PHẦN III - NHỮNG Ý NGHĨA VÀ ĐỘNG CƠ NGOẠI TÌNH Chương 9 Hôn nhân êm ấm, vẫn cứ ngoại tình

Khai quật những ý nghĩa của việc ngoại tình

Khi ta ngoại tình, tức là ta đang phản bội bạn đời ta, thế chuyện ấy có ý nghĩa gì với ta? Và vì sao ta ngoại tình?

Khi điều trị cho những cặp đôi bị tổn thương vì ngoại tình, tôi thường cùng lúc quan tâm hai vấn đề: hậu quả của ngoại tình và ý nghĩa chuyện ngoại tình. Trong giai đoạn một, tôi chủ yếu tập trung liệt kê: cuộc khủng hoảng, những hậu quả, sự hài lòng. Sang giai đoạn hai, tôi tập trung tìm hiểu ý nghĩa, động cơ của ngoại tình, những trải nghiệm. Những người trong cuộc cần có tư duy mở khi lắng nghe những tiết lộ này vì đó là điều kiện quan trọng để chữa lành những tổn thương.

Suốt những năm qua, tôi luôn tự hỏi vì sao con người ngoại tình. Văn chương thường mô tả nhiều lý do ngoại tình, còn trong lĩnh vực trị liệu thì thường chỉ có hai lý do phổ biến: ngoại tình vì hôn nhân trục trặc hoặc bản thân có vấn đề gì đó. Do đó, như Michele Scheinkman đã chỉ ra: “Trước kia, ngoại tình được xem như cuộc tìm kiếm tình yêu lãng mạn của quý bà Bovary1, còn ngày nay, ngoại tình bị đóng khung phản bội' - điều chẳng mấy liên quan đến tình yêu mà chủ yếu được xem là những triệu chứng cần chữa trị”.

1. Emma Bovary là nhân vật chính trong tiểu thuyết Quý bà Bovary (Madame Bovary) của nhà văn Pháp Gustave Flaubert. Nhân vật này đi tìm kiếm hạnh phúc bên ngoài hôn nhân.

Lý thuyết “triệu chứng” như sau: một vụ ngoại tình hé lộ với ta những điều kiện khiến ngoại tình nảy sinh, đó có thể là quan hệ giữa hai người trục trặc hoặc ai đó có vấn đề. Điều này đúng trong nhiều trường hợp. Rất nhiều người sau khi kết hôn đã ngoại tình nhằm bù đắp một khoảng trống, một thiếu vắng nào đó hoặc nhằm tìm một lối thoát.

Và cũng rất nhiều người ngoại tình vì những bất ổn trong đời sống hôn nhân như gắn kết lỏng lẻo, né tránh xung đột, không quan hệ tình dục trong thời gian dài, cảm thấy cô đơn, cảm thấy hôn nhân nhạt nhẽo, cũ kỹ, nhàm chán...

Có vô vàn lý do khiến người ta ngoại tình, song mỗi ngày các nhà trị liệu tâm lý phải đối mặt với những tình huống ngoại tình chưa thấy trong sách vở. Chúng tôi biết phải diễn giải những tình huống ấy như nào đây?

Thật khó chấp nhận quan điểm cho rằng ngoại tình có thể xảy ra trong trường hợp không có vấn đề nghiêm trọng trong hôn nhân. Chúng ta không tin rằng có những chuyện ngoại tình.... hoàn toàn vô tội. Khi không thể đổ lỗi cho mối quan hệ trục trặc ở đâu đó, ta quay sang chỉ trích cá nhân. Các ghi chép lâm sàng đầy ắp những nghiên cứu phân loại người ngoại tình cứ như thể họ luôn là nạn nhân của hoàn cảnh.

Từ ngữ chuyên ngành tâm lý học gọi những người phản bội là... người mắc bệnh. Một số cặp đôi đã đến văn phòng làm việc của tôi với bản chẩn đoán trên tay. Anh Brent háo hức muốn vận “chiếc áo bệnh nhân” lên người nếu việc đó có thể giúp anh biện minh cho 20 năm hoang đàng.

Cô Joan - vợ anh Brent - trông có vẻ kém hào hứng hơn khi chia sẻ với tôi: “Nhà trị liệu của anh ấy bảo anh ấy có chứng rối loạn gắn bó vì cha anh ta từng bỏ rơi gia đình, từ bé anh đã một mình chăm sóc cho mẹ và em gái. Nhưng tôi bảo anh ấy rằng “Anh không thể thôi cái trò bẩn thỉu đó sao? Anh thật sự cần được chữa trị sao?”.

Cô Shery - vợ anh Jeff - vừa phát hiện một lô bằng chứng anh đang truy cập các trang web nhạy cảm và thường quan hệ tình dục với những người lạ. Sau nhiều buổi tư vấn với một nhà trị liệu, anh Jeff hiện đã tin rằng mình “nghiện làm tình”, là kiểu người tự chữa trị chứng trầm cảm của bản thân trong sự khép kín. Vợ anh đồng ý với kết quả này và có thể sự thật đúng là thế. Song, không nên dùng điều đó để biện minh cho các khuynh hướng tình dục khác thường của anh. Dán nhãn vốn thường dễ hơn đào sâu.

Nếu các chẩn đoán tâm lý vẫn chưa đủ thuyết phục, một số người viện dẫn những khám phá của khoa học thần kinh. Anh Nicholas - chồng của cô Zoe - biết vợ mình ngoại tình hơn một năm nay. Vào buổi trị liệu cuối cùng với tôi, trông anh tươi tắn hẳn. Anh chỉ vào tiêu để một bài báo trên tờ The New York Times: “Chị xem này, cái bài báo này có tựa Ngoại tình lấn khuất trong gen của con người. Vợ tôi ngoại tình là do... di truyền vì cha mẹ cô ấy có hôn nhân mở và cô ấy không có nhiều ý niệm đạo đức”.

Nhiều người ngoại tình có các dấu hiệu như trầm cảm, ái kỷ, rối loạn gắn bó,... Do đó, đôi khi việc chẩn trị đúng sẽ giúp ta hiểu rõ vì sao họ ngoại tình, từ đó thấu hiểu họ và giúp những người trong cuộc phục hồi. Nhưng chúng ta lại quá thường xuyên nhảy vội vào chẩn đoán ngay, khiến quá trình thấu hiểu ý nghĩa việc ngoại tình bị cản trở.

Những kinh nghiệm nghề nghiệp đã thôi thúc tôi có cái nhìn về lý do ngoại tình vượt lên quan điểm phổ biến rằng ngoại tình là vì quan hệ bị khiếm khuyết hay một cá nhân bị khiếm khuyết. Những nguyên nhân có sẵn rõ ràng nhất chẳng phải lúc nào cũng chính xác. Nhiều người vẫn bảo tôi rằng vì tình cảm trục trặc nên chuyện quan hệ tình dục cũng trục trặc theo, thế nên khi giải quyết được chuyện tình cảm thì chuyện tình dục sẽ ngon lành trở lại. Điều này đúng với nhiều cặp, nhưng tôi cũng đã nghe rất nhiều người nói rằng: “Chúng tôi rất yêu nhau. Mối quan hệ của chúng tôi rất tuyệt vời, chỉ có điều chúng tôi không làm tình với nhau thôi”. Rõ ràng, sự bế tắc tình dục của họ không chỉ đơn thuần là triệu chứng của một mối tình không còn nồng nàn như trước. Để tìm ra lý do thật sự dẫn đến cái chết của thần ái tình nơi họ, ta cần dám nói thẳng về tình dục.

