau, con bé trở lại và lặng–lẽ ngồi vào chỗ của mình hôm qua trên đivăng, tò mò nhìn tôi. Trong khi đó tôi đã đun sôi nước trong ấm, pha chè, rót cho nó một chén và đưa cho nó một mầu bánh mì trắng. Con bé lặng lẽ cầm lấy không từ chối. Suốt một ngày đêm mà hầu như chưa ăn gì.

– Em đã làm chổi dây bẩn lên cái áo đẹp rồi kìa – tôi nói và chỉ cái vệt bẩn to tướng trên vệt váy 41của em.

Con bé nhìn xuống, và bất ngờ thật ngạc nhiên hết sức nó đặt chén xuống, lạnh lùng và không một lời, nó dùng cả hai tay giằng lấy vạt váy bằng vải sa và chỉ nhoáng một cái đẩ xé toạc một đường suốt từ trên xuống dưới. Làm xong việc ấy, nó lặng lẽ ngước nhìn tôi, ánh mắt rực lên quyết liệt. Mặt nó tái xanh lại

– Em làm gì thế, Elena? – Tôi kêu lên, đinh ninh là đang chứng kiến một cơn điên.

– Đây là chiếc áo xấu xa, – con bé nói, thở dốc vì xúc động, – Tại sao ông lại bảo đây là cái áo đẹp. Em không muốn mặc nó, – con bé bỗng hét lên và bật đậy khỏi chỗ. – Em sẽ xé tan nó ra. Em không đòi bà ấy ăn điện cho em. Bà ấy cứ tự động bắt em phải ăn diện. Em đã xé tan một cái áo, em sẽ xé nốt cái này, em sẽ xé! Xé! Xé hết!...

Và nó điên tiết cấu xé cái áo khốn khổ của mình. Chỉ một thoáng nó đã xé tan không còn một mảnh. Làm xong công việc ấy, người nó tái xanh tái xám đến mức suýt đứng không vững, Tôi chỉ biết kinh ngạc đứng nhìn cơn điên phẫn nộ đến như thế. Đoạn nó đưa mắt nhìn tôi thách thức, cứ y như tôi cũng có phần mang tội trước nó. Nhưng tôi đã biết là tôi phải làm gì.

Tôi đã dự tính không trì hoãn là sáng hôm nay phải mua cho nó một chiếc áo dài mới. Đối với cái sinh linh cuồng nộ và man dại ấy, cần phải lấy lòng tốt để chinh phục. Nó xử sự như chưa bao giờ nó nhìn thấy một người tốt trên đời này. Nếu như đã một lần, bắt chấp mọi hình phạt tàn ác, nó đã xé tan chiếc áo thứ nhất cũng loại như vậy, thì đến lúc này nó điên tiết biết mấy khi phải nhìn chiếc áo đã gợi lên cho nó những giây phút khủng khiếp vừa qua.

Ở cửa hàng đồ cũ có thề mua một chiếc áo dài tốt mà giản dị với giá rất rẻ. Đáng tiếc là lúc này là tôi hầu như không còn một xu nhỏ. Nhưng tận đêm hôm trước, lúc nằm ngủ tôi đã định bụng hôm nay sẽ chạy đến một nơi có hy vọng kiếm được chút ít và may sao ở chính cái hướng đi ấy cũng có cửa hàng đồ cũ. Tôi liền cầm lấy mũ. Elena chăm chú nhìn theo tôi như chờ đợi điều gì.

– Ông lại nhốt em phải không? – Nó hỏi khi thấy tôi cầm lấy chìa khóa để khóa căn buồng như hôm qua, hôm kia tôi vẫn làm.

– Cô bạn nhỏ ơi, – tôi nói, đến gần nó, – đừng giận vì thế nhé. Tôi phải khóa vì nhỡ có ai đến. Em thì đang ốm như thế, em sẽ hoảng sợ đấy! Thật ra thì có trời biết ai sẽ tới: nhỡ đâu mụ Bupnôva lại tìm đến...

Tôi cố tình dọa con bé. Tôi phải khóa vì thật ra tôi không tin nó. Tôi cứ sợ bất chợt nó tại tìm cách bỏ đi. Đến lúc này tôi thấy cần phải cảnh giác hơn. Elena làm thinh và thế là tôi khóa trái lại luôn.

