Chương 4

Đi hết con đường lát đá cuội, giữa hai bờ lá xanh non, Hậu ngần ngại bước lên bậc tam cấp của một ngôi nhà gần như hiu quạnh. Hậu nhọc nhằn bước lên, vì không dưng Hậu thấy sự đến thăm cha Winer của mình hôm nay thật táo bạo. Nhưng Hậu không thể làm gì hơn là tìm một lời khuyên ở cái tâm hồn cao trọng ấy, cái tâm hồn gần thần minh cũng như ác quỷ nhiều nhất. Mọi lần có sự gì buồn bã khó hiểu, Hậu thường chạy đến với cha Winer như một người đau khổ chạy đến phía có ánh sáng, như một người tội lỗi chạy đến tòa án lương tâm. Sau những buổi thăm viếng như thế, bao giờ Hậu cũng thấy tâm hồn trở lại thư thái, tựa hồ có ai vừa cởi bỏ những sự cắn rứt cho nàng.

Có đạo, và đạo gốc, Hậu tìm ở tôn giáo một nguồn yên ủi thiêng liêng. Hậu tìm trong đó một cái gì đẹp đẽ, phảng phất như Thiên-Đường, một cái gì giúp cho nàng sống mạnh mẽ, và đó là nhân đức tin của lòng người. Trong nhà thờ, trước mặt Chúa, Hậu thấy mình vững lòng bao nhiêu, thì ra đến ngoài đường, nhìn sự hoạt động, bài trí sẵn sàng của đời sống, Hậu lại thấy mình cô độc lạnh lẽo bấy nhiêu. Hậu cũng nhận thấy sự cần phấn đấu, tương tranh, nghĩa là sự làm tròn bổn phận một người sống trên trái đất, lan man, rải rác chiếm đến chín phần mười trong đời nàng. Vì thế ít khi Hậu có thể là một “thiếu phụ của giáo đường” như người Pháp vẫn nói: nàng mạnh lòng đời, nhiều tâm tính của trái đất. Sức yên ủi khơi ở tôn giáo, do đấy, kém mạnh với Hậu, trong khi quanh nàng, đầy dẫy người người và tật. Phải là thích đi tu từ thuở nhỏ – nói theo bên giáo thì là được ơn riêng – người ta mới dám hy vọng đôi chút đến được gần cái Lý-tưởng cao quý; ân huệ ấy còn có thể ban cho những người yếm thế – rất hiếm– những người đã nhận thấy cái thô thiển ở đời. Đằng này, từ nhỏ, Hậu đã sẵn có một tấm lòng yêu đời, và Hậu đã thắc mắc, bận tâm nhiều về tấm lòng ấy. Ngay bây giờ nữa khi đặt chân vào nhà vị Giám-mục nàng tin cậy, Hậu cũng vẫn thấy bận rộn, lo lắng.

Hậu chưa dám gõ cửa vội. Một cái đầu chăm chú trên những hàng chữ chắc là phải nhỏ biến ở quyển kinh, thỉnh thoảng ngảnh lên rồi lại cúi xuống. Mọi đồ vật chung quanh vị Giám-mục đều có vẻ chắc chắn, bất dịch như thứ nhân đức tin được huấn luyện lâu đời. Hậu rùng mình.

Nàng nhận thấy rõ rệt hai cảnh đời tương phản nhau, một cảnh đời bình lặng vì đã tắt hết mọi sự náo nức, một cảnh đời đầy những ước vọng, lo lắng tầm thường. Con người ngồi cách nàng mấy thước kia là tiêu biểu cho một lý tưởng đẹp đẽ, cao quý, sự thoát vị kỷ, khiến nàng sinh lòng kính trọng. Đã bao nhiêu lần Hậu được nghe từ ở cái miệng ấy thốt ra những lời khuyên dịu dàng, những triết lý chắc chắn khi nàng quỳ trước tòa giải tội. Vị Giám-mục cúi xuống trên tội lỗi của mọi người với tấm lòng hiền từ, tha thứ, cúi xuống trên tội lỗi, mà vẫn giữ vẹn được sự trong sáng.

Không dưng, trống ngực Hậu đập mạnh, khi nàng tưởng đến chốc nữa, cánh cửa mở ra, nàng sẽ phải nói thật cái tâm trạng phiền phức, buồn bã của lòng nàng. Hậu đứng tựa mình ở góc tường gần đấy, yên lặng nhưng không định thần nhìn gì hết. Hậu lo lắng bước lại gần chiếc cửa gỗ. Vị Giám-mục nhìn thấy Hậu, vui vẻ:

– Con đấy à? Sao con không vào? Con đến lâu chưa?

