Chương IV

Tôi chưa kịp chạy ra tới ngoài phố, chưa kịp hình dung phải làm gì lúc này thì bỗng nhìn thấy một chiếc xe ngựa nhỏ dừng ở cổng nhà và Alêcxandra Xêmênôpna từ trên xe bước xuống, tay dắt theo Nenli. Cô ta giữ con bé rất chặt, cứ như sợ nó lại chạy mất. Tôi liền lao đến.

– Nenli, em làm sao thế? – tôi kêu lên, – em bỏ đi đâu, mà tại sao vậy?

– Khoan đã, đừng vội, vào nhà nhanh lên đã, rồi sẽ biết tất, – Alêcxandra Xêmênôpna nói líu ríu, – tôi sẽ kể cho ông nghe những chuyện này, – vừa đi cô vừa thì thầm rất nhanh bên tai tôi, – chỉ có điều đáng ngạc nhiên…Thôi đi vào đã, rồi ông sẽ biết ngay mà.

Gương mặt cô lộ ra rằng cô đang có những tin tức hết sức quan trọng.

– Đi đi, Nenli, đi nằm một chút đi, – cô nói, khi chúng tôi bước vào phòng. – em mệt rồi đấy, chạy bao nhiêu đường đất chứ có phải chuyện đùa đâu, vừa ốm dậy thế thì quá sức đấy, thôi đi nằm đi, con bồ câu bé bỏng, đi nằm đi. Còn ông với tọi ra đây một chút, đừng quấy rầy nó, để cho nó ngủ. – Nói đoạn cô nháy mắt ra hiệu cho tôi cùng đi xuống bếp.

Nhưng Nenli không nằm, nó ngồi trên đi văng và đưa hai tay ôm lấy mặt.

Chúng tôi bước ra, và Alêcxandra Xêmênôpna kể rất nhanh cho tôi nghe mọi chuyện. Sau này tôi còn biết chi tiết hơn. Câu chuyện là thế này.

Hơn hai giờ trước khi tôi về, Nenli để lại mẩu giấy cho tôi và ra đi. Thoạt đầu nó chạy đến nhà ông bác sĩ. Nó đã kịp tìm biết địa chỉ của ông từ trước. ông bác sĩ kể cho tôi rằng ông đã chết lặng đi khi thấy Nenli ở nhà mình và suốt thời gian con bé ở đấy, ông ta “Không còn tin ở mắt mình” “Đến bậy giờ tôi vẫn không tin, – ông nói thêm để kết thúc cho câu chuyện của mình, – và không bao giờ tôi tin được điều ấy”. Tuy nhiên, quả thật Nenli đã ở nhà ông. Mình choàng cái áo khoác, ông đang ngồi lặng lẽ trên ghế bành, bên cốc cà phê, trong căn phòng nhỏ của mình, thì con bé chạy vào. Nó lao đến ôm choàng lấy cổ ông trước khi ông kịp tỉnh ra. Nó khóc lóc, ôm hôn ông, rồi hôn tay ông và lắp bắp rời rạc nhưng tha thiết van xin ông hãy cho nó sống với ông. Nó bảo rằng không muốn và không thể tiếp tục sống với tôi, vì vậy nó bỏ tôi đi, rằng nó rất buồn và hứa sẽ không chế diễu ông nữa và cũng không nói đến những chiếc áo dài mới, nó sẽ xử sự tử tế, sẽ học, học để biết cách “giặt và là áo yếm cho ông” (rõ ràng con bé đã nghĩ ra tất cả những lời ấy trên dọc đường đi, và có thể còn trước đó nữa) và cuối cùng là sẽ ngoan ngoãn, mỗi ngày uống bao nhiêu thuốc cũng được. Còn về chuyện hôm nọ nó bải muốn ông lấy nó thì đó là nó nói đùa chứ nó không nghĩ đến chuyện ấy. Ông gài người Đức sửng sốt đến nỗi cứ ngồi há mồm, giơ tay lên trời, bàn tay vẫn cầm mẩu xì gà mà ông đã quên mất và tắt ngấm từ bao giờ.