Tôi có quen biết một chủ xuất bản đã xuất bản đến năm thứ ba một bộ sách nhiều tập. Tôi thường tìm việc ở ông ta mỗi khi cần phải kiếm tiền khẩn cấp. Ông ta trả tử tế. Tôi tìm đến ông và xoay được hai mươi nhăm rúp tạm ứng với điều kiện sau một tuần phải nộp cho ông một bài biên khảo. Nhưng tôi hy vọng có thể tiết kiệm thời gian rút bớt từ cuốn tiểu thuyết. Tôi vẫn thường làm như vậy mỗi khi có việc quá cần kíp.

Có được tiền, tôi liền phóng thẳng đến cửa hàng đồ cũ. Ở đấy tôi tìm thấy ngay một bà buôn già quen biết vẫn buôn các thứ hàng vải vóc tầm tầm. Tôi miêu tả vóc dáng của Elena và lập tức bà ta chọn ra cho tôi một chiếc áo dài hoa màu sáng, còn rất bền và chưa giặt quá một lần, với giá vô cùng rẻ. Nhân tiện tôi cũng mua cả một chiếc khăn quàng cổ. Lúc trả tiền, tôi chợt nghĩ là con bé Elena cũng cần một cái áo măngtô, một cái áo choàng hoặc một thứ gì tương tự. Thời tiết bắt đầu lạnh mà nó thì hầu như không có một thứ gì.

Nhưng tôi để dành việc mua bán ấy đến lần khác, Elena là một đứa bé kiêu hãnh và dễ mất lòng. Trời mà biết được con bé ấy sẽ tiếp nhận chiếc áo này ra sao, mặc dù tôi đã cố tình chọn một chiếc giản dị và xấu xí, trông bình thường nhất mà tôi có thể chọn được. Ngoài ra, tôi cũng mua hai đôi bít tất, một bằng sợi, một bằng len. Những thứ này tôi có thể cho nó với lý do nó đang ốm mà phòng tôi lại lạnh. Nó cũng cần những thứ đồ vải. Nhưng tất cả phải để đến lúc tôi thân thiết được với nó hơn nữa. Thay vào đó, tôi mua mấy tấm giềm cũ đề che giường – những thứ cần thiết mà có thể Elena sẽ rất vui lòng tiếp nhận.

Tôi mang tất cả mớ ấy về nhà vào lúc giữa trưa. Tôi mở khóa nhẹ nhàng nên Elena hầu như không kịp hay biết. Tôi thấy nó đứng bên bàn, lật xem sách vở và giấy tờ của tôi. Nghe thấy tiếng tôi, nó vội vã gấp cuốn sách đang đọc lại, lảng xa bàn và đỏ ửng cả mặt. Tôi nhìn cuốn sách: đó chính là cuốn tiểu thuyết đầu tay của tôi, được in thành một cuốn nhỏ riêng và trên trang bìa có in tên tôi.

– Lúc ông đi vắng có một người đến gõ cửa, – nó nói ra ý trêu tôi: tôi khóa cửa để làm gì?

– Có lẽ là ông bác sĩ, – tôi nói, – em không gọi ông ta chứ, Elena?

– Không ạ.

Tôi không nói thêm, cầm lấy cái gói, mở và lôi ra chiếc áo mới mua.

– Elena, cô bạn nhỏ của tôi, – tôi tiến lại gần nó và nói, – ăn mặc tả tơi như em bây giờ thì không đi đâu được đâu. Tôi mua cho em tấm áo này, bình thường thôi mà, loại rẻ nhất đấy, em không có gì phải băn khoăn cả, nó chỉ giá có một rúp hai mươi côpêc thôi mà. Em mặc vào để giữ sức khóe.

Tôi đặt chiếc áo bên cạnh nó. Con bé đỏ bừng mặt và mở mắt tròn xoe nhìn tôi một lúc.

Con bé tỏ ra hết sức ngạc nhiên và đồng thời tôi cảm thấy nó có vẻ rất xấu hổ. Nhưng mắt nó thì lấp lánh một nét gì dịu dàng, thân ái. Thấy nó vẫn làm thinh, tôi liền quay vào bàn. Hành động của tôi rõ ràng làm cho nó ngạc nhiên. Tuy nhiên nó vẫn hết sức cố kiềm chế và cứ ngồi, mắt dán xuống đất.