Hậu bối rối:

– Con không dám phiền Cha vì sợ Cha đương bận việc.

– Con cứ vào. Cha không bận gì cả.

Hậu khiêm tốn lại ngồi ở một chiếc ghế cạnh đấy. Vị Giám-mục hỏi qua Hậu về công việc nhà trường, rồi như đoán được mục đích cuộc đến thăm của Hậu, mỉm cười:

– Chắc hôm nay, Cha lại phải trả lời con nhiều lắm đây.

– Cha đoán không sai. Con cũng chỉ đến nhờ Cha chỉ giáo cho như mọi khi.

Ngừng một lát, rồi Hậu đem kể những sự băn khoăn, đau khổ của lòng nàng, cả đến những ý định tái giá của nàng nhưng với một giọng dè dặt, kín đáo hết sức. Kể xong, Hậu lo lắng chờ, như một tội nhân lo lắng đợi bản tuyên án. Cha Winer nhìn Hậu như để xét đoán những ý nghĩ trên mặt nàng, rồi nói:

– Con còn nhiều bổn phận khác. Bổn phận ấy, nếu con phải làm trọn được một mình thì cố nhiên con phải nhờ đến một người khác, nghĩa là …

Hậu đỡ lời:

– Nhưng thưa Cha, đâu lại đơn giản được như thế. Còn… còn mọi người, còn phong tục chẳng hạn.

– Cha biết trước là con sẽ viện đến phong tục, đến người đời, và con đã có lý. Nếu con tự xét rằng con không thể sống một mình, thì tại sao con lại không sống hai người? Đó cũng là sum họp, là ái tình chứ!

Hậu nhìn Cha Winer như để hàm ơn một cách mật thiết…

Nàng nhắc lại:

– Đó cũng là …ái tình!

– Phải, đó cũng là ái tình. Chúa cho phép mọi người trên đời này được sum họp với nhau, miễn là đừng trái lẽ đạo. Chúa là lòng thương người, là tha thứ, là kiên nhẫn. Nhưng trước hết Chúa đã là …Ái Tình. Ái Tình theo nghĩa trong sạch và chính đáng của nó. Con không phải là hạng người Chúa gọi ra để phụng thờ Chúa một cách đặc biệt, thì quyền hạn lập gia đình vẫn thuộc về con. Con đừng nên ép lòng làm một chuyện ép ý, vì đạo Chúa không hề bắt buộc ai.

Hậu không dám nói tiếp nữa. Nàng trầm tĩnh nghe gieo nặng cái giọng nghiêm trang kia vào tâm trí:

– Hạnh phúc, không do con tự phá vỡ thì con vẫn lập được nó lại. Mọi cái trên đời này có thể đẹp cả, trừ sự bất chính.

Những điều Hậu muốn biết, đã được biết. Nàng thấy tóm tắt trong câu nói của vị Giám-mục bao nhiêu nghĩa lý thấm thía hơn một thiên đại luận.

Với những ý vui vui ấy, Hậu từ giã Cha Winer ra về.

Nàng nhủ thầm:

– Mọi cái trên đời này đều có thể đẹp cả, trừ sự bất chính.

Tự nhiên Hậu nghĩ đến Thụy và như dìu bởi một sức hấp dẫn mạnh, Hậu lại nhà bà huyện Thanh. Hậu sẽ dám nhìn thẳng Thụy. Hậu có thể ăn nói một cách đường hoàng với chàng. Hậu tin ở mình lắm, vì cũng như mọi người đàn bà khác, Hậu chả làm gì bất chính, ngoài việc yêu. Yêu là vâng theo một định luật, Yêu là làm đẹp thêm đời mình lên. Yêu giản dị và lương thiện và đẹp đẽ như thế mà bao lâu nay, Hậu không dám đối diện với nó. Từ ngày biết Thụy, Hậu vẫn giữ gìn. Nhưng cái khách sáo của buổi đầu mất dần đi, nhường chỗ cho sự thân mật ngày một rõ. Sự này Hậu và Thụy cũng đều nhận thấy, và nhiều lúc, không hẹn nhau, họ cùng im lặng, suy nghĩ. Cả hai đều không muốn nói lên những tình cảm thật trong lòng họ. Họ cùng bước lại bên nhau, nhưng lại lùi ngay xuống để rồi lại tiến lên. Họ cùng sợ phải chạm đến cái đầu đề muôn thuở, cùng sợ một cuộc phiêu lưu sâu quá vào cuộc đời. Tâm sự nhiều lúc gần đi đến một cuộc giải bầy chính thức thì Hậu và Thụy lại đem sự lãnh đạm ngoài mặt để dập tắt nó đi. Hậu ngờ Thụy. Thụy ngờ Hậu. Không một ai dám nói trước. Hậu chờ, và trong khi chờ, người đàn bà góa trẻ ấy đã dùng tất cả năng lực của mình để ghìm lại một mối tình có thể là hết sức mãnh liệt.

