NHỮNG KẺ MỘNG MƠ[22] 1891-1892-

Herr Friedrick Thiessen nhận được tấm thiệp trong một phong bì hoàn toàn không đề gì, lẫn trong đám hóa đơn và thư từ công việc. Phong bì không chứa bức thư hay lời nhắn nào, chỉ vỏn vẹn tấm thiệp một mặt đen một mặt trắng. “Le Cirque des Rêves” được in ở mặt trước bằng mực màu bạc. Đằng sau là dòng chữ viết tay bằng mực đen trên nền trắng:

Hai mươi chín tháng Chín Ngay ngoại ô Dresden[23], Saxony

Herr Thiessen không giấu nổi niềm vui sáng bừng trên mặt. Ông thu xếp với các khách hàng, hoàn thiện những cái đồng hồ đang làm dở trong thời gian kỷ lục, và đặt thuê ngắn ngày một căn hộ ở Dresden.

Ông đến Dresden ngày hai mươi tám tháng Chín, dành cả ngày thăm vùng ngoại ô thành phố, tự hỏi không biết rạp xiếc sẽ được dựng lên ở đâu. Không có dấu hiệu nào báo trước nó sắp tới, chỉ có chút chộn rộn trong không khí mà Herr Thiessen không chắc liệu có ai, trừ ông, có thể cảm nhận được. Ông thấy vinh dự vì được báo trước. Ngày hai mươi chín tháng Chín, ông dậy muộn, mong ngóng buổi tối sắp đến. Khi ông ra khỏi căn hộ vào đầu buổi chiều, tìm thứ gì đó để ăn, phố phường đã nhộn lên: chỉ qua một đêm một đoàn xiếc kỳ lạ đã xuất hiện, ngay phía tây thành phố. Một khu rạp khổng lồ với những căn lều sọc, họ kháo nhau thế khi ông đến quán rượu. Chưa từng thấy điều gì tương tự. Herr Thiessen giữ im lặng, thích thú quan sát sự phấn khích và hiếu kỳ của những người xung quanh.

Ngay trước hoàng hôn, Herr Thiessen đi về hướng tây, dễ dàng tìm ra rạp xiếc bởi đã có một đám đông lớn nô nức bên ngoài. Trong khi cùng đám đông chờ đợi, ông tự hỏi không biết làm cách nào rạp xiếc được dựng lên nhanh vậy. Ông chắc chắn cánh đồng nơi rạp xiếc được dựng lên này mới ngày hôm qua thôi còn trống trơn, khi ông đi dạo quanh thành phố. Đơn giản là rạp xiếc đã hiện lên. Như có phép thuật vậy, ông nghe thấy ai đó nhận xét như thế, và Herr Thiessen cũng đồng ý.

Cuối cùng khi cửa được mở, Herr Friedrick Thiessen cảm thấy như mình được về nhà sau một thời gian dài vắng mặt.

Hầu như đêm nào ông cũng tới đây, còn ban ngày ông ở căn hộ thuê hoặc đến quán rượu, với ly rượu và tờ báo trên tay, và ông viết về nó. Hàng trang hàng trang những dòng quan sát, hồi tưởng về những trải nghiệm, hầu như ông sẽ không quên đâu, nhưng ông muốn lưu giữ chút gì đó của rạp xiếc lên giấy, một cái gì đó ông có thể nắm giữ được.

Thỉnh thoảng ông nói về rạp xiếc với những người trong quán rượu. Trong số họ có một người đàn ông là biên tập viên tờ báo thành phố. Sau những lời thuyết phục và vài ly rượu, anh ta đã được Friedrick cho xem nhật ký của ông. Sau một hoặc hai chầu rượu bourbon, Friedrick đã đồng ý cho anh ta xuất bản một số trích đoạn nhật ký của ông trên tờ báo thành phố.

Rạp xiếc rời Dresden vào cuối tháng Mười, nhưng vị biên tập viên nọ đã giữ lời hứa.

Loạt bài được đón nhận nồng nhiệt, hết bài này đến bài khác.

Herr Thiessen tiếp tục viết, và những tháng sau đó một số bài còn được in lại trên các tờ báo khác ở Đức, rồi cuối cùng được dịch và xuất bản ở Thụy Điển, Đan Mạch và Pháp. Một bài đến với trang báo London, được in dưới tiêu đề “Những Đêm Ở Rạp Xiếc.”

Chính những bài báo này đã đưa Herr Friedrick Thiessen thành thủ lĩnh không chính thức, người đi đầu những tín đồ nhiệt thành nhất với rạp xiếc.

