Chương 5

Còn hơn một tháng nữa thì Hậu đoạn tang chồng, và bây giờ mùa thu đã lại. Trời Hà-nội mệt nhọc rủ xuống những tang tóc thê lương. Một nỗi vắng vẻ len vào lòng người góa phụ, như bốn chân mây bắt đầu phảng phất cái buồn bã, u uất của mùa thu.

Lúc này hơn lúc nào hết, Hậu nhớ rõ lại mối tình nàng sống chung với Bảo trong căn phòng xinh xắn, căn phòng ngày nay đương thấy nàng sắp trở thành một người khác, gây lại một cuộc đời khác. Nhìn chung quanh và nhìn lên ảnh chồng, Hậu ngạc nhiên thấy lòng mình bình thản quá. Hình như Hậu cho sự đoạn tang chồng là một việc giản dị, không đem lại tâm hồn nàng một mảy may thương nhớ. Những ba năm rồi, lâu lắm. Vết thương đã hàn, như tình yêu đã lạt. Ở lòng Hậu, một ngọn lửa khác bén lên, làm ấm mớ tro tàn mà ba năm cô đơn để sót lại. Hậu phấn đấu nhiều rồi, bây giờ nàng cần phải có sự bình tĩnh. Mà một khi đã tạo được sự bình tĩnh, nghĩa là đã hết cương quyết, hết thúc dục, ám muội ngược lại với sự ngay thẳng tôn thờ trước kia. Hậu ở vào tình trạng đó. Nàng thấy phai dần đi theo định luật sự chung thủy mà nàng từng cam kết giữ trọn cho chồng. Và cũng theo một định luật, Hậu đã để ý đến Thụy, yêu Thụy một cách sâu xa. Thoạt đầu, Hậu còn giấu diếm, nhưng dần dần tâm trạng bộc lộ ra bằng những cử chỉ tự nhiên, khiến người ngoài biết hết mọi sự. Người biết rõ nhất là Thảo và bà huyện Thanh. Thảo thường bất chợt thấy Hậu đôi khi như đãng trí, buồn bã vẩn vơ. Hậu thờ ơ nói đến Thụy trước mặt bạn, tựa như giữa nàng và người thiếu niên ấy chưa có lấy một chút thân mật nào. Về phía Thụy, chàng cũng không tài nào dấu nổi những bí ẩn của lòng mình, dưới mắt người chị thông minh. Thụy ít nói đến Hậu nhưng vẫn tìm cách để chị nói chuyện Hậu với chàng. Đôi khi bà Thanh có rủ Thụy đến nhà Hậu, thì chàng kiếm cớ từ chối, nhưng cuối cùng vẫn ưng thuận. Sự lãnh đạm bầy ra một cách không khéo lắm ấy, chỉ thêm làm rõ rệt sự thương nhớ của hai người. Nhiều lần đương chấm bài, Hậu bỏ bút xuống, vì nàng vừa chợt thấy hiện lên nét mặt đẹp đẽ của Thụy. Lòng Hậu rung động, một thứ rung động thầm kín, ý nhị, lẫn cả sự buồn bã, vui sướng.

Nàng thở dài:

– Biết đến lúc nào mới hết cho!

Mặc dầu, Hậu vẫn muốn những phút như thế kéo dài ra, vì nàng cho đấy chỉ là hy vọng bên thực tế. Hy vọng có thể tắt được, vì thực tế bao giờ cũng chua xót, nặng nề. Hậu giam lòng trong những cảm giác thấm thía ấy để tận hưởng, tận hưởng những cái vui sướng, cái thất vọng, cái chua chát đượm đủ trong mối tình thầm kín của nàng. Những người góa phụ như Hậu còn biết làm gì để lấp cái trống rỗng của đời mình hơn là ước ao, là hy vọng? Hậu không thể ngừng lại được một mối tình đã trở thành nguồn suối của đời nàng. Hậu chỉ có đi, đi mãi, cho đến lúc, biết đâu, nàng lại gặp phải cái hoang tàn gấp mấy cái hoang tàn nàng chịu?

– Hậu độ này xem như yếu lắm đấy.

Câu nói của Thảo làm nàng giật mình. Hậu ngờ ngợ nhìn bạn, vì Hậu đoán Thảo đã hiểu hết tâm sự nàng. Nàng muốn thú thật với Thảo cái căn do làm nàng đau khổ, nhưng Hậu không dám. Hậu không thể thú thật với Thảo, cũng như Hậu không thể thú thật với mọi người. Chính Hậu, Hậu đã kết tội mình nhiều rồi và chính Hậu, Hậu lại chọn cho mình con đường đang theo.

