CHƯƠNG XI

Trên đời, có những con người dù trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng không thể tự lừa dối lương tâm mình. Sự chân thật, với họ, đã trở thành một nét tính cách, một lối sống mà nếu làm khác đi có lẽ suốt đời họ sẽ dằn vặt, ân hận. Mến là một trong những con người như vậy. Mặc dù Phát đã dặn cô mấy lần, và chính cô, cũng nghĩ rằng việc giữ kín quan hệ giữa anh và cô, chắc chắn họ sẽ có những thuận lợi trong việc giải quyết mọi chuyện sau này. Nhưng cho đến ngày thứ hai, khi ông Tài, bằng linh cảm của một người cha, đã lờ mờ cảm thấy có cái gì đó không bình thường trong việc "cô vợ của anh bạn về chữa bệnh ở Hà Nội", đã hỏi thật cô, thì cô hoàn toàn không dám giấu ông một điều gì.

Suốt một ngày, ông Tài buồn lặng đi. Ông tưởng như chính mình vừa làm một chuyện điếm nhục, vừa gây nên một tội lỗi không có cách gì gột rửa. Trong hai người con trai, ông thường vẫn nghi ngờ cái nhân cách của Phát, nhưng óc tưởng tượng của ông chưa bao giờ nghĩ đến cái sự việc mà Mến vừa kể. Chẳng lẽ cuộc sống bây giờ đã làm đảo lộn hết những chuẩn mực đạo đức thông thường? Đành rằng lớp trẻ bây giờ sống tự do buông thả hơn lớp cha anh ngày trước, nhưng lợi dụng tự do để lừa dối và trục lợi thì không thể tha thứ được. Càng nghĩ ông càng giận Phát. Ông thấy tự xấu hổ với lương tâm mình, rằng cho tới gần cuối đời mà ông vẫn không chăn dắt, dạy dỗ con cái một cách chu đáo.

Những ý nghĩ ấy cứ dằn vặt ông. Ông thấy thương Mến và có lỗi với cô. Một cô gái hiền lành và cả tin như thế kia, làm sao mà thoát khỏi bùa mê và thói lừa đảo của những gã con trai quen thói trăng hoa lợi dụng...

Chần chừ mãi, cuối cùng ông Tài quyết định nói chuyện nghiêm túc với Mến.

- Bây giờ ý cháu định thế nào?

- Dạ. Con đã nói với anh Phát rồi. Dù hoàn cảnh thế nào, con cũng giữ bằng được... Có điều, nếu như thế thì khổ quá...

- Chuyện này không đơn giản một chút nào cả. Cả cháu và Phát đều là cán bộ nhà nước. Luật hôn nhân gia đình không cho phép. Nếu chuyện vỡ lở, buộc hai cơ quan người ta phải có biện pháp xử lí...

- Dạ, chính vì thế mà con muốn mọi việc phải rõ ràng. Trong chuyện này con không thấy mình có khuyết điểm. Chúng con yêu nhau. Chính con cũng muốn được làm mẹ.

Ông Tài nuốt một tiếng thở dài. Ông không biết nên nói điều gì thêm với Mến. Ngay cả việc khuyên cô đi phá thai ông cũng không nói ra. Nó trái với đạo lí mà ông và thế hệ bạn bè ông vẫn tôn thờ. Nhưng giải quyết bằng cách nào? Không thể để yên như thế này được. Chỉ hai ba tháng sau mọi người sẽ biết chuyện. Mến sẽ bị đuổi việc. Phát sẽ bị đuổi việc. Cả nhà ông sẽ tai tiếng. Và rồi quan hệ giữa hai vợ chồng Phát? Nhất định là Năm sẽ không chịu để yên. Nó sẽ làm ầm ĩ lên. Sẽ kiện tụng, ra toà. Mấy đứa nhỏ sẽ li tán hết...