Hậu nghĩ thầm:

– Có lẽ Thụy đã yêu ai rồi.

Vì thiên đức của đàn bà là tự trọng. Hậu cố tạo ra chung quanh nàng một thứ không khí trang nghiêm. Và Thụy, bị giá lạnh vì sự lạt lẽo của người chàng yêu, phân vân, dè dặt. Nhưng trong phút lưỡng lự tuyệt đẹp của ái tình như thế, sự hấp dẫn, thúc giục người nọ lại với người kia vẫn không bị gián đoạn. Bên bà huyện Thanh, bên Thụy, Hậu thấy mình có đủ nghị lực chống lại với tất cả mọi sự cám dỗ. Lúc ấy, nàng có thể nói rằng mình không yêu Thụy, hay đúng hơn, nàng yêu Thụy mà không đến nỗi phải sợ sệt quá đáng. Nhưng khi trở lại phòng riêng, giữa sự yên lặng đã từng bước chứng kiến những nỗi thắc mắc của nàng, Hậu vẫn thấy hiện ra rõ rệt hình ảnh Thụy, nguyên ủy những cuộc phấn đấu dày xéo tâm hồn nàng. Tuy nghi ngờ đã yêu một người khác, Hậu không thể không nhớ lại những cử chỉ, ngôn ngữ của Thụy và hy vọng tìm ở đấy một nghĩa lý khác, thân mật và kín đáo. Hậu đã yêu Thụy, yêu say sưa nhưng vẫn lặng lẽ, vì có đâu ở thế gian này, cái tâm hồn kín đáo nhất là tâm hồn những người góa phụ lại vô cớ nhận thấy những nỗi khó khăn, đau đớn không căn nguyên?

Hậu đang mê man nhớ lại thì bất thần, một đôi khi, nghị lực tỉnh dậy khiến nàng lo lắng. Hậu vớ lấy một quyển sách để đọc, tìm một chiếc khăn để thêu. Nhưng Hậu vẫn thấy mình đuối quá. Nàng viện ra những lý luận để tự bênh vực mình, như sự vô tội trước một mối tình chỉ mới là tưởng tượng. Hậu không phải là thánh, Hậu không thể có được những tư tưởng hoàn toàn trong sạch như các thiên thần. Hậu cũng thiếu những sự cương quyết, nhẫn nại của Cha Winer. Hậu chỉ có một điểm linh hồn sáng mong manh bên trong cái xác thịt lầy lụa những tội lỗi. Hậu chỉ làm một người như mọi người. Đôi khi Hậu cũng thấy lòng mình thanh thản trong chốc lát, lòng thanh thản rút ở quá khứ, ở mối tình ngày xưa đối với chồng. Mối tình ngày xưa cũng tha thiết thì sự trống trải vây bọc đời nàng càng nặng nề. Thụy là người có cái may mắn đến giữa lúc Hậu đương ngao ngán nhìn xuống cái trống rỗng sâu thẳm của lòng mình. Ái tình của Hậu cũng có thể rất đằm thắm, vì ngoài thiên tính riêng, còn đượm đủ những sự thèm khát, ao ước, sự đau xót, vỡ lở trong cuộc đời.

….Hậu vừa đi vừa nghĩ, chẳng mấy chốc đã đến nhà Thụy. Thoạt nhìn cánh cửa sơn mầu lá cây, Hậu lưỡng lự. Hậu tưởng đến sự vồn vã đợi nàng trong gian phòng xinh đẹp, Hậu tưởng đến sự gặp gỡ không biết đã là lần thứ mấy mươi giữa Thụy và nàng. Hậu không dám bấm chuông. Nàng dùng dằng toan quay đi thì bỗng có tiếng nói ngay bên cạnh:

– Kìa! Chào bà, sao bà không quá bộ vào nhà chơi?

Hậu không ngờ có sự gặp gỡ bất thần giữa nàng với Thụy như thế, nên nàng e lệ. Nàng đáp rất khẽ, như chỉ để vừa đủ một mình nghe:

– Tôi định đến thăm bà nhưng lại sợ bà đi vắng.

