Chương II

…Hai tuần sau, Nenli đã khoẻ lại. Con bé không còn sốt nữa, nhưng nó vẫn còn ốm lắm. Phải đến mãi cuối tháng tư, vào một ngày sáng sủa, rực rỡ, nó mới dậy được khỏi giường. Đấy là vào Tuần Lễ Thánh.

Con bé tội nghiệp! Tôi không thể tiếp tục câu chuyện theo trình tự cũ. Đã nhiều thời gian trôi qua cho đến phút này, khi tôi ngồi ghi lại tất cả những chuyện đã qua, mà lòng tôi vẫn trĩu nặng một nỗi buồn da diết khi nhớ lại cái nhìn chăm chú và sắc nhọn từ cặp mắt đen của con bé mỗi khi chúng tôi còn lại bên nhau, và từ trên giường, con bé vẫn nhìn tôi, nhìn mãi như muốn giục tôi thử đoán xem nó đang nghĩ gì, nhưng thấy tôi vẫn đoán không ra và cứ nghi hoặc như cũ, nó liền lặng lex và như cười thầm với mình, thốt nhiên âu yếm chìa ra cho tôi bàn tay nóng bỏng với những ngón tay gầy còm, xương xẩu. Bây giờ thì mọi sự đã trôi qua, đã rõ ràng tất cả, nhưng cho đến lúc ấy tôi còn chưa biết hết những bí ẩn trong trái tim bé bỏng bệnh hoạn bị sỉ nhục và dày vò đau đớn ấy.

Tôi cảm thấy bị hút khỏi mạch chuyện, nhưng vào lúc này, tôi chỉ muốn nhớ đến mỗi mình Nenli mà thôi. Thật kỳ lạ: Bây giờ đây, khi tôi đang nằm trên giường bệnh của bệnh viện, đơn độc, vắng mặt tất cả những người mà tôi yêu thương gắn bó nhất. – giờ đây, khi mà đôi lúc một chi tiết bé nhỏ của một thời mà tôi vẫn thường thấy mù mờ và dễ dàng quên lãng ấy, lại bất ngờ ập đến trong tâm tưởng, bất ngờ loé lên trong đầu tôi lúc này một ý nghĩa hoàn toàn khác, trọn vẹn và rõ ràng mà trước đây thậm chí tôi còn chưa thể hiểu được.

Suốt bốn hôm đầu con bé bị ốm. tôi và ông bác sĩ hết sức lo lắng vì nó, nhưng đến ngày thứ năm, ông ta kéo tôi vào một góc phòng và bảo rằng không còn gì phải lo nữa và con bé chắc chắn sẽ qua khỏi. Dấy chính là ông bác sĩ tôi quen biết từ lâu, một ông già độc thân, tốt bụng và lập dị, mà ngay dạo đầu Nenli bị bệnh tôi đã đến mời và đã khiến con bé ngạc nhiên vì bức tượng thánh Xtanhixlap to quá cỡ đeo trên cổ ông ta.

– Thế là chẳng còn gì đáng lo nữa! – tôi vui mừng nói.

– Phải, bây giờ nó sẽ khỏi, nhưng rồi nó sẽ chết rất nhanh.

– Chết ư? Mà tại sao chứ? – tôi kêu lên bàng hoàng vì cái bản án ấy.

– Đúng, chắc chắn nó sẽ chết rất nhanh. Con bệnh này có một dị tật ở tim, chỉ cần một hoàn cảnh bất lợi chút xíu là nó lại ốm liệt. Có thể bây giờ nó sẽ khoẻ, nhưng sau đó nó sẽ lại ngã quỵ và cuối cùng sẽ chết!

– Lẽ nào không có cách gì cứu được nó? Không, không thể như thế được!

– Điều đó là không tránh khỏi. Chỉ có điều, nếu hạn chế bớt những hoàn cảnh bất lợi, tạo nên một cuộc sống yên tĩnh, êm đềm thì sẽ bổ ích cho nó, nó còn sống thêm được ít nhiều, và thậm chí may ra có những trường hợp… tình cờ…đặc biệt và màu nhiệm nào đó…tóm lại, con bệnh có thể được cứu sống nhờ phối hợp rất nhiều hoàn cảnh thuận lợi, nhưng chữa khỏi hoàn toàn thì không đời nào.

– Nhưng lạy chúa, bây giờ thì biết làm gì?