– Thưa cô83 – cuối cùng ông lão thốt lên mấy tiếng thoáng đến đầu lưỡi, – thưa cô84, cứ như tôi hiểu là cô yêu cầu cho cô chỗ ở. Nhưng điều ấy không thể được! Cô xem, tôi ở rta61 chật chội và thu nhập chẳng được bao lăm…Và cuối cùng, thành thật mà nói, tôi không nghĩ rằng…Điều ấy thật khủng khiếp! Và cuối cùng, theo như tôi thấy thì cô bỏ nhà ra đi. Điều ấy là rất đáng chê và không được phép…Và cuối cùng, tôi chỉ cho phép cô dạo chơi chút ít trong ánh ngày sáng sủa, dưới sự trông coi của ân nhân cô, thế mà cô lại bỏ người ân nhân và chạy đến với tôi, trong khi cô cần giữ mình và…và…uống thuốc. Và cuối cùng, cuối cùng…tôi hoàn toàn không hiểu gì hết…

Nenli không cho ông ta nói tiếp. Nó lại bắt đầu khóc lóc, lại cầu xin ông ta, nhưng không thể được. Ông già mỗi lúc một thêm kinh ngạc và càng không hiểu gì hết. Cuối cùng, Nenli bỏ mặc ông, kêu lên: “Ôi lạy chúa!”– và chạy ra khỏi phòng. “Suốt ngày hôm ấy tôi phát ốm, – ông bác sĩ nói thêm để kết luận câu chuyện, – và đến đêm tôi đã phải uống thuốc…”.

Thế là Nenli lại chạy đến nhà Maxlôbôep. Nó đã dự sẵn địa chỉ của họ và đã tìm được đến nhà, tuy không phải không vất vả. Maxlôbôep có nhà. Alêcxandra Xêmênôpna đã giơ tay lên trời khi Nenli xin họ cho nó ở lại. Đáp lại một loạt câu hỏi của cô ta: tại sao nó lại muốn thế, nó buồn vì nỗi gì, có phải vì nó ở với tôi không? – Nenli không trả lời một câu, chỉ vừa nức nở vừa lăn xuống ghế. “Nó cứ nức nở, rên rỉ, – Alêcxandra Xêmênôpna kể, – đến nổi tôi lo nó vì thế mà chết mất”. Nenli van xin dù làm hầu phòng hay nấu bếp cũng được, nó sẽ lau quét nền nhà, học cách giặt quần áo. (Nó đặt hy vọng đặc biệt vào việc giặt giũ áo quần và không biết tại sao lại cho rằng đó là lý do hữu hiệu nhất để người ta nhận nó). Ý Alêcxandra Xêmênôpna là định lưu nó lại cho đến lúc mọi việc rõ ràng và sẽ báo cho tôi biết. Nhưng Philip Philipưts kiên quyết chống lại ý kiến ấy và ngay lập tức ra lệnh dẫn kẻ chạy trốn về cho tôi. DỌc đường Alêcxandra Xêmênôpna cứ ôm và hôn nó suốt, vì thế mà Nenli càng bắt đầu khóc dữ hơn. Nhìn nó, Alêcxandra Xêmênôpna cũng mủi lòng khóc theo. Thế là suốt đường cả hai cứ khóc ròng.

– Tịa sao, tại sao thế hả Nenli, ông ấy không muốn cho em sống ở đấy, ông ấy xúc phạm đến em phải không? – Alêcxandra Xêmênôpnahỏi, nước mắt đầm đìa.

– Không, không xúc phạm…

– Thế thì tại sao?

– Em không muốn sống với ông ấy, em không thể,…em lúc nào cũng cáu giận ông ấy…mà ông ấy rất tốt…còn ở với cô, em sẽ không cáu giận, em sẽ làm việc, – con bé vừa kể lể vừa nức nở như lên cơn điên.