Tương tự, nhiều người cho rằng sự thân thiết, gắn bó sẽ bảo đảm rằng hai người chung thủy với nhau. Mô hình tình cảm lãng mạn của chúng ta giả định rằng nếu thỏa mãn nhu cầu tình dục trong đời sống hôn nhân thì không ai cần phải “ăn vụng” bên ngoài. Nếu ngay trong mái nhà của mình, ta cảm thấy an toàn, được nhìn nhận, trân trọng, tôn trọng và được đáp ứng các nhu cầu, được thỏa mọi ham muốn gần gũi thì chẳng có lý do gì ta phải “phiêu lưu tình ái”bên ngoài. Suy ra, ai đó ngoại tình là do đang có trục trặc nào đó trong tình cảm với người yêu/vợ/chồng. Thế nên, các chuyên gia trị liệu tâm lý cần xác định xem cặp đôi đến tư vấn đang thật sự gặp vấn đề gì và tìm cách giúp họ xử lý hiệu quả vấn đề đó.

Nhưng tôi không nghĩ cách tiếp cận này là thật sự hợp lý!

Thứ nhất, ta cho rằng nếu có một cuộc hôn nhân hoàn hảo thì người trong cuộc sẽ không ngoại tình, nhưng trên thực tế thì không có cuộc hôn nhân nào hoàn hảo cải! Thứ hai, đã có rất nhiều khách hàng cam đoan với tôi rằng: “Tôi rất yêu vợ/chồng mình. Chúng tôi đang rất hạnh phúc, vừa là vợ chồng vừa là bạn tốt của nhau, nhưng... tôi đang có người khác”.

Nhiều người trong số họ đã giữ gìn lòng chung thủy hàng chục năm. Họ có vẻ là những người rất cân bằng, đĩnh đạc, cần mẫn vun đắp hôn nhân. Nhưng một ngày nọ, họ băng qua một biên giới mà chính họ cũng... bất ngờ, họ đe dọa phá võ mọi thứ họ đã dày công xây dựng bấy lâu. Chỉ vì họ tìm kiếm một tia sáng nào đó sao?

Càng lắng nghe nhiều những mối tình một đêm hay những cuộc tình say đắm, tôi càng cảm thấy mình phải tìm câu trả lời cho câu hỏi vì sao những người đang có hôn nhân hạnh phúc cũng ngoại tình?

Tôi khuyến khích những người đã ngoại tình hãy kể tôi nghe câu chuyện của họ, hãy trả lời những câu hỏi của tôi như: Chuyện ngoại tình này có ý nghĩa thế nào đối với anh/chị? Vì sao anh/chị ngoại tình? Vì sao anh/chị quan hệ với cô ấy/anh ấy? Vì sao anh/chị ngoại tình vào lúc đó? Có phải đây là lần đầu anh/chị ngoại tình không? Anh/chị có phải là người khơi mào chuyện tình này không? Anh/chị có cưỡng lại không?

Anh/chị có cảm giác như thế nào? Có phải anh/chị đang tìm kiếm điều gì đó không? Anh/chị có tìm thấy không?,... Tất cả các câu hỏi ấy giúp tôi phân tích ý nghĩa và động cơ của hành vi ngoại tình.

Tôi đã lắng nghe vô vàn lý do ngoại tình, trong đó phổ biến nhất là ngoại tình để... tự khám phá bản thân, để tìm kiếm nhận thức mới (hoặc đã mất) về bản thân. Với những người này, chuyện thiếu chung thủy khó là triệu chứng của một vấn để nào đó mà thường được mô tả là một trải nghiệm mở rộng liên quan đến sự trưởng thành, khám phá và biến đổi.

Ngay lúc này, có thể có bạn đọc nào đó đang thốt lên: “Mở rộng à?! Tự khám phá bản thân cái con khi! Đương nhiên điều ấy nghe có vẻ tốt hơn là chơi bời lung tung ở một nhà nghỉ trên xa lộ, nhưng lừa dối vẫn luôn là lừa dối, dù có được dán cho cái nhãn hiện đại nào chăng nữa! Ngoại tình là hành vi độc ác, ích kỷ, không chân thành và ngược đãi người khác”. Với người bị phản bội, sự không chung thủy có thể là tất cả những điều này, nhưng với chính người đã phản bội thì sao?

Một khi khủng hoảng ban đầu đã dịu đi, người trong cuộc cần dành tâm trí, thời gian để khám phá ý nghĩa của chuyện ngoại tình đó đối với “thủ phạm”. Người này nghĩ chuyện ngoại tình ấy là sự phản bội đau đón, nhưng người kia thì nghĩ đó là một sự biến đổi. Các cặp đôi dù quyết định sẽ chia tay hay hàn gắn đều cần hiểu rõ vì sao người kia đã ngoại tình và chuyện ngoại tình ấy có ý nghĩa gì với người ấy.

Ngoại tình để tìm một nhân tính mới

Đôi khi, ta đoái tìm một cái nhìn của người khác không phải vì ta lơ là người ta thương, mà chỉ vì đó là con người mà ta đang trở thành. Khi ngoại tình, chúng ta thường tìm kiếm phiên bản khác của chính mình hơn là tìm kiếm một người tình mới. Octavio Paz – nhà văn tiểu luận người Mexico – mô tả sự khao khát tình dục là “cơn khát cái khác lạ”. Nhiều khi, điều đắm say nhất mà con người tìm thấy trong một vụ ngoại tình không phải là một đối tác mới, mà là một bản thể mới của chính mình.

Lá thư đầu tiên cô Priva gửi cho tôi đầy ắp nỗi hoang mang, buồn bã: “Hầu hết các mô tả về hôn nhân trắc trở dường như không khớp với trường hợp của tôi. Tôi và anh Colin có một cuộc hôn nhân tuyệt vời, ba đứa con đáng yêu, tiền bạc đủ dùng, hai vợ chồng đều có công việc mình yêu thích, có những người bạn tuyệt vời. Anh Colin là ngôi sao ở chốn công sở với ngoại hình rất bắt mắt. Anh còn là người chồng ấm áp, người con rể hiếu thảo. Tóm lại, cuộc sống của tôi rất tốt đẹp”.

Thế nhưng, cô Priya đang có quan hệ với một người làm vườn. Cô viết: “Tôi chưa bao giờ nghĩ mình sẽ hẹn hò với một người như thế. Anh ấy lái xe tải và có nhiều hình xăm. Tôi đau đớn khi phải thừa nhận chuyện này... giống nhiều chuyện tình khác, như một ông chủ trung niên cặp kè với cô thư ký trẻ đẹp. Chuyện này thật nguy hiểm vì có thể hủy hoại mọi thứ tốt đẹp tôi đã dày công xây dựng bấy lâu nay. Tất nhiên tôi không hề muốn điều này. Nhà trị liệu của tôi biết chuyện này và khuyên tôi hãy chặn số điện thoại của anh ấy, cắt đứt hoàn toàn mọi liên lạc. Tôi biết chị ấy đúng, tôi đã thử làm theo thế nhưng được vài ba bữa thì tôi lại chủ động liên lạc lại”.

