31.HOA KHÔI “VẾT SẸO” NGÔ THANH VÂN (1979) SÀI GÒN NỨC TIẾNG
Tôi muốn viết về một Ngô Thanh Vân trong mục Người Sài Gòn thật khác với diện mạo hào nhoáng và đầy sức mạnh mà thế giới showbiz phủ lên cô, biết rằng khó, nhưng đành cố gắng. Từ lâu, Á hậu 2 trong cuộc thi Hoa hậu Việt Nam qua ảnh (do tạp chí Thế Giới Phụ Nữ tổ chức năm 2000) đã không còn tìm kiếm danh hiệu hoa hậu nữa, nhưng với nhiều người, cô đã là hoa khôi vết sẹo, một danh xưng nghe kì cục nhưng đầy trìu mến.
Chọn Ngô Thanh Vân để làm người song hành với một hoa khôi đã đi vào bất tử như cô ba xà bông ‒ Ba Thiệu ‒ là việc đầy phiêu lưu và có đôi bề khiên cưỡng, nếu nhìn thiếu thiện chí. Thế nhưng, trong rất đông người đẹp đang gắn hình ảnh của mình với công việc từ thiện hay cộng đồng hiện nay, cách của Ngô Thanh Vân rất khác, nó trì chí và rõ ràng.
Đêm 15/5 vừa rồi, chương trình Vết Sẹo Cuộc Đời lần 4 do Ngô Thanh Vân và các bạn của cô thực hiện tại Lâu đài Tajmasago (Quận 7) để gây quỹ cho Nhịp tim Việt Nam số tiền 144.800 USD, tương đương 144 trẻ em bệnh tim sẽ được giải phẫu. Sau bốn năm, Vết Sẹo Cuộc Đời đã góp phần cứu sống 575 em bị bệnh tim bẩm sinh, rất nhỏ so với hàng ngàn trẻ em đang mắc bệnh này, và càng mong manh hơn nếu biết rằng mỗi năm Việt Nam có thêm 1,6 triệu trẻ em mới, mà trong chúng còn vô số bệnh bẩm sinh khác. Theo thống kê của Bộ Y tế, mỗi năm Việt Nam có từ 8 đến 10 ngàn trẻ sơ sinh bị tim bẩm sinh, một nửa rất nặng, nhưng chỉ có khoảng 5.000 trẻ được giải phẫu.
Thế nhưng, con số này hoàn toàn không nhỏ, nếu nhìn vào cơ may của từng đứa trẻ, bởi chúng là bí ẩn với cuộc đời. Cứu một đứa trẻ là cứu một bí ẩn, trong khi cứu một người trưởng thành, hoặc đã già là cứu một sự hiện diện, một “thành quả” đã định hình.
Viết đến đây, tôi chợt nhớ đến bài hỏi đáp có tính truy vấn suy tư trong sách giáo khoa ở Tây Âu, khi đưa ra câu hỏi: Nếu biết một người phụ nữ có năm con, hai bị điếc, hai bị mù và một thiểu năng do di truyền, mà còn muốn sinh con nữa, bạn sẽ khuyên bà ấy thế nào? Xét về khoa học hay luân lý, thật dễ dàng để khuyên bà ấy “thôi”, nhưng về cơ hội và bí ẩn cuộc sống, thật khó để biết đâu là đúng đắn. Bởi ở đây, cuốn sách giáo khoa kia, đang muốn đề cập đến cơ hội cuộc đời bằng câu chuyện lịch sử của bà Maria Magdalena Keverich, người đã có sáu người con tàn tật, mà một trong số đó là nhạc sĩ thiên tài Beethoven. Khuyên bà “thôi”, biết đâu chúng ta đã khuyên nhân loại này “hãy thôi” có Beethoven! Mà ngay cái tên của bà cũng thật ý nghĩa, bởi Maria Magdalene không sinh ra để “là thánh”; có sách viết bà là vợ của Chúa; có sách viết bà là gái điếm. Nhưng với đức tin cao vời và cái tâm hướng thượng, bà đã được phong thánh.