– Tại sao em lại cáu giận với ông ấy thế, Nenli? …

– Tại…

– Và tôi chỉ moi được ở nó mỗi chữ “tại” ấy, – Alêcxandra Xêmênôpna vừa lau nước mắt vừa kết luận– tại sao con bé lại khốn khổ như vậy? Có phải đấy là cơn bệnh thần kinh của trẻ em? Ông nghĩ thế nào, ông Ivan Petrovich?

Chúng tôi bước vào với Nenli. Con bé nằm úp mặt vào gối và đang khóc. Tôi quỳ xuống trước mặt nó, cầm lấy tay nó và hôn. Nó rụt tay lại và càng nức nở dữ hơn. Tôi không biết ăn nói ra sao. Đúng lúc ấy thì ông già Ikhmenev bước vào.

– Xin chào, bác đến gặp cháu có việc đây, Ivan ạ! – ông già nói và đưa mắt nhìn tất cả chúng tôi và ngạc nhiên thấy tôi đang quỳ. Ông già rất xanh xao và gầy guộc, nhưng hình như đang cố làm ra bộ lanh lợi, coi khinh bệnh tật, không thèm nghe lời khuyên bảo của Anna Andreyevna để nằm vào giường, mà vẫn cứ tiếp tục chạy lo công việc của mình.

– Tạm biệt, tôi phải về đây, – Alêcxandra Xêmênôpna nói, mắt vẫn chăm chú nhìn ông cụ. – Philip Philippưts đã ra lệnh cho tôi càng về sớm càng tốt. Chúng tôi đang có việc. Đến tối chập choạng ấy, tôi sẽ tới chỗ ông độ hai tiếng.

– Ai đấy? – ông già thì thào hỏi tôi, nhưng rõ ràng là đang nghĩ đến chuyện khác. Tôi trả lời cho ông cụ.

– Hừng, Bác đến chơi có việc đấy, Ivan ạ…

Tôi đã thừa biết ông ấy có việc gì và vẫn chờ ông tới thăm. Ông tới bàn với tôi về Nenli để xin nó về nuôi. Rốt cuộc, Anna Andreyevna đã bằng lòng nhận một đứa trẻ mồ côi. Có được kết quả ấy là nhờ cuộc trao đổi riêng giữa tôi với bà. Tôi đã thuyết phục Anna Andreyevna, nói cho bà hay rằng với một đứa bé con của một người đàn bà bị bố nguyền rủa ấy có thể gợi lên trong lòng ông già những ý nghĩ ân hận. Tôi vạch ra cho bà một triển vọng sáng sủa đến nỗi bây giờ chính bà lại bắt ông lão đi xin đứa bé ngay. Ông già vốn đã sẵn sàng mọi việc: ông muốn, trước hết là để chiều lòng bà Anna Andreyevna, sau nữa ông còn có những dự tính riêng…Song tôi xin kể những điều này tỉ mỉ sau…

Tôi đã kể là ngay từ buổi đầu thoạt gặp, Nenli đã không ưa ông già. Về sau, thậm chí tôi còn nhận thấy vẻ gì như căm ghét hiện lên trên mặt nó mỗi khi nhắc đến tên Ikhmenev. Ông già bắt đầu vào việc ngay và không quanh co. Ông tiến lại chỗ Nenli bấy giờ đang nằm úp mặt vào gối, và cầm lấy tay nó, hỏi: nó có muốn về sống với ông làm con gái không?

– Bác vốn có một đứa con gái, bác yêu nó hơn cả chính mình, – ông già kết luận, – nhưng bây giờ nó không ở với bác nữa. Nó đã chết. Cháu có muốn thế chỗ của nó trong nhà bác… và cả trong lòng bác không?

– Không, cháu không muốn, – Nenli đáp, vẫn không ngẩng đầu lên.

– tịa soa thế, cháu bé của bác? Cháu chẳng còn ai nữa. Ông Ivan không thể giữ cháu bên mình mãi được, còn ở nhà bác thì cháu sẽ hoàn toàn như ở nhà mình.