Cả hai người cùng yên lặng. Gió trên cao thổi hiu hiu qua những chùm lá soan tím nhạt. Có hai con bướm bay chung quanh đấy. Hậu không nhìn thấy bướm cũng không nhìn thấy hoa. Hậu vê mãi làn tóc rối xuống trán. Thụy thì xoay tròn chiếc mũ cầm nơi tay. Thỉnh thoảng Thụy muốn cất tiếng nói, nhưng nghĩ đến sự gì, chàng lại thôi. Một tiếng còi ô-tô kéo dài qua trước nhà làm cả hai người cùng chợt tỉnh. Thụy đẩy tấm cửa sắt, mời Hậu:

– Mời bà vào nhà chơi.

Hậu không tưởng đến chuyện từ chối nữa, bước vào. Nàng quên cả khép trả lại cửa, quên cả cám ơn Thụy. Thụy nhường Hậu đi trước còn mình thì đi gần như ngang hàng. Qua một khu vườn trồng đầy hoa tím, hai người cùng đến trước phòng khách. Thụy kéo ghế mời Hậu ngồi rồi đi lên gác báo tin cho chị biết.

Trong phòng chỉ còn lại mình Hậu. Nàng lắng tiếng trống ngực mình đập mạnh. Một thứ cảm giác êm ái dào dạt trong lòng nàng. Hậu không thể nhớ rõ những sự xảy ra như chiêm bao. Nàng không hay rằng đã qua với Thụy khu vườn hoa tím và bước đến căn phòng này từ bao giờ.

Hậu chờ một lát thì bà huyện Thanh vào. Thấy nàng, bà vui vẻ, mỉm cười:

– Cô thư ký của tôi đến đấy.

Hậu đưa tay vén góc, nhũn nhặn:

– Được làm thư ký cho bà thì còn gì bằng.

Câu nói vừa khỏi miệng, Hậu cảm thấy e thẹn, vì hình như nó bộc lộ một ít tâm sự của nàng ra.

– Thế nào, trường ta vẫn vui vẻ đấy chứ?

Hậu thong thả đáp:

– Vâng ạ, học trò xin vào mỗi ngày một đông thêm. Chúng tôi định cho mở thêm hai lớp nữa mà vẫn thiếu chỗ.

Bà huyện Thanh chốc chốc lại tự tay rót nước mời nàng. Trước sự nhũn nhặn lịch thiệp ấy, Hậu ngậm ngùi nghĩ đến gia cảnh mình, cái gia cảnh thâm nghiêm, khắc khổ.

Hậu nghĩ thầm:

– Tại sao những người hiểu mình lại không phải là người nhà mình?

Hậu đưa mắt nhìn bà Thanh thì thấy bà cũng đương chăm chú nhìn trả. Hậu nói rất khẽ:

– Bà chị thật là một người sung sướng.

Bà Thanh cười:

– Vì …chồng bà là quan?

– Không ạ, vì là…sung sướng.

Bà Thanh ngẫu nhiên đưa mắt nhìn vành khăn trắng, cách phục sức nhũn nhặn của Hậu, cất giọng nói buồn và nhẹ:

– Ở đời ai mà chẳng sung sướng và đau khổ, phải không chị? Bằng lòng với hoàn cảnh, tự mãn, đó là biết sống, biết tìm cái mà ta gọi là hạnh phúc.

Hậu không nói vì nàng đương bận so sánh mẹ chồng nàng với bà huyện Thanh. Hai cách cư xử khác hẳn nhau. Nàng thấy một bên thì dễ dãi, niềm nở, một bên thì nghiêm nghị, khó khăn. Cả đến sự dịu ngọt Hậu tìm thấy ở Thảo cũng khác hẳn với cái nàng đương gặp ở bà Thanh. Trong sự giao tình với người thiếu phụ nhân từ này, Hậu còn bị rung động bởi một sự lưu luyến khác, một cảm tình khác.

Khi Hậu ngỏ ý ra về, thì bà Thanh giữ lại:

– Hôm nay chị Hậu ở lại xơi cơm với chúng tôi.

Hậu từ chối:

– Tôi sợ nhà đợi, vì tôi chưa dặn.

– Chả sao cả, để tôi cho người lại đằng nhà thưa hộ.

