Sa-Đéc Xưa và Nay

NỘI DUNG GỒM:

- SỬ-LƯỢC, ĐỊA-LÝ, TỔNG-QUÁT

-SA-ĐÉC, TRẢI QUA CÁC THỜI-ĐẠI

- DANH-NHÂN, LICH-SỬ, NHÂN-VẬT CẬN-ĐẠI

- DI-TÍCH, LĂNG-MỘ, DANH-NHÂN

- ĐẠO GIÁO, ĐÌNH, CHÙA CỔ KÍNH

- HUYỀN-SỬ, GIAI-THOẠI

- CÁC BỘ MÔN VĂN-HÓA, NGHỆ-THUẬT

- SINH-HOẠT KINH-TẾ MỌI NGÀNH

- SA-ĐÉC NƠI SẢN-XUẤT HOA KIỂNG TOÀN QUỐC.

Các sách báo tham khảo

HÁN VÀ VIỆT-NAM:

- Đại-Việt Sử-Ký của Ngô-Sĩ-Liên

- Nam-Kỳ Phong-Tục Nhơn-Vật diển ca của Nguyễn-Liên-Phong

- Đại-Nam Nhất-Thống-Chí (thượng hạ) của Tu Trai Nguyễn-Tạo dịch

- Việt-Sử Tân-Biên của Phạm-Văn-Sơn

- Đại-Nam Thực-Lục chánh-biên

- Việt-Nam Sử-Lược của Trần-Trọng-Kim

- Liệt-Truyện

- Lịch-Trình Hành-Chánh của Đào-văn-Hội

- Sa-Đéc Nhân Vật Chì của Nguyễn-văn-Dần

- Địa-Phương Chí Sa-Đéc

- Sấm-Giảng Bửu-Sơn Kỳ-Hương

- Chí-Sỉ Nguyễn-Quang-Diêu của Giáo-sư Nguyễn-văn-Hầu. (Xuyên qua nhiều tài liệu do các bô-lão thân-hào nhân-sĩ địa-phương kể lại.

PHÁP-VĂN:

- Histoire et description de la Basse Cochinchine par Cne G. AUBERT (1863) "Gia-Định Thống Chí" cua Trịnh-Hoài-Đức

- Géographie de Sadec.

- Histoire des missionnaires en Cochinchine par A. LAUNAY.

- Histoire de la Cochinchine par P. CULTRU.

- Nouvelles recherches sur les Chams par Antoine Cabaton, Paris (1901).

- Bulletin de la Société des Études Indochinoises (4è 1959).

- Histoire des Pays montagnards du sud indochinois.

- Journal d'Extrême-Orient Saigon 1959.

Lời giới-thiệu

của Giáo-sư: TRẦN-VĂN-QUẾ

Nền văn-hóa của một dân-tộc là thước ngọc, khuông vàng, do giá-trị của dân-tộc ấy. Nó cũng sanh tiến với dân-tộc liên-hệ trải qua ba thời-kỳ là quá-khứ, hiện-tại và vị lai. Giữa ba thời kỳ ấy có một mối liên-quan mật-thiết được coi là bất-di, bất-dịch. Nói một cách khác, quá-khứ chuẩn-bị cho hiện-tại và vị-lai, đến phiên mình phải làm công-việc ấy đối với tương-lai. Thế thường nói: Không (xưa) làm sao có (nay)? Những công-việc làm của các thế-hệ trước, hay hoặc dở, đều là những bài học quí giá cho thế-hệ đi sau.

Hiểu rõ căn-bản ấy, nhà Sưu-Khảo HUỲNH-MINH trong nhiều năm qua, đơn thương độc mã, đã âm-thầm làm sống lại "dỉ-vảng" nước nhà bằng cách lần-lượt trình bày dưới nhiều khía-cạnh, lich-sử các tỉnh miền Nam: "Kiến-Hòa xưa và nay", "Bạc-Liêu xưa và nay", "Cần-Thơ xưa và nay", "Vĩnh-Long xua và nay", Gò-Công, Định-Tường, Vũng-Tàu, v.v. Gần đây ông Huỳnh-Minh sắp cho ra đời thêm một đứa con tinh-thần nữa là quyển "Sa-Đéc xưa và nay". Thật là một công-trình hy-hữu đáng khích-lệ, và chắc-chắn sau này sẽ được Tổ Quốc ghi công.

