Danh Ca Hát Ở Giảng Đường
Hè năm 1974, anh Hoàng Thọ Phồn, sinh viên năm thứ 4 tham gia hoạt động cùng Ban Đại diện sinh viên trường Dược, Sài Gòn. Anh phụ trách hoạt động văn nghệ nên muốn tạo dựng những sinh hoạt văn nghệ hấp dẫn cho bạn bè thưởng thức sau những ngày học căng thẳng trên giảng đường, giữa lúc chiến sự ngày càng dồn dập khắp nơi. Sau mấy ngày suy nghĩ, anh quyết định tổ chức đêm văn nghệ sinh viên với chủ đề “Quê hương – Tình yêu – Thân phận” theo hướng mới, chưa ai làm và chưa ai dám làm.
Một buổi tối đầu hè, leo lên chiếc xe đạp, anh chạy thẳng đến một phòng trà ở đường Tự Do (nay là Đồng Khởi), đợi xong một tiết mục trình diễn thì tiến đến lối ra dành cho ca sĩ và chận đường nữ ca sĩ Khánh Ly, đồng thời là chủ phòng trà mang tên cô. Thời đó, Khánh Ly và Thanh Thúy là hai ca sĩ hiếm hoi có khả năng mở phòng trà. Cả hai đều nổi tiếng, khá giả trong giới nghệ sĩ.
Với những gì đã chuẩn bị sẵn trong đầu, anh tự giới thiệu và trình bày mong muốn của mình. Rằng sinh viên thực sự khao khát được nghe những giọng ca chuyên nghiệp hát. Anh ca bài “con cá sống nhờ nước”, rằng sinh viên vốn nghèo nên trước giờ không thể mời các ca sĩ thứ thiệt được. Nhưng anh nghĩ các ca sĩ sẽ sẵn lòng hát cho sinh viên nghe mà không lấy tiền “cát-sê”. Anh thẳng thắn trình bày là nếu ca sĩ đến hát chỉ sẽ nhận được một nhánh hoa hồng tượng trưng thay lời cảm ơn mà thôi.
Cuộc gặp đầu tiên ấy thật đáng nhớ. Ca sĩ Khánh Ly giương đôi mắt to nhìn anh, im lặng nghe anh nói. Xong xuôi, cô trả lời là đồng ý, chỉ đề nghị sáng mai anh đến gặp cô tại phòng trà để trao đổi chi tiết về việc tham gia chương trình. Và hành trình tổ chức ca nhạc cho sinh viên mùa hè năm 1974 bắt đầu. Đây là một đợt hoạt động hè bình thường ở trường Dược, nhưng sẽ là một mùa hè anh không bao giờ quên.
Ròng rã suốt ba tháng hè, anh liên tục tổ chức chương trình văn nghệ vào mỗi cuối tuần, giá vé rất thấp, chủ yếu để bù chi phí bỏ ra. Được phép Giáo sư Khoa trưởng trường Đại học Dược khoa Sài Gòn, anh mượn giảng đường làm thính phòng. Các bàn học được đưa ra ngoài hành lang, chỉ để lại ghế ngồi. Ca sĩ hát trên sân khấu có thanh sắc, nổi tiếng, có dàn âm thanh chuyên nghiệp và dàn ánh sáng cũng chuyên nghiệp. Không thể nào mỹ mãn hơn như vậy đối với chương trình văn nghệ học đường.
Nhờ tài thuyết phục của mình và tấm lòng phóng khoáng của một số ca sĩ tài danh thời đó, Hoàng Thọ Phồn mời được nhiều người có tên tuổi tham gia chương trình của mình miễn phí, cho dù lúc đó các đại nhạc hội đang phát triển rầm rộ và những ca sĩ nổi tiếng luôn được trả cát-sê cao.
Buổi đầu tiên, bên cạnh các giọng ca sinh viên, sự xuất hiện của ca sĩ Khánh Ly gây xôn xao cả hội trường. Cô hát mấy bài của Trịnh Công Sơn, cả tình ca lẫn ca khúc phản chiến. Bài nào cũng nhận được những tràng vỗ tay vang dội của sinh viên.
