- 22 - BỆNH SUYỂN

Cách đây ít lâu, đài BBC Luân Đôn trong mục tạp chí khoa học phát thanh về Việt Nam đã phỏng vấn Bác sĩ Nguyễn Đình Phùng tại Houston, Texas về cách trị và phòng ngừa bệnh suyễn. Cuộc phỏng vấn được thực hiện bằng điện thoại từ Luân Đôn và đã được phát thanh về Việt Nam mấy tháng trước. Sau đây là bài ghi lại cuộc phỏng vấn Bác sĩ Nguyễn Đình Phùng trả lời các câu hỏi về bệnh suyễn của một số thính giả ở Việt Nam do đài BBC thực hiện

BBC: Tạp chí Khoa học xin kính chào quý vị

Thưa quí vị, kỳ này chúng tôi xin dành thời giờ để trả lời thư của nhiều thính giả hỏi về một chứng bệnh thông thường tại Việt Nam là bệnh suyễn, đồng thời trả lời các câu hỏi của ông Hồng Lĩnh ở Quảng Nam Chúng tôi đã liên lạc với bác sĩ Nguyễn Đình Phùng ở Houston, Hoa Kỳ để xin giải đáp các câu hỏi trên. Bác sĩ Nguyễn Đình Phùng chuyên trị về nội khoa và dị ứng. Khi được hỏi bệnh suyễn có phải là một bệnh truyền nhiễm không và có vi trùng không, Bác sĩ Phùng trả lời bệnh suyễn không phải là bệnh truyền nhiễm và không có vi trùng. Bệnh gây ra do sự kích thích, thí dụ như thay đổi thời tiết, thay đổi độ ẩm của không khí..v…v.. làm cho khí quản co thắt lại và gây khó thở. Người bệnh suyễn hít không khí vào phổi dễ dàng nhưng thở ra khó khăn. Chúng tôi đặt câu hỏi tiếp như sau:

Thưa Bác sĩ, các thính giả của chúng tôi hỏi khi thời tiết thay đổi hay ăn thức ăn có mùi tanh thì cơn hen suyễn lại xuất hiện. Thưa có phải như vậy không?

BS Phùng: Bệnh suyễn có nhiều nguyên nhân. Một trong những nguyên nhân là sự thay đổi thời tiết, thực sự liên quan nhiều đến sự thay đổi độ ẩm của không khí, điều khác nữa là sự ô nhiễm của không khí. Các mùi vị, hơi xăng, chất hoá học, ngay cả đến nước hoa cũng có thể gây ra sự kích thích trong ống khí quản và làm co thắt, khí quản bị kích thích sẽ tiết ra chất nhờn nhiều làm nghẹt và gây triệu chứng suyễn.

BBC: Người bị bệnh suyễn khi làm việc nặng hoặc như khi dạy học quá sức có ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào? Vấn đề chữa trị như thế nào?

BS Phùng: Người bị bệnh suyễn khi họat động nhiều quá như chạy, khuân vác nặng.. v.v... có thể gây ra phản ứng co thắt khí quản trong phổi và gây ra triệu chứng của suyễn. Nhiều người dạy học phải nói quá nhiều, một số người đôi khi chỉ cười lớn cũng có thể gây ra cơn ho, làm co thắt khí quản va gây ra suyễn. Điều này có thể xảy ra.

