Chương VIII
Đúng lúc ấy, một tiếng sấm khá to vang lên và mưa rào rào quất vào cửa kính. Căn phòng tối sầm lại. Bà già tỏ vẻ hoảng sợ và đưa tay, làm dấu thánh. Tất cả chúng tôi đều dừng lại.
– Se qua cơn ngay thôi, – ông già nói, đưa mắt nhìn ra cửa sổ. Sau đó ông rời ghế đứng dậy và đi đi lại trong phòng. Nenli liếc nhìn theo ông. Con bé đang xúc động tột độ đến đau đớn. Tôi thấy rõ như vậy tuy nó hình như tránh không nhìn tôi.
– Thế rồi sao nữa? – Ông già lại ngồi xuống ghế bành, hỏi.
Nenli rụt rè nhìn quanh.
– Thế rồi cháu không gặp lại ông nữa ư?
– Không, cháu có gặp…
– Nào, nào kể đi cháu, kể đi… – Bà Anna Andreyevna tiếp lại.
– Suốt ba tuần liền cháu không thấy ông cháu, – Nenli bắt đầu, – cho đến tận mùa đông. Thế rồi mùa đông đến và tuyết bắt đầu rơi. Khi cháu gặp lại ông vẫn ở chỗ cũ, thì cháu vui mừng quá đỗi… bởi vì mẹ cháu rất buồn là ông không tới nữa. Thoại nhìn thấy ông, cháu cố ý chạy ở bên kia đường để ông thấy là cháu đang chạy trốn ông. Cháu quay lại nhìn và thấy ông thoạt đầu thì rảo bước theo cháu, còn sau đó thì chạy đuổi cháu và ông lên tiếng gọi cháu: “Nenli, Nenli!”. Con Adorca cũng chạy theo ông. Cháu bỗng cảm thấy thương ông và dừng lại. Ông lại gần, và cầm lấy chau cháu, dắt cháu đi, và khi thấy cháu khóc thì ông dừng lại nhìn cháu, đoạn cúi xuống hôn cháu. Ông chợt nhìn thấy đôi giầy của cháu quá tồi tàn, liền hỏi: cháu không còn đôi nào khác sao? Cháu liền nói ngay với ông rằng mẹ cháu đã hết sạch tiền và chỉ có ông chủ nhà vì thương hại mà cho ăn. Ông không nói gì chỉ dẫn cháu vào chợ và mua cho một đôi giày và bảo đi ngay đoạn ông dẫn cháu về nhà ở GôrôKhôvaia, nhưng trước đó ông còn ghé vào quầy hàng mua bánh gatô và ông ngồi nhìn cháu ăn, sau đó ông đưa nốt cho cháu hai chiếc kẹo. Con Adorca cứ đừng với chân lên bàn và cũng đòi ăn bánh gatô, cháu liền cho nó làm ông bật cười. Sau đó, ông kéo cháu đến bên ông, bắt đầu xoa đầu cháu và hỏi: cháu đã đi học gì chưa, và có biết gì không? Cháu cho ông biết và ông liền ra lệnh cho cháu hễ lúc nào có thể thì hằng ngày cứ ba giờ phải đến để tự ông sẽ dạy cho cháu học. Sau đó, ông bảo cháu quay nhìn ra cửa sổ, khi nào ông nói mới được quay lại nhìn. Cháu làm theo, nhưng lén quay lại nhìn, thì thấy ông đang vạch cái gối, và mọi từ góc dưới ra bốn rúp. Ông đưa cho cháu và nói: “Cho một mình cháu thôi”. Cháu đã định cầm lấy, nhưng sau nghĩ lại cháu lại bảo: “Nếu ông chỉ cho mình cháu thì cháu không lấy đâu”. Ông bỗng nổi giận và bảo cháu: “Thôi, muốn hiểu thế nào thì hiểu, cầm lấy và đi đi”. Cháu ra về, và ông không hề hôn cháu.
Về đến nhà, cháu lại kể hết với mẹ. Và mẹ càng lúc càng khó ở hơn. Có một người sinh viên đến nhà ông thợ đóng quan tài, người ấy chữa bệnh cho mẹ, bắt mẹ phải uống thuốc.
