Chương 14 Ở phương diện quân Ucraina - 1

Không đâu quăng quật con người từ nơi nọ sang nơi kia như chiến tranh. Buổi sáng ngày 13 tháng 7 chúng tôi ở Rumani, cũng buổi chiều ngày hôm đó chúng tôi đã hạ cánh ở gần Lvôp. Như chúng tôi phán đoán, ở đây sẽ có những trận chiến nghiêm trọng.

Ngày 14 tháng 7, từ sáng sớm, trung đoàn đã tập hợp dưới ngọn cờ chiến thắng, nghe chỉ thị của Bộ Tư lệnh Phương diện quân Ucraina - 1 gửi toàn quân. Sau đó tổ chức mít tinh. Bằng những lời lẽ ngắn gọn, sôi nổi, các phi công và thợ máy tuyên thệ không tiếc sức lực và cả tính mệnh mình để thực hiện mệnh lệnh của Tổ quốc.

Sau mít tinh, các phi đội giải tán, các thợ máy kiểm tra thêm tình trạng máy bay, thợ thông tin kiểm tra lại độ nhạy của đối không và các đài. Xung quanh im ắng, nhưng không phải sự im ắng đè nặng như trước trận đánh ở vòng cung Cuôcxk. Ở đó chúng tôi không hiểu được thời điểm nào sẽ bùng nổ, điều ấy làm cho chúng tôi lo lắng và khổ cực. Còn ở đây, dù chúng tôi hồi hộp, tính từng phút một cho giờ tấn công, nhưng không có cảm giác đè nặng khi không biết tý gì về mọi chuyện. Chúng tôi rất hào hứng và tin tưởng vào thắng lợi của những trận đánh sắp diễn ra, và lắng nghe sự phản ánh của chiến trường không chút lo lắng.

Bất ngờ vang lên những tiếng ầm ầm cách hàng chục cây số, pháo binh đã mở màn. Chẳng bao lâu là đội hình của các máy bay ném bom. Từng đoàn tiếp từng đoàn, cảm giác như bay tràn kín bầu trời.

Chúng tôi nhận nhiệm vụ đi yểm hộ, nhưng không quân địch hoạt động với số lượng ít và với những nhóm không cố định. Khi phát hiện thấy chúng tôi, bọn phát xít chủ yếu là tháo chạy. Còn sao nữa, - tháo chạy là phương thức giữ mạng sống tốt nhất. Phi công Đức tâm trí hoảng loạn tới mức đã có một chiếc "Phôcke-Vulph" trong cảnh hỗn loạn đã hạ cánh xuống... sân bay của ta.

Dưới mặt đất thì bọn địch bám chặt từng tấc đất. Hai ngày liền, bộ đội của Phương diện quân tấn công mở đột phá khẩu ở tuyến phòng thủ, nhưng bọn Hítle chống trả quyết liệt, đưa vào cuộc phản công những binh đoàn tăng và bộ binh tham gia. Hai ngày liền tình thế dao động. Chiến trường ở hướng đánh chính chi chít những hố đạn, hố bom đen ngòm. Và chỉ sang ngày thứ ba, bọn địch mới không đứng vững, phòng tuyến của chúng bị phá vỡ và những đơn vị cơ giới của chúng ta đã chọc được đến chiều sâu chiến dịch. Từ thời điểm đó, chúng tôi phải yểm hộ đội hình cơ động của Phương diện quân khỏi sự oanh kích của địch.

Bộ đội tăng vượt được lên phía trước sau khi vòng qua những công sự bị đứt quãng, quét sạch lưới phòng thủ địch. Từ trên không rất khó xác định vị trí các đơn vị đã vượt được qua phòng tuyến. Điều đó hạn chế rất nhiều đến sự hoạt động của lực lượng tiêm kích. Vì thế chúng tôi cử các sĩ quan không quân mang theo các thiết bị chuyên ngành đi theo các đơn vị tăng. Nhờ vậy mà chúng tôi nhanh chóng nắm bắt được vị trí các đơn vị ấy và cũng thông báo kịp thời cho họ biết toàn bộ tình hình về lực lượng địch trên mặt đất.

Vào nửa cuối tháng Bảy, các đơn vị cơ động của chúng ta đã tiến đến gần Rava - Ruscaia và Peremưslia. Thành phố Lvôp vẫn nằm trong tay kẻ thù, nhưng số phận của nó đã được định đoạt. Những ngày ấy, chúng tôi có nhiệm vụ đi yểm hộ những máy bay ném bom oanh kích các tuyến đường sắt và các cầu cống.