Ông Tài mường tượng ra cái cảnh Phát trả xe, lủi thủi ra khỏi xí nghiệp. Cái xe ấy đã cứu sống vợ chồng con cái nó, đã giúp đỡ ông và Lộc rất nhiều hơn chục năm nay. Ngày xưa cả đời ông lái xe thuê cho hãng Kí Miện, hàng ngày buộc tay trên vô lăng mà tiền lương vẫn không đủ nuôi sống vợ con. Vợ ông chết vì chứng hậu sản năm con Lộc mới hai tuổi. Người ta gọi ông là anh Tài, ông Tài, nhưng kỳ thực xe vẫn là của Kí Miện, hàng ngày các cô cậu con ông chủ đi theo quản lí, đong đếm từng giọt xăng, từng đồng xu. Thằng Phát lái xe cho nhà nước, nhưng chính nó mới là chủ xe. Có xe trong tay nó tất có cách làm giàu. Cũng như vợ nó, có khách sạn, có phương tiện trong tay, tất sẽ có cách làm giàu. Cơ chế quản lí bây giờ có lợi cho người được giao vật tư, phương tiện, ai không biết cách lợi dụng làm giàu mới là chuyện lạ. Chỉ có những người làm nghề như ông giáo Hạng, như cô Mến, cô Xoan mới chịu nghèo. Bởi họ có thứ vật tư gì trong tay đâu, ngoài viên phấn, quyển sách, cái cuốc, cái choòng. Người giàu kẻ nghèo mỗi ngày một cách xa nhau là vì thế. Một ngày Phát có xe trong tay, một chuyến vào Sài Gòn của con Lộc, bằng ông giáo Hạng làm cả tháng.

Ông Tài cứ nghĩ miên man, cuối cùng lại trở về cái tình thế hết sức nguy hại: Nếu Phát bị đuổi khỏi đoàn xe thì tình cảnh gia đình thật rối ren suy sụp.

Ông Tài tìm đến ông giáo Hạng. Xưa nay những việc lớn nhỏ trong gia đình, bao giờ ông cũng hỏi ý kiến ông giáo.

- Chú tính, trường hợp như thế nên giải quyết như thế nào? - Sau khi kết hết đầu đuôi câu chuyện cho người em trai, ông Tài vừa hỏi vừa nhìn xoáy vào gương mặt ông giáo Hạng, như cố tìm một lời giải đáp.

- Bằng mọi cách phải vận động cô ấy phá thai - Ông Hạng chép miệng như nuối tiếc cho một nền đạo đức ngày một suy giảm - Tình hình bây giờ không như mấy năm trước nữa đâu bác ạ. Bác nghe đài, xem báo chí hàng ngày thì bác biết. Báo chí hồi này nói về vấn đề cải tổ, vấn đề nhìn thẳng vào sự thật mạnh lắm. Khối ông thứ trưởng, bộ trưởng, vụ, viện trưởng hồi này rồi sẽ lôi thôi to vì những vụ việc bê bối tiêu cực. Chuyện thằng Phát mà bung ra thì rồi cơ quan người ta sẽ không để yên đâu. Anh đã có vợ con mà lại cố tình lợi dụng, lừa gạt người khác là không được. Phải nhìn thẳng vào sự thật, phải phanh phui ra tận gốc vụ việc này. Thế là cơ quan người ta sẽ xử lí. Chí ít cũng là treo tay lái, điều đi làm một việc gì khác. Nặng hơn có thể sa thải... Cho nên biện pháp duy nhất là phải thuyết phục cô Mến vào bệnh viện giải quyết đi.

- Tôi đã nói chuyện với nó. Ý nó kiên quyết lắm. Bằng mọi cách nó sẽ để đẻ. Làm găng quá có thể nó sẽ làm bung ra. Chưa biết chừng rồi kiện tụng lôi thôi to.

