Chương VI
Aliôsa đến trước cuộc găp gỡ hơn một giờ để báo trước với Natasha. Tôi cũng đến đúng vào lúc xe ngựa của Cachia dừng trước cổng nhà. Cùng đi với Cachia có người đàn bà Pháp, bà này sau khi hỏi han và đắn đo khá lâu, cuối cùng đã cho phép và đi theo cô, thậm chí để mặc cho cô lên chỗ Natasha một mình với không ai khác mà chính là Aliôsa, còn chính bà thì ngồi đợi trong xe. Cachia gọi tôi lại gần, và chưa ra khỏi xe vội, cô đề nghị gọi Aliôsa xuống với cô. Tôi bắt gặp Natasha nước mắt đầm đìa, cả Aliôsa và Natasha, cả hai đang khóc lóc. Nghe nói Cachia tới, cô liền rời ghế, lau nước mắt và hồi hộp ra đứng trước cửa. Buổi sáng hôm ấy cô vận toàn đồ trắng. Mớ tóc vàng sẫm của cô được chải mượt và phía sau tết thành những búi dầy. Tôi rất ưa kiểu chải tóc này. Thấy tôi ở lại với cô, Natasha yêu cầu cả tôi cũng ra để đón khách.
– Từ trước cho đến nay tôi không hề tới thăm Natasha được, – vừa bước lên cầu thang Cahia vừa nói với tôi. – Tôi bị giám sát kinh khủng. Tôi đã thuyết phục bà Anbeclơ88 suốt hai tuần liền, cuối cùng bà ấy mới bằng ông. Còn ông, ông Ivan Petrovich ạ, ông chẳng bao giờ ghé thăm tôi! Tôi cũng không thể viết cho ông, mà tôi cũng không thích, vì thư thì chẳng nói được gì hết. Mà tôi cũng cần gặp ông ghê lắm… Lạy chúa, lúc này trái tim tôi mới đau đớn làm sao…
– Cầu thang dốc đấy, – tôi đáp.
– Ồ phải… cầu thang… thế nào, ông nghĩ sao: liệu Natasha có giận tôi không?
– Không đâu, vì sao kia?
– Ồ phải… tất nhiên, có gì đâu, tôi sẽ thấy ngay bây giờ thôi mà, hỏi làm gì nữa nhỉ?...
Tôi cần tay dìu cô đi. Trông cô thậm chí tái xanh và hình như cô đang lo sợ. Trên lối ngoặt cuối cùng, cô dừng lại để lấy lại tinh thần, nhưng cô ngước nhìn tôi rồi quả quyết bước lên.
Một lần nữa, cô dừng lại trước cửa và thì thầm với tôi “Tôi sẽ thẳng thắn bước vào và nói với cô ấy rằng tôi tin cô ấy, rằng tôi không e ngại tới đây... vả lại việc gì tôi phải nói nhiều, bởi tôi tin Natasha là một người cao thượng, có đúng thế không?”
Cô ta rụt rè bước vào như người có lỗi, và cứ nhìn Natasha chằm chằm, còn Natasha thì lập tức mỉm cười với cô ta. Bây giờ Cachia liền chạy vội đến vòng tay ông choàng lấy cô, áp đôi môi mũm mĩm của mình lên môi cô. Sau đó, còn chưa kịp nói với Natasha một lời, cô đã nghiêm trang, thậm chí còn nghiêm khắc quay về phía Aliôsa, yêu cầu cậu ta để mặc họ với nhau chừng nửa tiếng.
– Đừng giận, anh Aliôsa, – cô nói thêm, – đấy là vì em có nhiều chuyện cần trao đổi với Natasha, những chuyện rất quan trọng và nghiêm chỉnh mà anh không cần nghe. Hãy khôn ngoan mà đi đi. Còn ông, ông Ivan Petrovich, thì mời ở lại. Ông phải nghe hết câu chuyện của chúng tôi.
– Mời ngồi, – cô nói với Natasha, sau khi Aliôsa đã ra ngoài, – tôi sẽ ngồi đây, đối diện với tiểu thư. Trước hết tôi muốn được ngắm tiểu thư đã.
Cô ta hầu như ngồi trực diện với Natasha, và chú mục nhìn cô một lúc lâu. Natasha đáp lại bằng một nụ cười lơ đãng.
– Tôi đã được xem ảnh của tiểu thư – Cachia nói – Aliôsa cho tôi xem.
– Thế nào, tôi có giống trong như ảnh không?
– Tiểu thư đẹp hơn, – Cachia trả lời quả quyết và nghiêm trang. – Và tôi cũng nghĩ rằng tiểu thư đẹp hơn.
– Thật ư? Còn tôi thì mới được ngắm tiểu thư. Tiểu thư xinh quá.
– Tiểu thư nói gì vậy! Tôi làm gì được thế!... Con bồ câu bé bỏng của tôi!– cô nói thêm, tay run run nắm lấy tay Natasha và cả hai lại im lặng ngắm nghía nhau. – Ôi, thiên thần của tôi, – Cachia ngắt lời, chúng mình chỉ được ngồi với nhau vẻn vẹn có nửa giờ, bà Anbectơ89 khó khăn lắm mới cho phép như vậy, mà chúng mình có rất nhiều chuyện cần nói.. Tôi muốn… tôi cần.. Thôi, tôi xin nói thẳng: tiểu thư rất yêu Aliôsa phải không?
– Phải, rất yêu.
– Mà nếu vậy… nếu tiểu thư rất yêu Aliôsa… thì … tiểu thư phải yêu cả hạnh phúc của anh ấy… – Cô ta rụt rè và thầm thì tiếp lời.