– Cháu không muốn, vì ông là một người độc ác. Đúng, độc ác, độc ác! – nó nói thêm, ngẩng đầu lên và ngồi đối diện với ông già. – Chính cháu cũng độc ác, độc ác hơn tất cả, nhưng ông còn độc ác hơn cháu!...– Thốt lên những lời ấy Nenli bỗng tái xanh tái xám, đôi mắt long lanh, đến nổi đôi môi run rẩy của nó cũng tái mét và méo xệch đi vì cơn xúc cảm quá mạnh. Ông già bàng hoàng nhìn nó.

– Phải, ông độc ác hơn cháu, vì ông không muốn tha thứ cho con gái ông, ông muốn vĩnh viễn quên cố ấy đi và đón một dứa trẻ khác về nuôi, nhưng lẻ nào lại có thể quên được con đẻ của mình? Lẻ nào ông lại yêu được cháu? Rồi cứ hể nhìn thấy cháu là ông lại nhớ rằng cháu là con nhà người, rằng ông đã từng có một đứa con gái mà chính ông đã quên đi, bởi vì ông là một con người tàn nhẫn. Mà cháu thì không muốn sống với những con người tàn nhẫn, không muốn, không muốn!...Nenli nấc lên và liếc nhìn tôi rất nhanh.

– Sẽ đến ngày Đức chúa phục sinh, tất cả mọi người sẽ hôn nhau, ôm nhau, tất cả sẽ hoà giải, mọi tội lỗi sẽ được tha thứ…Cháu biết thế…Chỉ có ông là vẫn đơn độc…ông…ôi! Tàn nhẫn! Ông đi đi!

Nước mắt nó tuôn như mưa. Hình như từ lâu nó đã nghĩ ra những lời này và nhất quyết để dành đến lúc ông già trở lại xin nó thì sẽ nói. Ông già hết sức kinh ngạc và tái xanh tái xám. Gương mặt ông hằn lên cảm giác bệnh hoạn.

– Mà tại sao, tại sao làm gì mà mọi người cứ lo lắng quan tâm đến tôi như thế? Tôi không thèm, không thèm! – Nenli đột ngột kêu lên như đã phát điên, – Tôi sẽ đi ăn mày!

– Nenli, em làm sao thế? Nenli, cô bạn bé bỏng của tôi! – tôi bất giác kêu lên, nhưng tiếng kêu của tôi chỉ đổ thêm dầu vào lửa.

– Phải, tốt hơn là tôi sẽ ra đường đi ăn xin, chứ không ở đây nữa, – con bé nức nở kêu lên. Mẹ tôi cũng đã từng đi ăn xin, và khi sắp chết chính mẹ đã bào tôi: dù con khốn cùng và đi ăn xin, còn hơn…Tôi sẽ không xấu hổ phải đi ăn xin, tôi không xin một người, mà là xin tất cả, mà tất cả thì không phải một người. Xin một người mới xấu hổ, còn xin tất cả thì không, có một bà ăn mày đã nói với tôi như vậy, bởi vì tôi còn bé, chẳng có đâu thuê tôi. Tôi sẽ ăn xin mọi người. Còn ở đây thì tôi không muốn, không muốn, không muốn, tôi thật ác độc, ác độc hơn tất cả, tôi ác độc biết chừng nào!

Rồi đột nhiên, hoàn toàn bất ngờ, Nenli vớ lấy một chiếc chén ở trên bàn và ném mạnh xuống nền nhà.

– Thế là vỡ rồi, con bé nói thêm và nhìn tôi với vẻ đắc thắng, – chỉ độc có hai cái chén, – nó nói, – và em sẽ đập nốt cái kia…Rồi em sẽ uống nước trà bằng gì?

Con bé dường như đã phát khùng và cảm thấy khoái trá vì cơn điên dại ấy, dường như nó cũng ý thức được rằng như tếh là đáng xấu hổ và chẳng tử tế gì, và đồng thời nó giết luôn cả chính mình trong những hành động quá quắt ấy.