Còn cháu thì thường xuyên đến thăm ông, mẹ cháu bắt phải thế. Ông mua một quyển Tân ước và sách địa lý và bắt đầu dạy cháu học. Thỉnh thoảng ông lại kể cho cháu về các lục địa trên trái đất này con người sống ra sao, biển cả thế nào, và mọi chuyện trước đây, và đức chúa Jesus Krixt đã tha thứ cho tất cả chúng ta như thế nào. Những lúc cháu tự đặt ra được câu hỏi với ông thì ông rất vui. Vì vậy chsau bắt đầu hỏi ông luôn và ông kể hết mọi chuyện mà nhiều nhất là nói về đức chúa trời. Cũng có đôi lúc cháu không học và hai ông cháu đi dạo cùng với con Adorca. Con Adorca bắt đầu hết sức mến cháu, và cháu dạy cho nó nhảy qua chiếc gậy, còn ông thì bật cười và xoa đầu cháu. Tuy nhiên, ông rất ít khi cười. có lần ông nói chuyện nhiều, thế nào bỗng chốc ông im bặt và ngồi lặng đi, như mơ ngủ, mà mắt cứ mở trừng trừng. Ông cứ ngồi như vậy cho đến tối mịt, mà tối lại thì trông ông thật khủng khiếp, già nua ghê gớm…
Có một bận, cháu đến thăm ông thấy ông vẫn ngồi yên trên ghế, trầm ngâm và chẳng nghe thấy gì, con Adorca nằm cạnh ông. Cháu cứ đợi, đợi mãi và cất tiếng ho, nhưng ông vẫn không hề nhìn thấy. Và thế là cháu ra về. Ở nhà mẹ cũng đang chờ cháu: mẹ vẫn nằm, cháu bèn kể cho mẹ cháu nghe mọi chuyện, cho đến tận khi đêm đến, cháu vẫn kể và mẹ vẫn nghe hết mọi chuyện về ông: nào là hôm nay ông làm gì, ông kể cho cháu nghe những chuyên gì và ông dạy cho cháu những bài học nào. Rồi cháu kể sang chuyện con Adorca, chuyện cháu dạy cho nó nhảy qua chiếc gậy và làm cho ông cháu bật cười. Câu chuyện cũng khiến mẹ bắt đầu cười và mẹ cười rất lâu, mẹ rất vui và cứ bắt cháu kể lại, rồi mẹ lại bắt đầu cầu nguyện. Còn cháu thì cứ suy nghĩ mãi: tại sao mẹ yêu ông đến thế mà ông không yêu mẹ. Đến khi tới thăm ông, cháu liền cố tình kể chuyện mẹ yêu ông như thế nào cho ông nghe. Ông nghe hết, tỏ vẻ tức giận, nhưng vẫn nghe hết và không hé răng nói một lời. Lúc bấy giờ cháu mới hỏi tại sao mẹ cháu yêu ông như vậy, lúc nào cũng hỏi han về ông, mà ông thì không bao giờ hỏi han đến mẹ cháu. Ông liền nổi giận đùng đùng và đuổi cháu ra cửa. cháu bèn đứng lại một lúc ở ngoài cửa thì ông đột nhiên lại mở cửa và gọi cháu lại, tuy nhiên ông vẫn giận và không nói năng gì. Rồi sau đó, khi bắt đầu đến phần luật chúa, cháu lại hỏi: Tại sao đức chúa Jesus Krixt nói: hãy yêu thương nhau, và tha thứ cho sự xúc phạm mà ông lại không muốn tha thứ cho mẹ cháu? Lúc ấy ông liền chồm dậy, thét lên rằng mẹ cháu đã dạy cháu điều ấy, ông đuổi cháu đi và chửi bới để cháu không bao giờ dám bén mảng đến nhà ông nữa. Còn cháu thì nói rằng chính cháu từ nay cũng sẽ không đến với ông nữa, rồi cháu bỏ đi xa… Đến hôm sau thì ông chuyển nhà…
– Tôi đã bảo là mưa sắp tạnh, đúng là nó tạnh rồi, mặt trời đã ló ra kia kìa... Vanya, cháu xem kìa, – ông già Nikolai Sergueych ngó ra cửa sổ, nói.