– Phải, tôi mong cho anh ấy hạnh phúc…
– Chính thế… nhưng vấn đề là ở đấy: liệu tôi có mang lại hạnh phúc cho anh ấy không? Tôi có quyền nói thế chăng, bởi vì tôi giành lấy anh ấy từ tay tiểu thư. Nếu như tiểu thư cảm thấy, và chúng ta có thể quyết định ngay bây giờ, rằng với tiểu thư anh ấy có thể hạnh phúc hơn thì… thì
– Điều này đã được quyết định rồi. Cachia thân yêu ạ, bởi chính tiểu thư đã thấy đấy, tất cả đã được quyết định rồi. – Natasha khẽ đáp và cúi đầu xuống. Rõ ràng là cô rất khổ sở phải tiếp tục câu chuyện.
Hình như Cachia đã chuẩn bị để lý sự dài dòng về chủ đề: ai có thể mang lại hạnh phúc cho Aliôsa hơn và ai cần phải rút lui khỏi cuộc. Nhưng sau câu trả lời của Natasha, cô liền hiểu ra rằng mọi chuyện đã được quyết định từ lâu và thôi không bàn đến chuyện ấy nữa. Cặp môi xinh đẹp khẽ hé mở, cô ta nghi ngờ và buồn bã nhìn Natasha, tay vẫn giữ chặt lấy tay cô.
– Và tiểu thư cũng rất yêu anh ấy chứ? – đột nhiên Natasha lên tiếng hỏi.
– Vâng. Và tôi cũng muốn hỏi tiểu thư một điều: xin tiểu thư cho biết, tiểu thư yêu anh ấy chính vì lẽ gì?
– Tôi không biết, – Natasha đáp và dường như trong lời cô ẩn giấu bao điều cay đắng.
– Tiểu thư thấy anh ấy có được thông minh không? – Cachia hỏi.
– Không, tôi chỉ yêu anh ấy, đơn giản có vậy thôi..
– Tôi cũng thế. Hình như tôi luôn luôn thấy thương anh ấy.
– Tôi cũng vậy, – Natasha trả lời.
– Làm gì với anh ấy bây giờ? Mà làm sao anh ấy có thể vì tôi mà bỏ tiểu thư được? thật tôi không hiểu! – Cachia kêu lên – Bây giờ tôi thấy tiểu thư và thật không phiền! – Natasha không đáp và chỉ mải nhìn xuống đất. Lặng im chốt lát, đột nhiên Cachia đứng dậy khỏi ghế, lặng lẽ ôm lấy cô. Cả hai ôm nhau và bắt đầu khóc. Cachia ngồi trên tay ghế bành của Natasha, ôm lấy cô không dời, và bắt đầu hôn tay cô.
– Giá như tiểu thư biết tôi yêu tiểu thư nhiều chừng nào! – Cô khóc, – Chúng mình sẽ là chị em, chúng mình sẽ viết cho nhau luôn… và tôi sẽ yêu tiểu thư mãi mãi… tôi sẽ yêu, sẽ yêu…
– Anh ấy đã nói với tiểu thư về hôn lễ của chúng tôi vào tháng sáu phải không? – Natasha hỏi.
– Cô nói: Anh ấy bảo rằng tiểu thư đã đồng ý. Tiểu thư chỉ nói thế, để an ủi anh ấy phải không?
– Tất nhiên.
– Tôi cũng hiểu như vậy. Tôi sẽ rất yêu anh ấy, và sẽ viết cho tiểu thư về tất cả mọi chuyện. Hình như chẳng bao lâu nữa thì anh ấy sẽ thành chồng tôi, sự việc là như vậy. Mọi người đều nói thế. Natasetsca thân yêu, chị sẽ trở về… nhà chứ?
Natasha không đáp, chỉ lặng lẽ và hôn cô thân thiết.
– Chúc các bạn hạnh phúc! – cô nói.
– Và…cả chị… cả chị cũng vậy,– Cachia thốt lên. Đúng lúc ấy, cánh cửa bật mở và Aliôsa bước vào. Cậu ta không thể, không đủ sức chờ đợi nổi nửa giờ, và nhìn thấy cả hai người đang ôm nhau khóc, anh chàng bất lực và đau khổ, quỳ sụp xuống trước Natasha và Cachia.
– Làm sao mà anh cũng khóc? – Natasha hỏi cậu ta, – vì phải chia tay với em ư? Nào có lâu gì cho cam? Tháng sáu anh đã về rồi mà?
– Và lúc đó hôn lễ của hai người sẽ tiến hành, – Cachia vội vã nói qua nước mắt, cũng để an ủi Aliôsa.
– Nhưng anh không thể, không thể xa em dù chỉ một ngày Natasha ạ. Thiếu em, anh chết mất… Em không biết với anh em quý giá chừng nào! Như phút này đây!..
– Thôi, thế thì thế này. – Natasha nói, đột nhiên sôi nổi hẳn lên, – bà bá tước có nghỉ lại Maxcơva ngày nào không?
– Có, gần một tuần. – Cachia đỡ lời.
– Một tuần! thế này thì hơn: ngày mai anh đưa mọi người đến Maxcơva, mất một ngày, sau đó anh quay về đây ngay. Bao giờ mọi người phải dời Maxcơva thì chúng ta sẽ xa nhau một tháng thôi, anh sẽ trở lại Maxcơva và cùng đi với mọi người.
– Cứ thế, cứ thế. Như vậy là hai người sẽ được ở bên nhau hơn bốn ngày, – Cachia thán phục kêu lên, đưa mắt nhìn Natasha đầy ý nghĩa.
