THỨC ĂN THỨC UỐNG -MANG ĐI

Những năm cuối thập niên 90 thế kỷ 20 Sài Gòn xuất hiện một loại bao xốp. Tức bao ni lông nhẹ, có quai xách, nhỏ nhắn để đựng thực phẩm. Bao xốp có nhiều màu, và thường màu trắng đục. Bao xốp dễ dàng được chấp nhận thay cho bao ni lông truyền thống, trong, hình chữ nhật, không có quai xách…Phim bộ Hong Kong, Đài Loan đổ vào các gia đình VN. Phim phản ảnh cuộc sống người dân Hong Kong, Đài Loan với những hộp cơm đựng trong hộp xốp màu trắng, những ly trà sữa trân châu đựng trong các ly nhựa mỏng nhỏ, có nấp đậy, được ấn thêm cái ống hút to đùng, bỏ vào bao xốp xách theo lủng lẳng. Thế là từ đó, bao xốp có thêm một chức năng mới, được “làm” dài đủ cho ba loại trà sữa, cà phê: ly lớn, ly nhỏ và ly trung bình. Và cũng từ đó trong Sài Gòn từ đầu những năm 2000 thế kỷ 21, đã có nhiều cửa hàng chào mời: cà phê mang đi, bột chiên mang đi, trà sữa mang đi. Trước của chỉ cần cái bảng nhỏ TAKE AWAY là ai cũng hiểu…Và có cả bánh mì mang đi.

Ngày trước bánh mì sau khi cho thịt, ớt, nước tương, bơ, pa tê…được gói lại bằng miếng giấy tập hay giấy báo xé nhỏ và cột cọng thun vào. Hôm nay, ổ bánh mì được bỏ gọn vào trong bao xốp nhỏ, dài hay ngắn tuy vào bánh mì ổ lớn hay ổ nhỏ.

Lúc còn đi dạy, 5 giờ 30 sáng trên đường ra trạm xe buýt, tôi ghé quán cơm tấm mua một hộp cơm tấm, cùng chai nước mang theo. Thế là đã an tâm dạy đến chiều. Sự ra đời của bao xốp kéo theo sự tiện lợi của những người làm công sở với hộp cơm, ly cà phê, ly trà sữa…mang đi. Tuy nhiên, từ trong thâm tâm, tôi nghe thiếu vắng một điều gì đó…

Nhớ ngày xưa tới nhà bạn bè, thèm chè hoặc cà phê là kéo nhau ra quán. Đang đi chơi cùng bạn, khát nước cứ “tấp” vào quán nước lề đường vừa nhân nhi ly cà phê hoặc ly nước mía, vừa trò chuyện ngắm dòng xe qua lại. Hôm nay, quán, tiệm đã ghi take away rồi, đâu còn ghế bàn cho khách ngồi nhâm nhi tán chuyện. Ghé nhà bạn, thay vì rủ nhau ra quán thì thôi, mua ngay hai ly cà phê đá hoặc đậu hủ đá mang đi. Đến nhà bạn cùng ngồi trong phòng vừa nói chuyện, vừa nhân nhi vậy. Thế nhưng xem ra câu chuyện trong nhà với ly cà phê được “mang tới” chẳng thú vị và rôm rả bằng cùng ngồi ở quán xá lề đường.

Những ngày đầu học đại học ở lại buổi trưa, mẹ tôi dậy sớm nấu cơm dở vào lon sữa guigoz và cái trứng vịt muối. Đều đặn như thế cho đến khi tôi vào ký túc xá. Thực tập tại xưởng, giờ cơm, các thầy cô, công nhân…mỗi người mở hộp cơm bằng nhôm hoặc inox của mình ra ăn. Trước 1975, dân Sài Gòn quen cái “gầu mên”. Tức một ngăn lớn dưới cùng và 2_3 ngăn nhỏ phía trên. Các ngăn nối với nhau bằng một một tay cầm móc vào hai móc hai bên các. Hoặc cài gầu mên kiểu Mỹ, tức bằng kim loại nhẹ. Ngăn đựng cơm rộng, nấp đậy có hai ngăn, giữa là rảnh để xếp cái tay cầm úp vào. Gầu mên này tiện lợi bỏ vào cặp xách. Người Sài Gòn thường dùng gầu mên mua thức ăn ngoài về nhà ăn. Người công sở, học sinh quen dở cơm vào lon guigoz và hủ chao trống đựng thức ăn. Nước uống như cà phê, trà… là một chai thuốc tây đã hết, có nấp đậy. Ai sang hơn sẽ có chiếc bình thủy nhỏ có thể giữ độ lạnh hoặc nóng lâu hơn. Còn học sinh là những bình nhựa lớn, nấp vặn chắn chắn có cả dây đeo qua vai.

