SA-ĐÉC VỚI PHẬT-GIÁO HÒA-HẢO -VÀ ÔNG THANH-SĨ-
Lúc Đức Huỳnh Giáo-chủ khai sáng nền đạo ở miền Tây, Đức Thầy có duyên lành với tỉnh Sa-Đéc. Ngài đã từng xuống đây thuyết đạo và độ biết bao nhà trí thức tu hành. Hầu hết ở tỉnh Sa-Đéc đều là tín đồ sùng đạo của Đức Thầy. Nhà nhà trước có bàn thông thiên. Ở các xã ngày nay có dựng độc giảng đường để thờ chân dung Đức Thầy, và Sấm giảng được ban giáo-lý Tỉnh-hội phổ biến luôn, để giác ngộ người đời tích cực tu hành, trau dồi đạo hành để đi tới thượng ngươn thánh đức.
Giáo lý của Đức Thầy vẫn được truyền bá mạnh mẽ cho đến ngày nay. Lại khi Đức Thầy vắng mặt trong ít lâu, có vị cao đệ của Đức Thầy là ông Trần-Duy-Nhứt, đạo hiệu Thanh-Sĩ, người thông minh đỉnh ngộ, thi văn lưu loát, xuất khẩu thành thi. Ông người quán tại Nha-Mân. Ông đã viết nhiều quyển Sấm giảng:
Rằm tháng mười
Vạn niên huynh đệ.
Tiếng nói trong hoa sen
Đâu là Phàm Thánh.
Lời vàng trong mộng
Con đường giải thoát.
Là Phật-tử
Mẹ dạy con...
Quyển Hiển đạo tập trung các bài giảng ông đã viết. Hiện nay ông Thanh-Sĩ đang ở bên Nhật, làm giảng sư tại đây. Ông lại có soạn bộ tự điển Việt-Nhật. Ông được chánh giới ngoại quốc chú ý sự thiên tư của ông. Còn trong nước, giới tu hành ở miền Nam, lắm người nghe danh biết tiếng ông. Nhưng ông là người rất khiêm tốn, âm thầm làm việc không phô trương.
Đất nước Việt-Nam thật ra lắm nhân tài lỗi lạc nói chung, tỉnh Sa-Đéc nói riêng, có được ông Thanh-Sĩ làm giảng sư dạy người Nhật học là điều hiếm có. Đã vậy, về mặt đạo lý của ông, đáng được cho người đời mến phục qua những lời lẽ cao siêu mô tả trong các sấm giảng ông đã viết in trong nước.
.
TỔNG KẾT VỀ ĐẠO GIÁO
Sa-Đéc thật ra lắm chùa xưa miếu cũ, và cũng là nơi nền đạo xây đắp vững vàng, thạnh hành người mộ đạo, xuất phát lắm bậc Đại-Đức Chân tu, và tăng ni ở trên con số cao nhất miền Nam.
Ngày xưa, mỗi khi chỗ nào làm trường hương, trường kỳ, làm chay, đều đến Sa-Đéc rước các vị danh tăng đại-đức chứng minh và giảng kinh, để tăng thêm phần long trọng.
Chúng tôi được biết, một số Sư cụ tiền bối quá vãng ở các chùa Sa-Đéc, dù đã viên tịch mà tên tuổi hằng còn được đời ghi nhớ:
- Sư cụ Vạn-An ở Cái-Xếp
- Sư cụ Bửu-Chung ở Nha-Mân
- Sư cụ Giác-Tôn (bây giờ là chùa Ni)
- Sư cụ Phước-Thạnh ở Tân-Vĩnh-Hòa
- Sư cụ Kim-Huê (Tổ đình)
- Sư cụ Thái-Ba (Cái-Tàu)
Các vị pháp sư, đạo sư nổi tiếng ở miền Nam đã đi qua, còn lớp người hiện tại đã nối tiếp các Ngài trên con đường hoằng dương Phật-pháp.
Riêng về các Sư nữ ở Sa-Đéc cũng nhiều hơn đâu hết, một tỉnh mà đa số chùa ni.
Chúng tôi xin ghi chép dưới đây để hiến quí bạn đọc hiểu qua nền đạo pháp ở tỉnh này rất thạnh hành.
CÁC NGÔI CHÙA SƯ NỮ
1. Chùa Phước-Huệ
2. Chùa Hải-Huệ
3. Chùa Từ-Quang
4. Chùa Long-An
5. Chùa Tây-Hưng
6. Chùa Từ-Nguyên
7. Chùa Thanh-Lương
8. Chùa Thanh-Thuyền
9. Chùa Long-Đức
10. Chùa Bửu-An
11. Chùa Giác-Tôn
12. Chùa Bửu-Duong
13. Chùa Phước-Long
14. Chùa Giác-Hòa
15. Chùa Quảng-Phước v.v... tất cả 20 ngôi chùa ni.
Và đây là những con số nói lên hiện tình đạo giáo tại Sa-Đéc:
Tông giáo -
Số tín đồ -
Tỷ lệ -
Trụ sở
Phật-giáo -
Tin-lành -
Công-giáo-
Cao-đài-
Hòa-hảo-
77.619 -
1.145 -
8.668-
15.910-
105.910-
29,10 -
0,40 -
3,30-
6,10-
40,55-
101 ngôi chùa -
2 nhà giảng -
13 thánh đường-
15 thánh thấ-t
57 ngôi chùa-