– Con bé đang ốm, Vania ạ, thế đấy, – ông già nói, – hoặc giả…bác thật không hiểu cái con bé ấy nữa. Thôi, xin chào!

Ông cầm lấy mũ và vỗ vai tôi. Ông như sụp đổ hoàn toàn. Nenli đã xúc phạm đến ông thậm tệ, tất cả dâng lên trong lòng tôi.

– Em không biết thương ông cụ, Nenli ạ!– Tôi kêu lên khi còn lại tôi với nó, – và em thật không biết xấu hổ, không biết xấu hổ! Không đâu, em đúng là không tốt, em quả thực là độc ác! – Và cứ thế, đầu không mũ, tôi chạy theo cụ già. Tôi định tiễn ông ra đến cổng và nói với ông dù chỉ đôi lời an ủi. Lúc chạy ra cầu thang, tôi còn thoáng thấy gương mặt Nenli đang tái mét vì những lời trách móc của tôi.

Tôi nhanh chóng duổi kịp ông già.

– Con be 1khon61 khổ bị chà đạp quá nhiều, nó có nỗi khổ riêng của nó, hãy tin bác, Ivan ạ, mà bác thì đã tỏ ra lố bịch trước nó, – ông già nói và mỉm cười chua chát. – Bác đã khơi lại vết thương của nó. Như người ta nói, người no không hiểu được người đói, còn bác, Vanya ạ, bác nói thêm: ngay người đói không phải lúc nào cụng hiểu được người đói. Thôi, tạm biệt!

Tôi nói mấy lời an ủi, nhưng ông già chỉ xua tay quầy quậy.

– Thôi đừng an ủi bác nữa, tốt hơn là xem chừng kẻo con bé ấy nó chạy trốn, nó đã có ý đó rồi đấy, – ông nói thêm vẻ giận dữ, và bỏ đi, chân sãi bước, tay vung vẩy và khua gậy lộp cộp trên vỉa hè.

Ông già cũng không ngờ rằng mình đã thành nhà tiên tri.

Khi tôi quay về phòng thì hết sức kinh ngạc, tôi lại không thấy Nenli đâu cả! Tôi đâm bổ ra gian phòng khách, tìm nó ở cầu thang, gọi váng lên, gõ cửa các nhà hàng xóm để hỏi nó, tôi không thể tin và không muốn để nó lại chạy trốn lần nữa. Mà làm sao nó lại có thể chạy trốn được? Công nhà chỉ có một, nó sẽ buộc phải đi ngang mặt chúng tôi lúc tôi đứng trò chuyện với ông già. Nhưng chẳng mấy chốc tôi đã hoàn toàn thất vọng khi đoán ra rằng có thể trước hết nó trốn tôi ở cầu thang, chờ cho tôi vào nhà, sau đó mới chạy ra thì tôi sẽ không thể bắt gặp dược nó. Nhưng dẫu sao thì nó cũng không thể đi đâu xa.

Hốt hoảng và lo âu, tôi đâm bổ đi tìm, cứ bỏ mặt cửa giả không buồn đóng.

Đầu tiên tôi lao đến nhà Maxlôbôep. Cả nhà đều đi vắng, cả Maxlôbôep lẫn Alêcxandra Xêmênôpna. Tôi để lại một mẩu thư thông báo về tai hoạ mới và yêu cầu nếu Nenli có tới thì báo cho tôi biết ngay. Sau đó tôi tới nhà ông bác sĩ, ông này cũng không có nhà. Người hầu gái cho biết, trừ một người khách mới tới thăm, ngoài ra không còn ai tới nữa. Làm thế nào bây giờ? Tôi lại phóng đến nhà Bupnôva và chị thợ đóng quan tài quen cho biết bà chủ vì việc gì đó suốt từ hôm qua vẫn phải ngồi ở sở cảnh sát, và từ lúc ấy đến giờ không hề thấy Nenli xuất hiện ở đấy. Mệt mỏi và âu sầu, tôi lại tìm về chỗ Maxlôbêep, kết quả vẫn không thấy ai, cả hai vẫn chưa về. Mảnh thư của tôi vẫn nằm trên bàn. Tôi phải làm gì bây giờ?