Đầu tôi mỗi lúc một đau như búa bổ và quay cuồng dữ dội. Không khí trong lành cũng không giúp được gì cho tôi. Ấy thế mà đã tới lúc phải tới chỗ Natasha. Nỗi lo lắng của tôi về cô từ hôm qua đến giờ không những không giảm sủt mà ngược lại càng trở nên day dứt hơn. Tôi bỗng nghe như Elena đang gọi tôi, tôi quay lại nhìn nó.

– Lúc nào ông đi, ông đừng khóa em nữa, – con bé nói khẽ, mắt nhìn về một phía, ngón tay nhỏ cứ mân mê mép đivăng, dường như chỉ tập trung vào mỗi công việc ấy. – Em không bao giờ bỏ ông mà đi đâu.

– Được thôi, Elena, tôi đồng ý. Nhưng nhỡ có người lạ nào đó tới thì sao? Có trời mà biết được ai sẽ tới!

Thế ông cứ để chìa khóa lại cho em, em sẽ khóa từ phía trong, nếu có ai gỗ cửa, em sẽ nói: Không có nhà – Đoạn con bé lém lỉnh nhìn tôi, dường như muốn nói: “đơn giản có thế thôi mà!”.

– Có ai giặt áo quần cho ông không? – Tôi chưa kịp hỏi lại nó thì con bé đã đột nhiên hỏi.

– Có một bà, ở trong nhà này thôi.

– Em biết giặt áo quần, thế hôm qua ông mua thức ăn ở đâu?

– Ở quán cơm.

– Em cũng biết cả làm cơm nữa. Em sẽ chuẩn bị cơm nước cho ông.

– Thôi mà, Elena, em làm sao mà có thể biết làm cơm? Tất cả những điều em nói chẳng ăn nhằm vào đâu...

Elena lại im lặng và cúi gằm. Rõ ràng nhận xét của tôi làm nó không vui. Phải đến mười phút liền cả hai chúng tôi đều làm thinh.

– Xúp, – con bé chợt nói, vẫn không ngẩng đầu lên.

–Xúp làm sao? Xúp nào cơ?– tôi ngạc nhiên hỏi.

– Em biết nấu xúp, dạo mẹ em ốm, em vẫn nấu xúp cho mẹ em. Em còn đi chợ nữa.

– Xem kìa Elena, xem kìa, em tự hào gớm nhỉ, – tôi nói, lại ngồi xuống bên nó trên đivăng, – Tôi đối xử với em theo tiếng nói của lòng tôi. Em bây giờ đơn độc, không thân thích và bất hạnh. Tôi chỉ nmốn giúp đỡ em. Em có thể cũng giúp đỡ tôi những khi tôi gặp khó khăn. Nhưng em không muốn nghĩ như vậy, và cứ ngại ngần khi nhận món quà nghèo giản dị của tôi. Em chỉ muốn làm một việc gì đó để trả nợ cho tôi, cứ y như tôi là mụ Bupnôva và sắp chửi mắng em vậy. Nếu thế thì thật xấu hổ đấy, Elena ạ.

Con bé làm thinh không đáp, miệng nó run run. Hình như nó muốn nói với tôi một điều gì đó, những nó cố nén và cứ làm thinh. Tôi đứng lên định đi đến chỗ Natasha. Lần này tôi để chìa khóa lại cho Elena, dặn em nếu có ai tới gõ cửa gọi thì ra hỏi: Ai đấy? Tôi đinh ninh rằng nhất định đã có điều gì không hay xảy đến với Natasha, nhưng đến lúc này cô vẫn còn giấu tôi, điều ấy đã nhiều lần xảy ra giữa chúng tôi. Dù sao chăng nữa tôi quyết định chỉ ghé đến cô một lúc thôi bởi tôi sợ sẽ làm cô bực mình vì tính nhiễu sự của mình.

Quá đúng thế thật. Cô lại đón tôi bằng một ánh mắt khó chịu, gay gắt. Cần phải bỏ đi ngay, những đôi chân tôi như muốn khụyu xuống.

– Anh chỉ đến em: một phút thôi, Natasha, – tôi mở đầu. – Em hãy khuyên anh một câu: anh phải làm gì với cô khách bé con của mình?– Và tôi kể lướt qua về Elena. Natasha im lặng nghe tôi nói.