Anna Andreyevna nhìn ông rất đỗi băn khoăn và thốt nhiên một cơn tức giận lóe lên trong đôi mắt của người đàn bà xưa nay chỉ biết có tuân phục và sợ hãi. Bà lặng lẽ cầm lấy tay Nenli và bế nó ngồi vào lòng.
Kể tiếp cho bác nghe đi, thiên thần của bác, – bà nói, – bác đang nghe cháu đây… Mặc xác cái bọn độc ác ấy..
Bà không nói hết câu và khóc nức lên. Nenli đưa cặp mắt như dò hỏi nhìn tôi như băn khoăn và lo sợ. Còn ông già thì nhìn tôi nhún vai, nhưng lại lập tức quay đi.
– Tiếp tục đi, Nenli,– tôi nói.
– Suốt ba ngày, cháu không đến với ông. – Nenli lại bắt đầu, – đến lúc mẹ cháu đã ốm lắm. Tiền nong chúng cháu đã hết nhẵn, không có gì để mua thuố, mà chúng cháu cũng không có gì để ăn, vì ở nhà chủ không còn gì nữa, và họ bắt đầu trách móc chúng cháu là đã ăn chạc của họ. Lúc ấy, đến sáng ngày thứ ba cháu trở dậy và bắt đầu mặc quần áo. Mẹ cháu hỏi: cháu đi đâu? Cháu đáp: đến chỗ ông hỏi xin tiền và mẹ cháu tỏ ý vui mừng vì cháu đã kể tất cả cho mẹ cháu chuyện ông đuổi cháu đi và cháu đã thề không bao giờ đến nhà ông nữa. Mặc dù mẹ cháu cứ khóc lóc và cứ khuyên cháu tiếp tục đến. Cháu đến nhà và biết rằng ông cháu đã chuyển chỗ ở, và cháu đi tìm ông ở nhà mới. Lúc cháu vừa thoạt đến nhà mới của ông, ông liền bật dậy lao về phía cháu và dẫm chân lạch bạch, nhưng cháu vội nói với ông rằng mẹ cháu ốm nặng lắm, cần tiền mua thuốc, chỉ năm mươi côpêc thôi, chúng cháu không tìm đâu ra. Ông thét lên, đẩy cháu ra cầu thang và đóng cửa khóa trái lại. Tuy nhiên, khi ông đẩy cháu ra, cháu liền nói với ông rằng cháu sẽ ngồi lì ở cầu thang không đi đâu cả, chừng nào ông chưa đưa tiền cho cháu. Và cháu ngồi xuống cầu thang thật. Một lúc sau, ông mở cửa và nhìn thấy cháu, và ông lại đóng cửa, đi nhiều lần tiếp sau ông lại mở cửa và vẫn nhìn thấy cháu. Cuối cùng, ông cùng con Adorca đi ra, ông đóng cửa lại, đi qua trước mặt cháu ra sàn, không them nói với cháu một lời. Còn cháu cũng không nói một lời và cứ ngồi như vậy, ngồi cho đến tận tối.
– Con bồ câu bé bỏng của bác, – Anna Andreyevna kêu lên – biết lạnh thế mà lại ngồi chân cầu thang!
– Cháu mặc áo măngtô mà, – Nenli trả lời.
– Áo măngtô thì là cái gì… con bồ câu bé bỏng của bác, cháu thật chịu đựng quá nhiều! Thế còn ông cháu thì sao?
Đôi môi Nenli run run, nhưng nó gắng gượng hết sức để trấn tĩnh.