Buồn rầu, tuyệt vọng, mãi đến hết tối tôi mới về đến nhà. Buổi tối ấy đáng lẽ tôi phải đến chỗ Natasha, cô đã đích thân gọi tôi từ sáng. Nhưng suốt ngày hôm ấy tôi chưa có miếng gì vào bụng. Ý nghĩ về Nenli làm cho tôi điên tiết. “Thế là thế nào? – tôi nghĩ – phải chăng đấy là hậu quả kỳ quặc của con bệnh? Nó đã phát điên rồi chăng? Mất trí thật rồi chăng? Nhưng lạy chúa tôi, giờ này nó đang ở đâu? Tôi phải tìm nó ở đâu bây giờ!”

Tôi vừa kêu lên câu ấy thì đột nhiên nhìn thấy Nenli nó đang đứng chỉ cách tôi vài bước, trên cầu B. Nó đứng bên cây đèn lồng và không nhìn thấy tôi. Tôi định chạy lại chỗ nó, nhưng liền đứng dừng lại: “Nó làm gì ở đây nhỉ?”Tôi nghi hoặc suy nghĩ, và tin chắc bây giờ thì mình không để mất nó nữa, tôi quyết định chờ đợi và theo dõi nó. Chừng mười phút trôi qua, nó vẫn đứng nhìn mọi người qua đường. Cuối cùng có một ông già ăn mặc lịch sự đi qua, Nenli liền tiến đến gần ông ta: ông già vẫn không dừng lại, thò tay vào túi lấy ra cái gì đó và đưa cho nó. Con bé cúi đầu cảm ơn ông ta. Thật tôi không thể hình dung nổi những cảm giác của tôi vào phút ấy. Trái tim tôi thắt lại đau đớn, dường như vào lúc ấy có một cái gì mà tôi quý trọng, tôi yêu mến, nâng niu, chiều chuộng vừa bị sỉ nhục lăng mạ ngay trước mặt tôi, đồng thời nước mắt tôi tuôn ra dàn dụa.

Vâng, đây là những giọt nước mắt thương xót con bé Nenli tội nghiệp, mặc dù lúc ấy tôi cũng cảm thấy tức giận không nén nổi: nó đi ăn xin không phải vì đói khát, nó không bị một ai ruồng rẩy xua duổi do sự an bài của số phận. Nó đã bỏ trốn không phải là những kẻ ti tiện và nhẫn tâm, mà những người bạn tốt rất yêu mến và cưng chiều nó. Hình như nó muốn đe doạ và làm cho ai đó sửng sốt bằng việc làm ấy của mình, cứ như là nó muốn khoe khoang vậy. Nhưng có một điều bí mật gì đó đã chín muồi trong lòng nó…Phải, ông già nói đúng. Nó đã từng bị xúc phạm, vết thương của nó không sao lành lại và dường như nó còn cố tình khơi rộng vết thương của mình bằng cái điều bí ẩn ấy, bằng thái độ hoài nghi đối với tất cả chúng tôi, đúng như nó đang nhấm nháp nỗi đau của mình, cái thứ vị kỷ đau khổ, nếu có thể nói như vậy. Sự khơi sâu nỗi đau và nhấm nháp nó thì tôi rất hiểu: đấy là một thứ lạc thú của rất niều những kẻ bị sỉ nhục và lăng mạ, bị chà đạp bởi số phận mà ý thức được sự bất công của nó. Nhưng Nenli của chúng tôi thì có thể bất mãn về những nổi bất công nào kia? Hình như nó muốn làm cho chúng tôi kinh ngạc, muốn doạ dẫm chúng tôi bằng những trò đỏng đảnh và man dại của mình, quả thật cứ như là nó khoe mẽ với chúng tôi…Nhưng không! Lúc này chỉ có một mình nó! Không một ai trong chúng tôi nhìn nó đi ăn xin. Phải chăng chính nó tìm thấy hứng thù trong việc này? Nó xin làm gì, nó cần tiền để làm gì?