– Tôi không thể mô tả được Aliôsa sung sướng như thế nào về cái dự tính mới mẻ này. Cậu bỗng trở lại hoàn toàn yên tâm, gương mặt sáng bừng niềm vui, cậu ôm lấy Natasha, hôn tay Cachia, và ôm lấy cả tôi. Natasha mỉm cười buồn rầu nhìn cậu, nhưng Cachia thì không chịu nổi. cô quay ánh mắt long lanh rực lửa sang nhìn tôi, đoạn ôm lấy Natasha và đứng dậy ra về. Đúng như cô tính, vào lúc ấy người đàn bà Pháp đã cho người lên đề nghị nhanh chóng chấm dứt cuộc gặp gỡ vì thời hạn nửa giờ đã hết.
Natasha đứng lên. Cả hai đứng đối diện nhau, tay cầm tay, dường như muốn qua ánh mắt trao cho nhau tất cả những gì dồn tụ trong tim.
– Thế là chúng mình không bao giờ còn gặp lại nhau nữa. – Cachia nói.
– Không bao giờ, Cachia ạ, – Natasha đáp.
– Thôi, thế thì vĩnh biệt. – Cả hai ôm nhau.
– Đừng nguyền rủa tôi. – Cachia thì thầm rất nhanh, – còn tôi…luôn luôn..hãy tin rằng.. anh ấy sẽ hạnh phúc… chúng mình đi thôi, anh Aliôsa, dẫn em nào! – Cô thốt lên vội vã cầm lấy tay cậu ta.
– Anh Vanya! – Natasha xúc động và đau đớn gọi tôi, khi họ đã đi ra, – anh hãy đi cùng họ, và…đừng quay lại nữa: Aliôsa sẽ ở lại với em đến tối, đến tám giờ, còn buổi tối thì anh ấy không thể, anh ấy phải đi. Em sẽ ở lại một mình.. Chín giờ anh hãy đến. Thế nhé!
– Đến chín giờ, để Nenli (sau khi đã đập vỡ cái chén) ở nhà với Alêcxanđra Xêmênôpna, tôi tới chỗ Natasha. Cô đang một mình và sốt ruột chờ tôi. Mavra đặt ấm xamôva cho chúng tôi. Natasha rót trà cho tôi, ngồi xuống di–văng và gọi tôi lại gần.
– Thế là mọi chuyện đã chấm dứt, – cô nói và chăm chú nhìn tôi. Không bao giờ tôi quên được cái nhìn ấy.
– Thế là mối tình đầu của chúng em đã chấm dứt. Một nửa năm cuộc đời! Và là cả cuộc đời! – Cô nói thêm, xiết chặt lấy tay tôi. Tay cô nóng như lửa. Tôi khuyên cô mặc ấm hơn và nên đi nằm.
– Ngay đây, ngay đây! Anh Vanya, anh bạn tốt của em! Cho em ôn lại chút ít… Em bây giờ như người mất hồn.. Ngày mai em sẽ nhìn thấy anh ấy lần cuối cùng, vào lúc mười giờ… lần cuối cùng!
– Natasha, em đang sốt đấy, sắp lên cơn sốt nóng bây giờ, giữ mình đi em…
– Thế nào? Em chờ anh, anh Vanya ạ, suốt nửa giờ từ lúc anh ấy đi, anh nghĩ thế nào, em đang nghĩ gì, đang tự hỏi mình điều gì phải không? Em đã tự hỏi: em có yêu hay không yêu anh ấy, và tình yêu của chúng em là cái gì vậy? Thế nào, anh Vanya, anh buồn cười vì mãi tới bây giờ em mới tự hỏi mình điều ấy phải không?
– Đừng trăn trở nữa, Natasha…
– Anh thấy không, Vanya: em đã rút ra rằng em không yêu anh ấy như những người bằng vai phải lứa, như những người phụ nữ bình thường vẫn yêu đàn ông. Em yêu anh ấy gần như…một người mẹ yêu con. Thậm chí em cảm thấy trên đời này hoàn toàn không có tình yêu nào mà người ta yêu nhau bằng vai phải lứa, đúng không? Anh thấy thế nào?
– Tôi nhìn cô lo ngại, và sợ không biết có phải là cô bắt đầu lên cơn sốt. Dường như cô đang có điều gì cuốn hút, cô cảm thấy một đòi hỏi được nói, những lời tiếp theo của cô hình như không còn liên hệ gì với nhau, đôi lúc cô còn khó khăn lắm mới thốt được ra lời. Tôi hết sức lo sợ.
– Anh ấy là của em,– cô tiếp tục – Ngay từ lần đầu gặp anh ấy, trong em đã xuất hiện một khát khao không cưỡng nổi, muốn anh ấy phải là của em, nhanh chóng trở thành của em, muốn anh ấy không nhìn ai, không biết đến một ai, ngoài em, một mình mà thôi… Cachia vừa nói rất hay: em yêu anh ấy chính vì không hiểu do đâu, hầu như lúc nào em cũng thấy thương anh ấy… Những lúc còn lại một mình, em luôn có một khát vọng, thậm chí khắc khoải lo âu, muốn cho anh ấy hết sức hạnh phúc, vĩnh viễn hạnh phúc. Em không sao bình thản mỗi khi ngắm nhìn gương mặt anh ấy (anh cũng biết sức biểu cảm trên gương mặt anh ấy rồi đấy, anh Vanya ạ): sức biểu cảm ấy không hề có ở một ai, còn lúc anh ấy cười thì em tái người đi và run lên… Đúng thế!...
– Natasha, hãy nghe anh..