– Phải làm đúng như lời dặn, giữ cho cuộc sống yên tĩnh và uống thuốc đúng chỉ định. Tôi thấy cô bé này có vẻ đỏng đảnh, tính khí thất thường và còn hay giễu cợt. Nó không thích uống thuốc đúng liều và vừa nãy đã từ chối thẳng thừng.

– Vâng, thưa bác sĩ. Nó đúng là kỳ quặc, nhưng tôi vẫn coi đấy là cơn nóng giận thất thường vì ốm đau. Hôm qua nó rất ngoan ngoãn, ấy thế mà hôm nay lúc tôi đưa thuốc cho nó, nó hất thìa đi và làm như vô tình đánh đổ sạch. Khi tôi định đi lấy thuốc mới, nó giằng lấy chiếc hộp trên tay tôi và ném xuống nền nhà, rồi nước mắt lại đầm đìa…Có điều, hình như không chỉ vì bị bắt uống thuốc, – tôi nghĩ ngợi và nói thêm.

– Hừm, Irritatxia82 những đau khổ nặng nề trước đây (tôi đã kể kỹ càng và thành thật cho ông bác sĩ nghe nhiều chuyện của Nenli, và câu chuyện đã làm ông sửng sốt), tất cả đều liên quan đến nhau và chính bởi thế mà sinh ra bệnh. Bây giờ thì còn một biện pháp – uống thuốc, và con bé cần phải uống thuốc. Tôi sẽ còn tới và cố gắng làm cho con bé phải biết nghe lời thày thuốc…nói chung là như người ta vẫn nói ấy…phải uống thuốc.

Hai chúng tôi đi ra khỏi bếp (nơi chúng tôi dùng làm chỗ gặp nhau) và ông bác sĩ lại gần giường người bệnh. Nhưng Nenli hình như đang nghe chúng tôi nói chuyện; ít nhất thì nó cũng nghển đầu khỏi gối, nghiêng tai về phía chúng tôi, chăm chú lắng nghe từ đầu đến cuối. Tôi nhận ra điều này qua khe cửa khép hờ, khi chúng tôi quay lại chỗ nó, con bé ranh mãnh lại luồn vội vào chăn và nhìn chúng tôi, cười giễu cợt. Suốt ngày ốm nằm con bé tội nghiệp gầy như que củi: mắt hõm xuống, cơn sốt vẫn chưa lui. Vẻ nghịch ngợm lại càng xuất hiện lạ lùng hơn trên gương mặt của nó và ánh mắt long lanh nhanh nhẹn khiến cho ông bác sĩ, một người tốt bụng nhất trong số những người Đức ở Petersburg phải lấy làm ngạc nhiên.

Ông ta nghiêm trang nhưng vẫn cố hết sức hạ giọng mềm mỏng, âu yếm và dịu dàng giảng giải về sự cần thiết và bổ ích của việc uống thuốc, và vì thế mà bổn phận của mỗi người ốm là phải uống thuốc. Con bé ngẩn đầu lên, nhưng đột nhiên, rõ ràng là do cử động vô tình của bàn tay, nó gạt phải chiếc thìa làm thuốc đổ tung toé ra nền nhà. Tôi tin chắc nó cố tình làm như thế.

– Em vụng về như vậy là rất không tốt, – ông già nói bình thản, – và tôi còn nghi là em cố tình làm thế, như vậy là rất đáng chê. Tuy nhiên…vẫn có thể sửa lỗi và lấy thuốc uống lại.

Nenli cười vào mũi ông già.

Ông bác sĩ cứ nhẹ nhàng lắc đầu.

– Thế là rất không tốt, ông vừa nói vừa hoà tiếp thứ thuốc bột, – rất, rất đáng chê.

– Ông đừng giận cháu, – Nenli đáp, cố gắng một cách vô ích để khỏi bật cười tiếp, – nhất định cháu sẽ uống…Thế ông có yêu cháu không?

– Nếu em tỏ ra ngoan ngoãn thì rất yêu.

– Rất ư?

– Rất.

– Còn bây giờ thì không yêu?

– Cả bây giờ cũng yêu.

– Mà ông sẽ hôn cháu nếu như cháu muốn được hôn ông chứ?

– Phải, nếu em tỏ ra xứng đáng.

Thế là Nenli lại không nhịn được và lại phá lên cười.