Cô kể tôi nghe về trải nghiệm ngoại tình vừa hào hứng, thích thú, vừa nơm nớp sợ hãi: “Tôi và anh ấy không có nhiều chỗ để đi, thế nên đành lén lút hẹn hò trong xe tải của anh hay trong ô tô của tôi, trong rạp hát hay góc công viên nào đó. Khi được anh ấy vuốt ve, âu yếm, tôi cảm thấy hai chúng tôi như hai cô cậu học trò đang yêu vậy”.

Họ chỉ làm tình với nhau chừng 5-6 lần trong suốt mối quan hệ này, thế nên quan hệ này mang tính quyến rũ về cảm xúc hơn là quan hệ xác thịt. Cô bị kẹt vào thế lưỡng nan như nhiều chuyện ngoại tình khác: “Tôi không thể tiếp tục quan hệ này nhưng tôi không thể... dừng lại”.

Cô Priya không thể hiểu vì sao mình dính vào chuyện này. Cô cũng tin rằng cô ngoại tình vì hôn nhân của mình đang trục trặc hay khiếm khuyết chỗ nào đó. Tuy nhiên, khi cô ca tụng ngút trời mây cuộc hôn nhân của mình, tôi bắt đầu ngờ rằng lý do thật sự khiến cô ngoại tình không liên quan đến cuộc hôn nhân hay chồng của cô.

Trong những tình huống thế này, việc kiên trì “săm soi” cuộc hôn nhân hòng tìm ra lý do ngoại tình chính là một ví dụ về “hiệu ứng đèn đường” – được hiểu nôm na là một người say rượu đánh rơi cái chìa khóa trong đêm, anh ta không tìm cái chìa ở nơi đánh rơi mà lại tìm ở nơi có ánh đèn. Con người có khuynh hướng tìm kiếm điều mình muốn ở những nơi dễ tìm thấy hơn là những nơi thực sự có thể tìm thấy.

Có lẽ điều này giải thích vì sao có quá nhiều cặp đôi đồng tình với lý thuyết “triệu chứng”. Theo cách này, họ tập trung “tấn công” vào địa hạt mối quan hệ thay vì đào xới cái đầm lầy dối lừa của chính mình. Đổ lỗi cho một cuộc hôn nhân thất bại thì dễ dàng hơn là vật lộn với những tham vọng, khát khao, chán nản của chúng ta. Các nhà trị liệu thường tìm ra vấn đề trục trặc trong hôn nhân của khách hàng, nhưng chưa chắc những vấn đề này chính là lý do khiến người trong cuộc ngoại tình.

Nếu xem xét kỹ cuộc hôn nhân của Priya, thế nào chúng ta cũng sẽ nhận ra vài vấn đề của cô ấy như: ở vị trí thấp hơn chồng vì có thu nhập thấp hơn, thường kiềm nén cơn giận và né tránh xung đột, thỉnh thoảng bị hội chứng sợ không gian kín, lúc nào cũng hòa trộn hai cá nhân thành “chúng tôi” – ví dụ như cô nói “Chúng tôi có thích nhà hàng ấy không à?”.

Nhưng thực tế thì không phải cứ hôn nhân trục trặc ở đâu đó là người trong cuộc sẽ ngoại tình. Tôi gợi ý cô Priya rằng: “Tôi cho rằng việc chị ngoại tình là do chính chị chứ chẳng phải vì hôn nhân có vấn đề gì đâu. Thế nên bây giờ chị hãy kể tôi nghe về bản thân chị đi!”.

Cô bắt đầu kể: “Ở vai trò nào tôi cũng làm rất tốt, ngày bé thì là con ngoan, trò giỏi, khi lớn lên thì là vợ đảm, mẹ hiền”.

Cô xuất thân từ một gia đình Ấn Độ di cư với tài sản ít ỏi. Với cô, suy nghĩ “Mình muốn gì?” chưa bao giờ tách khỏi suy nghĩ “Cha mẹ muốn gì từ mình?”. Cô không bao giờ tiệc tùng, uống rượu, cũng không bao giờ ra đường vào ban đêm. Mãi đến năm 22 tuổi, cô mới bắt đầu làm những việc theo ý mình.

Sau khi tốt nghiệp trường y, cô kết hôn với một chàng trai tuyệt vời. Hai vợ chồng cô mời cha mẹ mình đến sống cùng một thời gian, rồi sau đó mua cho họ một căn hộ để nghỉ hưu.

Ở tuổi 47, cô vẫn canh cánh trong lòng câu hỏi: “Nếu mình không hoàn hảo thì những người thân của mình có còn yêu thương mình không?”. Có một câu hỏi luôn ở sâu thẳm trong đầu óc cô rằng những người không tốt, không hoàn hảo thì cuộc đời họ sẽ ra sao? Họ có cô đơn hơn không? Có tự do hơn không? Có nhiều thú vui hơn không?

Chuyện ngoại tình của cô Priya chẳng phải triệu chứng hay bệnh lý gì cả, mà là một khủng hoảng ý thức bản thân, một sự tái sắp xếp tính cách diễn ra bên trong. Trong các buổi trị liệu, chúng tôi thường nói về bổn phận và ham muốn, về tuổi trẻ và tuổi tác. Con gái cô đang bắt đầu sang tuổi vị thành niên và tận hưởng sự tự do mà cô chưa bao giờ biết. Cô vừa ủng hộ vừa ghen tị với con gái. Khi gần 50 tuổi, cô mới có một cuộc nổi loạn vị thành niên nở muộn. Chúng tôi đều đồng ý rằng cuộc sống của con gái cô thật sự đáng ghen tị, và bây giờ thì cô Priya đang đe dọa phá tan cuộc hôn nhân của mình. Điều này đủ khiến tôi không xem nhẹ ca này. Vai trò của tôi là giúp cô ấy hiểu rõ hơn hành động ngoại tình của mình. Rõ ràng chuyện ngoại tình này sẽ không trở thành chuyện trăm năm (cho dù một số vụ ngoại tình có thể trở thành hôn nhân). Đây là một mối quan hệ mà ngay từ khi bắt đầu đã chứa sẵn sự kết thúc, tức cô Priya hy vọng rằng chuyện tình này sẽ chỉ diễn ra trong một thời gian và tuyệt đối sẽ không hủy hoại hôn nhân của mình.

Thế giới riêng của những chuyện tình vụng trộm như tách biệt với những trách nhiệm hằng ngày, như được lý tưởng hóa, thấm đẫm những lời hứa hẹn bay bổng. Với một số người, đó là thế giới thay thế cho thực tại, giúp họ tái hình dung và tự đổi mới bản thân. Một lần nữa, ngoại tình là trải nghiệm không giới hạn vì nó có thế giới bí mật riêng. Ngoại tình như một bài thơ bay bổng trong áng văn cuộc sống.