Suốt thời-gian trên 80 năm Pháp thuộc và hơn phần tư thế-kỷ bị nội-chiến, cốt-nhục tương-tàn, hồn nước phiêu-bật theo mây gió, cảnh núi xương sông máu diễn ra khắp nơi trên lãnh thổ. Ngày hôm nay ông Huỳnh-Minh nghiễm-nhiên gợi lại dỉ-vảng của dân-tộc nghìn xưa, gián tiếp làm sống lại trong tâm-hồn người Việt, nhứt là giới thanh-niên, tình thương quê cha mến đất tổ để nhớ lại những gì mà chúng ta phải làm, hầu khôi-phục nghĩa trọng tình xưa!

Năm 1428, sau khi đã bình được giặc Ngô, thống nhứt sơn-hà, đem lại thanh-bình cho dân-tộc, Vua Lê-Thái-Tổ trong vai tựa quyển "Lam-Sơn thực-lực" phải chăng đã nói: "Trẫm duy: vật bản hồ thiền, nhân bản hồ tổ. Thúy như mộc, thủy tất hữu căn. Cái kỳ bản thịnh tắc diệp mậu; nguyên thâm tắc lưu-trường. Phi tiên thế chi, nhân ân chi sở bồi giả hậu, khánh trạch chi sở chung giả hồng, an năng nhược thị tai?".

"Trẫm nghĩ: Vật gốc từ Trời, người gốc từ Tổ, ví như cây và nước tất cả có góc nguồn.

(...) Vì rằng: gốc thịnh thì lá tốt, nguồn sâu thì dòng dài. Nếu không phải nhờ ở nhân ân bồi-đắp được giày-dặn, phúc đức, chung đức được lớn lao của các đời trước thì đâu có được như thế?"

Nay đến lượt trình bày lịch-sử "Sa-đéc xưa và nay", nhà sưu-khảo Huỳnh-Minh đã mỹ-ý dành cái hân-hạnh cho tôi viết bài giới thiệu. Nhân dịp thông-cảm này, chúng tôi cũng xin mạo-muội góp sức trong muôn một, bằng cách nêu lên những cảm-tượng của tôi đối với tỉnh Sa-đéc ngày xưa cũng như ngày nay, để chứng-minh tính-cách chính-xác của các mục đã được nêu lên trong quyển sách này.

Trước kia, dưới thời Pháp thuộc, tỉnh Sa-đéc được tặng cho danh hiệu là: Khu vườn của xứ Nam-Kỳ (Le jardin de la Cochinchine) danh hiệu ấy để nói lên tánh-cách phì-nhiêu của điền-địa, màu sắc sum-thịnh của các loài thảo mộc (nhứt là các loại cây trái của toàn hạt).

Hơn thế nữa, nhờ sông Cửu-Long bồi-đấp, gọi là sông Tiền và sông Hậu, chạy quá rộng lớn, hai bên vườn ruộng xanh tươi, có một cảnh vừa đẹp vừa thiêng-liêng, huyền bí, bao trùm không sao tả được.

Địa-linh ấy tất phải sinh-xuất ra nhiều nhân-kiệt anh-tài lẩn văn vỏ, về cựu học cũng như tân học, về phương diện đạo pháp thì tỉnh Sa-đéc lại cũng là nơi xuất hiện của những bậc chân tu, thánh triết, đem đạo từ-bi tế-độ quần sanh trong đời mạt pháp.

Các khía cạnh ấy sẽ được trình-bày đầy-đủ chi-tiết trong quyển "Sa-đéc xưa và nay" mà chúng tôi được vinh hạnh giới-thiệu cùng chư-tôn độc-giả.

Giờ đây xin tóm-tắc cảm-tưởng của chúng tôi, trân-trọng trình lên mấy dòng thơ như sau:

" Thủy-trường" đặc-sắc đất Long-Giang,

Định, Vĩnh, Kiến, Sa hiệp một đàng.

Tú khí anh-linh đều hội đủ,

Miên tràng cảnh vật cỏi Nam bang.

Giáo-sư TRẦN-VĂN-QUẾ