– Bệnh nhân vui tính, nhưng lúc này – đó là do thần kinh và tính đỏng đảnh, – ông bác sĩ rỉ vào tai tôi với vẻ mặt hết sức quan trọng.

– Được thôi, cháu sẽ uống thuốc. – Nenli chợt kêu lên bằng giọng yếu ớt, – nhưng có điều bao giờ cháu trưởng thành và lớn lên, ông có cho cháu lấy ông làm chồng không?

Rõ ràng là trò đùa cợt mới này khiến con bé rất thích, mắt nó sáng lên, môi nó cười rung rung, chờ đợi câu trả lời của ông bác sĩ bấy giờ đang hơi ngớ người ra.

– Được thôi, – ông già trả lời, vô tình mỉm cười vì cái trò nghịch ngợm mới này. – Được, nếu em tỏ ra tử tế và ngoan ngoãn, biết vâng lời và…

– Uống thuốc? – Nenli ngắt lời.

– Ô hô! Đúng rồi, uống thuốc. Con bé thật tốt bụng, – ông già lại rỉ tai tôi, – nó thật…rất nhân hậu và thông minh nhưng có điều…lấy chồng…trò đỏng đảnh mới kỳ quặc…

Nói đoạn ông lại mang thuốc cho nó. Nhưng lần này, con bé thậm chí không buồn giở trò dối dá, mà đưa tay hất tung chiếc thìa khiến tất cả thuốc nước bắn tung toé lên chiếc áo yếm và hắt lên cả mặt ông già tội nghiệp. Nenli phá lên cười khanh khách, nhưng không còn là tiếng cười vui vẻ, cởi mở trước đây. Trên mặt nó thoáng nét tàn nhẫn và độc địa. trong suốt thời gian ấy nó hình như tránh cái nhìn của tôi, chỉ nhìn mỗi ông bác sĩ đầy nhạo báng, tuy nhiên vẫn thấy vẻ lo lắng chờ đợi không biết ông già “nực cười” này sẽ làm gì.

– Ôi em lại…xui xẻo quá! Nhưng thôi…vẫn có thể pha chén thuốc khác, – ông già nói lẩm bẩm, vừa lấy khăn lau mặt và yếm.

Điều ấy làm cho Nenli hết sức ngạc nhiên. Nó đang chờ đợi cơn tức giận của chúng tôi. Nó nghĩ rằng người ta sẽ mắng chửi, trách móc nó, và có thể, vào lúc này nó chỉ mong muốn điều ấy một cách vô ý thức, để nó có cớ lăn đùng ra khóc lóc, rên rỉ như lên cơn điên, vứt hết thuốc thang như vừa rồi, thậm chí điên tiết đập tan một thứ gì đấy và làm tất cả những điều ấy để thoả mãn trái tim thất thường và bệnh hoạn của nó. Những cơn thất thường như thế không chỉ xảy ra với những người ốm đau và với một mình Nenli. Chính tôi cũng nhiều lúc đi tời đi lui trong phòng với một mong muốn vô ý thức sẽ có ai đó bất đồ xúc phạm tới mình, hoặc nói một điều gì đó có thể khiến mình nổi giận để có thể lập tức trút cơn điên tiết lên một cái gì đó. Đối với phụ nữ, những pha “trút cơn” như thế thường bắt đầu bằng cách khóc lóc thảm thiết, những người đa cảm nhất còn có thể lên cơn tâm thần. Sự thể rất giản đơn, hết sức thông thường và hay xảy ra nhất là khi đang có một nỗi buồn phiền khác, thường là không ai hay biết, ở trong lòng, rất muốn nhưng không thể giãi bày với một ai.

Thế rồi, đột nhiên sửng sốt trước tấm lòng độ lượng cao cả của ông già mà nó vừa xúc phạm, khi ông lặng lẽ chịu đựng, để đi pha tiếp cho nó một cốc thuốc thứ ba mà không hề thốt lên với nó một lời trách móc, Nenli liền dịu đi. Nét diễu cợt biến mất trên môi nó, mặt nó chợt ửng đỏ và đôi mắt đã ươn ướt lệ. Nó liếc nhìn tôi và quay mặt đi. Ông bác sĩ mang thuốc lại cho nó. Con bé hiền lành và rụt rè uống cạn, nắm lấy cánh tay béo tốt đỏ hồng của ông già và chậm rãi nhìn thẳng vào mắt ông.