Về việc chữa trị suyễn, thuốc chính để làm dãn nở khí quản là Theophylline. Theophylline là thuốc khá thông dụng bán trên thị trường dưới nhiều nhãn hiệu khác nhau như Theodur, Slobid.. v.v... Theophylline làm dãn nở ống khí quản và làm cơn suyễn hạ bớt tuy nhiên có thể gây ra một vài phản ứng như về tiêu hoá, buồn nôn, làm tim đập nhanh, hồi hộp… v.v... Một thuốc chính khác nữa để làm dãn nở khí quản và trị suyễn là loại thuốc làm tăng tính chất hệ thống giao cảm trong cơ thể, tên khoa học gọi là các loại thuốc beta-agonists, để trợ hệ thống thần kinh giao cảm và làm dãn nở khí quản. Một thứ thuốc thường dùng ở Hoa Kỳ bán không cần toa là Primatene tuy nhiên không được tốt lắm. Thuốc tốt hơn là các thứ thuốc Alupent, Proventil, Ventolin thuộc loại beta-agonists như nói trên, có thể dùng dưới hình thức thuốc xịt làm dãn nở khí quản dùng trong trường hợp cấp thời. Hít những thuốc này vào buồng phổi sẽ làm dãn nở khí quản được ngay và làm hạ cơn suyễn. Các thứ thuốc trên cũng có dưới hình thức viên để uống để tác dụng được lâu và điều trị được lâu hơn.

Hai thứ thuốc chính để trị suyễn như vậy gồm có Theophylline và thuốc beta-agonists.

Các thứ thuốc khác để trị suyễn về loại thuốc xịt còn có thuốc Cromolyn, Beclamethasone và Atrovent Thuốc uống để trị bệnh suyễn nặng gồm có thuốc Prednisone, tên khoa học gọi chung là các loại thuốc steroid. Ở Việt Nam được biết nhiều dưới tên là Cortisone. Thuốc này chỉ dùng để trị suyễn khi nặng. Đặc tính của thuốc là để trị đặc tính viêm trong khí quản làm khí quản đỡ bị viêm không tiết ra chất nhờn và làm nghẹt khí quản lại. Dùng thuốc này quá lâu có thể gây ra nhiều biến chứng có hại cho cơ thể. Tuy nhiên nếu dùng trong một thời gian ngắn, hậu quả tai hại cũng không có nhiều lắm và thuốc này có thể làm giảm cơn suyễn nặng đi nhiều. Thuờng dùng khi người bệnh đã dùng hai loại Theophylline và beta-agonists không có hiệu quả nhiều lắm, không cầm được cơn suyễn, khi đó sẽ phải dùng đến thuốc Prednisone để trị về suyễn nặng.

BBC: Thưa bác sĩ, về cách phòng ngừa bệnh ra sao, nhất là đối với những người đang sống ở Việt Nam.

BS Phùng: Cách phòng ngừa về suyễn thứ nhất là tránh những kích thích gây ra suyễn. Đối với những người bị suyễn do dị ứng gây ra, điều quan trọng nhất là bụi bặm. Bụi bặm trong không khí có thể gây ra suyễn do dị ứng của cơ thể với một loại mọt sống trong bụi bặm, mắt thường không thấy được. Tên khoa học của loại mọt này là Dermatophagoides. Mọt Dermato- phagoides chỗ nào cũng có, ở khắp mọi nơi trên thế giới, sống trong bụi bặm, thường nhiều nhất ở giường, nệm thảm… v.v... Loại mọt này gây ra dị ứng và có thể là một nguyên nhân chính gây ra suyễn. Vì thế cách phòng ngừa quan trọng là sự tránh bụi bặm, đỡ hít thở không khi có bụi bặm chừng nào tốt chừng đó. Giường ngủ có thể dùng plastic bọc lại, lau chùi cẩn thận, tránh những đồ bắt bụi như báo chí cũ, đồ chơi v.v...

Điều thứ hai quan trọng về phòng ngừa là kiểm soát môi trường sinh sống. Tránh những thứ có thể gây kích thích như mùi xăng, chất hoá học … v.v... Quan trọng nhất là thuốc lá. Phải tuyệt đối tránh khói thuốc lá. Người bị bệnh suyễn không được hút thuốc và ngay cả những người sống trong nhà cũng không được hút thuốc vì thở hít khói thuốc sẽ làm cơn suyễn lên nặng hơn nhiều và khó chữa trị rất nhiều. Một điều khác nữa là không đuợc nuôi thú vật trong nhà vì lông chó, lòng mèo đều có thể gây ra dị ứng và gây ra suyễn. Tóm lại, về phòng ngừa vấn đề kiểm soát môi trường sinh sống là điều quan trọng nhất.