Thời tiết trở nên u ám. Những đám mây giông lúc sà xuống sát đất, lúc bốc lên đến tận độ cao 3000 - 5000m, tầm nhìn bị hạn chế. Chuyến bay vào mây giống như bay vào khe núi giữa những khu vực thẳm treo những hình thù kỳ quái màu bạc. Gặp gỡ với những máy bay địch thường là bất ngờ, còn không chiến nói cho đúng chỉ diễn ra với vài lần công kích mà thôi.

Bọn Đức không thể giữ được Lvôp. Quân đội của Phương diện quân vẫn tiến về phía trước, vượt sông Xan và đến gần Vixla. Vội vã rút lui, bọn địch không kịp phá các sân bay, một trong số đó nằm ở gần làng Turba, là nơi đóng quân của trung đoàn tôi. Đúng ra, sân bay cách địch có 3km, nhưng không còn sân nào nữa nên chúng tôi phải hạ cánh ngay trước mũi bọn Đức.

Quân đội Xôviết tập trung ở gần Vixla - tất cả chuẩn bị vượt sông ở phía Nam Xanđômirxki. Cố gắng cản trở việc tiến quân của quân đội ta, địch đưa vào đây những binh đoàn không quân mới. Xuất hiện những chiếc "Metxersmit" được trang trí trên thân máy bay hình chiếc cung và mũi tên. Đội quân này được Bộ chỉ huy Đức đánh giá rất cao, chúng gồm những phi công được chọn lựa qua các trường đào tạo không chiến và đã có ít nhất 5 trận tham chiến thắng lợi.

- Vấn đề gì, chọn lựa thì cứ chọn lựa, - phi công trung đoàn tôi nói. - Chúng ta đây cũng không phải là những tấm mộc. Chúng ta sẽ xem khả năng của chúng đến đâu. Diễn ra những trận không chiến vì nơi vượt sông, vì bãi chiến trường, tất cả sau đó được mang cái tên Xanđô - mirxki. Quân đội chúng ta giữ chặt bờ trái sông Vixla và bền bỉ mở rộng vùng đất chiếm được ven bờ. Bọn Hítle dội vào đó bằng hoả lực của tăng, pháo binh và không quân. Bọn máy bay ném bom Đức cùng lúc muốn oanh kích khu vực vượt sông liên quan đến những đơn vị vừa chiếm lĩnh chiến trường với lực lượng chính. Chúng tôi tiến hành những trận không chiến ác liệt. Bọn địch chuyển sang chiến thuật sử dụng không quân một cách ồ ạt. Tập trung thành nắm đấm với lực lượng lớn, chúng bất ngờ xuất hiện khi ở nơi này, lúc ở nơi khác. Để phòng ngừa những đợt tấn công bất ngờ của địch, các máy bay tiêm kích chúng tôi phải tuần tiễu liên tục. Phương pháp ấy làm phân tán lực lượng chúng tôi. Chúng tôi đành phải phái những tốp nhỏ để giao chiến trong những điều kiện không thuận lợi. Mỗi chúng tôi phải chống chọi lại với 5-6 máy bay địch, thậm chí nhiều hơn. Nhưng chúng tôi chiến đấu quyết liệt cho đến khi có lực lượng từ sân bay lên tiếp sức.

Giai đoạn đầu, bọn phi công sừng sỏ của Đức hành động rất tự tin. Đương nhiên rồi, 5 - 6 tên chọi 1 kia mà! Nhưng dần dà, lực lượng trở nên ngang bằng và khi ấy, không còn so sánh về số lượng nữa, mà là lòng dũng cảm và sự hiểu biết, sự hăng hái của chúng mất dần. Thường là bọn Đức né tránh khỏi những trận không chiến đàng hoàng, chuyển sang săn lùng tự do.

Sang tháng Tám thì chiến trường Xanđômirxki được mở rộng đáng kể, quân đội của Phương diện quân củng cố vững chắc nơi đây và nuôi hy vọng có thời gian tạm ngừng chiến ngắn ngủi. Nhưng Bộ chỉ huy Hítle quyết định phản công, tiêu diệt mũi nguy hiểm này. Chúng đưa vào trận lực lượng lớn xe tăng dưới sự yểm trợ hùng mạnh của không quân. Pháo binh và bộ binh Xô viết dũng cảm bẻ gãy các đợt tấn công của địch, còn phi công chúng ta thì oanh kích chúng từ trên không. Ở đây, trên chiến trường này, bọn phát xít lần đầu tiên sử dụng loại máy bay một chỗ ngồi "Phôcke-Vulph" với chức năng cường kích và ném bom.