– Ông…giận vì cháu đã tàn nhẫn, – con bé thốt lên nhưng chưa hết lời đã rúc vào chăn, trùm kín đầu và nức nở rên rỉ như điên.

– Ồ, thôi, cô bé, đừng khóc nữa…Không sao đâu…Do thần kinh đấy mà, uống nước đi.

Nhưng Nenli không nghe.

– Cứ yên lòng, đừng hốt hoảng nữa, – ông già nói tiếp, gần như sắp khóc thút thít, bởi vì ông là một người rất đa cảm, – tôi tha thứ cho em rồi và sẽ nhận làm chồng, nếu em thành thật tỏ ra là một cô gái tử tế, em sẽ…

– Uống thuốc! – từ trong chăn vang lên một tiếng nói kèm theo tiếng cười thảng thốt, lanh lảnh như tiếng chuông xen giữa những tiếng nức nở đứt quảng, tiếng cười mà tôi xiết bao quen thuộc.

– Một con bé tốt bụng, đầy lòng biết ơn, – ông bác sĩ nói trang trọng, nước mắt xuýt trào ra. – Mộtcon bé tội nghiệp.

Và từ đấy giữa ông và Nenli bắt đầu nảy sinh một mối thiện cảm kỳ lạ, khác thường. Với tôi thì ngược lại Nenli trở nên cau có hơn, thất thường và bẳn gắt hơn. Tôi không biết gọi đó là cái gì và ngạc nhiên vì nó huống hồ sự thay đổi ấy xảy ra ở nó rất đột ngột. Trong những ngày mới óm, nó đối xử với tôi hết sức dịu dàng và âu yếm, dường như nó luôn nhìn tôi không thoả, không rời tôi ra, luôn giữ chặt tay tôi trong bàn tay nóng bỏng của mình và buộc tôi phải ngồi cạnh nó. Nếu thấy tôi cau có hoặc lo âu, nó liền cố gắng làm tôi vui, trêu đùa, chòng ghẹo và luôn tươi cười với tôi. Rõ ràng nó cố nén nỗi đau riêng của mình lại. Nó không muốn tôi làm việc đêm hoặc ngồi trông nó và tỏ ra buồn rầu khi thấy tôi không nghe lời nó. Thỉnh thoảng tôi đọc thấy vẻ lo âu trên gương mặt nó. Nó bắt đầu hỏi han và dò la xem vì sao tôi buồn và tôi đang nghĩ gì trong đầu. Nhưng thật lạ lùng, mỗi khi nhắc đến Natasha là nó lập tức im bặt và bắt đầu lảng sang chuyện khác. Hình như nó tránh nói đến Natasha và điều ấy khiến tôi ngạc nhiên, Lúc nào tôi về thì nó rất mừng, Còn hễ tôi cầm lấy mũ là nó lại nhìn tôi rầu rĩ và tiễn theo tôi bằng ánh mắt có gì lạ lùng như trách móc.

Sang ngày thứ tư con bé bị ốm, suốt buổi tối cho đến quá nửa đêm tôi ngồi với Natasha. Chúng tôi chuyện trò gì đó. Lúc rời nhà đi, tôi đã bảo với con bệnh của tôi là sẽ về rất chóng, chính tôi cũng tính toán như vậy. Việc lưu lại chỗ Natasha là hầu như tình cờ, tôi đã yên tâm về Nenli: nó không ở nhà một mình. Bên cạnh nó đã có Alêcxandra Xêmênôpna, nhờ có Maxlôbôep có ghé qua tôi một phút, nên cô biết được Nenli đang ốm và tôi đang trăm chuyện lo toan mà lại có một thân một mình. Lạy chúa, Alêcxandra Xêmênôpna quý hoá mà đã ra tay thì phải biết!

– Ồ, thế thì ông ấy bây giờ không thể đến dùng bữa trưa ở nhà mình…Lạy chúa! Ông ấy có một thân một mình, khốn khổ. Thôi, lúc này chính là lúc chúng mình bày tỏ nhiệt tình với ông ấy. Được dịp rồi, cũng không cần ông ấy phải cho phép nữa.