Hậu ngần ngại. Thực ra, câu chuyện đợi cơm ở nhà nàng, chỉ là một cớ viện ra để từ chối cho dễ. Sự có mặt hay vắng mặt Hậu trong những giờ ấy, ở nhà nàng, không được chú ý đến lắm. Mẹ chồng Hậu thả lỏng cho nàng được tự do, nhưng vẫn theo dõi từng sự thất thố của nàng để chỉ trích. Hậu ngần ngại, chỉ vì nàng sợ sẽ phải đối diện với Thụy. Đã đến hai tuần nay, Hậu và Thụy không gặp nhau. Thụy không cùng đến trường với bà Thanh nữa, và Thụy có vẻ lãnh đạm với nàng. Thoạt tiên Hậu cảm thấy buồn bã, căm tức Thụy. Nàng cho rằng Thụy đã diễu cợt khinh khi nàng. Tất cả những cách phỏng đoán ấy chỉ làm cho Hậu thêm thấy ngượng, vì nàng xét ra rằng trách cứ một người đàn ông mới hơi quen biết nàng như Thụy là làm một sự vô lý. Hậu không muốn thấy mình mềm yếu như thế. Nàng cố làm như không quan tâm đến sự có mặt hay vắng mặt của Thụy. Nhiều lúc Hậu tưởng nàng đã tự chủ được và cách khiêu khích của Thụy – nếu quả đó là một cách khiêu khích – sẽ hoàn toàn thất bại. Nhưng Hậu quên rằng, càng tin chắc vào mình bao nhiêu, thì sự đắc thắng càng khó khăn bấy nhiêu. Sự có mặt của Thụy dẫu chỉ trong giây lát, đã đủ đẩy Hậu lại với những sự đau khổ mà nàng vừa thoát ra khỏi.

Bà huyện Thanh đã đi qua cái tuổi đầy nguyện vọng của Hậu. Bà không hề nghĩ rằng trong thâm tâm người bạn trẻ tuổi kia, đương náo nức lên cái mà thế nhân gọi là xuân sắc, cái mà Hậu nghĩ là ái tình. Thẳng thắn và vô tình, bà yên trí rằng mọi tâm hồn thiếu phụ cũng bình tĩnh như tâm hồn mình. Bà không để ý đến sắc đẹp của Hậu, cuộc giao tình đã bắt đầu mật thiết giữa Hậu và Thụy, bên cạnh bà.

– Chị ở lại xơi cơm xoàng với chúng tôi.

Nhiều lần, Hậu dùng cơm ở nhà các bạn, không khách sáo, kiểu mẫu như lần này. Lần này, Hậu thấy ngượng, khi nghĩ đến sự phải ngồi đối diện với Thụy. Biết vậy, mà Hậu không thể nào từ chối được. Nàng đáp liều:

– Vâng, thì lại quấy bà chị vậy.

Trước mặt Hậu ngồi, một tấm gương to phản chiếu bóng dáng nàng. Hậu liếc mắt nhìn hình mình, và nhận thấy nàng đẹp hơn mọi khi. Lẽ cố nhiên là nàng trang điểm chỉ để lại đây, nhưng không phải là vì bà huyện Thanh, mà vì một người khác, một người mà nàng vẫn hay tìm cách để trốn tránh. Hậu chỉ muốn ngay lúc ấy Thụy bước vào phòng khách, ngay lúc ấy… Tự nhiên, Hậu vững lòng cương quyết, tin ở sắc đẹp của mình…

Có tiếng người gọi đầy tớ trên gác, và Hậu nhận ra là tiếng Thụy, lòng nàng xôn xao khó tả. Nàng đưa mắt nhìn bà huyện Thanh.

Một lát sau, Thụy đẩy cửa bước vào. Chàng ngừng lại, khi thấy bà huyện Thanh ngồi bên Hậu thân mật như hai chị em. Khung cảnh dịu dàng và đượm đầy vẻ gia đình ấy làm mắt người thiếu niên sáng lên, lòng chàng rung động. Tự nhiên chàng nghĩ đến một cảnh đời khác đầm ấm hơn nhiều….

Thụy kín đáo nhìn Hậu, lấy giọng nói tự nhiên hỏi chị:

– Chị đã cho chúng nó dọn cơm lên chưa?

– Đã. Chú ngồi đây ăn cơm một thể cho vui.

Thụy lặng lẽ ngồi xuống gần hai người, đưa mắt nhìn chung quanh.

Hậu đã cố tình lãnh đạm, nên nàng miên man hỏi chuyện bà Thanh để quên Thụy. Nhiều lúc Hậu thấy mình nói nhiều quá, nhưng không biết làm sao hơn được, vì lúc này chỉ có tiếng nói mới tạm che được sự bối rối trên mặt Hậu, muốn hiểu Thụy hiểu rằng chàng không có thể đùa với nàng như với bao nhiêu người khác được, và sự có hay vắng mặt của chàng không có tính cách quan hệ gì cả. Thụy, trái lại, thấy rõ sự giả dối của Hậu. Chàng hỏi nàng:

– Độ này trường bà chắc đông học trò lắm?

Hậu trả lời nghiêm nghị:

– Vâng, cũng tạm ạ.

– Bà làm việc nhiều quá. Chị Thanh cũng thường bảo luôn như thế.

Hậu nhủ thầm:

– Sao Thụy lại để ý đến sự làm việc của mình?

