ĐẠI ĐẠO TAM KỲ PHỔ ĐỘ -ÔNG LÊ-BÁ-TRANG VỚI CHỨC NGỌC-CHÁNH PHỐI-SƯ-(Thiên-phong tại Tòa-Thánh TÂY-NINH)---
Nói đến thành tích các vị có công khai sáng đạo giáo ở Sa-Đéc từ một thế kỷ trở lại đây như đã trình bày, thiết tưởng chúng tôi cần nhắc đến vị chức sắc lớn trong Đại-Đạo Tam-Kỳ ở Sa-Đéc, đó là ông Đốc-Phủ Lê-Bá-Trang sanh ngày 8 tháng 2 năm 1878, tại làng Tân-Qui, tổng An-Hạ, Sa-Đéc.
Ông là một trong những vị đầu tiên có công đóng góp cho nền Đại Đạo mới khai sáng ở Việt-Nam vào năm 1926 tại Chùa Gò Kén của Hòa-Thượng Giác-Hải (Tây-Ninh).
Cây có cội, nước có nguồn bủa khắp rạch sông, trước tiên đạo Tam-Kỳ khai mở do ông Phủ Ngô-Văn-Chiêu thấy được Thiên-Nhản xuất hiện trên vòm trời ngoài biển trước đảo Phú-Quốc vào một buổi bình minh. Từ đó ông ngộ được đạo mầu, hết lòng tin tưởng đến đấng Chí-Tôn. Sau này ông lập ra phái Chiếu-Minh ở Cần-Thơ, chuyên sự tu đơn giải thoát. Còn ở Tây-Ninh có chư quý ông Lê-Văn-Trung, Phạm-Công-Tắc, Cao-Huỳnh-Cư, Cao-Hoài-Sang, Nguyễn-Trung-Hậu, Trần-Nguyên-Lượng, Nguyễn-Văn-Ca, Nguyễn-Ngọc-Tương, Lê-Bá-Trang, v.v...
Di ảnh ông Lê-Bá-Trang lúc đang làm chủ quận Chợ-Lớn vào đạo Tam-Kỳ năm 1926.
Những vị trên đây phần nhiều là công chức ngạch hành chánh Nam-kỳ, có người làm đến chức Đốc-Phủ-Sứ, đã từng lăn lộn trong chốn quân trường, gió bụi, kinh nghiệm đời, nhiều nhận xét cuộc đời là phù hoa giả tạm, kiếp nhân sinh mấy ai sống đến trăm tuổi. Vì thế các ông nhứt tâm quay về cửa đạo, chọn một hướng đi tìm con đường giải thoát, tu tâm dưỡng tánh, đem hết uy tín khả năng mình, giúp cho nền Đại Đạo bành trướng khắp bốn bể năm châu, để mọi người ý thức được đạo trời khai mở, phổ độ nhơn sanh trong kỳ ba ngươn hạ.
Thời kỳ này, ông Lê-Bá-Trang làm chủ quận nhiều nơi, và sau cùng ngồi chủ quận Châu-Thành Chợ-Lớn. Lúc bấy giờ, ông được Đức Cao-Đài Thượng-Đế giáng cơ, kêu đích danh ông cho biết tiền kiếp là một danh tướng đời Tam-quốc và thâu nhận làm đệ tử, phong cho chức Ngọc-Chánh Phối-Sư, giữ quyền hợp lý trông coi tất cả các chức sắc nam nữ trong Đại-Đạo Tam-Kỳ Phổ-Độ về mặt hành chánh. Cùng được phong một lượt với ông, có ông Phủ Nguyễn-Ngọc-Tương ở Bến-Tre với chức Thượng-Chánh Phối-Sư. Quí ông kể từ đấy thọ chức Thiên-phong, tích cực thi hành thánh lịnh, lo lập công bồi đức giúp đời, giúp đạo một cách hăng say.
Ông Lê-Bá-Trang có thân hình dặm-dở, tướng đi oai vệ, ăn nói hoạt bác, tánh tình cương trực nhưng hiền hòa.