Ngay lập tức cô ta xuất hiện ở nhà tôi, mang theo trên xe cả một tay nải đầy ắp. Vừa tuyên bố câu đầu tiên rằng bây giờ sẽ không rời tôi và cô đến đây là để giúp tôi lo toan công chuyện, cô vừa mở tung tay nải. trong đó đủ thứ: xi rô, mứt cho người ốm, gà dò và gà mái để dành nếu người ốm bắt đầu khoẻ dậy, táo để bỏ lò, cam, mứt khô Kiev (nếu trường hợp bác sĩ cho phép), và cuối cùng là áp quần, vải trải giường, khăn ăn, áo sơmi phụ nữ, băng, gạc…– đúng là cả một trạm quân y hoàn chỉnh.

– Chỗ chúng tôi có tất tật, – cô ta nói với tôi, hối hả, rối rít cứ y như sắp phải vội đi đâu, – ồ thế ra ông sống độc thân. Nhà ông đồ đạc có vẻn vẹn quá ít. Vì vậy ông cho phép tôi… và Philip Philippưts đã lệnh cho như thế. Nào, thế bây giờ, nhanh lên, khẩn trương lên! Bây giờ phải làm gì đây? Con bé làm sao? Vẫn tỉnh táo chứ? Ồ, nó nằm thế không tốt đâu, cần sửa lại cái gối cho đầu nó thấp xuống, thế ông có biết…gối da có tốt hơn không? Gối da thì lại lạnh. Ôi, tôi ngốc quá! Đầu óc để đâu đâu ấy. Tôi sẽ đi tìm bà ta…Có cần nhóm lửa không? Tôi sẽ bảo bà già ấy đến giúp ông. Tôi có một bà già quen. Mà ông thì chẳng có một mống hầu gái nào cả…Nào, làm gì bây giờ? Đây là cái gì đây? Có…bác sĩ ghi đơn à? Chắc là để chườm ngực? Tôi sẽ đi nhóm lò ngay bây giờ.

Nhưng tôi liền trấn an cho cô ta, và cô ta đã rất ngạc nhiên, thậm chí còn buồn vì té ra công việc hoàn toàn không có gì nhiều. Tuy nhiên, việc ấy cũng không làm cô hoàn toàn thất vọng. Cô lập tức chơi thân với Nenli và đã giúp đỡ tôi nhiều trong suốt thời gian con bé bị ốm. Cô đến thăm chúng tôi hầu như hàng ngày và bao giờ cũng đến với vẻ mặt hớt hải như vừa mất của và phải tìm ngay cho bằng được. Lúc nào cô cũng phải chêm một câu là Philip Philippưts đã ra lệnh như thế. Nenli rất thích cô ta. Cả hai yêu nhau như chị em và tôi nghĩ rằng có nhiều điểm Alêcxandra Xêmênôpna cũng chỉ là một đứa trẻ con y như Nenli. Cô ta kể cho con bé nghe bao nhiêu là chuyện, chọc cho nó phì cười, nên sau đó mỗi khi Alêcxandra Xêmênôpna về nhà là con bé lại buồn nhớ. Thoạt đầu mới xuất hiện, cô làm con bé ngạc nhiên, nhưng nó liền đoán ngay ra lý do có mặt của người khách không mời và theo thói quen nó liền cau có, lặng im và tỏ ra không thân thiện.

– Cô ấy đến đây làm gì thế? – Sau khi Alêcxandra Xêmênôpna về nó liền hỏi, có vẻ khó chịu.

– Để giúp em, Nenli ạ, cô ấy đến là vì em đấy.

– Thế nào?... Vì sao thế? Em có làm gì cho cô ấy đâu?

– Những người tốt không đợi người khác phải giúp họ trước đâu, Nenli ạ. Không cần như thế họ mới thích giúp đỡ những người cần thiết. thật đấy, nenli ạ, trên đời này rất nhiều người tốt. Chỉ có em bất hạnh không được gặp họ và không được gặp họ những lúc cần thiết.

Nenli làm thinh, tôi cũng quay đi. Nhưng mười lăm phút sau chính nó lại cất giọng yếu ớt gọi tôi đến bảo cho nó uống nước và bất đồ ôm chặt lấy tôi, gục vào ngực tôi và mãi không chịu buông ra. Sáng hôm sau, khi Alêcxandra Xêmênôpna tới, con bé đã đón cô bằng một nụ cười vui vẻ, nhưng dường như vẫn còn chút ít ngượng nghịu.

[←82]

Phiên âm tiếng Pháp trong nguyên bản – có nghĩa là: sự kích thích, xúc động (N.D.)