– Người ta nói rằng, – cô ngắt lời tôi, – mà chính anh cũng nói rằng anh ấy không có tính cách và.. và đầu óc nông cạn như một đức trẻ. Nhưng em lại yêu chính điều đó ở anh ấy, hơn mọi thứ.. anh có tin không? Tuy nhiên, em cũng không biết có thật em yêu chính điều ấy không: tóm lại, đơn giản là em yêu tất cả ở anh ấy, và giả như anh ấy biến thành một người khác, có tính cách và thông minh hơn, thì dễ thương em lại không yêu anh ấy đến như thế. Anh biết không, anh Vanya, em xin thú thật với anh một điều: anh có nhớ cách đây ba tháng chúng mình có cuộc tranh cãi vào lúc anh ấy đang ở nhà cái cô Minna ấy.. em đã biết, đã theo dõi và anh có tin được chăng: em vô cùng đau khổ, nhưng đồng thời lại dường như là vui mừng… em không biết do đâu.. em chợt nẩy ra ý nghĩ rằng anh ấy cũng là một con người như mọi con người tầm cỡ, những hoa khôi, cũng lui tới nhà cái cô Minna nọ! Em…lúc ấy em thích thú biết bao khi tranh cãi, còn sau đó thì em đã tha thứ cho anh ấy… ôi, anh yêu dấu…
– Cô nhìn vào mặt tôi và cười thật lạ lung. Đoạn, cô vẫn cứ mơ màng, vẫn như đang hồi tưởng. Và cô cứ ngồi như thế rất lâu, đắm chìm vào dĩ vãng với nụ cười trên môi.
– Em vô cùng thích thú được tha thứ cho anh ấy, anh Vania ạ, – cô nói tiếp, – anh có biết không, những lúc anh ấy bỏ mặc em một mình, em cứ lang thang trong phòng, dằn vặt khóc lóc, và thỉnh thoảng lại nghĩ: anh ấy có lỗi với em lại càng hay… Phải! Anh có biết, em lúc nào cũng hình dung anh ấy như một đứa bé con tí tẹo, em ngồi, còn anh ấy thì ngả đầu lên gối em mà ngủ, và em cứ lặng lẽ vuốt ve, mơn trớn mái đầu anh ấy.. Anh Vanya này, – cô đột ngột nói thêm, – cái cô Cachia ấy mới duyên dáng chứ!
– Tôi cảm thấy là cô đang cố tình khơi sâu vết thương của chính mình, cảm thấy trong việc làm ấy một nhu cầu nào đó, – cái nhu cầu của cơn tuyệt vọng đau đớn… Điều ấy thường xảy ra với những con tim đã chịu nhiều mất mát!
– Em cho rằng Cachia có thể mang lại cho anh ấy hạnh phúc, – cô vẫn tiếp tục. – Cô ấy có bản lĩnh, và có thể nói, đầy cứng rắn, đối với anh ấy, cô ta là một người nghiêm nghị và quan trọng, – cô ta nói toàn những điều hay ho, đúng là một người có tầm cỡ. Còn em thì, đúng là một đứa trẻ con chính cống! Một cô gái thật đáng yêu! Ôi! Cầu mong cho họ hạnh phúc! Cầu mong, cầu mong!...
– Và cả những giọt lệ và tiếng nức nở bỗng như từ trái tim cô cùng trào ra một lúc. Suốt nửa giờ liền cô không sao tự chủ và trấn tĩnh được một phút.
– Natassa, thiên thần yêu dấu! Ngay trong buổi tối hôm ấy, bất chấp tất cả những đau khổ của mình, cô vẫn đủ sức tham dự vào những lo toan của tôi, khi tôi thấy cô đã có phần nào bình tĩnh, hay nói đúng hơn là đã quá mệt, và định lái cô sang chuyện khác, tôi đã kể cho cô nghe về con bé Nenli… Tối hôm ấy chúng tôi chia tay nhau muộn. Tôi chờ đến lúc cô ngủ thiếp đi mới đi ra và yêu cầu Mayna suốt đêm đừng rời bước khỏi cô chủ đang đau ốm.
– Ôi, xin hãy nhanh lên, nhanh lên – tôi kêu lên như vậy trên đường về nhà – xin cho tất cả những nhục hình này hãy nhanh chóng kết thúc! Dù thế nào đi nữa, nhưng xin hãy nhanh lên, nhanh lên!
– Sáng hôm sau, đúng chín giờ tôi đã có mặt ở nhà cô. Cùng một lúc với tôi, Aliôsa cũng đến để … chia tay. Tôi sẽ không nói, không muốn ôn lại cái cảnh ấy. Hình như Natasha đã tự hứa với mình phải trấn tĩnh để tỏ ra vui vẻ và hồn nhiên hơn, nhưng không nổi. Cô ôm ghì lấy Aliôsa mãnh liệt. Cô ít nói, nhưng cứ nhìn cậu chăm chú và rất lâu, ánh mắt đầy đau khổ và như mất hồn. Cô lắng nghe như nuốt từng lời cầu ta nói, mặc dù hình như cô cũng chẳng hiểu cậu ta nói gì. Tôi còn nhớ, cậu ta cầu xin cô tha thứ, tha chứ cho cậu ta và mối tình này, cho tất cả những gì mà cậu ta đã xúc phạm dến cô trong suốt thời gian ấy, cho sự phản bội của mình, cho tình yêu với Cachia, cho chuyến ra đi… Cậu ta nói rời rạc, lộn xộn, nước mắt làm nghẹn lời. Đôi lúc cậu ta lại lên tiếng an ủi cô, bảo rằng chỉ đi một tháng hoặc nhiều lắm là năm tuần, rằng mùa hè này sẽ tổ chức hôn lễ, rằng ông bố sẽ bằng lòng và cuối cùng, cái chính là ngày kia cậu đã từ Maxcơva về và lúc ấy sẽ có suốt bốn ngày bên nhau, bởi vậy lần này chỉ xa nhau có một ngày thôi…
– Có một điều kỳ lạ: chính cậu ta hoàn toàn tin những lời cậu nói là sự thật và nhất định sẽ chỉ ngày kia là cậu sẽ từ Maxcơva trở về.. Ấy thế mà tại sao cậu vẫn khóc lóc và đau đớn?