Qua những bài báo đó, một số người lần đầu biết đến cụm từ Le Cirque des Rêves, còn những người khác lập tức cảm thấy gắn kết với ông khi đọc những lời ông viết, cảm thấy gần gũi với người đàn ông cũng đã nếm trải rạp xiếc như họ, điều kỳ diệu có một không hai.

Một số người cố công tìm đến ông, những cuộc gặp gỡ và chiêu đãi sau đó đã đưa tin về một kiểu câu lạc bộ, hội những người say mê rạp xiếc.

Cái tên kẻ mộng mơ ban đầu chỉ là bông đùa, nhưng rồi nó dính chặt lấy bởi quá phù hợp.

Herr Thiessen vô cùng thích thú khi quanh mình có những tâm hồn đồng điệu từ khắp châu Âu, đôi khi còn xa hơn, những người có thể cùng ông nói mãi không dứt về rạp xiếc. Câu chuyện của những kẻ mộng mơ khác thêm chất liệu cho trang viết của ông. Ông tặng họ những chiếc đồng hồ nhỏ làm kỷ niệm, những chiếc đồng hồ do chính ông làm, lấy cảm hứng từ những tiết mục yêu thích của họ. (Chẳng hạn tuyệt tác về một nghệ sĩ nhào lộn tí hon treo mình trên ruy-băng, làm tặng một phụ nữ trẻ phần lớn thời gian đến rạp chỉ ở trong căn lều mênh mông đó, chăm chú nhìn lên.)

Chính ông đã vô tình khởi xướng xu hướng thời trang trong những kẻ mộng mơ. Ông nói tại một bữa tối ở

Munich – rất nhiều bữa tối được tổ chức gần nhà ông, và cũng được tổ chức cả ở London, Paris và vô số thành phố khác – rằng mỗi khi đến rạp xiếc ông thường thích mặc áo khoác đen, để hòa mình hơn vào xung quanh và cảm thấy mình là một phần của rạp xiếc. Nhưng đồng thời, ông quàng khăn đỏ thắm, để làm mình nổi bật lên, để nói lên rằng từ trái tim mình ông là một khán giả, một người quan sát.

Lời nói lan đi rất nhanh trong nhóm công chúng đặc biệt ấy, và thế là những kẻ mộng mơ bắt đầu truyền thống đến Le Cirque des Rêves trong trang phục đen, trắng hoặc xám, với một thứ duy nhất màu đỏ: khăn quàng hoặc mũ, nếu trời ấm thì cài một bông hồng nhung trên ve áo hoặc sau vành tai. Đó cũng là cách hữu dụng để nhận ra các kẻ mộng mơ khác, một tín hiệu đơn giản cho những người đã ngầm biết.

Có những người có điều kiện, hoặc không có nhưng biết tháo vát xoay xở để đi theo rạp xiếc hết từ nơi này đến nơi khác. Không ai biết trước lộ trình. Vài tuần rạp xiếc lại xuất hiện ở địa điểm mới, đôi khi có những đợt nghỉ dài hơn, và chẳng ai biết rạp xiếc sẽ xuất hiện ở đâu cho tới khi những căn lều được căng lên trên cánh đồng ở ngoại ô hay nông thôn, hoặc nơi nào đó ở giữa.

Nhưng một số ít người, những kẻ mộng mơ đặc biệt đã thân thuộc với rạp xiếc và hành trình của nó, những người đã lịch thiệp làm quen với những cá nhân thích hợp, họ được báo trước nơi đoàn xiếc sẽ tới, và đến lượt họ sẽ báo tiếp cho những người khác, ở nước khác, thành phố khác.

Cách thông dụng nhất là kín đáo, nhờ con người và bưu điện.

Họ gửi thiệp. Những tấm thiệp nhỏ hình chữ nhật, khá giống bưu thiếp, có thể đa dạng nhưng luôn là một mặt đen, một mặt trắng. Một số người dùng luôn bưu thiếp, một số tự làm thiệp riêng. Trên thiệp chỉ viết đơn giản rằng:

Rạp xiếc đang đến... và nêu tên một địa danh. Đôi khi có cả ngày tháng, nhưng không phải luôn luôn. Rạp xiếc hoạt động bằng sự tương đối hơn là chi tiết chính xác. Nhưng thường chỉ cần báo trước và biết địa điểm là đủ.