Rồi nàng cười:

– Cũng chả bận mấy nỗi, thưa ông, vì nghề dậy học tiếng thế cũng nhàn.

Thụy tiếp:

– Nhưng là một nghề bạc ân nhất trong mọi nghề.

Hậu không đáp, nhìn thẳng ra trước mặt. Dáng điệu kiêu kỳ của nàng làm Thụy yên lặng, suy nghĩ.

Chàng nghĩ đến sự lạnh lẽo của Hậu trái lại với sự dịu dàng ban nãy, và ngạc nhiên. Cuối cùng, Thụy cho rằng Hậu cũng như phần nhiều các bạn gái khác, hờ hững để giấu một tâm trạng thật, một sự thất vọng hay buồn bã ở Ái Tình. Chàng hối hận vì mình đã trót ra ngồi nói chuyện, đã vội vàng trong lúc chàng cần phải dè dặt, ý tứ. Suốt bữa cơm, Thụy không nói một câu nào, trầm mặc, suy nghĩ.

Chàng tự nghĩ:

– Hay có lẽ nàng đoán được mình vồn vã mà làm vẻ kiêu ngạo chăng? Bây giờ, cũng như khi mới gặp Hậu, Thụy vẫn có những cảm tình tốt đẹp với con người mà thoạt nhìn chàng đã sinh lòng lưu luyến. Sự lưu luyến ấy nhiều lần làm Thụy phân vân. Chàng đã nhiều lần băn khoăn, vì một sự không đâu, và từ lưu luyến đến ái tình, chàng thấy mỗi ngày lại sinh ra những lối đi kỳ lạ khác. Thụy nhận thấy Hậu đẹp; chàng động lòng trước cảnh góa bụa quá sớm của nàng. Chàng muốn biết thêm cái tâm trạng hẳn phải là phức tạp ở con người cô đơn ấy. Cứ kể ngần ấy sự hấp dẫn cũng đủ khiến Thụy gây được với Hậu một mối tình lãng mạn như trăm nghìn mối tình khác. Nhưng không, Thụy chỉ muốn gửi Hậu những cảm tình thành thực, một sự xót thương, trong đấy, vắng hết những nỗi ước vọng tầm thường. Ái Tình của những người đứng tuổi, những người đã trải qua vài biến cảnh của tâm hồn, phần nhiều trở nên lặng lẽ và kín đáo. Đó là một thứ Ái Tình biết suy nghĩ, cân nhắc, tha thiết đến quyền lợi chung của hai người hơn là vì lòng vị kỷ.

Hậu là người đã thấy dựng lên một cuộc đời và tàn đi một cuộc đời. Nàng đã gặp trên đường những mảnh vỡ của hạnh phúc và con người chắp hộ nàng những mảnh nát ấy ngày nay là Thụy. Là đàn bà, Hậu cũng có tất cả những quái tính của một người đàn bà: Nàng muốn đừng ai bước vào cảnh hoang vắng, đơn độc của đời nàng để nàng được giữ nguyên vẹn cho chồng tấm tình xưa cũ. Song le, bên cạnh sự trung thành, tận tụy ấy, còn những ý nghĩ phức tạp khác, mong ước khác, và đó là căn nguyên những nỗi buồn bã trong đời Hậu. Nàng muốn Thụy xa nàng đi, nhưng đến lúc Thụy sắp xa thì nàng lại oán trách Thụy.

Như đoán biết lòng Hậu, và chờ xem mình có yêu được Hậu không, Thụy cố tình kéo dài sự vắng mặt của chàng ra. Chàng chắc Hậu phải ngạc nhiên vì sự cắt lửng ấy, Hậu phải thao thức, chờ đợi. Đến bao giờ, đến bao giờ biết Hậu không thể giấu chàng được nữa, Thụy sẽ điềm nhiên lại với nàng…

Hai tháng qua mau chóng. Thụy nhẫn nại chờ, và chàng hơi thất vọng. Nhiều lần gần Hậu, chàng muốn nói hết những sự u uẩn của lòng ra. Chàng tự ngăn lại vì không dưng chàng thấy Hậu nghiêm nghị quá. Câu chuyện giữa hai người phần nhiều bị cắt đoạn. Hậu thường nhìn lảng ra nơi khác. Hậu giấu trên mặt một vẻ gì như khinh khi, ngạo mạn. Cử chỉ ấy làm Thụy tức tối, và chàng lại nghĩ đến cách lánh mặt, cách gặp gỡ bất thần để kéo Hậu về sự thân thiện buổi đầu. Tin ở kinh nghiệm của mình, Thụy chắc chắn một ngày kia thế nào Hậu cũng phải yêu chàng.