– Rốt cuộc, đồng hồ đã điểm mười một giờ. Tôi gắng gượng để có thể khuyên cậu ta lên đường. Xe lửa Maxcơva khởi hành đúng mười hai giờ. Chỉ còn một giờ nữa. Sau này, chính Natasha kể với tôi rằng cô không thể nhớ lần cuối cùng cô đã nhìn cậu ta như thế nào. Tôi cũng chỉ nhớ cô làm dấu thánh cho cậu ta, hôn cậu ta và đưa tay ôm lấy mặt, đoạn quay lại chạy đâm bổ vào phòng. Tôi cũng cần phải tiễn Aliôsa xuống tận xe ngựa, bởi nếu không, chắc chắn cậu ta sẽ quay lại và chẳng khi nào chịu rời khỏi cầu thang nữa.
– Tất cả chỉ còn hy vọng ở anh, – cậu nói với tôi lúc đi xuống. – Anh Vanya, bạn thân mến cảu tôi! Tôi có lỗi với anh và không bao giờ xứng đáng với tình yêu của anh, nhưng xin anh hãy là người anh của tôi cho đến trọn đời: anh hãy yêu cô ấy, đừng bỏ mặc cô ấy, hãy viết cho tôi về mọi chuyện, càng chi tiết, càng kỹ lưỡng càng tốt, viết đừng bỏ qua một thứ gì. Đến ngày kia tôi lại về thôi mà, nhất định, nhất định như vậy! Nhưng sau đó, lúc tôi ra đi, anh phải viết cho tôi đấy nhé!
– Tôi tiễn cậu ta lên xe ngựa.
– Hẹn đến ngày kia! – cậu kêu lên từ ngoài đường. – Nhất định đấy!
– Lòng đau như xé, tôi quay lại, trở lên với Natasha. Cô đang đứng giữa phòng, tay bắt chéo và ngơ ngác nhìn tôi như không ra là ai. Tóc tai cô rũ hết về một phía, đôi mắt mờ đục và lơ láo. Mavra như người mất hồn đang đứng ở giữa cửa, sợ hãi nhìn cô.
– Đột ngột đôi mắt Natasha long lên:
– A, anh đấy à! Vẫn là anh! – cô thét lên với tôi. – Chỉ mỗi mình anh còn lại. Anh vẫn căm thù anh ấy mà! Anh không bao giờ có thể tha thứ cho anh ấy vì tôi đã yêu anh ấy… Bây giờ anh lại vẫn bên tôi! Thế nào? Lại tới an ủi tôi, khuyên nhủ tôi trở về với bố, người đã từ bỏ, đã nguyền rủa tôi. Tôi đã biết như thế từ hôm qua, từ hơn hai tháng trước kia!... Tôi không thèm, không thèm! Chính tôi cũng nguyền rủa họ!... Anh đi đi, tôi không thể nhìn mặt anh được! Đi đi, đi đi!
– Tôi hiểu là cô đã phát điên và sự có mặt của tôi chỉ gợi cho cô tức giận đến mất trí, tôi hiểu rằng sự thế phải như vậy và cách tốt nhất là phải đi ra. Tôi ngồi phệt xuống cầu thang, ngay ở bậc thứ nhất và – chờ đợi. Thỉnh thoảng tôi lại bước lên, mở cửa, gọi Mavra lại và hỏi về cô. Mavra chỉ khóc ròng.
– Cứ thế khoảng một giờ rưỡi đã trôi qua. Thật không thể hình dung được những gì tôi đã chịu đựng trong khoảng thời gian ấy. Trái tim chết lặng trong lồng ngực và quằn quại trong nỗi đau đớn vô bờ bến. Bỗng nhiên cánh cửa mở toang và Natasha chạy ra cầu thang, đầu đội mũ, mình khoác áo pantô. Cô đúng như một người mất trí, và sau này chính cô đã kể lại với tôi rằng khó khăn lắm cô mới nhớ lại việc ấy và cô không biết cô định đi đâu và để làm gì.
– Tôi chưa kịp cả bật dậy khỏi chỗ và nấp vào đâu để trốn cô, thì bỗng chốc cô đã nhìn thấy tôi, và dường như ngạc nhiên, cô đứng sững trước mặt tôi bất động. “Em chợt như tỉnh lại, – sau này cô kể với tôi, – em, một đứa mất trí, tàn tệ đã nỡ xua đuổi anh, người bạn của em, người anh của em, vị cứu tinh của em! Và khi chợt thấy anh khốn khổ tội nghiệp, bị em sỉ nhục mà vẫn ngồi trên cầu thang nhà em, vẫn không bỏ đi, mà vẫn chờ đến lúc em gọi anh, – trời ơi! Anh Vanya, giá như anh biết được điều gì xảy ra với em lúc ấy! Dường như có cái gì đó vừa đâm vào giữa trái tim em…”
– Vanya! Anh Vanya!! – cô kêu lên, chìa tay cho tôi, – anh vẫn ở đây!... – cô ngã vào giữa vòng tay tôi.
– Tôi vội đỡ lấy cô và bế cô vào phòng. Cô hoàn toàn bất tỉnh nhân sự. “Làm thế nào bây giờ!” – tôi nghĩ ngợi. – “Nhất định cô ấy sẽ lên cơn sốt nóng!”
– Tôi quyết định phải chạy đến bác sĩ. Cần phải phát hiện ngay ra con bệnh. Có thể phải đi ngay, ông già người Đức của tôi thường có mặt ở nhà đến hai giờ. Tôi yêu cầu Mavra không rời khỏi Natasha dù một phút một giây và không được cho cô ấy đi đâu, rồi tôi phóng đến nhà ông bác sĩ. Chúa đã phù hộ cho tôi: chỉ một chút nữa thôi là tôi không còn gặp ông ta ở nhà. Ông gặp tôi ở ngoài phố, khi vừa ra khỏi nhà. Tôi lập tức đặt ông lên xe ngựa, đến nỗi ông không kịp ngạc nhiên, và chúng tôi phóng về chỗ Natasha.