Đến tối mịt ông cháu mới trở về. Lúc đi vào ông va phải cháu và kêu lên: Ai đây? Cháu đáp là cháu. Chắc ông nghĩ rằng cháu đã về từ lâu, nên khi nhìn thấy cháu vẫn còn ngồi đấy ông hết sức kinh ngạc và đứng sững rất lâu trước mặt cháu. Đột nhiên, ông phang gậy xuống bậc thang và chạy vào mở cửa. Một phút sau, ông mang cho cháu mấy đồng xu bằng đồng, tất cả có năm đồng loại năm xu và ném ra cầu thang chỗ cháu: “Cho mày đấy, ông kêu lên, – cầm lấy, đấy là tất cả những gì tao có, về nói với mẹ mày rằng tao nguyền rủa nó”, – rồi đóng sầm cửa lại. Mấy đồng năm xu lăn trên cầu hang. Cháu bắt đầu sờ soạng nhặt tiền trong bóng tối, và chắc ông doán rằng cháu đang nhặt tiền mà cầu thang lại tối nên hẳn khó nhặt, nên ông mở cửa và mang ra một cây nến, nhờ có ánh nên, chẳng mấy chốc cháu nhặt hết. Chính ông cũng nhặt với cháu và ông bảo cháu là tất cả có lẽ chỉ độ bảy đồng loại mười xu, rồi ông bỏ vào nhà. Lúc trở về nhà, cháu đưa tiền và kể hết với mẹ, mẹ lại càng mệt hơn. Còn chính cháu suốt đêm ấy cũng ốm và sang ngày hôm sau toàn lên cơn sốt nóng, nhưng cháu chỉ nghĩ về mình ông bởi vì cháu rất giận ông. Khi mẹ cháu ngủ thiếp đi, cháu lại đi ra phố, đến chỗ nhà ông cháu, nhưng cháu không vào mà dừng lại trên cầu. Thế rồi lão ấy đi qua đấy…
– Đấy là lão Arkhipôp, – tôi nói, – người mà cháu đã kể là cũng có mặt ở nhà mụ Bupnôva và bị nên cho một trận, bác Nikolai Sergueych ạ. Đấy là lần đầu tiên Nenli nhìn thấy lão… Nói tiếp đi, Nenli.
– Cháu chặn lão ta lại và xin một đồng rúp bạc. Lão nhìn cháu và hỏi: “Rúp bạc à?” – Cháu đáp: “Vâng”. Lão ta liền phá lên cười và bảo cháu: “Đi theo tao”. Cháu còn chưa biết có nên đi không thì đột nhiên có một ông già đeo kính vàng đi tới, – ông ấy nghe thấy cháu xin một rúp bạc, – ông liền cúi xuống và hỏi cháu: tại sao nhất thiết cháu phải cần chừng ấy. Cháu thưa với ông ấy rằng mẹ cháu đang ốm và cần chừng ấy tiền để mua thuốc. Ông bảo chúng cháu sống ở đâu? Ông ghi lại và cho cháu một tờ rúp bạc bằng giấy, còn lão ta khi thấy ông già đeo kính thì liền bỏ đi và không gọi cháu đi theo nữa. Cháu đi vào quầy hàng và đổi tờ rúp ra xu đồng. Cháu gói ba mươi côpêc vào một tờ giấy và để dành cho mẹ, còn bảy đồng mười côpêc thì cháu không gói lại mà cố ý cầm ở tay và đi đến chỗ ông. Lúc tới nơi, cháu mở cửa, cháu đứng trên bậu cửa vung tay ném nắm tiền về phía ông, nhưng đồng tiền lăn lóc trên nền nhà.
– Đấy, cầm lấy tiền của ông đi, – cháu nói với ông. – Mẹ cháu không cần tiền của ông, bởi vì ông nguyền rủa mẹ cháu, – đoạn cháu sập cửa và lập tức chuồn thẳng.
Đôi mắt con bé rực sáng, nó nhìn ông già đầy vẻ khiêu khích ngây thơ.
– Phải thế mới được, – Anna Andreyevna nói, không nhìn ông già Nikolai Sergueych và ghì chặt Nenli vào mình, – cần phải xử với lão như vậy. Ông cháu là một con người độc ác và nhẫn tâm...
– Hừm!... Nikolai Sergueych phản ứng.