Những ngày tháng Tám sáng sủa đã đến, trên trời có thể nhìn xa hàng chục cây số. Nhưng bụi bốc lên từ những loạt đạn pháo, từ những đợt bom nổ, và khói của các đám cháy đã làm giảm tầm nhìn đáng kể khi bay ở độ cao thấp.

Chúng tôi xuất kích rất nhiều, ví như ngày 6 tháng 8, tôi thực hiện đến 5 lần chuyến xuất kích chiến đấu. Và lần nào cũng phải giao chiến với địch. Thường là sau những trận không chiến, chúng tôi hay nhận nhiệm vụ bổ sung - đi công kích những đoàn quân địch đang di chuyển, nhiều hơn cả là những đoàn xe bọc thép, được trang bị pháo tự động. Để tiếp cận được đoàn xe đó đến cự ly phát hoả thì phải vượt qua vùng hoả lực dày đặc và hàng chục cỗ pháo tự động. Những luồng đạn từ tứ phía bắn tới tấp vào máy bay. Thi thoảng trong giây phút nào đấy nghẹt thở bởi sự nguy hiểm, chết chóc. Nhưng khi mình đã ngắm bắn - thì mọi chuyện lại nhẹ nhõm, cảm giác tự hào vượt hẳn lên, xuất hiện lòng say mê chiến đấu. Quy luật cơ bản khi công kích - là các tiêm kích phải bay thành vòng khép kín. Khi ấy các máy bay vừa tưới lửa đạn không ngớt vào các đoàn xe, vừa chế áp hoả lực phòng không của địch sẽ đảm bảo cho nhau khi tấn công và cả khi thoát ly.

Các phi công của trung đoàn tôi trở thành người chiến thắng trong nhiều trận chiến đấu. Nhưng chúng tôi cũng gánh chịu những tổn thất nặng nề.

... Xeriôgia Budaep hy sinh. Khiêm tốn, điềm tĩnh với khuôn mặt hiền từ, đẹp trai, cậu ta được mọi người yêu mến. Bay giỏi, đã tham gia chiến đấu nhiều trận.

Ngày hôm ấy cậu bay biên đội cùng với trung úy Parepcô đi trinh sát. Trên đường quay về các phi công phát hiện thấy 18 chiếc "Phôcke-Vulph" đang bay đến khu vực tập trung tăng của quân ta. Hai chiếc chống chọi với 18 chiếc! Nhưng Buđaep vẫn quyết định giao chiến.

- Vôvôchca, theo tôi, vào công kích! Cậu ta ra lệnh cho số 2 của mình.

Vlađimia Parepcô khác với người khác ở thể chất lực sĩ. Có một lần trong trận chiến, đồng chí kéo quá tải tới mức chiếc tiêm kích không chịu nổi, bị gãy, rách tươm ở trên trời. Ai đó trong số phi công đùa:

- Vôvôchca bẻ máy bay ra rồi!

Cho đến bây giờ thì tất cả vẫn cứ gọi trung úy Parepcô với cái tên cũ - Vôvôchca.

Ngay từ lần công kích đầu tiên các phi công dũng cảm đã bắn rơi máy bay địch. Nhưng ưu thế về số lượng thuộc về kẻ thù. Sau đó mấy phút bọn địch đã bắn cháy máy bay của Parepcô. Trung úy nhảy dù nhưng lại giật dù mở sớm quá mà không kéo cho dù rơi nhanh. Bọn Hítle đã lao vào bắn chiếc dù không được bảo vệ ấy.

Buđaep xông đến để cứu đồng đội. Đồng chí bay vòng xung quanh Parepcô, bảo vệ cho bạn mình, đồng thời cũng bắn cháy thêm 3 chiếc máy bay địch nữa. Nhưng rồi bản thân Buđaep khi thoát ly khỏi công kích cũng bị trúng đạn. Máy bay bùng cháy. Phi công giật cần khẩn cấp vứt nắp buồng lái và nhảy ra khỏi buồng lái, nhưng độ cao không đảm bảo, dù không kịp mở.

Phi công Miaxcôp cũng nhảy dù khi máy bay bị thương. Nhưng gió rất mạnh đã thổi dù ra tận tuyến trước. Dưới vòm dù, Miaxcôp thấy mảnh đất thân yêu cứ lùi lại phía sau, chẳng còn cách nào cứu vãn cả. Khi đó, đồng chí tháo huân chương, gói chúng cùng với thẻ đảng trong khăn mùi soa và ngắm nghía, ném đúng vào chiến hào của bộ binh quân ta.