– Quả nhiên chúa đã phù hộ cho tôi! Trong nửa giờ tôi đi vắng, ở chỗ Natasha đã xảy ra một sự cố hoàn toàn có thể giết chết luôn cô, nếu như tôi và ông bác sĩ không về đúng lúc. Chưa quá mười lăm phút sau khi tôi đi ra, thì lão công tước bước vào, lão vừa đưa tiễn mọi người và từ nhà ga về thẳng chỗ Natasha. Cuộc viếng thăm này rõ ràng đã được lão suy nghĩ và quyết định từ lâu,. Sau này Natasha kể cho tôi rằng, thoạt đầu cô cũng không hề ngạc nhiên về sự xuất hiện của lão công tước. “Đầu óc em còn lộn xộn”, – cô bảo thế.
– Lão ngồi trước mặt em, nhìn em bằng ánh mắt dịu dàng và thông cảm.
– Tiểu thư thân mến của tôi, lão nói trong tiếng thở dài, – tôi rất hiểu nỗi buồn của tiểu thư. Tôi biết giây phút này với tiểu thư nặng nề như thế nào và tự thấy có trách nhiệm phải đến thăm tiểu thư. Nếu có thể, tiểu thư hãy cứ yên lòng rằng với những gì tiểu thư đã khước từ ở Aliôsa, tiểu thư đã mang lại cho nó hạnh phúc. Tuy nhiên tiểu thư hiểu điều đó hơn tôi, bởi vì tiểu thư đã quyết định làm nên cái chiến công đầy cao cả ấy…
“Em cứ ngồi mà nghe, – Natasha kể lại với tôi, – nhưng thoạt đầu quả thật em hầu như không hiểu lão. Em chỉ nhớ là em cứ chăm chú nhìn lão. Còn lão thì cầm tay em và bắt đầu ve vuốt nó trong tay mình. Hình như lão rất thích làm việc ấy. Em vẫn chưa hồi tỉnh đến mức không hề nghĩ đến rút tay lại”.
– Tiểu thư đã hiểu rằng, – lão vẫn tiếp tục, – nhận làm vợ Aliôsa thì có thể khơi dậy ở nó lòng căm thù đối với mình và tiểu thư có đủ lòng kiên hãnh cao quý để ý thức được điều ấy và quyết định… Tuy nhiên, tôi không phải tới đây để khen ngợi tiểu thư. Tôi chỉ muốn được bày tỏ với tiểu thư rằng tiểu thư sẽ không bao giờ và không ở đâu có thể tìm được một người bạn tốt như tôi. Tôi đồng cảm và thương tiểu thư. Trong tất cả những việc này tôi chỉ vô tình phải tham dự, nhưng tôi đã hoàn thành phận sự của mình. Trái tim tuyệt vời của tiểu thư sẽ thấu hiểu điều đó và hòa dịu với trái tim tôi… Mà tôi còn khổ não hơn tiểu thư nữa kia, xin tiểu thư hãy tin như vậy!
– Thôi đi, thưa công tước, xin ngài hãy để cho tôi yên, – Natasha nói.
– Tất nhiên, tôi sẽ đi ngay đây, – lão trả lời, – nhưng tôi yêu tiểu thư như con gái của mình và xin tiểu thư hãy cho phép tôi được đến thăm tiểu thư. Xin tiểu thư lúc này hãy xem tôi như người cha của tiểu thư và cho phép tôi được có ích với tiểu thư.
– Tôi chẳng cần gì hết, xin ngài cứ mặc tôi, – Natasha lại ngắt lời lão ta.
– Tôi biết, tiểu thư đầy kiêu hãnh… Nhưng tôi nói rất chân thành, với tất cả tấm lòng. Tiểu thư định làm gì bây giờ? Làm lành với song thân ư? Việc ấy rất hay, nhưng thân phụ của tiểu thư rất bất công, cao ngạo và chuyên chế, xin tha lỗi cho tôi, nhưng đúng là như thế. Ở trong gia đình của mình, giờ đây tiểu thư sẽ đơn độc đương đầu với những đau khổ mới… Tuy nhiên, giờ đây tiểu thư cần phải sống độc lập, mà bổn phận của tôi, một bổn phận thiêng liêng là bây giờ phải quan tâm và giúp đỡ tiểu thư. Aliôsa van xin tôi đừng bỏ mặc tiểu thư và phải trở thành bạn của tiểu thư. Thêm nữa, ngoài tôi ra còn có những con người hết sức tận tụy với tiểu thư. Chắc là tiểu thư cho phép tôi giới thiệu tiểu thư với bá tước N. Ông ấy có một trái tim tuyệt vời, người bà con của tôi, thậm chí có thể nói là ân nhân của cả gia đình tôi. Ông ấy đã làm rất nhiều cho Aliôsa. Aliôsa rất kính trọng và yêu mến ông ấy. Ông ấy là một con người rất mạnh mẽ, có ảnh hưởng rộng lớn, đã già rồi, và rất có thể sẽ nhận tiểu thư làm con gái. Tôi đã có thưa chuyện với ông ấy về tiểu thư. Ông ấy có thể thu xếp cho tiểu thư một vị trí xứng đáng.. ở một trong những người bà con của ông ấy. Từ lâu tôi đã bày tỏ với ông ấy một cách thẳng thắn và cởi mở tất cả công việc của chúng ta và ông ấy, với một tình cảm thân thiện và hết sức cao thượng thận chí đã yêu cầu tôi ngay bây giờ, càng sớm càng tốt, giới thiệu tiểu thư.. Đấy là một người biết đồng cảm với tất cả những gì đẹp đẽ, xin tiểu thư hãy tin tôi, – đấy là một ông già, hào phóng, đáng kính, có khả năng đánh giá những ưu điểm và thậm chí mới đây chưa lâu đã xử sử hết sức cao thượng với cụ nhà trong một chuyện rắc rối.