Do đó, những chuyện tình bị cấm đoán thường rất bay bổng, lãng mạn, siêu thực, đối lập hoàn toàn với sự trần tục của hôn nhân và gia đình. Một đặc tính quan trọng của thế giới hạn chế này – và là chìa khóa cho sức mạnh khôn cưỡng của nó – nằm ở chỗ nó không bao giờ có thể đạt được.

Về định nghĩa, ngoại tình là chuyện nhất thời, khó nắm bắt và mập mờ. Ngoại tình đem đến cho ta những cảm xúc mà ta không bao giờ chấp nhận trong quan hệ chính thức của mình như: sự bất định, mập mờ, không biết khi nào sẽ tái ngộ nhân tình. Chính những cảm xúc này nhen nhúm trong ta cảm giác mong chờ, đoán đợi nhân tình. Vì không thể có được một người tình nên ta mãi trông chờ. Chúng ta vốn dĩ muốn những điều ta không thể có. Chính vì bị cấm kị nên ngoại tình luôn bí ẩn, hấp dẫn, hừng hực ngọn lửa khát khao.

Giống như cô Priya, nhiều người cố tình tách biệt rõ ràng hôn nhân và ngoại tình bằng cách chọn nhân tình là người yêu sẽ không thể hoặc không bao giờ trở thành bạn đời của mình. Khi “vụng trộm” với một người rất khác ta về tầng lớp xã hội, văn hóa, tuổi tác, có khả năng ta sẽ tận hưởng mối quan hệ ấy không như nó vốn dĩ, tức bay bổng, “ảo diệu” hơn. Khi ngoại tình, ta có thể “sống như chưa bao giờ được sống”. Song điều thú vị là có rất ít mối tình bí mật có thể tiếp tục sống sót sau khi bị bại lộ. Có thể có người nghĩ rằng những chuyện ngoại tình bí mật vẫn có thể tiếp tục tồn tại khi không còn là bí mật nữa. Khi chìm đắm trong tình yêu và đam mê, những người đang “lén yêu” thường tha thiết bày tỏ những điều họ sẽ làm khi có thể công khai ở bên nhau mãi mãi. Thế nhưng khi sự cấm đoán không còn, khi vụ ly hôn đã xảy ra, khi những điều lung linh kỳ ảo bị hòa trộn với cái tầm thường, khi chuyện tình bí mật bước vào thế giới thực – thì chuyện gì sẽ xảy ra với hai người trong cuộc? Một số người sẽ tiến đến hôn nhân với nhân tình, nhưng phần đông sẽ tình chia đôi ngả.

Theo kinh nghiệm của tôi, hầu hết các vụ ngoại tình đều kết thúc sau khi bị bại lộ, kể cả khi người trong cuộc đã thật sự ly hôn. Dù cảm giác yêu đương của những người trong cuộc có chân thật đến đâu thì những chuyện tình trong bối cảnh này vẫn chỉ như những tiểu thuyết đẹp đẽ.

Chuyện ngoại tình sống trong cái bóng của hôn nhân, nhưng hôn nhân cũng sống tại vị trí trung tâm của chuyện ngoại tình. Không có sự kém chính danh ngon tuyệt, liệu một vụ tòm tem với tình nhân có còn hấp dẫn hay không? Nếu cô Priya và anh chàng đẹp mã xăm mình có một phòng ngủ riêng đàng hoàng thì liệu họ có còn chếnh choáng say mê nhau như khi thấp thỏm vụng trộm trong xe tải không?

Tôi đã gặp nhiều phụ nữ và đàn ông như cô Priya, và tôi hiểu sức mạnh của những trải nghiệm của họ. Tôi không khinh thường họ, cũng không chỉ trích họ đã nhỏ nhen, ích kỷ hay thiếu chín chắn, nhưng tôi không đồng ý với sự ngạo mạn của các đôi nhân tình khi cho rằng cuộc tình vụng trộm như một phép màu bù đắp cho cuộc sống hôn nhân nhạt thếch của họ. Francesco Alberoni đã mô tả yêu nhau tức là: “Sắp xếp lại tất cả những ưu tiên của chúng ta, vứt bỏ những thứ thừa thãi, soi rọi những điều hời hợt trong ta và ngay lập tức từ bỏ chúng”.

Tôi đã cảnh báo cô Priya rằng khi chuyến bay ngoại tình thi vị rơi vỡ tan tành, cô sẽ nhanh chóng nhận ra rằng cuộc sống quen thuộc, đời thường, bình yên của mình thật ra vô cùng quan trọng với cô.

Sức quyến rũ của ngoại tình

Mọi thảo luận về ngoại tình đều liên quan đến hai chủ đề: luật lệ và khao khát muốn phá vỡ luật lệ. Vứt bỏ các quy tắc là sự khẳng định của việc tự do khỏi các quy ước, của các tình trạng có thể đã quá tải, và của sự vượt trội của chính xã hội.

Cô Priya có thể đã hoang mang, sợ hãi khi nhận ra mình đang đe dọa cuộc hôn nhân của mình. Nhưng đó cũng chính là điều khiến việc ngoại tình vô cùng hấp dẫn. Quá hiểu về trọng lực nên chúng ta mơ ước có thể bay. Kết quả của sự vi phạm có thể là thay đổi điều gì đó trong ta hoặc hủy hoại của hôn nhân, và đôi khi là cả hai.

Cô Priya thường cảm thấy mình là một khối mâu thuẫn: vừa cắn rứt vì hành vi ngoại tình bất chấp của mình vừa thích thú khi thấy mình quá liều lĩnh, “đau đầu đau tim” vì cứ nơm nớp lo sợ bị chồng phát hiện nhưng lại không thể (hoặc không sẵn lòng) chia tay nhân tình. Các nhà khoa học thần kinh có thể sẽ lý giải rằng trong đời sống hằng ngày, cô Priya dùng phần vỏ não phía trước, còn trong chuyện ngoại tình thì hệ viền lại nắm quyền kiểm soát.

Từ góc nhìn tâm lý, ngoại tình cho thấy những khía cạnh tăm tối và kém ngay thẳng trong bản tính con người. Sự vi phạm nằm ở tâm điểm bản chất con người. Khi còn bé, ta thường thích thú khi chơi trốn tìm, khi đóng vai ác, khi sợ bị phát hiện, khi thoát tội trót lọt. Là người trưởng thành, ta nhận ra việc lừa dối, vượt quá những giới hạn, vi phạm những điều cấm kị, đối diện với nguy cơ bị bắt quả tang – đều là những trải nghiệm có tính kích thích cực cao.

Nhà tình dục học Jack Morin quan sát được rằng hầu hết chúng ta duy trì một ham muốn có từ thời thơ ấu là... phá luật. Ông cho rằng: “Có lẽ đó là lý do vì sao những cuộc gặp gỡ và tơ tưởng mang phong vị vi phạm những điều cấm kị thường khiến người vi phạm có cảm giác khẳng định bản thân, thậm chí là tự hào”.

Morin đề xuất một phương trình tình ái nổi tiếng:

Hấp dẫn + Trở ngại = Thích thú

Ông giải thích rằng trạng thái kích thích được sản sinh từ sự giằng co giữa những vấn đề bị cấm kị bấy lâu và những giải pháp thắng lợi. Chúng ta thường cảm thấy sảng khoái nhất khi có một chút mất thăng bằng và bất định, “chông chênh trên lằn ranh hiểm nguy giữa mê ly và thảm họa”.