Hàng nghìn cặp mắt từ dưới đất nhìn lên thấy gió thổi dù của người phi công Xôviết cứ dạt dần sang đất địch. Miaxcôp tiếp đất giữa hai giao thông hào của phát xít. Nhanh chóng tháo dù ra khỏi người, lên đạn và đồng chí chiến đấu với bọn phát xít đang vây quanh, viên đạn cuối cùng người yêu nước dũng cảm ấy đã dành cho mình.

Trong những trận chiến đấu trên đất nước Balan, trung đoàn trưởng Obôrin của chúng tôi cũng hy sinh anh dũng. Tôi không bao giờ quên được cái ngày ấy.

... Bầu trời xanh thẳm, những sắc màu cầu vồng nhảy nhót trên đường chân trời. Mặt đất yên tĩnh. Tuyến trước, những giao thông hào xẻ ngang dọc, nhằng nhịt, được phủ một làn sương sớm.

Bốn chiếc tiêm kích chúng tôi bay ở độ cao gần 2000 mét, bốn cặp mắt quan sát không gian không rời. Cần phải phát hiện máy bay địch sớm nhất để ngăn không cho chúng đến được tuyến trước.

Và từ phía Tây trên vệt trắng mờ của đường chân trời xuất hiện bốn chấm đen. Bọn phát xít bay bình thản, không thay đổi hướng. Chúng bị những tia nắng mặt trời buổi sáng chiếu chói mắt nên quan sát kém.

- Bên phải, thấp hơn một chút có bọn "Smit" - Pêtrôp báo cáo.

- Cứ bình tĩnh đã, - đừng làm cho bọn địch "giật mình" tôi ngăn ngừa đồng đội.

Tôi vòng máy bay lại hướng đối đầu. Bọn Hítle phát hiện chúng tôi quá muộn, không kịp chuẩn bị được gì cho cuộc đấu và không tìm được cách cơ động. Một loạt đạn ngắn - thằng "Metxersmit" bùng cháy, bị loại ngay khỏi vòng chiến. Bọn còn lại không dám giao chiến, chạy tháo thân.

Tốp tiêm kích khác lên thay cho chúng tôi. Trung đoàn trưởng Obôrin bay dẫn đầu. Gần đến khu vực phải yểm hộ, đồng chí hỏi về tình hình địch. Đồng chí nhận được lệnh là phải chuẩn bị chiến đấu với những máy bay ném bom và tiêm kích địch. Obôrin đã đánh giá đúng tình hình: tốp tiêm kích địch mà biên đội chúng tôi vừa gặp chính là tốp có nhiệm vụ đi quét sạch bầu trời. Sau tốp đó mới là tốp đánh chính.

Vài phút trôi qua. Khi chúng tôi bay về đến gần sân bay thì nghe thấy những khẩu lệnh ngắt quãng:

- Êgôrôp, yểm hộ cho tôi tấn công, - giọng của Obôrin.

Tiếc làm sao là dầu liệu của chúng ta đã cạn! Chúng tôi mà quay lại được thì hay biết bao nhiêu...

Luẩn quẩn trong đầu những ý nghĩ lo lắng, cảm giác có điều không lành. Tôi hỏi Trung đoàn trưởng xem có cần giúp đỡ không.

- Chúng tôi tự lo liệu được, - đồng chí trả lời chắc chắn. Một lần nữa lại nghe thấy những khẩu lệnh chỉ huy.

- Có một tốp nữa đang bay đến, - tôi thấy ai đó báo cáo.

- Hãy nện bọn đểu cáng đi! - Obôrin hét.

Chúng tôi xuống hạ cánh. Đối không nghe kém dần và khi tiếp đất thì hoàn toàn không nghe thấy gì nữa. Sau nửa tiếng đồng hồ thấy 7 chiếc máy bay quay về. Vậy chiếc thứ 8 đâu? Không thấy máy bay của Obôrin.

Nén nỗi đau, tôi nhớ lại cuộc nói chuyện với Trung đoàn trưởng ngày hôm qua. Tôi cùng ngồi với đồng chí trong hầm và bỗng dưng đồng chí tâm sự về gia đình mình.

- Hãy ghi địa chỉ của mình đi, - đồng chí nói thân mật. Không, tốt nhất là để mình ghi cho. Thế này nhé, nếu cậu còn sống thì hãy tìm, thăm vợ con mình. Obôrin lấy cuốn sổ tay và viết địa chỉ - cầm lấy. Giữ cho cẩn thận đừng để mất đấy nhé.

