Thầy và trò, và...
Đôi khi nó bỗng là ta
Yêu tinh hóa Bụt
Và hoa hóa người.
BUỔI CHIỀU CUỐI NĂM HÌNH NHƯ BAO GIỜ CŨNG có cái gì khang khác. Trời trong xanh hơn, nắng dịu hơn, và gió lộng hơn? Không khí tấp nập dọc chợ búa, phường phố bỗng chững lại bởi suốt tháng chạp người ta mua sắm đủ các thứ rồi, giờ tan nguôi háo hức? Buổi chiều cuối năm bến xe vãn khách đã đành, những chợ hoa nom càng nhếch nhác hơn. Hoa đại hạ giá không bán hết đã được những người trồng hoa cho lên xe, xếp xuống xuồng mang về nhà từ quá trưa, vẫn còn những cụm hoa xơ xác nhất bị trút khỏi giỏ đựng cố ý bỏ quên nằm lại nghiêng ngả bên lề đường, chỏng chơ bên trụ đèn hoặc xếp xó dưới những chân tường hoen ố khai mùi nước tiểu, cái mùi quanh năm thách thức sự có mặt thừa thãi của những chữ “cấm đái” kẻ đậm nét và, màu hoa ở những nơi như thế trông lại càng tươi rực hơn mới lạ! Buổi chiều cuối năm cơ hồ có ngọn roi vô hình quất thúc sau lưng, khiến mọi người mau chân trở về nhà quây quần bên mâm cỗ cúng ông bà hơn là chạy rong, nhàn du ngoài đường? Ngẫm nghĩ lan man trong khi chân vẫn nhấn đều bàn đạp, anh đưa ông khách ra đến bến tàu đò lúc nào chẳng hay. Bỏ chiếc xắc hành lý to kềnh gác ngang ghi đông xuống, đưa tay gạt trán lau mồ hôi, nhận tờ giấy bạc, anh cười nói cảm ơn. Người khách lật tay nhìn đồng hồ ái ngại:
– Có chắc giờ này còn tàu không cha nội?
Anh đáp đại:
– Còn mà! Nếu không còn...
– Không còn thì sao?
– Thì ở lại, đón giao thừa trên bến này cũng vui chứ sao!
Cả hai cùng cười. Ông khách to lớn kềnh càng với chiếc xắc hành lý và cái giỏ sợi nylon ních chật các gói to gói nhỏ bước dài, hòa vào dòng lao xao dọc bến, tấm lưng áo ca rô đẫm mồ hôi thoáng chốc khuất sau đám đông. Anh đứng trông hút theo, mở thêm chiếc cúc áo sơ mi đón ngọn gió hào phóng từ mạn sông lồng lộng thổi lên. Gió cuối năm có mùi gì khác lạ không nhỉ? Lại lẩm cẩm! Anh quay xe lui thong thả đảo mắt kiếm khách, thong thả nhẩm tính số tiền trong túi. Hai phong pháo, một đốt cúng giao thừa tống cựu nghinh tân, một đốt vào chiều tối mồng ba tiễn đưa ông bà. Hai chai rượu rắn tiếp mấy tay bạn thân. Dư sức qua cầu. Còn trà, thuốc lá và khoản lì xì đám trẻ? Ít nhất phải hai cuốc xa hoặc năm cuốc gần nữa. À à, còn cái khoản hoa? Quanh quất láng giềng trong cư xá hẳn trước cửa nhà nào cũng rực màu tết cả rồi, nhà mình thiếu hoa, hẳn đêm nay chúa xuân đếch thèm ngự? Có mấy cái thiệp chúc xuân học trò gửi tặng, Thư cứ đòi vác hẳn về một cành mai để máng chúng lên. Có mấy thước vuông phía trước gọi là phòng khách, cô ấy cứ đòi chưng một lọ bông đồng tiền hoặc bông hồng nơi bàn nước để tiếp khách. Chậc, phải có hoa thôi!
Tiết kiệm khoản mua hoa đắp vào khoản trà rượu hẳn cô ấy lấy làm phiền? Kệ, miễn có hoa là được rồi. Hoa mua hay hoa lượm cũng là hoa. Hai ba bụi nhập một, chọn những cành tương đối còn tươi nhất ghép lại đố ai biết được hoa... thừa! Gái bán hoa nhảy từ vùng này sang vùng khác o ép tẩy nhuộm một tí, vờ ra vẻ ngây thơ một tẹo cũng khối kẻ lầm gái tân huống hồ hoa lá hoa cây! Thong thả ngược lui đường cũ, anh thầm phục mình không biết để đâu cho hết bởi thốt nhớ đám hoa người ta vất bỏ lại bên vỉa hè ở ngã ba lúc nãy vừa ngang qua.
– Ê, HOA CÓ CHỦ, KHÔNG PHẢI HOA CHÙA ĐÂU!
Đang dùng miếng nylon rách buộc túm mớ rễ và đất lùm xùm quanh cụm vạn thọ hoa lưa thưa, lá cành còm cõi tựa tay chân đứa trẻ còi xương, anh ngỡ ngàng quay lui. Miệng ngậm chếch điếu thuốc thơm bên khóe mép. Đôi mắt vẩn đục dưới mớ tóc dài hệt dề rong đen bẩn. Chiếc quần cộc xệ quá rốn. Một tay gãi sồn sột lên mạng sườn lấm tấm mụn ghẻ, tay còn lại chống nạnh. Bên sau anh ta, trên mấy tấm giấy báo giải dọc bức tường đá là hai đám “hội”, một bài bạc một nhậu. Chẳng biết anh ta vừa từ đám nào đứng lên. Anh liếc nhanh chiếc xe đạp dựng sát lề đường để chắc bụng nó vẫn còn đó, cười xuê xoa chữa thẹn:
– Của anh à? Tưởng người ta vất bỏ chờ xe rác tới hốt chứ.