– Rồi thế nào nữa, thế nào nữa? Anna Andreyevna nóng ruột hỏi.
– Cháu thôi không đến nhà ông nữa, và ông cũng thôi không đến gặp cháu, – Nenli đáp.
– Thế nào, rồi mẹ con cháu sống ra sao? Ôi, mẹ con cháu thật khốn khổ, khốn khổ!
–Mẹ cháu ngày một ốm nặng, rất ít dậy được khỏi giường, – Nenli nói tiếp, giọng run run và đứt đoạn.
– Chúng cháu không còn một xu dính túi, cháu bắt đầu đi theo bà vợ ông đại úy. Bà này đi gõ cửa các nhà, bà cũng xin những người qua đường tốt bụng, và sống qua ngày bằng cách ấy. Bà ấy nói với cháu rằng bà ấy không phải là ăn mày mà bà ấy có một tờ giấy trong đó ghi rõ quân hàm và chứng nhận là bà ấy nghèo túng. Chỉ cần bà ấy đưa nhưng tờ giấy này ra là người ta sẽ cho bà ấy tiền. Bà ấy nói rằng đi xin mọi người thì không có gì phải xấu hổ. Cháu cũng đi với bà ấy và người ta cho chúng cháu, cứ thế chúng cháu sống qua ngày. Mẹ cháu cũng biết điều ấy, vì thế mọi người mắng mẹ là đồ ăn mày, còn bà Bupnôva thì đích thân đến nói với mẹ cháu là tốt hơn hết nên cho cháu đến làm cho bà ấy còn hơn là đi ăn mày. Trước khi đến gặp mẹ bà ấy đã mang tiền cho mẹ, khi mẹ cháu không nhận thì bà Bupnôva nói: Tại sao bà kiêu ngoại thế, và bà ấy lại gửi cho thức ăn. Khi bà ấy thoạt nói về cháu thì mẹ cháu òa lên khóc và hoảng sợ, còn bà Bupnôva thì giở giọng mắng nhiếc vì bà ấy đang say. Bà ấy bảo rằng chẳng thế thì cháu cũng là đồ ăn mày và đi theo bà vợ ông đại úy. Ngay tối hôm đó bà liền đuổi vợ ông đại úy ra khỏi nhà. Khi mẹ biết chuyện ấy thì mẹ liền khóc lóc rồi đột ngột vùng dậy khỏi giường, mặc quần áo, cầm tay dắt cháu đi theo. Ivan Alêcxanđrưts giữ mẹ cháu lại, nhưng mẹ cháu nhất định không nghe và chúng cháu ra đi. Mẹ cháu bước đi rất khó khăn, lúc lúc phải ngồi bệt xuống đường và cháu phải dìu mẹ đi. Mẹ luôn miệng nói rằng phải đi đến ông và bắt cháu dẫn đi, tuy bấy giờ đêm xuống đã lâu. Bỗng nhiên, lúc chúng cháu đi tới một phố lớn, trước một ngôi nhà đậu đầy xe ngựa và có nhiều người lui tới, khắp các cửa sổ hắt ánh sáng rực và vang lên tiếng nhạc. Mẹ đứng dừng lại, xiết tay cháu và nói: “Nenli, dù con có nghèo đói, có suốt đời nghèo đói cũng không được đến tìm lão ta, dù ai mời, ai tới gọi cũng vậy. Dù ở đấy con có thể giàu có, mặc những chiếc áo dài sang trọng, thì mẹ vẫn không muốn thế. Bọn chúng đều độc ác và tàn nhẫn, và đây là mẹ ra lệnh cho con: con cứ sống nghèo khổ, cứ làm việc và đi ăn xin, còn nếu có ai đến với con thì con nói: “Tôi không muốn đi với ngài!”. Mẹ nói với cháu điều ấy khi mẹ đã yếu lắm, và suốt đời cháu muốn nghe lời mẹ cháu. – Nenli nói thêm, run lên vì xúc động, gương mặt đỏ bừng, – và suốt đời cháu sẽ làm việc và hầu hạ. Cháu tới nhà ông bà để làm hầu hạ và làm việc, cháu không muốn làm con gái…
– Thôi, thôi, con bồ câu của bác, thôi! – bà già kêu lên, ôm chặt lấy Nenli. – Mẹ cháu nói thế vì khi ấy mẹ cháu đang ốm.