- Sao anh lại nói thế, Alêchxanđrơ Vaxilêvich - tôi cau có, - kết thúc chiến tranh chúng ta cùng về cơ mà.

- Không đâu người anh em ạ, chúng ta không cùng về với nhau được đâu, tớ không sống được đến ngày ấy đâu. Thần kinh rệu rạo lắm rồi, - anh buồn bã phản đối, sau một lúc im lặng anh nói thêm: Gienca của mình còn bé quá, nó sẽ không nhớ được đâu, khi nó lớn cậu cố gặp nó, kể cho nó nghe chúng ta đã chiến đấu như thế nào.

Về sau, các phi công trong biên đội của Obôrin kể lại cho chúng tôi nghe về trận không chiến cuối cùng của anh ấy. Khi họ lên thay chúng tôi, không gian bấy giờ vẫn yên ả. Sau đó, như Obôrin đã báo trước cho biên đội, xuất hiện bọn ném bom và tiêm kích địch. Anh ấy đánh thẳng vào tốp đánh chính của địch, còn biên đội của Êgôrôp thì yểm hộ anh ấy. Cuộc chiến bắt đầu. Tiêm kích của chúng ta bắn rơi ngay 3 chiếc "Hâyken-129". Bọn ném bom còn lại bỏ chạy. Trung đoàn trưởng quyết định đuổi theo, nhưng khi nhìn thấy Êgôrôp không kìm nổi chân bọn "Metxersmit" - một số trong bọn chúng tách ra được, bay đến yểm hộ cho bọn ném bom. Obôrin trực tiếp quần nhau với lũ tiêm kích, biên đội một chọi lại với hai. Biên đội của đồng chí bắn rơi thêm bốn máy bay nữa. Thắng lợi rõ ràng rồi. Nhưng lúc ấy lại xuất hiện thêm một tốp địch. Obôrin không muốn thoát ly ra khỏi chiến trận, mặc dù biết lực lượng chênh lệch quá lớn: 4 chống chọi với 15.

Hiệp đồng chặt chẽ, các phi công của ta bắn rơi tiếp hai chiếc. Nhưng bọn địch không hề thay đổi hướng, quyết xông đến khu vực mục tiêu. Chỉ còn vài cây số nữa thôi là chúng đến trên khu vực tập kết tăng của ta. Tiêm kích đi yểm hộ chúng chống đỡ sự tấn công, xạ thủ của những chiếc máy bay ném bom thì bắn tới tấp. Ai đó trong phi công ta báo cáo hết đạn.

- Không được thoát ly, phải làm biện pháp công kích giả. Trung đoàn trưởng ra lệnh. Mục đích chính bây giờ không được để chúng ném bom vào bộ đội tăng của ta. Chẳng bao lâu sau thì súng của Obôrin cũng hết đạn. Làm thế nào để ngăn địch bây giờ? Obôrin chúi xuống bay dưới đội hình của địch, xông thẳng vào tên dẫn đầu. Trong nháy mắt máy bay tiêm kích Xôviết đã cắt ngay vào thân sơn vàng của thằng địch. Hai máy bay xoắn chặt vào nhau, cùng rơi xuống đất. Việc dùng máy bay mình đâm thẳng vào máy bay quân thù đã làm cho kẻ địch kinh hoàng. Chúng bỏ chạy về phía Tây. Hy sinh tính mệnh mình, Obôrin đã cứu sống biết bao nhiêu người lính tăng. Đấy là lần đâm nhau lần thứ hai của anh ấy. Lần đầu tiên là khi tham gia phòng thủ ở Xtalingrat, Obôrin đã dùng cánh máy bay mình chém thằng "Metxersmit" và về hạ cánh được trên máy bay bị thương ấy.

Trung đoàn trở nên côi cút. Thật khó mà tưởng tượng được là chúng tôi bỗng chốc không còn người chỉ huy điềm tĩnh, thông minh nữa. Các phi công, thợ máy, chiến sĩ đều âu sầu, câm lặng. Tất cả đều chất nặng nỗi đau thương. Obôrin với tôi như một người bạn thân thiết nhất, rất nhiều người còn coi anh ấy như người cha. Chiến tranh thì vẫn tiếp diễn. Những tốp tiêm kích vẫn cất cánh. Họ đi để trả thù cho Obôrin, vì vậy những đợt tấn công của họ rất quyết liệt.

Ít lâu sau, Sư đoàn trưởng đến trung đoàn.