- Thế thì chuyện sẽ rắc rối rồi đấy. Bác hãy tưởng tượng, bây giờ chỉ cần cô ấy phát một cái đơn lên Hội phụ nữ, thì sự thể sẽ ra sao? Gì chứ, báo Phụ Nữ, báo Tiền Phong, báo Lao Động họ sẽ đổ xô đến, tới tấp đăng trên mặt báo. Nhìn thẳng vào sự thật mà lại. - Ông giáo Hạng như chợt nhớ ra - À, đêm qua nghe đài giới thiệu một bài báo của ông nhà văn Lữ Hành làng ta, bác có để ý không? Bài đăng trên báo Lao Động nhan đề: "Sự thật ở xí nghiệp sản xuất thương binh 27 tháng bẩy". Ghê quá. Nhà văn Lữ Hành cũng xông vào viết báo thì không phải chuyện vừa. Ông ấy đưa ra một loạt tư liệu, vạch mặt ban lãnh đạo, mà chủ yếu là tay giám đốc, lợi dụng chức quyền, lợi dụng chiêu bài thương binh để tuyển dụng trái quy chế tám mươi ba người không hề bị thương tích tàn tật vào làm ở xí nghiệp, trong đó riêng con cái họ hàng lão giám đốc đã đến hai mươi tư người. Rồi chuyện tham ô, lợi dụng sản phẩm thương binh làm ra để đi đổi vật tư xây nhà riêng nữa chứ. anh em thương binh đấu tranh, lão ta tìm mọi cách để trù dập. Người đấu tranh quyết liệt nhất là một thương binh hỏng cả hai mắt. Theo bài báo viết thì anh này tức khí bỏ về đi hát rong trên tàu xe...

- Có phải tên là Tựu không? Hôm nọ tôi thấy thằng Phú có nói.

Ông Hạng vỗ đánh đét vào đùi.

- Đúng rồi. Lúc ấy cái đài ậm ạch, thành thử tôi không nghe rõ tên. Đúng là anh Tựu, người xã Thanh Bình gần đây.

- Thằng Tựu là bạn của thằng Phát. Hai đứa cùng đi bộ đội một ngày. Mới chỉ đánh nhau vài trận ở Quảng Trị đã bị đạn xuyên vào mắt... - ông Tài bần thần giây lâu khi ông chợt nhớ ra rằng giữa Phát và Tựu còn một món nợ mà suốt đời Phát sẽ không trả được. Rồi ông chợt quay lại câu chuyện vừa nãy bị ngắt quãng. - Chú ạ. Về chuyện cô Mến... đúng là khó thật. Nhưng tôi xem ra ý tứ nó tha thiết có một đứa con lắm. Đàn bà lỡ dở, cái gốc của họ vẫn là một đứa con...

Ông giáo Hạng hút liền hai điếu thuốc. Khắp người ông như bị bao bọc bởi những vòng khói. Trong đầu ông, những nhận định về Mến hình như đã có những đổi khác. Lúc trước thực tình ông cho rằng Mến cũng thuộc loại người chẳng đứng đắn gì. Rằng loại gái công trường như cô quá lứa lỡ thì nay vớ được một anh chàng lái xe có tiền cũng muốn chạc vào để tìm cách kiếm chác. Lỡ có thai thì tìm cách ăn vạ, cố làm già để đào khoét thêm tiền. Chứ chuyện đi viện phá thai đối với họ có khác gì chuyện cảm cúm. Nhưng nghe ông Tài kể, buộc ông Hạng phải đánh giá lại. Ông lại nghĩ đến một bài báo ông đã đọc từ hai năm trước. Người ta báo động về tình trạng các cô gái ở nông trường Kim Bôi khủng hoảng hạnh phúc. Một nông trường mà có tới hàng trăm cô gái lỡ thì ở tuổi ba mươi, bốn mươi. Đọc bài báo, hai ngày sau ông Hạng còn ngơ ngẩn, dằn vặt. Ông nghĩ đến hàng vạn cô gái lỡ dở đang lặng lẽ chôn vùi cả thời xuân sắc của họ trên những lâm trường, công trường heo hút như ở vùng Sông Bôi kia. Mến cũng là một trong những cô gái bất hạnh ấy. Ở cô, cũng như tất cả những người phụ nữ khác đều có cái thiên chức cao cả mà nhân loại đã trao phó cho họ, và họ luôn hướng tới cái thiên chức cao cả ấy với một mong ước cháy bỏng là được làm mẹ. Họ sẵn sàng đánh đổi mọi danh dự, địa vị, quyền lợi để được cái quyền ấy. Báo chí đã đánh động dư luận xã hội hãy lưu tâm đến những người phụ nữ bất hạnh có nguy cơ không được quyền làm mẹ. Nhưng xã hội dường như vẫn bất lực. Người ta vẫn hô hào nhân đạo một cách chung chung vậy thôi. Thậm chí người ta còn tìm cách chen nhau về thành phố, đến những nơi đô hội để đẩy những cô gái cả tin và ngây thơ lên những vùng heo hút, thiệt thòi về mọi phương diện, trong đó những thiếu hụt về tình cảm là việc không thể bù đắp được.