Cái nhìn sâu sắc vào khuynh hướng phá luật của con người này giúp ta hiểu rõ vì sao ngay cả những người đang có những mối quan hệ hạnh phúc, ổn định vẫn cứ... thích ngoại tình, vẫn cứ sa ngã.

Cô Priya đã tự hỏi mình một câu cực kỳ hấp dẫn: “Sẽ ra sao nếu mình chỉ phá luật một lần này thôi?”.

Có những người xem việc phá bỏ luật lệ là một ước mơ bị trì hoãn từ lâu, và cũng có những người xem quyền được phép phạm luật chính là cả một lối sống. Họ chỉ đơn giản cho phép họ sống trên luật lệ. Họ xem ngoại tình là chuyện... chính đáng, cứ việc lừa dối mà không cần cảm thấy tội lỗi gì vì họ thấy mình có quyền được làm như vậy.

Tất cả các vụ ngoại tình đều là kịch bản của sự tự cho phép bản thân làm thế. Tôi đặc biệt hứng thú với những trường hợp người ngoại tình vốn là người sống có trách nhiệm, chu toàn và có cam kết. Sự nổi loạn của những công dân đức cao vọng trọng ấy đại diện cho điều gì? Chúng ta nên làm gì với sự mâu thuẫn trong tội lỗi của họ, khi họ đang đạp lên chính những giá trị họ đã kiến tạo?

Những cuộc trò chuyện với cô Priya giúp làm sáng tỏ bức tranh tâm hồn mơ hồ của chính cô. Cô thấy vững dạ khi tôi không “nội soi” mối quan hệ của vợ chồng cô để xem thử có điều gì không ổn hay không. Nhưng việc phải nhận trách nhiệm hoàn toàn cho việc ngoại tình khiến cô cảm thấy tội lỗi nặng nề:“Tôi chẳng bao giờ muốn làm chồng tổn thương. Nếu biết chuyện tôi ngoại tình thì lòng dạ anh ấy sẽ tan nát mất. Mọi chuyện sẽ chẳng tốt hơn khi anh ấy biết rằng việc tôi ngoại tình không liên quan gì đến anh ấy. Anh ấy sẽ chẳng bao giờ tin chuyện đó đâu”.

Cô Priya như đang đứng ở ngã ba đường, với ba phương án: thứ nhất, thành thật kể với chồng về mối quan hệ ngoài luồng này rồi đối mặt với mọi hậu quả; thứ hai, giữ bí mật chuyện này rồi lặng lẽ chấm dứt quan hệ với nhân tình, hy vọng rằng chồng không bao giờ phát hiện được; thứ ba, cứ tiếp tục bí mật ngoại tình như hiện tại.

Với phương án thứ nhất, tôi lo rằng chồng cô sẽ không tha thứ cho cô và rồi hôn nhân sẽ tan vỡ. Chuyện ngoại tình ấy sẽ không còn là câu chuyện cô Priya tự khám phá bản thân mà sẽ được xem là phản bội.

Với phương án thứ hai, thật ra Priya đã từng nhiều lần thử lặng lẽ chia tay nhân tình. Cô đã nhiều lần xóa số điện thoại của anh ta, nhiều lần tự nhủ phải kết thúc ngay chuyện vụng trộm sai trái này nhưng chỉ được dăm ba hôm thì... lại đi tìm anh ta.

Còn với phương án thứ ba, nỗi đau khổ của cô Priya sẽ tỷ lệ thuận với những rủi ro cô đang đối diện. Cô bắt đầu cảm thấy bí mật đang ăn mòn mình và ngày càng rối trí. Nguy hiểm đeo đẳng cô ở khắp nơi, từ rạp chiếu phim đến bãi đậu xe nơi cô hẹn hò nhân tình.

Sau khi cẩn thận xem xét cả ba phương án, tôi hy vọng có thể dẫn dắt cô đến với phương án thứ tư. Rõ ràng, điều cô đang kể với tôi chính là cô ấy cần phải chấm dứt chuyện ngoại tình này nhưng... cô ấy không muốn. Điều tôi nhận thấy và cũng chính là điều cô chưa thấu hiểu chính là nỗi sợ mất nhân tình thật ra là nỗi sợ đánh mất phần con người trong cô mà nhân tình đã thức tỉnh.

Tôi nói với cô Priya: “Chị nghĩ rằng chị đang quan hệ với một người lái xe tải, nhưng tôi nghĩ chị đang có hẹn hò với... chính bản thân mình mà thôi”.

Phân biệt được con người và trải nghiệm ngoại tình là điều vô cùng cần thiết khi giúp một người thoát khỏi cuộc ngoại tình. Chuyến ngao du ngoài hôn nhân sẽ kết thúc, nhưng “món quà lưu niệm” của cuộc ngoại tình sẽ vẫn đi theo họ. Tôi nói với cô Priya: “Tôi không muốn chị tin tôi ngay, nhưng chị có thể kết thúc mối quan hệ này và giữ lại những gì nó đã trao cho chị. Chị đã kết nối trở lại với nguồn năng lượng, thanh xuân của mình. Tôi biết rằng nếu phải rời bỏ anh ta, chị sẽ cảm thấy như đang phải tự cắt bỏ một đoạn đường đời của mình. Nhưng tôi muốn chị biết rằng dần dần chị sẽ nhận thấy một phần nào nguồn năng lượng đó vẫn còn sống trong mình”.

Hai chúng tôi trao đổi với nhau về cách nói lời chia tay người tài xế xe tải ấy. Chia tay thẳng thừng sẽ không hiệu quả vì nó chỉ nhấn mạnh vào những khía cạnh tiêu cực của mối quan hệ này mà không ghi nhận bề sâu của trải nghiệm.

Cô Priya và người tài xế xe tải ấy đã thử cách chia tay từ từ, nhẹ nhàng. Họ nói chuyện với nhau nhiều giờ liền về việc sẽ đường ai nấy đi. Tôi biết kiểu đối thoại này: cặp đôi thức trắng đêm để tạ từ nhau, nhưng rốt cuộc chỉ khiến họ gần gũi nhau hơn, kết nối với nhau hơn ngay trước thềm chia ly.

Tôi gợi ý cho cô một kiểu đối thoại khác: một lời chia tay thỏa đáng, không phủ nhận những điều tích cực của mối quan hệ nhưng vẫn thể hiện sự mâu thuẫn nội tâm: “Em không muốn chia tay anh nhưng em cần phải làm thế”. Cô nên thể hiện lòng biết ơn về những gì mối quan hệ này đã trao cho mình và bảo với anh ta rằng cô sẽ luôn nâng niu ký ức về khoảng thời gian họ bên nhau.