Từ ngày vào đạo, ông rất tận tâm phụng sự cho nền đại đạo mới phôi thai. Ông không quản cực nhọc gian lao, quyết tâm xây dựng mọi mặt để làm cho cơ đạo được mau phát triển. Vì tánh ông kỷ lưỡng và hay nói thẳng nên gặp phải lắm sự đụng chạm với một số đông chức sắc Lưỡng-Đài, và chẳng những còn bất đồng ý kiến với vị lãnh đạo Tòa Thánh Tây-Ninh, nên ông cùng ông Thượng-Tuong-Thanh tách ra về Sài-Gòn. Đầu tiên mượn ngôi chùa Từ-Vân (ở Phú-Nhuận) dùng làm Thánh-Thất tạm, rồi mượn Thánh-Thất Bình-Hòa (Gia-Định) làm trụ sở cho một cơ quan, mục đích chấn chỉnh cơ Đạo lại. Nhưng vì nhận thấy hai địa điểm trên không thuận cho công cuộc chấn hưng, ông cùng ông Nguyễn-Ngọc-Tương về Bến-Tre xây cất Thánh-Thất An-Hội, lập Ban Chỉnh-Đạo mấy năm qua, để mong chờ hiệp tác với Tòa-Thánh Tây-Ninh trở lại như buổi ban đầu.
Năm tháng đợi chờ vẫn trôi qua không hàn gắn được sự thông cảm giữa đôi bên, vì thế, hai ông Tương, Trang phải tuyên bố đưa Ban Chỉnh-Đạo lên làm Hội-Thánh gọi là Hội-Thánh Bến-Tre ngày 11-6-1933 (19-5 Quí-Dậu). Hội Vạn-Linh nhóm tại Bưu-Điện Tòa-Thánh cuộc nhóm này vắng mặt: Đức Quyền Giáo-Tông, Đức Hộ-Pháp, hai ngài quyền Thái và Thượng Đầu-Sư. Hội thảo luận và công nhận theo quyết nghị của Đại-Hội ngày 16-4-1933.
Sau đó, Hội-đồng Nhân-sinh nhóm tại Thánh-Thất An-Hội, đồng tôn ông Thượng-Chánh Phối-Sư, Thượng-Tương-Thanh lên ngôi Giáo-Tông, và ông Ngọc-Chánh Phối-Sư Lê-Bá-Trang lên ngôi Thượng-Chưởng-Pháp. Ở chức vị này hành đạo tại Hội-Thánh An-Hội cho đến ngày ông qui tiên vào năm... Đem về an táng tại Tòa-Thánh Tây-Ninh.
Quảng đời từ ngạch công chức cao cấp cho đến ngày bước chân vào cửa đạo trên mấy mươi năm, ông trải qua bao cuộc khảo đảo từ Tòa-Thánh Tây-Ninh về Sài-Gòn, Gia-Định rồi xuống Bến-Tre là xứ "Địa-linh nhơn-kiệt", dừng chân xây cất Hội Thánh, sáng lập Ban Chinh-Đạo để dìu dắt nhơn sanh thực hành một đường lối chung trên đường tu học, lập công bồi đức giúp đời. Thật ra công quả của ông đối với nền Đại-Đạo hiện nay cũng được nhiều người nhắc đến.
Theo sự sưu tầm của chúng tôi, Đạo Tam-Kỳ Phổ-Độ từ ngày khai mở đến nay gồm có nhiều chi phái: Phái Chiếu-Minh, Phái Tiên-Thiên Đại-Đạo, Phái Cao-Đài Thống-Nhất, Cơ quan Giáo-Niên Thánh-Thất Minh-Tâm Vĩnh-Hội Sài-Gòn, Phái Minh-Lý Tam-Tông-Miếu, Ban Chỉnh-Đạo, Cơ quan Phổ-Thông Giáo-Lý. Nhưng chung qui chỉ thờ Thiên-Nhãn, đấng Chí-Tôn duy nhứt. Trăm sông ngàn rạch cũng về bể cả. Chơn lý chỉ có một không hai. Tìm hiểu qua các vị Giáo Phái của tỉnh Sa-Đéc mà không nhắc đến ông Lê-Bá-Trang, một nhân vật tiếng tăm trong hàng lãnh đạo của Đại-Đạo Tam-Kỳ là điều thiếu sót lắm vậy.
Hiện nay ngôi nhà của ông vẫn còn tại Sa-Đéc.
(Theo tài liệu của ông Huệ-Lương)