Hôm ấy, ở phố về, Thụy thoáng thấy có ai đứng ở cửa nhà mình, và chàng đoán được ngay là Hậu. Thụy định quay trở lại, nhưng một ý nghĩ khác xui chàng tiến bước lên…

Thụy ôn lại câu Hậu vừa đáp chàng một cách buồn bã. Thụy không ngờ Hậu lại khó khăn đến thế, và sự cố kéo dài ngày tháng của chàng chưa đem lại một kết quả gì hết.

Từ trên gác, Thụy đưa mắt nhìn Hậu ra về, bên cạnh là bà huyện Thanh. Qua những kẽ lá, Thụy thoáng thấy mầu áo xanh nhạt dịu dàng bay. Thụy đứng mãi cho đến lúc cánh song sắt đóng lại, mới quay về phòng suy nghĩ…

*

Bốn hôm sau, Thụy tình cờ gặp Hậu ngoài phố, trong khi nàng đương mãi miết đi từ trường về nhà. Đến trước mặt Hậu, Thụy ngả mũ chào, làm Hậu thêm một lần nữa luống cuống vì mất hết vẻ tự nhiên.

Thụy hỏi:

– Bà không dùng xe?

Hậu vui vẻ trả lời:

– Tôi định đi mua ít hàng cho cháu.

Thụy kéo dài câu chuyện bằng cách hỏi thăm:

– Thưa bà, cháu Khánh vẫn đi học đấy ạ?

Hậu dư biết là Thụy tìm cách nói chuyện với nàng, vì từ bao lâu nay, chàng chưa gặp Khánh lấy một bận.

Theo nhịp phố huyên náo, hai người cùng sóng bước nhau đi. Đến đầu phố, Hậu dừng lại, vì nàng thấy sự đi chung đôi hơi có vẻ táo bạo.

Khi thấy Hậu bước vào một hiệu tơ lụa gần đấy, Thụy cũng theo vào. Một người bán hàng bỏ chiếc ghế mây, nhanh nhẩu đứng dậy chào:

– Ông bà mua gì ạ?

Câu nói vô tình làm Hậu và Thụy cùng thẹn, một sự e thẹn sung sướng, thầm kín. Thụy trả lời:

– Ông cho xem ít thứ lụa.

Rồi quay lại phía Hậu:

– Bà mua lụa?

Hậu gật đầu. Nàng giả vờ chọn các thứ hàng cốt để che đôi má lúc ấy đã đỏ ửng. Thụy đứng bên cạnh chọn theo, vô tình để tay mình chạm vào tay Hậu.

Sau khi giả tiền, Hậu cầm gói bước ra, và lần này, hai người đi gần nhau hơn. Cũng như Thụy, Hậu biết rằng cái phút nghiêm trọng không thể tránh được đã đến. Có cái gì làm chân tay nàng run lên, đầu óc nàng choáng váng. Lòng yên tĩnh của nàng bị dọa, lòng yên tĩnh mua được sau bao nhiêu cuộc phấn đấu âm thầm, mãnh liệt. Đo đắn mãi, Hậu mới hỏi được Thụy:

– Ông cũng đi mua hàng?

Thụy bối rối vì câu hỏi đột ngột, trả lời lúng túng:

– Tôi đi thăm người bạn về giữa đường thì gặp bà.

Hậu lấy giọng cương quyết, nhắc Thụy:

– Hình như ông cũng bận các việc khác thì phải?

Thụy biết là Hậu ngượng vì sự đi đôi, muốn tìm cách xa mình, nên đáp:

– Cũng chả bận mấy nỗi ạ. Chị Thanh tôi hôm nay đi Quảng Yên vắng.

Đoạn chàng nhìn Hậu:

– Hay là chính bà bận?

Hậu lúng túng trả lời:

– Không ạ, tôi chỉ đi mua hàng thôi.

Nghe mình trả lời, Hậu bực bội, vì sao nàng không thể nói được là mình bận để Thụy trở về, để nàng được yên ổn. Hậu muốn Thụy đi với nàng, nhưng nàng lại muốn Thụy trở về nữa. Ý định lãnh đạm với Thụy, mỗi lần gặp chàng, Hậu thấy nó tiêu tan hết. Hậu chỉ còn một lòng yêu, một lòng yêu tha thiết. Thụy gần nàng quá rồi, gần một cách đột ngột, khiến nàng không đủ thì giờ và bình tĩnh trốn tránh.