Cô hỏi tôi: “Tôi cần phải làm điều này ngay hôm nay phải không?”. Tôi đáp: “Chị sẽ phải làm điều này rất nhiều hôm đấy! Chị sẽ phải học cách tách bản thân mình ra khỏi anh ta. Chuyện này rất khó khăn và đau đớn, đau như đi nhổ răng vậy. Anh ấy đã trở thành một phần quan trọng trong cuộc đời chị, thế nên thời gian đầu vắng anh ấy, rất có thể chị sẽ cảm thấy cõi lòng tê tái, trống vắng. Chị sẽ mất một khoảng thời gian nhất định để lấy lại cân bằng”.

Trong hoàn cảnh này, có người có thể “một phát” quên ngay nhân tình, nhưng cũng có người phải vật vã nhiều tuần hay nhiều tháng mới có thể thật sự khai tử mối tình vụng trộm ấy. Có lẽ cô Priya thuộc nhóm thứ hai, thế nên tôi động viên cô: “Cô sẽ phải buộc bản thân không được nhắn tin, gọi điện thoại, đuổi theo hoặc chạy xe ngang qua nhà anh ta. Có thể đôi khi cô sẽ không kìm chế được và lại lao đến với anh ta nhưng một ngày nào đó cô sẽ ổn. Khi thật sự rời xa anh ta, cô sẽ cảm thấy mất mát, sẽ hoài thương, nhưng dần dà cô sẽ chấp nhận được chuyện đó. Cô sẽ cảm thấy tâm hồn thanh thản vì không phải ‘phân thân’ cho chồng và tình nhân. Và rồi vào một lúc nào đó, cô nghĩ về anh ấy và thấy mình như trẻ lại”.

Có lẽ điều tôi tiên đoán là đúng, cô Priya sẽ nhớ nhung anh chàng lái xe tải trong một khoảng thời gian kha khá. Nhưng tôi biết chắc rằng chỉ khoảng một năm sau, cô ấy sẽ ngẫm nghĩ lại câu chuyện này và tự hỏi: “Trời, hồi đó mình nghĩ gì mà làm thế nhỉ? Mình có bị điên không?”. Cô ấy có thể nghĩ anh ấy là một đóa hoa đẹp hoặc là cỏ dại trong khu vườn tâm hồn bí mật của mình. Còn bây giờ, có thể khẳng định rằng việc cho phép cô ghi nhận chuyện đã có với anh ấy sẽ giúp cô quên anh ấy.

Nhiều người thường hỏi tôi: “Liệu quan hệ vợ chồng có còn thật sự chân thật, bền chặt khi một trong hai người có một chuyện tình bí mật? Rõ ràng chẳng phải chuyện đó khiến hôn nhân rạn vỡ sao?”. Tôi không có câu trả lời ngắn gọn cho các thắc mắc này.

Trong nhiều trường hợp, tôi đã tư vấn các khách hàng của mình hãy tiết lộ với bạn đời chuyện họ đang ngoại tình. Tôi hy vọng rằng khi sự thật được hé lộ thì những cặp đôi này sẽ mở ra nhiều kênh đối thoại cho chính họ trong cuộc hôn nhân đang dần nhàm chán. Nhưng tôi cũng đã thấy một bí mật được tiết lộ kém cỏi đã để lại những vết sẹo không bao giờ phai mờ.

Khi tư vấn cho Priya, tôi tập trung giúp cô ấy làm chủ trải nghiệm này và xử lý nó một cách cẩn thận nhất có thể. Trong những ngày đầu cô ấy chia tay người tình, tôi thay... anh ta nhắn tin cho cô ấy thường xuyên qua WhatsApp để cô ấy bớt trống vắng. Tóm lại, tôi đóng vai một cổ động viên giúp cô ấy từ từ “cai nghiện nhân tình” để có thể quay lại với cuộc sống bình thường.

Sự quyến dụ của những cuộc đời ta chưa từng sống

Một trong những động cơ ngoại tình của một số người chính là tìm kiếm một bản thể chưa được khám phá của chính mình. Khi ngoại tình, có những phụ nữ cảm thấy như sống lại thời thiếu nữ, một số người lại mơ tưởng về những cơ hội yêu thương đã từng vuột mất, về con người mà họ có thể đã trở thành.

Nhà xã hội học xuất sắc Zygmunt Bauman đã viết: “Trong cuộc sống hiện đại, ta luôn hoài nghi rằng ta đang sống sai lầm và dối trá, rằng có một điều cực kỳ quan trọng nào đó ta đã đánh mất, đã bỏ lỡ, đã làm ngơ, đã không thử, đã chưa từng khám phá; rằng có một điều gì đó có ý nghĩa sống còn với cuộc đời ta nhưng ta vẫn chưa thực hiện và chắc chắn điều ấy sẽ mất đi mãi mãi nếu ta tiếp tục từ bỏ chúng”. Zygmunt Bauman đã trực tiếp nói lên nỗi hoài niệm của chúng ta về những cuộc sống chưa từng được sống, những bản thể của chính ta mà ta chưa từng khám phá, những con đường ta chưa từng đặt chân lên.

Khi còn bé, ta có cơ hội đóng nhiều vai khác nhau, nhưng khi đã trưởng thành, ta thường bị trói buộc vào những vai ta chọn hoặc được gán cho. Khi chọn một người bạn đời, chúng ta cam kết trở thành một phần trong câu chuyện đời của người ấy. Nhưng chúng ta luôn mãi tự hỏi: Chúng ta liệu đã có thể thuộc về những câu chuyện đời của người nào khác không? Ngoại tình như một khung cửa giúp ta nhìn vào những cuộc sống khác, như một cái liếc nhìn vào con người xa lạ bên trong chúng ta. Ngoại tình thường là sự trả thù của những điều khả dĩ đã bị bỏ bê.

Xin kể câu chuyện về anh Dwayne và cô Keisha.

Anh Dwayne luôn nâng niu ký ức về Keisha – cô bạn gái thời đại học. Keisha là bạn tình tuyệt nhất của anh, cũng chính là hình bóng thường xuất hiện trong giấc mơ hằng đêm của anh. Tình yêu thời thanh xuân nhiều bồng bột của họ không đi đến hôn nhân. Anh Dwayne kết hôn, có một gia đình yên ấm. Sau nhiều năm chia tay Keisha, anh Dwayne thường tự hỏi không biết bây giờ Keisha thế nào.

Nhiều người sau khi chia tay người yêu một thời gian thường tự hỏi những điều như: “Không biết cô ấy cưới chồng chưa nhỉ?”, “Nghe nói anh ấy đang có trục trặc với vợ, chẳng biết có đúng không?”, “Bây giờ cô ấy có còn xinh xắn như hồi còn quen mình không nhỉ?”,... Thời nay, chỉ cần vài cú nhấp trên Facebook là ta phần nào giải tỏa được những tò mò này về người xưa!

Một ngày nọ, anh Dwayne tìm thấy tài khoản Facebook của cô Keisha. À, hóa ra cô ấy cũng đang ở Austin này! Cô đã ly hôn, vẻ ngoài vẫn nóng bỏng, quyến rũ. Anh Dwayne liền kết bạn Facebook với cô ấy. Và rồi “lửa gần rơm lâu ngày cũng bén”, dù đang có cuộc hôn nhân hạnh phúc nhưng anh Dwayne vẫn quyết định hẹn hò bí mật với Keisha! Bạn thấy đấy, từ tò mò về người cũ, đến làm bạn với người cũ, đến làm... bạn tình với người cũ – là chặng đường chẳng dài mấy.