Natasha nhổm dậy như bị chạm nọc. Bây giờ thì cô đã hiểu lão muốn gì.
– Mặc xác tôi, ngài im đi! – Cô thốt lên.
– Nhưng thưa cô bạn của tôi, tiểu thư quên rằng ông bá tước có thể rất có ích cho cụ nhà…
– Cha tôi không cần gì ở các ngài. Ngài có buông tha tôi ngay không! – Natasha lại thét lên.
– Ồ, lạy chúa, tiểu thư nóng nảy và đa nghi quá! Tôi làm gì để đáng bị như vậy, – lão công tước kêu lên vẻ hoảng hốt, mắt đảo nhìn xung quanh, – dù sao chăng nữa. cũng xin tiểu thư cho phép, – lão vừa nói tiếu, vừa rút từ trong túi ra một gói to tướng, – tiểu thư cho phép tôi gửi lại tiể thư một chút này để làm chứng cho tấm lòng của tôi với tiểu thư và đặc biệt tấm lòng của bá tước N., người đã nhắc nhở tôi bằng những lời khuyên. Đây, trong gói này có mười ngàn rúp. Khoan đã, cô bạn của tôi, – lão ta tiếp lời khi thấy Natasha đầy căm giận và đứng lên, – xin hãy gắng nghe cho hết đã: tiểu thư biết rằng ông thân sinh của tiểu thư đã thua kiện và đây là mười ngàn để ban thưởng, vì…
– Đi đi, – Natasha thét lên, – bước ngay cùng với số tiền của người! Ta đã đi guốc vào bụng ngươi… Ôi, một con người hèn hạ, hèn hạ, hèn hạ!
Lão công tước bật dậy khỏi ghế, tái xanh vì căm giận.
Rõ ràng lão tới đây là để điều tra địa hình, thăm dò tình thế và cũng hiển nhiên lão chắc mẩm về sức mạnh của mười ngàn rúp ấy đối với con bé Natasha khốn cùng và bị mọi người ruồng rẫy… Đê hèn và thô bỉ, lão đã bao lần phục dịch cho bá tước N., một con dê già về những chuyện tương tự. Lão căm thù Natasha và đoán chừng sự thể không xuôi, lão lập tức đổi giọng, và với một vẻ vui mừng độc địa, lão vội vã chuyển sang mạt sát cô, để chí ít thì cũng không phải rút lui một cách xôi hỏng bỏng không.
– Ồ, thế là không tốt đâu, cô bạn thân mến của tôi ạ, – lão thốt lên bằng một giọng hơi run run vì một sự khoái trá không nén nổi được chứng kiến ngay lập tức hiệu quả hành động miệt thị của mình, – thế là không tốt. Người ta sẵn sang che chở cho, còn cô thì hếch mũi lên… Mà cô cũng không biết phải xử sự với cái tôi cho tử tế, từ lâu đáng ra tôi đã tống cô vào trại cải huấn như một người cha có con bị cô làm sa đọa và cuỗm sạch túi, ấy thế mà tôi chưa làm cái việc ấy… hề, hề, hề, hề
Nhưng chúng tôi đã bước vào. Từ ở dưới bếp, tôi đã nghe thấy tiếng người nói, tôi bèn giữ ông bác sĩ lại một giây và nghe thấy câu cuối cùng của lão công tước. Sau đó là tiếng cười bỉ ổi của lão và tiếng kêu tuyệt vọng của Natasha: “Ôi trời ơi”. Đúng lúc ấy tôi đẩy toang cửa và xông vào lão công tước.
Tôi nhổ vào giữa mặt lão và rất hết sức bình sinh giáng cho lão một cái tát. Lão định xông vào tôi, nhưng nhìn thấy chúng tôi có hai người, lão liền bỏ chạy, trước hết vớ ngay lấy cái gói tiền trên bàn. Đúng, lão làm đúng như vậy, chính mắt tôi trông thấy. Tôi ném theo lão một cái trục lăn mà tôi vớ được ở trên bàn trong bếp… Quay lại phòng, tôi thấy ông bác sĩ đang giữ lấy Natasha bây giờ đang giãy dụa để giằng ra khỏi tay ông như đang lên cơn điên. Rất lâu chúng tôi không sau trấn an được cô, cuối cùng chúng tôi mới đặt được cô vào giường. Cô hầu như lên cơn sốt mê sảng.
– Bác sĩ! Làm sao bây giờ? – tôi hỏi, chết lặng đi vì sợ.
– Khoan đã, – ông đáp, – cần phải xem xét bệnh tình rồi mới dự tính… nhưng nói chung, sự thể rất tồi tệ. Thậm chí có thể chết vì sốt nóng. Tuy nhiên, chúng ta cũng có cách…
Nhưng một ý nghĩ khác lóe lên trong đầu tôi. Tôi van ông bác sĩ hãy ở lại với Natasha độ hai hay ba giờ gì đó và bắt ông phải hứa là không rời Natasha một phút. Ông hứa với tôi, và tôi liền phóng về nhà.
Nenli ngồi trong một góc, cau có, lo âu, và nhìn tôi lạ lẫm. Có lẽ trông tôi cũng lạ thật.
Tôi cầm lấy tay nó, ngồi xuống đivăng, đặt nó trên đầu gối, hôn nó rất đằm thắm. Con bé đỏ bừng cả mặt.
– Nenli, thiên thần của tôi! – tôi nói, – em có muốn làm cứu tinh của chúng tôi? Có muốn cứu vớt tất cả chúng tôi không?