Được tiền rồi, nó rời cây cầu và lại gần những khung cửa sổ rực rỡ ánh sáng của một cửa hiệu. Nó đang kiểm lại ết quả kiếm được của mình. Tôi đứng chỉ cách đấy mươi bước. Trong tay nó đã khá nhiều tiền, rõ ràng là nó đã đứng xin từ sáng. Nắm tiền trong tay, nó đi sang phía bên kia phố và bước vào một quầy tạp phẩm. Tôi liền lại gần cánh cửa quầy hàng đang mở toang và nhìn vào: nó sẽ làm gì trong ấy?

Tôi thấy nó đặt tiền lên quầy và người ta đưa cho nó một cái chén, một cái chén uống trà bình thường rất giống cái mà nó vừa đập vỡ lúc muốn làm cho tôi và ông già Ikhmenev biết nó độc ác như thế nào. Cái chén ấy đáng giá độ năm mươi côpêc, thậm chí có lẽ không đến. Người bán hàng trải tờ giấy bọc cái chén vào và trao cho Nenli, và nó, vẻ mặt thoả mãn, hối hả bước ra khỏi quầy hàng.

– Nenli! – tôi lên tiếng gọi khi nó đi ngang qua chỗ tôi. – Nenli!

Nó rùng mình, ngước nhìn thấy, cái chén tuột khỏi tay, rơi xuống cầu và vỡ tan. Nenli tái mặt. Nhưng nhìn thấy tôi, và tin rằng tôi đã thấy và biết tất cả, nó đột nhiên đỏ bừng mặt mũi. Đấy là biểu hiện của sự xấu hổ nhục nhã và không chịu nổi. Tôi cầm tay nó và dắt về nhà, đường đi cũng không xa. Suốt dọc đường, chúng tôi không nói một lời. Về tới nhà, tôi ngồi xuống, còn Nenli thì đứng trước mặt tôi, có vẻ suy nghĩ và lúng túng, mặt mày vẫn xanh xám như cũ, mắt dán xuống đất. Nó không thể nhìn tôi.

– Nenli, em đi ăn xin à?

– Vâng! – nó thì thầm và càng cúi gằm xuống.

– Em định kiếm tiền để mua đền chiếc chén vừa vỡ phải không?

– Vâng…

– Nhưng phải chăng là tôi trách móc em, mắng chửi em vì chiếc chén ấy? Nenli, lẽ nào em không thấy là em rất độc ác, một sự độc ác đầy tự mãn trong hành động của em? Điều ấy có hay ho gì không? EM không xấu hổ ư? Lẽ nào…

– Xấu hổ… – con bé thì thào rất khẽ, và một giọt nước mắt lăn xuống gò má nó.

– Xấu hổ… – tôi lặp lại theo nó, – Nenli yêu dấu, nếu như tôi có lỗi với em, thì xin em hãy tha thứ cho tôi, và chúng mình làm lành với nhau.

Con bé ngước mắt lên nhìn tôi, nước mắt nó tuôn như mưa, và nó lao vào ngực tôi.

Đúng lúc ấy thì Alêcxandra Xêmênôpna chạy ùa vào.

– Sao? Nó vẫn ở nhà? Nó lại về? Nenli, Nenli, em làm sao thế? Nhưng thôi, ổn rồi, ít nhất thì em đã ở nhà…Ông tìm thấy nó ở đâu đấy, ông Ivan Petrovich?

Tôi ra hiệu cho Alêcxandra Xêmênôpna đừng hỏi nữa, và cô hiểu ý tôi. Tôi thân mật chia tay với Nenli lúc ấy vẫn còn khóc dấm dứt và chờ cô Alêcxandra Xêmênôpna tốt bụng ngồi lại với nó cho đến khi tôi trở về, rồi tôi phóng đến nhà Natasha. Tôi đi muộn nên rất vội.