- Hãy đảm nhận cương vị Trung đoàn trưởng và chỉ huy trung đoàn đi, - đồng chí chỉ thị cho tôi và sau đó là lời cảnh báo; - Có điều là phải chuyển vợ cậu sang đơn vị khác. Trong trung đoàn không thể để vợ dưới sự chỉ huy trực tiếp của chồng được.

- Báo cáo xin tuân lệnh sẽ chỉ huy trung đoàn, nhưng xin vẫn để Tamara ở lại trung đoàn. Thưa đồng chí Sư trưởng, chúng tôi chiến đấu không phải vì sợ hãi, mà là vì lương tâm. Một lần nữa xin Sư trưởng cho cô ấy ở lại trung đoàn ạ!

- Thôi được rồi, nếu vì lương tâm thì ở lại. - Sư trưởng chịu thua.

Trung đoàn tiếp tục chiến đấu. Và vẫn như xưa, vào các buổi chiều trong các hầm vẫn vang lên bài hát mà chúng tôi yêu thích:

"Đoàn trưởng Obôrin ơi! Anh luôn là tấm gương sáng ngời!".

Một thời gian, quân ta chỉ đánh có tính chất cục bộ, nhưng rồi ở hướng Xtasup bất ngờ bùng lên những trận đánh lớn, ác liệt. Bọn địch vào trận, đổ vào tuyến hẹp của Phương diện quân một lực lượng lớn bộ binh, xe tăng, pháo binh. Kẻ địch đã đánh bật được những đơn vị của ta.

Tôi dẫn đầu 8 chiếc tiêm kích cất cánh theo lệnh gọi của tuyến trước. Ớ đấy khói và bụi che kín hết cả. Nhìn xuyên qua lớp mù, tôi phát hiện thấy một tốp "Phôcke-Vulph". Khả năng, bọn này làm nhiệm vụ quét sạch bầu trời, vì vậy chúng sẵn sàng giao chiến và hành động rất mạnh dạn, cương quyết. Vì tầm nhìn kém nên chúng tôi phải hoạt động theo từng biên đội hai chiếc một. Mối quan tâm lớn nhất của tôi là giữ sự liên hệ chiến thuật giữa các đôi để kịp thời ứng cứu nhau trong những trường hợp khẩn cấp.

Ngay từ những phút đầu tiên, tôi và Êgôrôp đã nện thằng "Phôcke-Vulph" rơi. Nhưng bọn địch vẫn không ngán. Chúng lao vào tấn công đối đầu. Các máy bay tiếp cận nhau với tốc độ điên dại. Tôi đưa thằng bay số 1 của địch vào kính ngắm. Nhìn kiểu bay của nó tôi biết rằng nó cũng đang ngắm bắn. Liệu ai giữ được lâu hơn ai trong giai đoạn ngắm bắn này? Thằng địch bắn ở cự ly xa. A hà, mày đã không giữ được rồi. Những luồng đạn bay trượt qua. Còn máy bay của thằng Hítle lớn dần trong kính ngắm. Tôi ấn cò súng. Các họng súng đều hoạt động. Trong tích tắc - đạn nổ cắt đứt cánh trái có in hình chữ thập ngoặc đen. Thằng địch rơi xoắn tít xuống dưới.

Bốn chiếc tiêm kích tấn công Xôpin. Lượn vòng chiến đấu, tôi lấy độ cao bổ đến ứng cứu. Và bấy giờ, khi tôi thay đổi góc quay của cánh quạt, máy bay rung mạnh đến nỗi không nhìn thấy các chỉ số trên bảng đồng hồ nữa. Tôi đành chuyển góc quay như cũ. Độ rung có giảm đi, nhưng nẳp buồng lái đã vương đầy dầu. Không nhìn thấy gì ở phía trước cả.

Tôi thoát ly khỏi trận chiến và về hạ cánh. Khi kiểm tra máy bay, mới thấy xi-lanh của bộ phận thay đổi góc của cánh quạt bị viên đạn 20 ly phá vỡ. Đấy là "vị khách" phát xít đến thăm trong thời gian tấn công đối đầu.

Sửa chữa xong, tôi lại tiếp tục cất cánh đi chiến đấu. Chúng tôi tiến hành những trận không chiến triền miên, cả sức lực lẫn tinh thần của chúng tôi trong những trận đánh ấy đều đạt đến đỉnh điểm. Chi có trái tim là làm việc quá sức. Chúng tôi không suy nghĩ tý gì đến việc nghỉ ngơi. Những tiêm kích mệt lử vẫn lao vào trận.