– Đồ điên, – ông già nhận xét cộc cằn.
– Điên cũng được! – Nenli cướp lời quay sang ông với giọng cộc cằn, – điên cũng được, nhưng mẹ cháu đã ra lệnh cho cháu như vậy, cháu sẽ suốt đời sống như vậy. Và khi mẹ cháu nói với cháu câu ấy thì mẹ ngã xuống bất tỉnh nhân sự.
– Trời ơi! – Anna Andreyevna kêu lên, – đang ốm đau lại nằm giữa đường, giữa mùa đông ư?...
– Người ta định bắt chúng cháu vào đồn cảnh sát, nhưng có một ngài chạy tới, hỏi nhà cháu, đưa cho cháu mười rúp và ra lệnh dùng xe ngựa của mình chở mẹ cháu về nhà.
Sau đó mẹ cháu không dậy được nữa, và ba tuần sau thì mẹ cháu qua đời…
– Còn ông cháu thì sao? Vẫn không tha thứ à? – Anna Andreyevna kêu lên.
– Không tha thứ! – Nenli cố nén đau đớn trả lời, – Hơn một tuần trước khi chết, mẹ gọi cháu lại và bảo:” Nenli, con đến với ông một lần nữa, lần cuối cùng, và van xin ông đến với mẹ và tha thứ cho mẹ. Con hãy nói với ông rằng chỉ mấy ngày nữa mẹ sẽ chết, bỏ lại con một mình trên đời, và con cũng nói với ông rằng mẹ chết đau đớn lắm…” Cháu lại tới gõ cửa nhà ông. Thoạt mình thấy cháu, ông định đóng sập cửa lại ngay trước mặt cháu, nhưng cháu dùng cả hai tay giữ lấy cửa và thét lên với ông. “Mẹ cháu sắp chết! Mẹ cháu gọi ông, ông đến ngay đi!”. Nhưng ông xô cháu ra và đóng sập cửa lại. Cháu quay về với mẹ, nằm xuống bên ôm lấy mẹ và không nói một lời… Mẹ cũng ôm lấy cháu và không hỏi một lời… Đến đây, Nikolai Sergueych khó nhọc vin tay vào bàn và đứng dậy đưa cặp mắt mờ đục khác thường nhìn chúng tôi, rồi như bất lực ông lại buông mình xuống ghế bành. Anna Andreyevna không nhìn ông, nhưng vẫn khóc nức nở và ôm chặt lấy Nenli…
– Đấy là lần cuối cùng, vào lúc nhá nhem tối trước khi mẹ mất, mẹ gọi cháu đến gần, cầm lấy tay cháu, nói: “Hôm nay mẹ chết đây, Nenli ạ”. Mẹ còn muốn nói gì đó nhưng không nói được. Cháu nhìn mẹ, còn mẹ thì dường như không nhìn thấy cháu, mẹ chỉ bóp chặt tay cháu trong tay mẹ. Cháu khẽ rút tay ra và chạy ra khỏi nhà. Suốt dọc đường cháu chạy ba chân bốn cẳng và phóng tới nhà ông. Vừa trông thấy cháu, ông liền bật dậy khỏi ghế và nhìn cháu, sợ hãi đến tái mét và run bắn toàn thân. Cháu cầm lấy tay ông và chỉ thốt lên đúng một lời “Sắp chết rồi!”