BẢY THÁNG SAU Michael

Shay Bourne không có chút gì giống như tôi tưởng.

Tôi đã chuẩn bị tinh thần để thấy một con người cục súc, với đôi tay búa tạ, cái cổ ngắn cụt và đôi mắt ti hí. Xét cho cùng, đây là một tội ác thế kỷ, giết một lần hai mạng người khiến cư dân từ Nashua đến Dixville Notch đều phải kinh động, một tội ác còn khủng khiếp hơn nữa khi nạn nhân là một bé gái và viên cảnh sát bố dượng của bé. Đây là dạng tội ác khiến bạn phải nghĩ lại không biết liệu trong nhà mình có còn an toàn không, liệu một người mà bạn tin tưởng có thể trở mặt bất kỳ lúc nào hay không. Và có lẽ vì lý do này mà lần đầu tiên trong năm mươi tám năm, các công tố viên vùng New Hampshire đã đề nghị mức án tử hình.

Vụ này được thổi bùng trên truyền thông, nên mọi người kháo nhau liệu có thể tìm được bồi thẩm đoàn không có phản ứng định sẵn trước một tội ác như thế này hay không, nhưng cuối cùng họ cũng tìm được chúng tôi. Họ bốc được tôi ở phòng nghiên cứu của Đại học New Hampshire, nơi tôi đang viết luận án cuối khóa về toán học. Cả tháng nay, tôi chẳng có nổi một bữa ăn tử tế, và cũng ít đọc báo hơn, nên tôi là ứng viên hoàn hảo cho vụ giết người của Shay Bourne.

Lúc mới đến phòng xử án, một gian phòng nhỏ trong tòa thượng thẩm đang dần có vẻ thân thuộc với tôi như ở nhà mình, tôi nghĩ là hẳn nhân viên chấp hành đã đưa tôi đến nhầm phòng. Bị cáo trước mắt tôi là một người nhỏ bé và cân đối hoàn hảo, một anh chàng lớn lên để bị đem ra làm trò cười ở trường.

Anh ta mặc áo khoác vải tuýt trùm hết cả người, và nút thắt cả vạt tuột thẳng xuống, như thể bị nam châm đẩy đi vậy. Đôi tay bị còng của anh đặt trên đùi trông như những con thú nhỏ, còn đầu thì cạo gần như sạch bóng sát tận hộp sọ. Anh nhìn chăm chăm xuống đùi mình, ngay cả khi thẩm phán kêu tên vang dội khắp phòng xử án, anh cũng vẫn vậy.

Lúc thẩm phán và các luật sư đang nói về chi tiết hiện trường, thì một con ruồi bay vào. Tôi để ý bởi hai lý do là, thường không mấy ruồi ở New Hampshire vào tháng ba, và tôi cũng tự hỏi không biết làm sao để đuổi nó đi khi hai tay bị còng và xích lại. Shay Bourne chăm chăm nhìn con ruồi lúc nó đậu trên tập giấy vàng trước mặt, rồi với một tiếng kim loại chát Chúa, anh đưa đôi tay bị còng lên, đập xuống bàn để giết con côn trùng bé nhỏ.

Trong đầu tôi nghĩ, thế nào đến lúc anh mở tay ra, mở từng ngón một, con ruồi sẽ vụt đi để lại tiếp tục làm phiền một người khác thôi.

Ngay lúc đó, anh ta liếc mắt về phía tôi, và tôi nhận ra hai điều. Thứ nhất, kẻ này đang kinh hãi. Thứ hai, anh ta xấp xỉ tuổi tôi.

Kẻ giết hai mạng người này, con quái vật này, trông giống như tay đội trưởng polo nước đã ngồi cạnh tôi trong hội nghị chuyên đề kinh tế hồi học kỳ trước. Anh ta trông cũng giống như anh chàng đưa pizza, loại pizza với lớp vỏ bánh mỏng mà tôi thích ăn. Anh ta cũng khiến tôi nhớ lại cậu bé nghịch tuyết mà tôi thấy trên đường đến tòa án, trông thật dễ thương đến nỗi tôi đã hạ cửa kính và hỏi xem cậu có muốn đi nhờ xe không. Có thể nói, anh chẳng giống gì với hình tượng kẻ giết người mà tôi tưởng. Ở tuổi hai mươi, hẳn anh cũng giống như bất kỳ đứa trẻ nào khác. Anh cũng có thể như tôi.