Con bé ngơ ngác nhìn tôi.
– Nenli! Bây giờ tất cả là hy vọng ở em! Có một ông bố em đã thấy và biết ông ấy. Ông ấy nguyền rủa con gái mình, và hôm qua đã tới xin em về nuôi thay cho con gái. Bây giờ cô gái ấy, cô Natasha (mà em có bảo là em yêu cô ấy!) đã bị ruồng bỏ bởi người mà cô yêu và vì anh mà cô đã rời bỏ ông bố ra đi. Anh ta là con của cái ông công tước đã từng tới đây, em còn nhớ đấy, vào buổi tối thăm tôi, và đã bắt gặp em ở nhà một mình, mà em đã chạy trốn ông ta và sau đó thì phát ốm.. Em biết ông ta chứ? Ông ta là một con người tàn ác!
– Em biết! – Nenli đáp, rùng mình và tái nhợt hẳn đi.
– Phaỉ, ông ta là một con người tàn ác. Ông ta căm thù Natasha vì con trai ông ta, anh Aliôsa muốn cưới cô làm vợ. Hôm nay, Aliôsa đã ra đi, và sau đó một giờ ông bố anh ấy đã đến và mạt sát cô ấy, dọa tống cô ấy vào trại cải huấn, và nhạo báng cô ấy. Em có hiểu tôi không, Nenli?
Đôi mắt đen của con bé long lên, nhưng nó vội vã cụp ngay xuống.
– Em hiểu, – nó thì thầm rất khẽ.
– Giờ đây Natasha chỉ còn lại một mình, lại ốm đau. Tôi để cô ấy lại với ông bác sĩ của chúng ta, còn chính mình thì chạy về với em. Hãy nghe tôi. Nenli: chúng mình hãy đến chỗ ông bố của Natasha. Em không yêu ông ấy, em không muốn đi tới chỗ ông ấy, nhưng bây giờ chúng mình cùng tới. Chúng mình sẽ cùng vào, và tôi sẽ nói rằng em muốn ở với họ để thay con gái họ, thay Natasha. Ông già hiện đang ốm, vì đã nguyền rủa Natasha và bởi vì ông bố Aliôsa mới cách đây vài hôm đã lăng mạ ông tàn tệ. Giờ đây ông không muốn nghe nói đến con gái, nhưng ông yêu cô ấy, yêu lắm, Nenli ạ, và muốn làm lành với cô ấy. Tôi biết điều ấy, tôi biết hết! Đúng là như thế!... Em có nghe thấy không, Nenli?
– Em vẫn nghe, – Nó vẫn nói thì thầm. Tôi nói với nó mà không cầm được nước mắt. Nó rụt rè nhìn tôi.
– Em có tin điều ấy không?
– Em tin.
– Thế thì tôi sẽ đi cùng em, tôi sẽ đưa em đến và họ sẽ nhận em, âu yếm và bắt đầu hỏi han em. Lúc ấy chính tôi sẽ gọi để họ sẽ hỏi chuyện trước đây em sống ra sao: về mẹ em và ông em. Em hãy kể cho họ nghe, Nenli nhé, về tất cả những gì em đã kể cho tôi. Kể hết, kể tất cả, một cách mộc mạc và không giấu giếm gì hết. Em hãy kể cho họ nghe, con người độc ác ấy đã bỏ mẹ như thế nào, mẹ em đã mất dưới tầng hầm nhà Bupnôva ra sao, chuyện em cùng mẹ lang thang trên các hè phố ăn xin, mẹ em đã nói với em những gì và cầu khẩn em những gì lúc sắp chết… Và em cũng kể về ông em. Em hãy kể lại chuyện ông em không chịu tha thứ cho mẹ em, chuyện mẹ em đã sai em chạy đến chỗ ông em lúc bà lâm chung như thế nào, và ông em đã không muốn… và mẹ em đã chết ra sao. Em hãy kể hết, kể tất cả! Và em phải kể tất cả sao cho ông già ấy cảm thấy mọi chuyện thấm vào tận tim ông. Bởi ông biết rằng hôm nay Aliôsa đã bỏ cô ấy, và giờ đây cô ấy bị thóa mọa, bị mắng chửi, cô ấy đơn độc, không ai giúp đỡ, không ai che chở, mặc cho kẻ thù sỉ nhục. Ông ấy biết hết,… Nenli! Phải cứu Natasha! Em có muốn đi không?
– Vâng. – con bé trả lời, nặng nề thở lấy hơi và đưa ánh mắt lạ lẫm chăm chú nhìn tôi rất lâu, có nỗi gì như trách móc trong ánh mắt ấy và tôi cảm thấy điều ấy thấu tận tâm can.
Nhưng tôi không thể từ bỏ ý định. Tôi hết sức tin ở nó. Tôi cầm tay Nenli, và chúng tôi ra đi. Đã hơn hai giờ chiều. Mây kéo đến đầy trời. Dạo này thời tiết nóng bức và ngột ngạt, nhưng bây giờ thì đã nghe đâu đó vang lên tiếng sấm đầu xa xa của cơn mưa mùa xuân sớm. Gió cuốn bụi mù trời trên lối phố.
Chúng tôi ngồi vào xe ngựa. Suốt dọc đường, Nenli cứ làm thing, thỉnh thoảng vẫn đưa mắt nhìn tôi lạ lẫm và khó hiểu. Ngực nó phập phồng, và ngồi trong xe vẫn ôm chặt lấy nó, tôi nghe như trong bàn tay mình tiếng đập của trái tim bé bỏng, như thể nó muốn vọt cả ra ngoài.
[←88]
Tiếng Pháp trong nguyên bản madame Albert (N.D.)
[←89]
Tiếng Pháp trong nguyên bản madame Albert (N.D.)