Đến buổi thứ hai, anh Phồn mời được đôi song ca nổi tiếng Từ Dung và Từ Công Phụng đến hát mấy ca khúc do Từ Công Phụng sáng tác như Trên ngọn tình sầu, Bây giờ tháng mấy ..., đôi song ca Lê Uyên Phương, ca sĩ Thanh Lan với các ca khúc Pháp lời Việt, và cả ca sĩ Sơn Ca, xinh xắn và hát hay, vừa học trường trung học Lê Văn Duyệt vừa đi hát.
Suốt mùa hè đó, chương trình ca nhạc ở trường Dược trở thành một sự kiện thu hút sự chú ý trong giới sinh viên Sài Gòn. Từ các trường đại học khác, họ nườm nượp đến xem. Bên cạnh các giọng ca sinh viên chiếm số đông, những tiết mục đỉnh cao cuốn hút nhất vẫn là sự góp mặt của các ca sĩ chuyên nghiệp. Thường xuyên góp mặt nhất vẫn là “nữ hoàng chân đất” Khánh Ly. Rồi hàng loạt các ca sĩ nổi tiếng khác đến hát trên sân khấu ca nhạc nghiệp dư và miễn phí này. Đó là Lan Ngọc, Hồng Vân. Là các ca sĩ trẻ đang lên rất được mến mộ như Họa Mi, Nguyễn Chánh Tín, Thanh Mai. Anh mời được cả các ban tam ca đang nổi đình đám ở sân khấu ca nhạc Sài Gòn lúc đó như tam ca Ba Con Mèo, ban Mây Trắng, ban Blue Jets, ban Trung Nghĩa. Có ca sĩ Đăng Lan và Hồng Thiện (ca sĩ Đăng Lan còn vẽ tranh để bán đấu giá làm từ thiện). Ảo thuật gia nổi tiếng Z.27 có em đang học trường Dược cũng đến tham gia. Có cả ngôi sao đỉnh cao ca nhạc miền Nam là danh ca Thái Thanh... Mỗi tuần anh cố gắng đưa vào chương trình một tiết mục song ca.
Từ chương trình này, anh Phồn được xem như là một “ông bầu” chuyên tổ chức ca nhạc cho sinh viên mà các trường đại học ở Sài Gòn đều biết tiếng. Anh biết sắp xếp để luôn đủ chi phí, luôn có ca sĩ “đinh” nhằm duy trì sự hấp dẫn của chương trình. Anh mời dàn âm thanh tốt nhất hiệu Lâm Dũng. Anh đưa rước ca sĩ chu đáo, có lúc mượn xe hơi để đưa đón, có lúc bằng xe máy Suzuki. Anh còn nhớ khi đón đến ca sĩ Thanh Mai ở một khu gia binh, cô than phiền rất dễ thương là đón bằng xe máy thì sẽ bay hết phấn trang điểm, nhưng cô vẫn tham gia rất nhiệt tình. Các ca sĩ chuyên nghiệp, dù hát miễn phí nhưng rất chú ý đến việc phục trang, trang điểm, âm thanh, ánh sáng. Họ luôn coi trọng nghề nghiệp và muốn mang lời ca, vẻ đẹp của âm nhạc đến với khán thính giả một cách trọn vẹn kể cả ở một chương trình miễn phí. Anh Phồn nhớ nhất đêm ca nhạc có ca sĩ Thái Thanh đến hát, phải mời ban nhạc Đỗ Thiều là ban nhạc chuyên nghiệp thì mới yên tâm. Danh ca Thái Thanh hát toàn những bài tuyệt vời như Nửa hồn thương đau (Phạm Đình Chương), Áo anh sứt chỉ đường tà, Ngày xưa Hoàng Thị (Phạm Duy). Bà luyến láy hay quá, nhất là đến đoạn “Lan huệ sầu ai, lan huệ héo...” ai cũng thấy đã. Số sinh viên không có vé vào xem, đứng ngóng cổ trên những cái bàn chồng chất phía ngoài, làm gãy sập mấy cái bàn, may là không ai bị thương.
Buổi phát học bổng cho học sinh nghèo từ tiền thu được ở một chương trình ca nhạc từ thiện, tổ chức tại phòng trà Khánh Ly năm 1974. Anh Hoàng Thọ Phồn đang giới thiệu các học sinh, phía sau là ca sĩ Khánh Ly. Ảnh tư liệu: Hoàng Thọ Phồn.