Ngoại trừ một điều là kẻ này đang cách tôi mười bước, với cổ tay và cổ chân trong còng. Còn tôi là người quyết định anh ta có đáng được sống hay không.

Qua một tháng, tôi có thể cho bạn biết việc ngồi trong bồi thẩm đoàn chẳng giống chút nào với những gì bạn thấy trên TV. Phải di chuyển lui tới nhiều lần giữa phòng xử án và phòng bồi thẩm, thức ăn cho bữa trưa thì dở tệ, các luật sư chỉ muốn người khác nghe mình, và tin tôi đi, những biện lý quận chẳng bao giờ nóng bỏng như cô gái trong loạt phim Luật pháp và Trật tự: Nạn nhân Đặc biệt đâu. Chỉ sau bốn tuần, với tôi, mỗi lần đến phòng xử án hệt như đặt chân ra nước ngoài mà chẳng có quyển sách hướng dẫn nào trong tay… thế nhưng tôi lại chẳng thể nào biện hộ cho sự ngu ngơ của mình với cớ tôi là khách du lịch, bởi người ta cho rằng tôi phải nói trôi chảy thứ ngôn ngữ ở đây.

Phần thứ nhất của phiên tòa đã xong, chúng tôi xác nhận Bourne có tội. Công tố viên đưa ra cả núi bằng chứng cho thấy Kurt Nealon bị bắn khi đang làm nhiệm vụ, lúc anh cố gắng bắt Shay Bourne sau khi thấy quần lót của con gái vợ lòi ra từ túi quần của Shay. Khi trở về từ phòng khám sản khoa, June Nealon thấy chồng cùng con gái mình đã chết. Luật sư biện hộ chỉ có thể chống chế yếu ớt, rằng Kurt đã hiểu lầm Shay, một người bị hạn chế về khả năng ngôn ngữ, rằng súng nổ là do tai nạn, nhưng những lập luận này chẳng là gì trước chứng cứ bao trùm của bên công tố. Tệ hơn nữa, Shay chẳng bao giờ lên tiếng biện bạch cho mình, có lẽ bởi hạn chế về khả năng ngôn ngữ… hoặc có thể bởi anh không chỉ có tội mà còn là một kẻ hoang dại đến độ các luật sư chẳng thể nào tin tưởng để anh ta mở miệng.

Bây giờ, chúng tôi đang gần xong giai đoạn hai của vụ xử án, giai đoạn tuyên án, hay nói cách khác là một việc làm cho phiên tòa này khác biệt hẳn với bất kỳ vụ xử án giết người nào trong nửa thế kỷ qua ở New Hampshire. Bây giờ, khi chúng tôi biết rằng Shay đã phạm tội ác này, liệu anh ta có đáng nhận án tử hình hay không?

Phần này như là phiên bản tinh túy của phần trước. Công tố viên trình lại một lượt những chứng cứ đã đưa ra trong phiên tòa, rồi luật sư biện hộ có cơ hội tranh thủ lòng cảm thông cho kẻ sát nhân. Chúng tôi biết Shay đã bị xử tệ khi được nhận làm con nuôi. Lúc mười sáu tuổi, anh đã châm lửa đốt nhà bố mẹ nuôi của mình, và bị giam hai năm trong trại giáo dưỡng thanh thiếu niên. Anh bị chứng rối loạn lưỡng cực chưa được chữa trị, bị rối loạn thính giác trung ương, không thể chịu nổi những cảm giác quá độ, và gặp khó khăn trong đọc viết cũng như kỹ năng ngôn ngữ.

Chúng tôi biết được tất cả những điều này qua những lời chứng. Còn Shay Bourne, đến tận lúc này, chẳng bao giờ đứng lên xin chúng tôi thương xót.