Trong mười năm qua, tôi nhận thấy dường như nhờ có mạng xã hội mà những cuộc ngoại tình với người yêu cũ ngày càng sinh sôi nảy nở. Gặp lại người xưa, ta thường vừa cảm thấy người ấy thân thương (vì ta vốn từng gắn bó với người ấy) vừa cảm thấy người ấy mới mẻ (vì người ấy đã phần nào thay đổi theo thời gian). Sự “tái xuất” của tình xưa thường mang đến một sự kết hợp độc đáo của sự tin tưởng cố hữu, sự chấp nhận rủi ro và sự nhạy cảm. Ngoài ra, tình cũ còn là một thỏi nam châm hút bao hoài niệm vấn vương trong tâm hồn ta về ta của những ngày xưa ấy. Ta nhớ lại ta đã từng sống, từng yêu như thế nào, và rồi ta đã đánh mất chính ta ra sao.

Mỗi người đều có nhiều bản thể, nhưng theo thời gian, trong các mối quan hệ tình cảm thân thiết, ta dần tự “cô đọng” các bản thể chỉ còn lại một mà thôi. Để phục hồi các bản thể đã bị bỏ rơi hay bị chối bỏ suốt thời gian qua, ta cần tìm cách gom nhặt lại và thể hiện chúng.

Sự trở về của những cảm xúc bị chối bỏ

Trong khi một số người ngạc nhiên phát hiện những phần khác trong con người mình thì anh Ayo đã quá quen thuộc với điều này. Anh đã luôn định nghĩa, tái định nghĩa và phát triển bản thân thông qua các mối quan hệ với bạn bè, những người hướng dẫn và những người tình.

Anh kể: “Mỗi giai đoạn cuộc đời tôi lại có những nhóm bạn bè khác nhau, sống ở những nơi khác nhau trên thế giới. Mỗi người bạn lại gợi ra trong tôi con người mà tôi đã từng khi có mối quan hệ với người ấy. Thế nên, tôi rất thích thú với việc khi muốn nhớ lại mình đã sống thế nào trong một giai đoạn nào đó thì chỉ cần tìm gặp một người hay một nhóm bạn nào đó”.

Trong hai năm qua, người có sức ảnh hưởng lớn nhất đến sự phát triển của bản thân anh chính là nhân tình Cynthia – một nhà tư vấn phát triển quốc tế đã có chồng. Anh mô tả cuộc ngoại tình này là “một máy gia tốc quan trọng trong sự phát triển”, đã cho anh một trải nghiệm hoàn toàn mới mẻ về bản thân.

Kiểu ngoại tình của anh Ayo không được nhiều người biết đến nhưng không vì thế mà kém phổ biến ở đàn ông. Anh Ayo lớn lên ở Kenya, suốt thời thơ ấu phải rày đây mai đó, có lẽ đó là một phần lý do anh luôn giữ mình trong tâm thế kiểm soát mọi việc, không sợ hãi bất cứ điều gì. Anh tâm sự: “Dường như tôi muốn có rất nhiều phần khác nhau của tình yêu, gồm sự ấm áp, sự chở che, sự quan tâm, tình bạn và cả sự lãng mạn, nhưng tôi tuyệt đối không thích những khía cạnh ủy mị ướt át của nó như sự yếu ớt mong manh, yếu đuối, sợ hãi, buồn bã”.

Vợ anh – Julie – đã cho anh một tình yêu đúng như anh mong ước. Họ gặp nhau ở London 27 năm trước, khi cả hai cùng mới bắt đầu sự nghiệp trong lĩnh vực tư vấn. Anh kể: “Julie rất xinh đẹp, cực kỳ thông minh, khỏe khoắn, không quá ưu tư hay dễ vỡ. Tóm lại, cô ấy rất hợp với tôi”. Sau khi sinh được năm đứa con, cô Julie quyết định nghỉ việc để tập trung chăm sóc gia đình, trong khi anh Ayo tiếp tục đi vòng quanh thế giới.

Hai người có một cuộc hôn nhân hạnh phúc, theo mô tả của anh Ayo là “dựa trên sự tôn trọng tự do khám phá tình dục ngoài hôn nhân”, tức anh tha hồ cặp kè cô nọ cô kia ở xứ này xứ nọ.

Cô Julie nhắm mắt làm ngơ trước những cuộc rong chơi tình ái của chồng vì theo cô, “chúng giúp tôi bớt chịu sức ép”. Chính cô cũng từng ngoại tình trong một thời gian ngắn (cô đã kể với chồng chuyện này).

Anh Ayo lần đầu gặp cô Cynthia qua những bài viết tư vấn của cô. Anh cảm nhận những bài viết ấy rất “xuất sắc”, “giọng văn mê hoặc, vui tươi, chân thật và khôn ngoan”. Khi họ gặp nhau trực tiếp, anh nhận thấy Cynthia đúng như giọng văn của cô – quyến rũ, duyên dáng, sang trọng. Anh kể: “Chúng tôi gặp nhau qua công việc và nhanh chóng say đắm nhau. Trong suốt hai năm quen nhau, chúng tôi đã viết cho nhau hàng ngàn trang thư tình”. Mối quan hệ của họ có nhiều khía cạnh: sự tôn trọng sâu sắc về trình độ chuyên môn, tình đồng nghiệp, sự tâm giao về suy nghĩ, đam mê ái tình và sự hài hước.

Ban đầu, anh Ayo và cô Cynthia dự định sẽ kể cho vợ/ chồng mình nghe chuyện mình đang có một người tình, với hy vọng rằng bạn đời của họ sẽ chấp nhận chuyện này. Nhưng rồi anh Ayo và Cynthia biết rằng mối quan hệ của mình hoàn toàn nghiêm túc chứ không phải qua đường như những cuộc tình chớp nhoáng trước đây, thế nên rất nhiều khả năng việc công khai quan hệ này sẽ là một phép thử gay go đối với giới hạn bao dung của vợ/chồng của họ.

Trước khi hai người có thể tiến hành kế hoạch công khai quan hệ thì số phận đã can thiệp khi cô Cynthia được chẩn đoán bị ung thư. Hai người dẹp luôn quyết định công khai quan hệ và đồng thời càn qua hết mọi ranh giới. Anh Ayo nhớ lại: “Tôi ráng dành càng nhiều thời gian bên cô ấy càng tốt. Tôi ngày càng yêu cô ấy nhiều hơn. Lần đầu tiên trong đời, tôi cho phép mình buồn và sợ mất người yêu thương”.

Anh Ayo mô tả rằng trong những ngày tháng cùng Cynthia chiến đấu với bệnh ung thư, anh đã sống với những cảm xúc vốn luôn bị kìm nén bấy lâu, đã tìm thấy một sự háo hức mới, cảm thông mới và chịu chấp nhận những điều bất định. Anh đúc kết sự tỉnh thức này như sau: “Tôi đã trải nghiệm sâu đậm những cảm xúc tôi đã thiếu mất trước đây. Và chính những cảm xúc yếu mềm đã ảnh hưởng đến cách tôi làm tình, bông đùa hơn, cân bằng hơn và ít quan tâm đến kết quả hơn”.