Là một người trọng đạo đức, nhưng ông giáo Hạng không nệ cổ. Ông luôn chịu khó đổi mới cách nhìn bằng sách báo và những thông tin đại chúng hàng ngày, vì thế, với cảnh ngộ của Mến bây giờ, tự nhiên ông có nét gì đồng cảm, nửa như tâm trạng của một người cùng cảnh ngộ, nửa như tình cảm của một người cha.

- Có một cách giải quyết- Ông nói nhưng lại lảng tránh ánh mắt ông Tài - Em có người bạn thân hiện đang là giám đốc một nông trường cao su phía nam. Nếu cô Mến và cháu Phát đồng ý, em sẽ viết thư cho anh ấy, xin cho cô Mến vào làm việc...

- Nhưng còn chuyện sinh đẻ của nó?

- Cô ấy cứ việc sinh đẻ. Mọi người sẽ mặc nhiên nghĩ rằng cô ấy có chồng ngoài Bắc. Tất nhiên, riêng ông giám đốc thì phải biết rõ ràng mọi chuyện. Đây là chuyện riêng trong gia tộc, em mới bàn giải quyết cách này. Nghĩ cũng thương cháu Mến. Đặt vào cảnh ngộ ấy, mới cảm thông với nó...

- Nhưng còn con Năm vợ thằng Phát?

- Phải tuyệt đối giữ kín, Năm nó biết thì gia đình mình chẳng ra sao đâu. Kể ra đứng về mặt đạo đức, thì cả bác và em, làm cha làm chú mà lại đi vào hùa lừa dối mẹ con nó thì thật không phải. Nhưng cũng về mặt đạo đức, ta lại mang lại hạnh phúc và niềm hi vọng cho cháu Mến. Cũng là người đàn bà mà sao có người được hưởng hạnh phúc, có người lại chịu đau khổ? Chuyện đời phức tạp lắm bác ạ. Có điều làm việc này, mình không có tâm địa độc ác và vô lương tâm thế là mình thanh thản...

Nghe ông Hạng nói, ông Tài cảm thấy xuôi xuôi. Thâm tâm ông cũng muốn mình có một thằng cháu đích tôn, vì thế, ông bàn ngay với Mến cái phương án mà ông giáo Hạng vừa vạch ra.

*

Những ngày sống ở nhà ông Tài, Mến như lọt giữa sự bình yên của một vùng tâm bão. Những lo lắng hoảng sợ trước đây hình như đã bị đẩy xa về quá khứ. Và phía trước, có thể là vực thẳm, có thể là một trời giông bão vần vụ, nhưng cô không muốn nghĩ tới, không tin rằng chúng có thể xảy ra. Phương án mà ông giáo Hạng và ông Tài đã chuẩn bị cho cô, có vẻ trùng với ý định của Phát, khiến cô càng yên tâm rằng mọi điều sẽ tốt đẹp.

Là một cô gái quen nghĩ đơn giản, sống trong sáng cả tin đến mức nhẹ dạ, Mến không còn mong muốn gì hơn, nếu quả thật mọi người sẽ thu xếp cho cô vào sống ở một vùng đất phía nam. Điều chủ yếu nhất - Mến nghĩ - là mình sẽ chia tay chị em ở cung đường giao thông mà không để lại tai tiếng, không hề làm phiền hà đến những người khác. Cơ quan vẫn có thể nhận danh hiệu anh hùng mà không bị tì vết. Tất nhiên mình buồn lắm chứ. Hơn mười năm gắn bó với cung đường, mình đã đổ bao nhiêu mồ hôi và cả máu nữa cho những đoạn đường mới mở, mình đã gửi lại ở đó bao nhiêu kỉ niệm vui buồn, gửi lại cả một thời con gái trẻ trung và mơ mộng... Nhưng, sự đánh đổi này không uổng. Mình sẽ có một đứa con. Chẳng cần mơ ước cao xa. Chẳng cần danh vọng, địa vị gì cả, một đứa con đã là một hạnh phúc quá lớn đối với mình. Mình sẽ sống cho nó, gửi vào nó tất cả những khát vọng mơ ước mà mình không thực hiện được. Nó là niềm an ủi những lúc mình trống vắng cô đơn, là chỗ dựa cho lúc tuổi già, là gia tài lớn nhất của đời mình..