Tối hôm ấy số phận của chúng tôi dẽ định đoạt: tôi trò chuyện với Natasha về việc ấy, nhưng tuy vậy tôi vẫn tranh thủ quay lại câu chuyện về Nenli, kể cho cô nghe kỹ lưỡng một việc vừa xảy ra. Câu chuyện của tôi khiến Natasha rất hứng thú, thậm chí còn ngạc nhiên.

– Anh có biết không, Vanya, – cô nghĩ ngợi và nói, – em cảm thấy là con bé yêu anh.

– Sao…thế là thế nào? –tôi ngạc nhiên hỏi.

– Phải, đây là bước đầu của tình yêu, tình yêu của phụ nữ…

– Thế nào, Natasha, thôi đi! Nó chỉ là con nhóc!

– Nó sắp mười bốn tuổi rồi. Cơn tức giận bột phát ấy là do anh không hiểu được tình yêu của nó và chính nó có lẽ cũng chẳng hiểu được mình. Cơn bột phát ấy tuy còn đầy chất trẻ con nhưng thật nghiêm trọng và đau xót. Cái chính là nó ghen anh với em. Anh yêu em, và chắc là ở nhà anh chỉ quan tâm, nói năng, suy nghĩ đến mỗi mình và vì thế mà ít chú ý đến nó. Nó nhận thấy điều ấy và điều ấy làm tổn thương đến nó. Có thể nó rất muốn được trò chuyện với anh, cảm thấy nhu cầu được giãi bày tất cả lòng mình với anh, nhưng nó không biết cách, nó xấu hổ và không hiểu được chính mình, nên nó vẫn chờ có dịp, ấy thế mà anh vẫn không nhanh chóng tạo ra cái dịp ấy, lại còn xa nó ra, bỏ nó để đến với em, thậm chí cả những lúc nó đau ốm mà suốt ngày anh vẫn bỏ mặt nó một mình. Nó còn khóc vì điều này: nó rất cần đến anh, và trước hết là nó đau lòng vì anh không nhận thấy điều ấy. Ngay như lúc này, vào giờ phút như thế mà anh cũng vì em mà bỏ nó ở nhà một mình. Và ngày mai nó sẽ khổ tâm vì việc ấy. Làm thế nào anh lại có thể bỏ mặc nó được? Về với nó nhanh lên…

– Anh sẽ không bỏ nó, nhưng…

– Thôi được, chính em đã yêu cầu anh đến. Còn bây giờ thì anh đi đi.

– Anh sẽ đi, chỉ có điều, chắc chắn là anh chẳng tin gì những điều ấy đâu.

– Bởi vì tất cả những diều này không giống ở những người khác. Anh hãy nhớ lại cuộc đời nó, hãy hình dung ra tất cả và anh sẽ tin. Nó lớn lên không như anh với em đâu…

Tuy vậy tôi về đến nhà thì cũng đã muộn. Alêcxandra Xêmênôpna kể với tôi rằng Nenli lại giống như tôi hôm nọ, khóc rất nhiều “và thiếp đi trong nước mắt” như hôm trước. “Thôi tôi phải đi đây, ông Ivan Petrovich ạ, Philip Philippưts ra lệnh thế. Anh ấy chờ tôi, tội nghiệp”.

Tôi cám ơn cô và ngồi xuống đầu giường Nenli. Chính tôi cũng thấy buồn lòng khi nỡ bỏ mặc nó ở nhà vào phút ấy. rất lâu đến tận khuya tôi vẫn ngồi trầm ngâm bên nó. Thật là những giờ phút đầy bất hạnh.

Tuy nhiên cần phải thuật lại những gì đã diễn ra trong suốt hai tuần ấy…

[←83]

Phiên âm tiếng Pháp trong nguyên bản: Mademoiselle (N.D.)

[←84]

Phiên âm tiếng Pháp trong nguyên bản: Mademoiselle (N.D.)