Lúc này đây, trong phiên tranh luận cuối cùng, tôi thấy công tố viên đang vuốt lại cả vạt và bước lên. Một điểm khác biệt lớn trong giai đoạn tuyên án của phiên tòa bình thường và phiên tòa có án tử hình, đó là ai sẽ được nói lời cuối cùng. Tôi không biết rõ chuyện này lắm, nhưng bà Maureen đã cho tôi biết. Bà cụ thật đáng mến đến mức hẳn ai cũng ước bà là bà mình, bà không bỏ lỡ tập nào của loạt phim Luật pháp & Trật tự, và nhờ đó mà kiếm được bằng Hành luật Căn bản. Trong hầu hết phiên tòa, đến lúc tranh luận cuối cùng, bên công tố sẽ là người nói cuối cùng… để cho những gì họ nói vẫn còn ong ong trong đầu lúc bạn ngồi thảo luận trong phòng bồi thẩm. Nhưng trong một phiên tòa có án tử hình, thì công tố viên nói trước, rồi đến luật sư biện hộ có cơ hội cuối cùng để khiến bạn đổi ý.

Bởi xét cho cùng, đây thật sự là vấn đề sống hay chết.

Công tố viên dừng lại trước bồi thẩm đoàn. “Đã năm mươi tám năm nay trong lịch sử bang New Hampshire, một người trong phòng công tố mới buộc lòng phải yêu cầu bồi thẩm đoàn đưa ra một quyết định khó khăn và nghiêm trọng như quyết định mà mười hai công dân quý vị sắp phải thực hiện. Đây không phải là một quyết định mà bất kỳ ai cũng thực hiện được nhẹ nhàng, nhưng là một quyết định xứng đáng với vụ này, một quyết định phải được đưa ra để đem lại công lý cho Kurt Nealon và Elizabeth Nealon quá cố, những người đã bị cướp đi mạng sống một cách quá đỗi thương tâm và kinh khủng.”

Công tố viên lấy ra một tấm ảnh cỡ lớn của Elizabeth Nealon và giữ nó ngay trước mặt tôi. Elizabeth là một cô bé nhỏ xinh vóc tiên dáng hạc, với đôi chân ngựa non và mái tóc bồng bềnh ánh trăng, đầy thanh thoát đến độ bạn nghĩ là hẳn cô bé đã bay bổng lên trời nếu không có đôi giày níu lại. Nhưng đây lại là tấm ảnh chụp sau khi bé bị bắn. Máu loang lổ trên khuôn mặt và bết vào tóc bé, đôi mắt vẫn còn mở to. Chiếc váy dồn lên trên khi bé ngã, cho thấy bé trần truồng từ thắt lưng trở xuống.

“Elizabeth Nealon sẽ không bao giờ được học toán chia, học cưỡi ngựa, hay học cú nhào lộn tung người. Bé sẽ không bao giờ được đi cắm trại thâu đêm, được dự buổi dạ tiệc trưởng thành, hay lễ tốt nghiệp trung học. Bé sẽ không bao giờ được ướm thử đôi giày cao gót đầu tiên, hay được nếm nụ hôn đầu đời. Bé sẽ không bao giờ được đưa một cậu trai về nhà giới thiệu với mẹ, bé sẽ không bao giờ được người bố dượng dắt đi dọc nhà thờ trong lễ cưới, bé sẽ chẳng bao giờ được thấy mặt em gái Claire của mình. Bé sẽ lỡ mất tất cả những thời khắc này, và hàng ngàn thời khắc khác, không phải do một tai nạn giao thông hay do bệnh bạch cầu, nhưng là do Shay Bourne đã quyết định rằng bé không đáng được bất kỳ điều nào trong những điều này.”

Rồi ông lấy một tấm khác nằm sau ảnh của Elizabeth, và trưng lên. Kurt Nealon bị bắn ở vùng bụng. Đồng phục xanh biển của anh bị nhuộm đỏ bởi máu của anh và của Elizabeth. Trong phiên tòa, chúng tôi đã nghe biết là khi đội cứu thương đến nơi, anh vẫn không buông Elizabeth, dù cho máu đang chảy trào. “Shay Bourne không dừng lại ở việc kết thúc cuộc đời của bé Elizabeth. Anh ta còn cướp đi mạng sống của Kurt Nealon nữa. Và anh ta không chỉ cướp đi bố của Claire và chồng của June, mà còn cướp đi cảnh sát Kurt Nealon của Phòng cảnh sát Lynley. Anh ta cướp đi huấn luyện viên của đội Grafton County, nhà vô địch Giải Thiếu nhi. Anh ta cướp đi người sáng lập Ngày Xe đạp An toàn ở Trường Lynley. Shay Bourne đã cướp đi người công bộc nhân dân, người trong giờ tử nạn đã không chỉ bảo vệ con gái mình… mà đang bảo vệ một công dân, bảo vệ cộng đồng. Một cộng đồng bao gồm mỗi một người các vị đó.”