Những trận đánh đối đầu đã thay đổi phương thức, không ai còn tính đến những động tác nhào lộn cao cấp nữa. Từng người chúng tôi đều đeo đuổi một mục đích - tiêu diệt kẻ thù. Chẳng ai nghĩ rằng rồi mình sẽ phải chết, mặc dù ngay cạnh mình vẫn thấy sự hy sinh của đồng đội.

Một trong những ngày căng thẳng ấy, tôi tiến hành đến 5 cuộc không chiến. Và lần xuất kích cuối cùng thì sức lực tôi cạn kiệt.

Sau khi cản phá sự tấn công của hai thằng "Metxersmit", tôi lật máy bay qua cánh đuổi theo thằng bay phía sau đội hình "Phôcke-Vulph". Thằng phát xít sợ hãi không tính đến chuyện chống trả, chạy về phía sân bay mình. Tôi đẩy cửa dầu tăng tốc độ đuổi theo. Mặt đất ở phía trước. Máy bay địch in trên màu vàng của thảm lúa mạch. Thêm 2-3 giây nữa thôi thì cự ly tiếp cận sẽ kéo lại đến mức ngắn nhất và những loạt đạn sẽ mổ vào nó. Nhưng trước khi ấn cò súng, tôi theo bản năng vẫn ngoái nhìn lại phía sau xem có thằng nào bám theo không. Nguyên tắc vàng ngọc ấy đã cứu được mạng sống của phi công rất nhiều lần trong chiến trận.

Bây giờ cũng vậy. Tôi thấy rõ vành trắng của cánh quạt thằng "Metxersmit". Thằng phi công phát xít đang vòng về phía máy bay tôi. Nó tin tưởng rằng tôi mải đuổi theo thằng kia, quên mất mối nguy hiểm đang cận kề. Nó hành động thận trọng. Nhưng nó không thực hiện được mưu đồ của nó. Trong nháy mắt, tôi kéo cần lái về mình, tạo quá tải lớn nhất để thoát khỏi sự tấn công. Mắt tôi tối sầm lại, toàn thân bị một sức nặng ghê gớm đè gí xuống... Tôi từ từ nới cần lái. Quá tải giảm dần và sau mấy giây, mắt lại nhìn bình thường. Máy bay mang độ nghiêng phải. Thằng địch đã bỏ cuộc. Tôi thấy khó chịu, mặt ướt đẫm mồ hôi lạnh, trước mắt thấy xuất hiện những vòng tròn.

Phía dưới trận chiến vẫn tiếp diễn, nhưng tôi không xuống tham chiến, chỉ vòng ở phía trên.

Cuối cùng thì trận chiến cũng kết thúc. Đồng đội của tôi đã tập hợp vào đội hình chung. Tất cả đều có mặt đông đủ. Có nghĩa là 3 chiếc máy bay cháy ở dưới là của địch cả.

- Thêm 3 con ó nữa bị tiêu diệt, - đài mặt đất thông báo.

Tôi muốn thật nhanh chóng về đến sân bay, và xuống hạ cánh đầu tiên.

- Sắc mặt anh trông có vẻ không bình thường... Vaxiliep quan tâm.

- Trận không chiến thứ 5 trong ngày rồi thì làm sao mà bình thường.

Cậu ta đưa cho tôi chiếc gương, và tôi thấy mặt lạ lùng, nhợt nhạt trong đó.

- Cần phải đến bác sĩ, cho phép tôi đi gọi nhé. - Đồng chí thợ máy đề nghị.

- Để tôi tự đi.

Và tôi đi thẳng vào sở chỉ huy. Tôi đi không vững. Tôi có cảm giác lo lắng là phải tìm đến với mọi người ngay, sở chỉ huy đây rồi. Thế bác sĩ Kêrimôp - người Azecbaizăng với lòng nhân hậu có mặt ở khắp nơi đâu rồi nhỉ? Đồng chí đã mấy phen phải băng bó cho tôi khi tôi bị thương ở gần Belgôrôd trong thời gian chiến đấu ở vòng cung Cuôcxk, và luôn là người tôi gặp đầu tiên khi tôi đi bộ ra sân bay.

Tôi gặp Tham mưu trưởng trong hầm.

- Báo cáo đồng chí Trung đoàn trưởng, vừa có điện văn đến. Trung đoàn được phong danh hiệu Iarôxlapxki, - đồng chí trịnh trọng báo cáo.