. Đột nhiên ông luống cuống vớ vội chiếc gậy và chạy theo cháu, thậm chí quên cả đội mũ, mà lúc ấy trời đang lạnh. Cháu cầm lấy mũ và đội lên cho ông, rồi cả hai chạy ra. Cháu giục ông và bảo ông gọi xe ngựa bởi mẹ sắp chết. Nhưng ông chỉ có vẻn vẹn bảy côpêc. Ông chặn xe ngựa lại mặc cả nhưng họ chỉ cười và chế nhạo cả con Adorca, bởi con chó Adorca vẫn chạy theo, cứ thế hai ông cháu tiếp tục chạy. Ông rất mệt và thở không ra hơi, nhưng vẫn hối hả chạy. Bộng chốc ông ngã lăn ra, và chiếc mũ văng ra khỏi đầu. Cháu nâng ông dây, đội mũ lại cho ông và bắt đầu dìu ôngđi. Phải đến tận đêm hai ông cháu mới tới nhà… Tuy nhiên, lúc ấy mẹ đã chết. Thoạt nhìn thấy mẹ cháu, ông khua tay lên run lẩy bẩy và sụp xuống trên người mẹ, không nói được một lời… Lúc bấy giờ cháu lại gần người mẹ vừa qua đời, cầm lấy tay ông: “Đây, con người tàn nhẫn và độc ác, đây, hãy nhìn đi!... Nhìn đi!”. Thế là ông kêu lên và ngã lăn trên nền nhà bất tỉnh…
Nenli vùng dậy, giẫy ra khỏi vòng tay Anna Andreyevna và đứng giữa chúng tôi, tái mét, đau đớn và sợ hãi. Nhưng Anna Andreyevna đã chạy tới và lại ôm lấy nó kêu lên như quá xúc động:
– Bác, bác sẽ là mẹ cháu từ nay, Nenli ạ, còn cháu là con của bác! Phải, Nenli ạ, hãy vứt hết tất cả cái lũ tàn nhẫn và độc ác ấy! Cứ mặc cho chúng nhạo bang con người, Chúa, chính Chúa sẽ trừng phạt bọn chúng… Đi đi Nenli, bác và cháu đi đi!...
Chưa bao giờ, cả trước kia cũng như sau này tôi thấy bà ở trong tình trạng như vậy, thậm chí cũng không thể tưởng tượng được lại có lúc bà xúc động đến như vậy. Nikolai Sergueych ưỡn thẳng người trên ghế bang, đứng lên và hỏi, giọng đứt quãng:
– Bà định đi đâu? Bà Anna Andreyevna?
– Đến chỗ nó, chỗ con bé Natasha!– Bà kêu lên và kéo Nenli theo mình ra cửa.
– Khoan đã, khoan đã, chờ với đã!...
– Không việc gì phải chờ, ông là người nhẫn tâm và độc ác! Tôi đã chờ lâu rồi, và nó cũng đã chờ lâu rồi, còn bây giờ thì xin chào!...
Đáp thế rồi, bà già quay lại nhìn chồng và chợt đứng sững: Nikolai Sergueych đứng trước bà, tay cầm mũ, tay run run yếu ớt vội vã khoác áo bành tô lên người.
– Thế ông…thế ông cũng đi với tôi à? – Bà kêu lên, chắp tay cầu khẩn và nghi ngờ nhìn ông, dường như không dám tin vào cái diễm phúc ấy.
– Natasha, Natasha của bố đâu rồi! Nó ở đâu! Con gái tôi đang ở đâu. – Cuối cùng từ lồng ngực ông già bật lên. – Trả con bé Natasha cho tôi! Đâu, nó đâu rồi! – Ông vớ lấy cây nạng mà người ta đưa cho ông và ném ra cửa.
– Ông ấy đã tha thứ! Đã tha thứ!– Anna Andreyevna kêu lên.
Nhưng ông già chưa kịp đi đến bậu cửa. Cánh cửa đã đột ngột mở tung và Natasha lao vào phòng, trông cô xanh xám, đôi mắt long lên như đang cơn sốt. Áo khoác của cô nhàu nát và ướt sũng vì mưa. Chiếc khăn bịt đầu của cô tuột ra sau gáy, trên mái tóc dầy lơi lả của cô đọng long lanh những giọt mưa lớn. Cô chạy vào, nhìn thấy bố và kêu lên một tiếng, lao lại quỳ sụp xuống trước mặt ông, dang tay về phía ông.