Cái hình phạt khổ nhất cho Hậu vẫn là sự kèn cựa của mẹ chồng.

Nếu tình của Thụy đối với nàng dễ dãi, đẹp đẽ như ánh sáng trong một ngày không mây, thì gia cảnh của Hậu, trái lại, càng thâm nghiêm và khắc khổ. Theo cái trên, Hậu chỉ là làm việc một việc liều lĩnh. Cái thứ hai Hậu không ưa nó, nhưng nó đã đời đời buộc những người cô phụ như nàng vào khuôn phép.

– Diện vào rồi mà bay nhảy!

Câu nói của mẹ chồng Hậu đúng một cách tàn nhẫn. Hậu mượn đủ các lý lẽ để cãi cho sự thay đổi cuộc đời của nàng, và nàng thấy ý tưởng của Cha Winer là đúng nhất:

– «Nếu con tự xét rằng không thể sống một mình được, thì tại sao con lại không sống hai người? Đó cũng là sum họp, là ái tình chứ? »

Phải, đó cũng là sum họp, nhưng khó khăn quá! Đó cũng là ái tình nữa, và là thứ ái tình không thể thực hiện được, hay chỉ thực hiện được sau những sự tranh dành quá đắt đỏ, sau khi người chiến đấu chịu hết những tiếng mai mỉa, dày vò. Mỗi lần đi dạy học về, nhìn đến đôi cánh cửa gỗ to lớn ở cổng nhà nàng, Hậu lại rùng mình, buồn khổ. Những con long, ly, quy, phượng tỉ mỉ chạm ở đấy đeo cái niên hiệu từ xưa, và có một sức mạnh bắt Hậu phải quay nhìn về quá khứ. Trên chiếc sập gụ, ngày ngày mẹ chồng Hậu vẫn ngồi nhai trầu, với cái phong độ quý phái như xưa. Bên bà là Thịnh, người con gái đã thấy chết đi một mối tình tha thiết nhất trong đời, nhưng vẫn vui lòng chịu đựng nỗi đau khổ, thất vọng. Còn nhiều, và nhiều nữa. Mỗi bước chân Hậu reo lên sàn gạch ở nhà nàng là mỗi bước chân quay về thời cũ.

Sự ước muốn của nàng nhiều lúc trở nên tầm thường, nhỏ nhặt.

Khi đoán biết mọi người chung quanh mình đã nghi ngờ sự liên lạc giữa nàng và Thụy, Hậu thở dài:

– Đành vậy!

Hậu biết nàng không đủ sức thoái thác tình yêu của Thụy được nữa. Biết vậy mà Hậu vẫn chẳng oán thán. Nàng như người giang hồ đã đi rồi, phải đi nữa. Không quan tâm đến dư luận, Hậu lại hăng bái làm việc thêm lên, và đó vẫn là một phương châm duy nhất, để đuổi mọi tiếng gọi của xác thịt, của hạnh phúc dang dở. Sau những ngày tận tâm làm việc, trở về, Hậu cảm thấy một nỗi vui sướng vô hạn. Hậu tưởng chừng như nàng làm việc cho chính mình, cho một hạnh phúc khác. Nàng làm việc để vui lòng một người khác. Những khi như thế, Hậu săn sóc Khánh thêm lên. Nàng ưa nói chuyện với Thịnh, và làm đủ mọi việc để chiều mẹ chồng. Từ ngày đi viếng mộ Bảo về, Thịnh đối đãi với Hậu có phần thanh nhã hơn trước. Trong những sự trách cứ gay gắt của mẹ chồng Hậu với con dâu, Thịnh nhiều lần can thiệp vào. Nhờ đấy, Hậu sống bớt buồn khổ, ngày tháng trở nên có nghĩa với nàng. Hậu thường tự nhủ:

– Nếu cứ thế này thì chẳng dễ chịu lắm hay sao?

Dần dần, Hậu thấy lòng thanh thản thêm. Sự tin yêu đã đem lại cho nàng những sức mạnh thần bí.

Nàng nghĩ đến Thụy một cách thẳng thắn. Nàng mong mỏi gặp lại Thụy, như hôm nào nàng đã gặp chàng ngoài phố. Những câu hỏi luôn luôn làm Hậu bận rộn:

«Thụy đang làm gì lúc này»?

«Thụy có nghĩ gì đến ta không»?

Hậu nhận thấy sự gặp gỡ của hai người dần dần thưa đi, nhưng không phải là lạnh nhạt. Cả hai cùng không dám gặp nhau, vì đều thấy mình gần nhau quá… Hậu xét mình mà biết được Thụy, những khi nàng ngần ngại đến thăm bà huyện Thanh và vui sướng được gặp mặt chàng …