Sau 1975, người Sài Gòn quen với “cà mèn” từ miền Bắc, nhỏ hơn nhiều so vời gầu mên của Sài Gòn. Cà mèn chỉ có hai ngăn: ngăn cơm và ngăn thức ăn. Thực tập tại phòng thí nghiệm, tiền bạc khó khăn, mẹ tôi chỉ mua được cho tôi một gói xôi mang theo. Trong khi bạn cùng làm việc được “dở” nguyên hộp cơm thịt nạc kho hột vịt thật ngon. Chính những bữa cơm trưa nói lên tình hình kinh tế và sự chăm sóc từ gia đình của từng thành viên trong phòng làm việc. Người mở ra toàn thịt cá, có cả rau xanh, kẻ chỉ là một hủ chao hoặc dưa mắm. Còn tôi một gói xôi! Chỉ vì mẹ tôi không có tiền mua gạo. Gia đình tôi thường chịu đói hằng ngày mà. Tuy vậy, tôi luôn mơ một ngày mình lập gia đình cùng người đàn ông tôi yêu thương. Mỗi ngày tôi sẽ dậy sớm nấu cơm, dở cho anh những khúc cá, những miếng thịt, những nhúm rau …kèm theo một “bình thủy cà phê sữa đá”để các bạn đồng nghiệp phải ganh tỵ. Xa hơn, tôi mơ mình cũng chăm chút cho con gái những cà men cơm, những “bình thủy” chè để nó phải chia sẻ bớt cho bạn cùng lớp trong sự hãnh diện về bàn tay chăm chút của một bà mẹ chu đáo cùng chồng con.

Định mệnh cũng như duyên số khiến tôi không có cơ hội chuẩn bị cho người đàn ông, người con gái của mình một cà men cơm, một bình thủy cà phê hoặc chè…tươm tất. Thế nhưng, giờ cơm trưa, nhìn từng thành viên trong các công sở “đại diện” túa ra các quán cơm, quán nước với từng xấp hộp cơm, từng bọc ly cà phê, trà sữa …mang về cơ quan. Tôi chợt nghĩ nếu có gia đình hẳn chồng và con tôi sẽ không thích “khác người”. Cả hai sẽ góp tiền, chịu phân công đi mua thức ăn, nước uống trong nhóm hơn là “cụ bị” mang cơm, cà phê, chè từ nhà theo Những người vợ, các bà mẹ hôm nay thật khỏe, không phải dậy sớm lo cho chồng con bữa điểm tâm và cơm trưa dở theo.

Bữa cơm hôm nay cũng thật bình đẳng. Hộp cơm từ 17_20 ngàn, thêm ly trà sữa hay cà phê nữa không đến 30 ngàn. Chẳng ai thấy được cái “nghèo, cái thiếu thốn hay cái sung túc” của ai cả.

Sáng dậy trên đường tới trường mẹ ghé mua cho con hộp cơm hoặc hộp xôi hoặc ổ bánh mì “xách theo” và một hộp sữa tươi. Người chồng ghé mua hộp cơm hoặc bữa trưa cùng ra quán hoặc cùng đưa tiền cử “đại diện” đi mua cơm và cà phê. Nhanh, gọn lẹ. Cuộc sống ngày càng văn minh tiến bộ mà. Sao cứ bắt người phụ nữ dậy sớm nấu cơm pha cà phê cho chồng con. Tuy vậy, tôi biết chắc chắn không chỉ mình mà trong ký ức nhiều người sẽ tiếc làm sao cà men cơm hay hộp cơm mẹ dậy sớm nấu cho cha con cùng xách theo ngày nào…Cũng như những buổi cà phê quán xá cùng bè bạn ngày xưa.