Hai người cùng đi với nhau qua hết năm sáu phố, và cả hai đều không biết mình đã đến đâu, khi bắt đầu đưa chân lên một con đường đầy bóng lá. Thụy bối rối vì từ lâu chàng chưa nói được câu gì. Hương thơm phảng phất từ ở tóc Hậu, từ ở những gợn áo Hậu, làm Thụy đê mê. Thụy nghĩ đến một khung cảnh đẹp đâu đây của hai người yêu nhau sóng đôi vào một ngày nắng dịu, thong thả đi dưới những mảnh bóng lá thay đổi liên tiếp, dệt hoa trên vai, trên đầu. Đưa mắt liếc nhanh về phía Hậu, Thụy nghĩ thầm:

– Ta trót làm cho Hậu buồn, vì ta đã đánh thức dậy ở lòng nàng những ước muốn bồng bột. Ước muốn ấy, nếu không thực hành được, Hậu sẽ khổ biết chừng nào? Hậu chỉ là một người đàn bà góa!

Nghĩ thế, Thụy đánh bạo nói với Hậu:

– Từ hôm khai trường đến nay thế mà đã hai tháng!

Hậu không đáp tuy nàng thừa biết là Thụy nhắc lại hôm gặp nàng buổi đầu. Nghe giọng Thụy run run, Hậu ái ngại, cảm động, nhưng nàng vẫn làm ra vẻ bình tĩnh.

Thụy tiếp:

– Hôm nọ chị Thanh và tôi đến nhà bà, nhưng bà đi vắng.

Hậu cũng nhớ Thụy có đến nhà nàng một lần, nhưng nàng không lấy sự ấy làm bận tâm. Nàng đáp:

– Vâng, khi về tôi được đọc qua danh thiếp.

Hậu khôn khéo che được sự bối rối của nàng bằng dáng điệu lạnh nhạt khiến Thụy hiểu lầm. Thụy không nói nữa, yên lặng đi bên Hậu. Thụy thấy mình bị khinh khi quá. Sự đi đôi hôm nay

Thụy ngờ Hậu đã có người yêu khác, và sự đi đôi hôm nay không có ý nghĩa gì, ngoài tính cách xã giao. Tự nhiên Thụy sinh lòng ghen vơ vẩn, khi chàng chú ý đến vẻ lãnh đạm của Hậu. Vừa đi, Hậu vừa nhìn thẳng. Thỉnh thoảng nàng đi chậm lại để Thụy quá bước lên. Cứ thế hai người đi được một quãng thật xa. Khi đến một chỗ rẽ gần nhất, Hậu đứng lại bảo Thụy:

– Giá ông không đưa chân phiền phức như thế này, thì có lẽ đã về đến nhà rồi.

Thụy chợt nhớ ra là đến lúc chàng phải quay lại, nên đáp:

– Nhân tiện tôi cũng muốn đi chơi phố một thể.

Một phút yên lặng. Mắt Thụy chớp lên rất sáng và má Hậu ửng hồng. Gió phe phất tà áo mầu xanh của nàng. Chỉ có một phút, một phút trọng đại hiếm như ngọc, Thụy cần phải cướp lấy nó. Chàng đưa mắt nhìn Hậu, lúc ấy, hơi cúi mặt xuống. Thụy biết Hậu đã yếu lòng rồi. Trống ngực Thụy đánh dồn. Chàng định nói một câu gì, nhưng khi cất tiếng, chàng lại nói sai đi:

– Bao giờ rỗi, mời bà lại chơi.

Thấy Hậu dùng dằng quay gót trở đi, Thụy biết rằng cái phút đẹp đẽ, hiếm hoi nhất đời đã mất!

– Vâng, bao giờ rỗi tôi xin lại.

Hai người chào nhau. Thụy trở lại con đường ban nãy, với cái cảm giác hoang mang của một người vừa để lỡ một cơ hội tốt. Bóng Hậu ở đằng xa nhỏ dầy, rồi mất biến vào đám đông người,vạt áo Hậu còn vướng vất trở lại. Thụy khe khẽ thở dài…

Dãy phố như rộng thêm ra, xa thêm vì giờ này, các công sở đã tan việc. Nắng lấp lánh trên đầu ngọn lá, lấp lánh trên mặt đường. Trong gió mát, Thụy nhận biết một nỗi vui sướng vô hạn, như có ai vừa đến thay đổi đời chàng. Mầu áo xanh của Hậu thoang thoáng gợi lại trong trí Thụy, với vẻ dùng dằng trên mặt nàng khi hai người sắp xa nhau. Như một người yêu đời trên mọi sự, Thụy tay đút túi quần, ngước mắt lên nhìn những tàn lá xanh biếc buồng xuống quanh người chàng một ngày thu nhẹ nhàng, êm ái.

Thụy náo nức nghĩ đến lần gặp gỡ lại….