Tôi không biết Ngô Thanh Vân theo đạo nào, vì cũng không tiện hỏi, nhưng tên ngoại quốc của cô (Veronica Ngo) thì có biểu ý rõ ràng. Veronica Giuliani (1660‒1727) là nữ tu sĩ thần học người Ý, được phong thánh năm 1839 bởi Giáo hoàng Gregory XVI. Veronica có nghĩa là sự đau khổ. Chương trình Vết Sẹo Cuộc Đời nhìn một cách nào đó cũng là cùng nghe và cùng chia một phần sự đau khổ của trẻ thơ, cho họ một cơ hội để bước qua thử thách đầu đời, để đi tìm thân phận và định mệnh của chính mình.
Là một người có chút ít kinh nghiệm qua các việc tương thân tương trợ ở Việt Nam trong gần 10 năm qua, tôi rất mong các độc giả hãy độ lượng khi ai đó (mà ở đây là Ngô Thanh Vân) nói những lời có cánh trong chuyện này: “Thời buổi khó khăn mà đeo bộ trang sức sang trọng như thế này bản thân tôi cũng không thấy vui hay đẹp. Nếu nó mang lại nhiều vết sẹo hạnh phúc, cứu sống trái tim của trẻ em Việt Nam thì mới thực sự vô giá”. Bởi nói để người khác bỏ tiền ra với thái độ hoan hỷ rất là khó và khổ tâm, nhiều khi gắn phản lực cũng không có tác dụng, nói chi tới “có cánh”.
Cũng xin đừng xét nét tới sự thật trong thái độ nói hay giá gốc của bộ trang sức, bởi cuối cùng, đã có khoảng 50 đứa trẻ được giải phẫu nhờ bộ trang sức này là con số thật, đáng để vun đắp thêm. Dân gian ta từng diễn giải quan niệm nhà Phật bằng câu: “Dẫu xây chín bậc phù đồ/ Không bằng làm phúc cứu cho một người”, ý nói đây là việc rất khó. Hãy làm rồi sẽ biết khó, để khi ấy, mọi bình phẩm ác ý sẽ được gia giảm hoặc may mắn hơn, được hướng thiện. Không cứu được người là việc bình thường, vì hoàn cảnh và năng lực mỗi người mỗi khác, nhưng khinh người cứu người thì đúng là việc bất thường, nên mau mau né tránh.
Gọi Ngô Thanh Vân là hoa khôi vết sẹo, một phần do cô muốn nhìn thấy và muốn chia sẻ vết sẹo trong cuộc đời người khác, phần thực tế hơn, vì cô sống ở Sài Gòn. Dân tứ xứ và tứ chiếng Sài Gòn có nhiều điều trời hành đất dí, nhiều khi vô cảm, nhưng trong việc mở hầu bao, họ thường rộng lượng và mau lẹ. Tìm những người giàu bằng hoặc hơn những gương mặt xuất hiện ở Lâu đài Tajmasago đêm 15/5 không khó, Hà Nội, Đà Nẵng, Nha Trang... đều có, nhưng tìm một con số, dù khiêm tốn ấy, thì thật không dễ. 144 quả tim sẽ tiếp tục đập trong thời gian tới, có mấy quả tim ở Sài Gòn, tôi không biết, nhưng mai kia, chắc sẽ có vài quả tìm đến đây sinh sống, rồi biết đâu, họ sẽ tiếp tục công việc vết sẹo của hôm nay. “Một mình Vân sẽ không thể làm được những điều đó”, Ngô Thanh Vân nói về chương trình và cũng nói về tinh thần rộng lượng của Sài Gòn.
Tới đây, có lẽ bạn đọc cũng phần nào chia sẻ được ý đồ của tôi khi chọn Ngô Thanh Vân làm người song hành, bởi trong vô vàn công việc nức tiếng ở đời, cho người khác một cơ hội sống là đáng giá biết bao. Và cũng mượn Ngô Thanh Vân để mơ ước rằng, trong vô số của nả được nhiều người đẹp khoe trên báo mỗi ngày (việc chẳng có gì xấu), đến lúc nào mà bạn chán nó, hoặc có ai cho đồ mới, hãy quy đổi đồ cũ thành những cơ hội sống cho trẻ em. Bởi trong đời sống người lớn chúng ta hôm nay, nếu bạn thấy còn quá nhiều điều chướng ta gai mắt, hoặc xấu xa, bạn khó xử, thì chỉ còn biết mong chờ vào trẻ em, một trong số chúng sẽ đứng ra kích hoạt để thay đổi xã hội tương lai. Một trong số chúng, biết đâu sẽ mang vết sẹo trên ngực của ngày hôm nay.
La Hán Phòng, 18/5/2013.