Khi bị vợ phát hiện mình đang dan díu với Cynthia, anh Ayo vẫn tràn trề hy vọng rằng vợ sẽ “bỏ qua” chuyện này, sẽ tỉnh bơ, phớt lờ như mọi khi, nhưng lần này anh đã rất ngạc nhiên và suy sụp khi thấy vợ vật vã đau đớn. Thế nên anh viết e-mail cho tôi, mong tôi sẽ trị liệu cho cả hai vợ chồng anh để thoát ra khỏi bế tắc này.

Anh viết cho tôi: “Tôi thực sự yêu vợ. Tôi yêu sức sống tràn trề, yêu sự cam kết xây đắp hôn nhân của cô ấy, yêu cả sự cứng cỏi, chín chắn của cô, yêu sự tự tin có cơ sở và nền tảng giá trị phong phú của cô ấy. Chúng tôi có rất nhiều điểm chung đảm bảo có thể say mê nhau đến tận khi đầu bạc răng long. Và tôi cũng thực sự yêu Cynthia, yêu sự duyên dáng, sự thấu cảm, thông minh, tài giỏi, nhạy cảm của cô ấy, yêu cả sự thiếu kiên định về bản thể và sự phức tạp trong tâm trí cô. Tôi yêu cách tôi thoải mái thể hiện trước cô cái bản ngã to lớn nhất của mình. Có quá nhiều phần khác nhau trong con người tôi đang giằng kéo nhau. Tôi cảm thấy mình là người đàn ông may mắn nhất trên đời khi đồng thời có cả Julie và Cynthia”.

Khi anh Ayo gặp tôi, anh cho biết mình đã miễn cưỡng ngừng làm tình với cô Cynthia, nhưng vẫn khăng khăng khẳng định cả hai vẫn đang tiếp tục hợp tác trong công việc, điều này khiến vợ anh rất không vui. Anh thành thật kể với tôi rằng anh đang xem xét nhiều lựa chọn. Một phần trong anh hy vọng anh có thể thuyết phục vợ cho phép anh duy trì cùng lúc hôn nhân và cuộc tình ngoài luồng này. Một phần khác của anh hy vọng tôi sẽ xốc anh lên, giúp anh “tỉnh mộng” để có thể toàn tâm toàn ý vun đắp hôn nhân. Một phần khác của anh tự hỏi liệu “cái ngã tư tình” này có đưa anh đến một cuộc sống khác không, và hy vọng rằng tôi có thể giúp anh đối mặt với những điều còn chưa biết đó. Anh thật chẳng biết nên quyết định thế nào.

Trong khi đó, cô Julie muốn hiểu rõ vì sao cô Cynthia có thể quyến rũ mạnh mẽ chồng mình đến vậy và vì sao cô lại phản ứng dữ dội đến vậy khi biết chồng ngoại tình với Cynthia.

Tôi hỏi cô Julie: “Vì sao cuộc tình lần này của chồng lại làm chị đau đớn hơn các chuyện tình trước?”.

Chúng ta đã quá quen câu chuyện một người đàn ông trung niên cặp kè một cô gái trẻ trung, xinh đẹp, và vợ ông ấy cảm thấy thua thiệt mỗi khi tự so sánh mình với nhân tình của chồng. Tuy nhiên Julie chưa bao giờ phải bận tâm về nhan sắc và sự trẻ trung của mình.

Cô nói: “Những lần trước chồng ngoại tình, tôi không cảm thấy bị nhân tình của chồng đe dọa nên quyết định bỏ qua”. Nhưng Cynthia là một “ca” đau điếng, một tình địch “nặng ký” với Julie vì cô ấy thành đạt, tài giỏi, cùng tuổi với Julie, và là “ngôi sao sáng” trong chính lĩnh vực tư vấn mà Julie đã từ bỏ nhiều thập kỷ trước để tận tụy làm mẹ làm vợ.

Khi lắng nghe tâm sự của Julie, tôi dần hiểu rõ vì sao cuộc tình ngoài luồng của chồng lần này khiến cô tuyệt vọng như thế. Chồng cô không chỉ yêu một người phụ nữ khác mà anh còn đang yêu một người phụ nữ mà Julie nhẽ ra đã có thể trở thành!

Cô Cynthia không chỉ đại diện cho một phần con người mới mẻ vừa khám phá ra của anh Ayo, mà còn đại diện cho tất cả những gì mà cô Julie đã từ bỏ. Nếu không từ bỏ sự nghiệp, cô Julie đã có thể làm việc cùng chồng, chia sẻ đam mê nghề nghiệp cùng chồng, cùng ăn mừng những thành công trong công việc. Nhưng cô đã chọn làm bà nội trợ và tất nhiên, không có cách nào thay đổi quá khứ. Trong khi đó thì chồng cô lại có cơ hội “quay lại quá khứ”thông qua Cynthia, có thể nhìn thấy trong Cynthia hình ảnh mà Julie có thể đã có.

Trong buổi trị liệu đầu tiên, khi chiêm nghiệm lại bản thể đã mất của mình, vết nứt bấy lâu trong lòng Julie vỡ toang, nước mắt bắt đầu tuôn rơi trên gương mặt cô. Buổi trị liệu kết thúc, đôi vợ chồng Ayo và Julie đang đối diện với những ngưỡng phát triển rất mới mẻ và hết sức khó khăn. Liệu anh Ayo có thể thấu hiểu nỗi niềm của vợ thay vì chỉ ngạc nhiên khi cô đã tổn thương đến vậy? Và liệu cô Julie có thể vượt qua thái độ khắc kỷ, ráng chấp nhận mọi việc để có thể thể hiện ra sự yếu đuối của mình trước mặt chồng? Làm thế nào cô có thể tạo ra một lẽ sống mới?

Anh Ayo chưa nhận ra cuộc khủng hoảng ngoại tình này đã tạo ra những cảm xúc mới mẻ giữa anh và vợ: sợ mất nhau, nỗi buồn, sự yếu đuối mong manh của trái tim. Nếu những cảm xúc này được mang vào chốn thiêng của họ, có lẽ họ sẽ gặp gỡ những bản ngã mới mẻ của mình mà họ chưa từng nghĩ tới. Vào cuối ngày trị liệu, tôi khuyến khích họ hãy nghĩ về điều này.

Chính những tình huống có thật như trên đã giúp tôi nhận thấy rõ hơn sự hạn chế của lý thuyết triệu chứng. Chúng ta không nên đơn giản nhìn nhận ngoại tình chỉ như một bệnh lý hay rối loạn chức năng.

Muốn thật sự hiểu rõ những động cơ và ý nghĩa của việc ngoại tình, chúng ta cần phải lắng nghe cẩn thận những âm ba cảm xúc của các trải nghiệm ngoại tình và hậu quả của chúng. Làm sáng tỏ ý nghĩa của một cuộc tình sẽ tạo tiền đề cho mọi quyết định về chặng đường phía trước của cặp đôi. Và tất nhiên, ta cần tìm “chìa khóa tình yêu” ở đúng nơi mà ta đánh rơi chứ không phải nơi có đèn sáng.