Những ý nghĩ cứ nhảy nhót trong đầu Mến. Cô trở thành một con người yêu đời. Hình như lúc nào, khi ra vườn hái rau hay khi ra giếng giặt, cô cũng thầm hát. Cô ao ước giá mình chẳng phải đi đâu cả. Cô cứ sống ở căn nhà này, hàng ngày làm vườn, tưới cây, nấu ăn, giặt giũ. Cô không mơ ước cái gì cao xa, chỉ mong sống một cuộc đời bình dị. Cô sẽ đẻ cho Phát hai đứa con. Cô sẵn sàng chịu sự thiệt thòi. Cô không dám coi anh là hoàn toàn của mình theo cái cách nghĩ thông thường của người đời. Cô chỉ mong anh đừng quên cô, hãy san sẻ cho cô một chút tình yêu, một chút vỗ về. Cô biết hạnh phúc trên dời là một tấm chăn quá hẹp, nhưng cô còn biết rằng mình không thể hưởng tấm chăn đó. Chỉ cần cô được đắp nó trong một đêm quá rét buốt, chỉ cần một mảnh chăn đó ấp ủ cho trái tim cô đỡ giá lạnh.

Ôi, cái niềm mơ ước thật nhỏ nhoi và giản dị. Nào Mến có đòi hỏi cao xa gì đâu? Vậy mà niềm mơ ước ấy mới chỉ loé trong tâm trí Mến, chỉ mong manh run rẩy như những tia nắng hiếm hoi trong một ngày động trời, đã bị những đám mây đen vần vụ che lấp.

Mối đe doạ đầu tiên xảy ra vào một buổi chiều, khi vô tình. Năm mang vào cho ông Tài một cân cá biển. Đôi mắt của hai người đàn bà gặp nhau. Mến biết rồi đó là vợ Phát nhưng Năm thì không biết cô. Duờng như cái linh cảm của người đàn bà ở Năm quá thính nhạy hoặc giả Năm đã lờ mờ cảm thấy sự xuất hiện của Mến trong căn nhà này là một hiện tượng quá bất bình thường, nên ánh mắt của Năm như một mũi thuốn sắt xoáy thẳng vào Mến, khiến người cô bủn rủn, rã rời. Mến có cảm giác như mình đang đứng trước vị quan toà quá thấu hiểu những tội lỗi của mình.

- Cô nào ở nhà mình thế hả bố? - Năm hỏi ông Tài, cố ý để cho Mến nghe thấy.

Câu hỏi chẳng có gì nguy hiểm mà ông Tài vẫn lúng túng giây lát. Ông không quen nói dối. Nhưng trong trường hợp này buộc lòng ông không thể nói thật:

- À,.. cô Mến. Vợ anh bạn cùng đơn vị với thằng Phú.

- Chú Phú đi vắng. Nhà con cũng mới vào Đà Nẵng nhận xe, biết có phải là vợ bạn chú Phú không mà ông tin?

- Tao ngần này tuổi đầu, chẳng lẽ lại không bằng đứa trẻ?

- Ông chủ quan lắm. Thời buổi bây giờ, trộm cắp lừa đảo như rươi. Khéo mà có thứ gì nó cuỗm đi hết thì chỉ khổ ông.

Nói rồi Năm xăm xăm đi ra vườn.

- Cô Mến ơi!

Mến đang tỉa rau ngót. Nghe tiếng gọi, cô giật thót người đánh rơi cả chiếc rổ đang cầm nơi tay.

- Dạ, chị gọi em?

- Lại đây ta nói chuyện - Năm cười, vẻ xởi lởi và dễ dãi nhưng đôi mắt cứ như hai mũi dao lách vào người Mến - Nghe ông tôi nói, chồng cô là bạn cùng đơn vị với chú Phú phải không?

Mến đứng ngẩn người không biết trả lời sao. Cô chưa từng nghe ai nhắc tới tên Phú ở trong căn nhà này. Thậm chí không có một tấm ảnh, một tờ giấy khen chứng tỏ anh là thành viên trong gia đình.