– Em chẳng biết khuyên anh nên thế nào, Vanya – cô đáp, – về mọi mặt thì rõ ràng đó là một con bé hết sức kỳ lạ. Có lẽ nó đã bị xúc phạm và hành hạ quá nhiều. Ít nhất thì hãy chăm cho nó khỏe lên đã. Anh muốn trao nó cho gia đình em à?

– Nó luôn luôn nói rằng không chịu rời anh đi đâu hết. Trời biết được nhà em sẽ đón nó thế nào, anh cũng chịu không biết được. Thế còn em, em làm sao thế? Hình như hôm qua em không được khỏe. – Tôi rụt rè hỏi.

– Vâng... hôm nay em cũng hơi đau đầu, – Natasha trả lời lơ đãng. – Anh có gặp ai trong các cụ không?

– Không. Mai anh mới tới. Bởi ngày mai là thứ bẩy...

– Thì làm sao cơ?

– Tối mai ông công tước sẽ...

– Thế thì làm sao? Em chưa quên đâu...

– Không, anh chỉ nói.

Cô dừng lại ngay trước mặt tôi, và ngước mắt nhìn rất lâu và chăm chú vào mắt tôi. Ánh mắt cô có cái gì quả quyết và bướng bỉnh, có cái gì bừng bừng như: đang lên cơn sốt.

– Anh biết không, Vanya, – cô nói, – anh làm ơn đi đi, anh quấy rầy em quá...

Tôi bật dậy khỏi ghế và nhìn cô kinh ngạc đến không nói nên lời.

– Cô bạn của tôi, Natasha! Em làm sao thế? – tôi hoảng hốt kêu lên.

– Chẳng có chuyện gì hết! Tất cả mọi chuyện ngày mai anh sẽ biết, còn bây giờ em muốn ở một mình. Anh nghe không, Vanya: anh đi ngay đi. Em rất buồn, rất khổ khi nhìn thấy anh!

– Nhưng ít nhất thì cũng phải cho anh biết...

– Ngày mai anh sẽ biết tất, biết hết! Ôi lạy chúa. Anh có đi đi không?

Tôi đi ra, kinh ngạc đến mức không hiểu ra làm sao. Ra đến phòng ngoài, Mavra vụt chạy theo tôi.

– Sao, cô ấy nổi giận à? – Chị ta hỏi tôi – Tôi sợ đến nỗi không dám đến gần cô ấy.

– Chuyện gì xảy ra với cô ấy thế?

– À cái anh chàng của chúng tôi ấy, ngày thứ ba rồi không thèm ló mặt đến đây.

– Ngày thứ ba là thế nào? – tôi ngạc nhiên bởi, –chính hôm qua cô ấy còn bảo rằng sáng qua cậu ta có ở đây và còn hứa tối sẽ đến...

– Tối tăm nào! Buổi sáng cũng chẳng hề đến đâu! Tôi nói cho cậu này, đã ba ngày nay mất mặt rồi. Có phải hôm qua chính cô ấy bảo là buổi sáng cậu ấy có tới phải không?

– Chính cô ấy bảo …

– Ồ. – Mavra trầm ngâm nói, – tức là cô ấy rất đau khổ khi không muốn thú nhận với ông là buổi sáng anh chàng chẳng hề đến. – Ồ, anh chàng tử tế gớm.

– À, ra thế đấy! – tôi kêu lên.

– Sự thể là tôi cũng chẳng biết làm gì với cô ấy, – Mavra xoè tay nói tiếp. – Hôm qua cô ấy còn sai tôi đến chỗ cậu ta, mà hai bận ra đường còn gọi về. Ấy thế mà hôm nay cô ấy không thèm nói chuyện với tôi nữa. Giá ông đến chỗ anh ta một tí, Tôi không thể bỏ cô ấy mà đi được.

Tôi lao xuống cầu thang mà như người mất hồn.

– Đến tối ông lại tới chứ? – Mavra gọi với theo.

– Còn xem đã, – tôi đáp vọng từ ngoài đường. – Có thể tôi chỉ ghé qua để hỏi chị xem thế nào thôi. Nếu như tôi còn sống.

Tôi thât sự cảm thấy như có ai giáng một đòn vào giữa tim mình.

[←41]

Áo liền váy