Sau khi tổ chức được một số buổi diễn, nhận thấy ca sĩ Khánh Ly rất nhiệt tâm và gắn bó với sinh viên, anh Phồn đề nghị làm một chương trình riêng chỉ có giọng hát của chị. Ca sĩ Khánh Ly đồng ý. Anh Phồn định rằng chị hát 25 bài, cứ mỗi năm bài thay một cái áo dài cho sinh động. Chị đồng ý luôn. Trong hậu trường để sẵn giá mắc áo để ca sĩ Khánh Ly treo năm cái áo dài. Khánh Ly kiêm luôn vai trò M.C. Lúc ấy, tên tuổi chị đã rất gắn bó với nhạc sĩ Trịnh Công Sơn nên chị hát nhạc của ông trong toàn bộ chương trình. Cả ngàn sinh viên im phắc lắng nghe.
Cùng với các ca sĩ chuyên nghiệp, những giọng hát hay của giới sinh viên thành phố và trường Y – Dược cũng tham gia. Lúc đó, trường Y có giọng ca Lê Hành (nay là Phó Giáo sư, Tiến sĩ y khoa), Tường Vy, Lê Trí Dũng (nay là Thầy thuốc nhân dân). Trường Dược có Trương Đức Vọng (nguyên Tổng Giám đốc công ty Dược phẩm OPC), Trương Văn Tuấn (Phó Giáo sư Tiến sĩ, giảng viên ĐH Y Dược), Trương Thị Thu Thu, chị Mỹ Thanh, anh Diễm Phúc... Trường Luật có anh Toàn, chị Vương Nguyệt. Có cả nữ sinh Trưng Vương như Thanh Mai và tam ca nữ sinh trường Trưng Vương do cô Doãn Kim Phượng dẫn đầu, chuyên hát các ca khúc hài của ban AVT mà các khán giả sinh viên nhớ nhất là bài Ba bà mẹ chồng.
Các chương trình lấy thu bù chi. Vé bán ra với giá tượng trưng, chỉ đủ thuê âm thanh, ánh sáng, lo nước uống. Còn chút ít là bồi dưỡng cho anh em ban tổ chức ở lại ăn bữa cơm và uống chai bia 33. Thu được nhiều tiền nhất lại là ông “Provence”, một thợ chụp hình có tên gọi theo tên cái kiosque ảnh của ông ở đường Nguyễn Huệ. Ông mang máy đến, chụp hình những người tham dự và dán album, sau đó đưa ra ai thích thì trả tiền lấy ảnh. Lúc đó, chưa có đèn flash mà còn dùng bóng đèn, mỗi lần chụp là cháy một cái bóng.
Mùa hè đó, anh Hoàng Thọ Phồn cùng ca sĩ Khánh Ly còn tổ chức thêm một chương trình ca nhạc khác có bán vé, Khánh Ly cùng các giọng ca sinh viên tham gia biểu diễn ở Trụ sở Tổng hội Sinh viên ở số 4 Duy Tân (nay là Nhà Văn hóa Thanh Niên). Sau khi trừ chi phí, còn dư một số tiền tặng học bổng cho 50 thiếu nhi nghèo. Các em được mời đến phòng trà Khánh Ly để dự lễ phát học bổng.
Sau khi tốt nghiệp, anh Hoàng Thọ Phồn làm việc trong ngành Dược, từng là Phó Giám đốc Sở Y tế An Giang cho đến khi nghỉ hưu. Đến giờ, khi nhớ lại những đêm ca nhạc mùa hè 1974 rất bận rộn vất vả đó, đọng lại trong anh là tấm lòng của những ca sĩ tài danh đã đưa lời ca giọng hát chuyên nghiệp đến với sinh viên chỉ để nhận lại những tràng pháo tay và một nhánh hoa hồng mỏng manh. Anh cảm nhận nhiều người trong giới ca sĩ Sài Gòn đã dành cho sinh viên thời đó những tình cảm rất trân quý. Đặc biệt là tấm lòng của ca sĩ Khánh Ly. Đó quả thật là một câu chuyện rất đẹp, xảy ra hơn bốn mươi năm trước ở Sài Gòn.