Công tố viên đặt sấp những tấm ảnh xuống bàn. “Kính thưa các vị, bang New Hampshire đã không áp dụng án tử hình trong suốt năm mươi tám năm qua là có lý do. Là bởi dù cho có nhiều vụ việc đã xảy ra, nhưng chúng tôi chưa thấy có vụ nào đáng nhận phán quyết này. Tuy nhiên, có một lý do vì sao những người dân tốt lành của bang này vẫn giữ lại khả năng chọn lựa áp dụng án tử hình… thay vì bãi bỏ như các bang khác đã làm. Và lý do đó đang ngồi trong phòng xử án ngày hôm nay.”

Tôi nhìn theo ánh mắt công tố viên, và dừng lại ở Shay Bourne. “Nếu có vụ nào trong năm mươi tám năm qua từng kêu lên đòi sự trừng phạt cao nhất, thì đó chính là vụ này.”

Trường học là một mớ bòng bong. Bạn vào đó trong vòng bốn năm, và quên mất thế giới bên ngoài, chỉ còn biết những hạn chót nộp bài, những bài kiểm tra giữa kỳ, và giải ném bóng uống bia. Bạn không đọc báo, mà đọc giáo trình. Bạn không xem tin tức, mà xem show Letterman. Nhưng dù như thế, vũ trụ vẫn có cách để len lỏi vào: một bà mẹ khóa con cái mình trong xe rồi đẩy xuống hồ để dìm chết chúng, một người chồng lạnh lùng bắn vợ ngay trước mặt con cái, một tên hiếp dâm hàng loạt giam giữ một thiếu nữ dưới tầng hầm suốt cả tháng trước khi cắt cổ em. Vụ giết Kurt và Elizabeth Nealon thật khủng khiếp, chắc chắn rồi, nhưng những vụ khác ít khủng khiếp hơn chăng?

Đến phiên luật sư của Shay Bourne đứng lên. “Quý vị đã xác nhận thân chủ của tôi hai tội giết người, và ông ấy không phản đối điều này. Chúng tôi chấp nhận phán quyết của quý vị, chúng tôi tôn trọng phán quyết của quý vị. Tuy nhiên, ngay lúc này, tiểu bang đang yêu cầu quý vị khép lại vụ này, một vụ án với hai người chết, bằng cách lấy đi mạng sống của một người thứ ba.”

Tôi cảm thấy mồ hôi lạnh đang chảy suốt sống lưng.

“Quý vị không làm cho bất kỳ ai được an toàn hơn bằng cách giết Shay Bourne. Ngay cả khi quý vị quyết định không hành hình anh ấy, thì anh cũng chẳng biến đi đâu được. Anh ấy sẽ chịu hai bản án tù chung thân không có điều kiện giảm án.” Viên luật sư đặt tay lên vai Shay. “Quý vị đã nghe về tuổi thơ của Shay Bourne. Quý vị thử nghĩ xem, anh ấy học được ở đâu những gì mà tất cả quý vị có cơ hội học được trong gia đình mình? Anh ấy học được từ đâu, để phân biệt đúng sai, tốt xấu? Và ngay cả màu sắc, con số, quý vị nghĩ anh ấy học được từ đâu cơ chứ? Có ai đã đọc truyện cho anh ấy truớc giờ đi ngủ, như bố mẹ của bé Elizabeth Nealon hay không?”

Luật sư tiến thêm về phía chúng tôi. “Quý vị đã nghe biết rằng Shay Bourne bị chứng rối loạn lưỡng cực vẫn chưa được điều trị. Quý vị đã nghe biết rằng anh bị thiểu năng học tập, nên những việc tưởng như đơn giản với chúng ta lại là nặng nề không thể tin nổi đối với anh. Quý vị đã nghe biết là anh khó khăn đến thế nào khi muốn truyền tải ý nghĩ của mình. Tất cả những điều này hợp lại đã khiến Shay đưa những quyết định tồi tệ, và hẳn quý vị đều đồng ý như thế không chút nghi ngờ.”

Viên luật sư nhìn từng người chúng tôi. “Shay Bourne đã đưa ra những quyết định tồi tệ. Nhưng xin đừng làm rối thêm lên bằng một quyết định tồi tệ khác của chính quý vị.”