- Dạ... Chị là... - Mến chống đỡ một cách lấp lửng và nhanh trí lái câu hỏi của Năm sang hướng khác.

- Tôi là con dâu cả của ông tôi. Chắc cô biết anh Phát chứ?

Mến định gật đầu. Nhưng rất may là cô kịp tỉnh táo lại.

- Dạ... Chắc nhà em...

Năm bật cười, cái cười đầy vẻ thương hại và chế giễu.

- Người khôn ăn nói lững lờ... có có vẻ khôn ngoan lắm. Tôi biết cô thừa biết nhà tôi, vì mấy tháng trước anh ấy lên chỗ chú Phú, thế nào chẳng ghé thăm vợ chồng cô. Nhưng thôi, tôi hỏi để biết vậy. Cô là khách của chú Phú cũng như khách của vợ chồng tôi. Chú Phú đi Sài Gòn một vài tuần nữa mới về. Ở nhà chỉ còn có mình ông tôi. Ông già, nhiều khi lẫn cẫn, có điều gì sơ xuất với khách thì phiền lắm. Hay là mời cô ra ở với mẹ con tôi. Nhà cửa rộng rãi mát mẻ lại có tivi máy nước, tha hồ tiện lợi...

Chị ấy định giăng bẫy mình chăng? Chị ấy đã biết rõ mối quan hệ giữa mình và anh Phát chăng? Mến nhìn thẳng vào Năm như sẵn sàng chấp nhận một cuộc đấu. Trong tình huống mọi chuyện vỡ lở, cách xử sự tốt nhất, thông minh nhất là hãy dũng cảm đương đầu với sự thật và bằng mọi giá giành giật lấy hạnh phúc. Trước đây Mến chưa bao giờ nghĩ đến tình huống này, nhưng bây giờ: như một phản xạ bản năng, như một thuộc tính của thế giới đàn bà, tự nhiên Mến có ngay cái đối sách quyết liệt kia.

Gặp cái nhìn của Mến, tự nhiên Năm chùng lại. Chị cảm thấy cô gái này đã biết được cái ý giễu cợt của chị chứ không phải là một lời mời thực lòng.

- Tôi nói thế chứ còn tuỳ ở cô. Thời buổi này người ta cưu mang nhau một hai ngày đã khó. Nhưng tôi cứ tình thực tôi nói...

- Dạ, em rất cảm ơn chị - Mến nói trong tiếng thở dài. Cô thầm trách mình đã nghi ngờ lòng tốt của Năm. - Có lẽ một hai ngày tới em cũng về trên nhà...

- Cô phải đợi chú Phú về đã chứ?

- Dạ không. Em không có việc gì phải gặp anh ấy...

- Hừ, lạ nhỉ? - Năm như nói với chính mình. Mối nghi ngờ ở chị tưởng đã tan đi giờ lại trỗi dậy - Này, tôi hỏi cô. Cái cô Xoan yêu chú Phú ấy, từ hôm chú Phú bỏ về dưới này, tình hình ra sao rồi?

Mến chợt vỡ lẽ ra tất cả. Thì ra anh Phú này đây. Thảo nào khi gặp ông Tài, Mến cứ ngờ ngợ như đã gặp ông ở đâu rồi. Ông Tài giống Phú hơn là Phát. Không ngờ Phát và Phú chính là anh em ruột. Và cả Xoan và cô, hai cô bạn thân người cùng xã đều chịu chung một số phận đau khổ là gắn bó với anh em ruột này.

Mến kể cho Năm nghe về tình cảnh của Xoan. Bây giờ thì cô không cần phải rào chắn, đề phòng. Vì thế câu chuyện của cô lập tức làm cho Năm xúc động và cảm thông thực sự.

- Thế thì Phú tệ quá. - Năm ái ngại khi vừa nghe xong câu chuyện - Cô phải ở lại chờ chú Phú để nói cho chú ấy biết. Làm cái thằng đàn ông đã thề thốt yêu đương người ta rồi đùng đùng bỏ rơi người ta là hèn lắm...

Câu chuyện về Xoan không ngờ đã xoay chuyển tình thế và làm cho hai người đàn bà cảm thông với nhau. Năm như không còn nghi ngờ về Mến nữa. Và Mến bắt đầu lấy lại được lòng tin và hy vọng.