Hầu hết những kẻ mộng mơ đều coi một nơi là nhà và thường không muốn di chuyển quá xa. Những kẻ mộng mơ coi Canada là nhà thường ngại đi Nga nhưng sẵn sàng thăm Boston và Chicago lâu hơn, còn những người ở Ma-rốc có thể tới nhiều nơi ở châu Âu chứ khó có thể vượt chặng đường dài tới Trung Hoa hay Nhật Bản.

Nhưng cũng có những người theo rạp xiếc tới bất cứ nơi đâu, nhờ tiền, vận may hay ưu ái hào phóng của những kẻ mộng mơ khác. Song tất cả bọn họ đều mộng mơ, mỗi người theo cách riêng của mình, thậm chí cả những người chỉ có thể đến rạp khi rạp tìm đến họ, hơn là phải đi xa. Họ mỉm cười khi nhận ra nhau. Họ gặp nhau ở các quán rượu trong vùng, cùng uống và tán gẫu trong khi nhấp nhổm chờ mặt trời lặn.

Chính những người hâm mộ nhiệt thành này, những kẻ mộng mơ này, đã nhìn ra những chi tiết trong bức tranh lớn hơn của rạp xiếc. Họ thấy được sắc thái của phục trang, sự công phu của những bảng hiệu. Họ mua những bông hoa bằng đường, không ăn mà gói vào giấy, cẩn thận mang về nhà. Họ nhiệt tình và đầy cống hiến. Những con nghiện. Điều gì đó của rạp xiếc đã khuấy động tâm hồn họ, và họ đau đớn khi không thấy nó.

Họ tìm đến nhau, những con người đồng thanh tương ứng. Người nọ kể cho người kia nghe mình đã thấy rạp xiếc như thế nào, những bước chân đầu tiên màu nhiệm ra sao. Giống như bước vào câu chuyện cổ tích dưới tấm màn tinh tú. Họ say sưa nói về bỏng ngô bông thơm xốp, sô-cô-la ngọt ngào. Họ dành hàng giờ bàn về chất lượng ánh sáng, sức nóng của vạc lửa. Họ ngồi bên ly rượu, mỉm cười như trẻ con, mừng rơn khi gặp những tâm hồn đồng điệu, dẫu chỉ trong một buổi tối. Khi ra về, họ bắt tay nhau và ôm hôn như bằng hữu lâu ngày, dù thực ra chỉ mới quen biết, mỗi người đi một con đường riêng nhưng họ cảm thấy bớt đơn độc hơn.

Rạp xiếc biết về họ, và trân trọng họ. Thường khi ai đó đến quầy bán vé trong áo choàng đen và khăn quàng đỏ, họ sẽ được vẫy vào mà không cần trả lệ phí, hoặc được tặng cốc rượu táo hay túi bỏng ngô. Các diễn viên khi thấy họ trong khán phòng sẽ trình diễn những tiết mục đặc sắc nhất. Có những kẻ mộng mơ đi khắp rạp xiếc, lần lượt vào từng căn lều, theo dõi từng tiết mục. Những người khác có những nơi yêu thích mà họ hầu như không rời đi, có khi cả đêm chỉ ở giữa Dã Thú hay trong Nhà Gương. Họ là những người nán lại muộn nhất, tới tận những giờ cuối cùng, khi phần lớn các du khách đã yên vị trên giường ngủ.

Thường thường, ngay trước bình mình, Le Cirque des Rêves không mang trên mình màu sắc nào trừ những vệt nhỏ đỏ thắm.

HERR THIESSEN nhận được hàng tá thư tín từ các kẻ mộng mơ khác, và ông hồi đáp tất cả. Có những bức thư trả lời một lần rồi thôi, có những bức phát triển thành những trao đổi dài hơi. Những bộ sưu tập các cuộc bút đàm qua lại như vậy.

Hôm nay Herr Thiessen phúc đáp một bức thư ông đặc biệt tò mò. Người viết kể về rạp xiếc với những tiểu tiết cụ thể đến kinh ngạc. Đây cũng là bức thư mang tính cá nhân nhất, đề cập sâu đến cảm nghĩ về các bài viết đăng báo của ông, nêu nhận định về đồng hồ Wunschtraum của ông với những chi tiết tinh tế cần hàng giờ liền quan sát. Ông đọc bức thư ba lần trước khi ngồi xuống bàn viết trả lời.

Dấu bưu cục từ New York, nhưng ông không nhận ra đây là chữ ký của ai trong số những kẻ mộng mơ ông từng gặp khi đến đó hay ở một thành phố khác.

Cô Bowen thân mến, ông bắt đầu viết.

Ông hy vọng sẽ được nhận lại một bức thư nữa.