Nội dung bức điện như sau:

"Vì sự nghiệp giải phóng thành phố Iarôxlap-na-Can khỏi ách đô hộ của phát xít Đức và những hành động anh hùng, trung đoàn không quân tiêm kích 438 được mang tên thành phố và bây giơ danh hiệu chính thức của trung đoàn là: "Trung đoàn không quân tiêm kích 438 Iarôxlapxki", Huân chương Alêchxanđrơ Nhepxki".

Tôi đọc xong những dòng ấy, trước mắt tôi như hiện lên toàn cảnh của những trận không chiến ác liệt vì sự giải phóng Iarôxlap. Đấy, niềm vinh quang chiếu đấu mãi mãi còn thuộc về những anh hùng liệt sĩ đã hiến dâng cả cuộc đời mình cho cuộc đấu tranh chính nghĩa.

Tiếc rằng Obôrin không còn sống đến ngày này. Biết bao nhiêu công sức của đồng chí đã bỏ ra để chuẩn bị cho trung đoàn, biết bao hành động dũng cảm của đồng chí đã bộc lộ trong cuộc chiến với kẻ thù không đội trời chung!

Ở đây, ở chiến trường Xanđômirxki này, toàn trung đoàn cũng đóng góp phần nhỏ bé của mình vào sự nghiệp chung, nhân thêm niềm vinh quang cho danh hiệu trung đoàn. Tôi tin tưởng rằng, trong những trận chiến sắp tới, mọi người sẽ hoàn thành được nghĩa vụ của người chiến binh với lòng danh dự.

Đồng chí Tham mưu trưởng ngắt đứt dòng suy nghĩ của tôi:

- Báo cáo đồng chí chỉ huy, toàn trung đoàn đã tập hợp theo lệnh của đồng chí, - Tham mưu trưởng báo cáo.

Hoàng hôn đã buông xuống sân bay. Mọi người đứng trong hàng quân mệt mỏi nhưng hãnh diện, nghiêm trang. Ngày hôm nay, chúng tôi không hề có sự tổn thất nào.

- Nghiêm, nhìn cờ, chào! - Tôi ra lệnh.

Mọi ánh mắt đều nhìn vào lá cờ thiêng liêng của trung đoàn. Êgôrôp vác cờ với niềm tự hào khôn tả. Lá cờ đặt ở vị trí bên phải hàng quân. Tôi đọc điện văn, và chúc mừng trung đoàn đã đạt được danh hiệu cao quý.

Trung đoàn phó phụ trách công tác chính trị, Pôlôvinkin - sĩ quan đã luống tuổi tổ chức mít tinh. Đồng chí kể về niềm vinh dự cao cả mà trung đoàn đã đạt được, về các đồng chí phi công, thợ máy, các thành phần phục vụ đã bộc lộ những hành động anh hùng và lòng trung thành vô hạn đối với Tổ quốc trong chiến dịch vượt sông Xan và Vixla, về những đồng đội đã ngã xuống trong trận chiến. Đồng chí kêu gọi toàn trung đoàn không tiếc sức lực, máu xương và cả cuộc sống của mình để chiến đấu tiêu diệt hoàn toàn lũ ác thú phát xít.

Các thành phần phi công, thợ máy, từng người một đều tuyên thệ sẽ tiêu diệt bọn phát xít Hítle, trả thù cho những đồng đội hy sinh, trả thù cho những đau thương, những khổ đau vô hạn mà những người dân Xô viết phải chịu đựng.

Buổi mít tinh kết thúc. Êgôrôp cầm cờ đứng trước đội hình. Lá cờ đỏ bay phần phật trong gió, mở rộng lấp lánh hai tấm Huân chương Alêchxanđrơ Nhépxki. Đầu óc tôi quay cuồng! Tôi dồn hết sức để cố đứng vững. Khó khăn lắm tôi mới ra được khẩu lệnh "nghỉ" và chậm chạp bước về hầm.

- Đồng chí làm sao thế? - Tôi nghe thấy giọng của bác sĩ Kêrimôp đuổi theo hỏi.

- Không sao đâu, chắc sẽ qua khỏi thôi... Đừng lo lắng.

Trong hầm, Kêrimôp hỏi tôi cặn kẽ, để chẩn đoán bệnh tình. Đồng chí kết luận là tôi bị kiệt sức. Cần phải nghỉ ngơi cho thật tốt. Nhưng đến sáng hôm sau, tình trạng không hề khá lên được chút nào. Tôi có cảm giác, tôi không còn tý sức lực nào nữa.

Máy bay chở tôi đến bệnh viện không quân Matxcơva.