Người công dân thường trú vỉa hè cau mặt bước rấn tới cạnh anh đưa ngón trỏ đếm tỉnh khô:
– Một hai ba... huynh vừa gom bảy bụi phải không? Rẻ rề, chỉ bằng một phần mười giá hồi sáng. Một trăm.
Ngỡ gì! Anh vui vẻ móc tờ bạc một trăm đưa gã, dợm cúi xuống ôm cụm hoa bước đến xe đạp buộc vào yên sau. Gã “chủ hoa” ngạc nhiên nhìn anh như một vật thể lạ vừa từ hành tinh khác tới, tủm tỉm cười, ra vẻ thản nhiên bảo:
– Phiền huynh cho xin chín tờ nữa!
– Anh vừa bảo một trăm mà.
– Thì một trăm nhưng trăm cứng, đâu phải mềm.
– Một ngàn lận à? Mắc quá, thôi vậy!
Anh quay lưng bước đi. Bàn tay vừa gãi ghẻ níu anh lại:
– Không mua cũng được nhưng phiền huynh phân ra bảy bụi như lúc huynh chưa gom, phải nguyên xi như cũ.
Nghe gã lớn tiếng, thấy gã xỉa xói, từ hai đám “hội” một đàn bà, hai đàn ông và ba đứa trẻ lục tục đứng lên, dàn hàng ngang bước tới. Những gương mặt phờ phạc, đanh cứng, lem úa bóng chiều nom lừng lững, hừng hực nộ khí, sẵn sàng tham dự trận xung đột, nếu có. Anh tiu nghỉu lấy tiền nộp đủ, thinh lặng buộc hoa vào xe, lên yên.
Mẹ kiếp! Bài học nhớ đời nghe con. Ở đời này, nhất là trong thời buổi này không có gì thừa, chẳng có gì là đồ bỏ cả. Hoa lại càng không phải là vật thừa, dù nó chưa được xếp loại là... nhu yếu phẩm! Nửa bẽn lẽn nửa khôi hài nhủ thầm, đoạn anh tạt vào một sạp báo quen gửi nhờ cụm hoa ở đó.
Ra khỏi sạp báo, chưa biết nên chọn hướng nào kiếm khách để bù vào khoản mua hoa kia, anh bỗng quay lại khi nghe có người gọi.
– Í, thưa thầy! Xin lỗi!
Cô gái phấn son tươi rỡ, quần áo rất mực thời trang chơm chớp mắt bối rối nhìn anh, điệu đàng chuyển chiếc túi từ vai phải sang vai trái. Anh mỉm cười nhã nhặn:
– Cô tính đi đâu nào?
– Bộ thầy...
– Ờ thì thầy chạy xe... em không gọi lầm đâu.
Anh lột chiếc mũ kết xuống phe phẩy quạt. Không cố ý nhìn ngắm, bộ đồ tã của anh bỗng lướt qua mắt nàng thoáng ái ngại pha lạ lùng. Ngập ngừng chút đỉnh rồi nàng khẽ khàng ngồi lên yên sau, nhỏ nhẹ bảo:
– Thầy cho em ra Bãi Cát ạ!
Ánh ngày có níu nuối, nán lại trên các ngọn cây muộn thế nào thì chiều cũng tắt. Đêm vụt tới. Phố lên đèn. Đi một quãng, hình như muốn xóa tan không khí ngượng ngập giữa hai người, cô gái lên tiếng; giọng không buồn không vui:
– Thầy không có cách nào kiếm thêm mà đỡ nhọc hơn sao?
– Không! – Nghe mình buông tiếng không cộc lốc, anh cảm thấy hơi khiếm nhã bèn bật cười tiếng ngắn lảng chuyện! – Em học ở lớp nào nhỉ? Lắm học trò quá không thể nhớ xuể. Trước đây mỗi lần chạy xe gặp ai chào mình là thầy tôi cứ giật thót, sau này đâm quen đi.
Qua phút ngượng ngập. Cô học trò trở nên dạn dĩ, tự nhiên hẳn.
– Dạ, em học Văn K4. Đêm hội diễn văn nghệ kỷ niệm Ngày Nhà Giáo Việt Nam vừa rồi em đạt giải nhì đơn ca đấy ạ!
– Trí nhớ tôi đoảng thật. Hôm ấy tôi ở trong ban giám khảo cuộc thi. Hóa ra cô cũng dân Văn?
– Văn thì sao, thưa thầy?
– Dạy Văn như bọn tôi thì không thể mở lớp dạy ngoài giờ như toán, lý hóa hoặc ngoại ngữ.
– Chắc tương lai em cũng sẽ đạp... xe... ôm như thầy thôi!
Hai người cùng cười. Tiếng cười nàng tươi mát, trẻ trung. Tiếng cười anh khô khốc. Không hiểu sao gần đây anh chợt nhận ra tiếng cười mình thường khô khốc, không còn ấm áp lắm nữa. Mỗi lúc cười là hình như nghe ran rát trong cuống phổi. Bởi lao tâm mỗi ngày và lao lực mỗi đêm chăng? Không, chẳng phải thế đâu. Ôi, lại nghĩ lan man! Không hiểu sao dạo này thỉnh thoảng anh bỗng bắt gặp mình hay nghĩ lan man? Cô học trò ngạc nhiên thấy ông thầy sao cứ mãi lắc đầu, lắc đầu.
Câu chuyện tiếp tục cách rời rạc, dăm ba mẩu về trường lớp, vài mảnh vụn về thời tiết, thời trang vân vân. Chưa đến Bãi Cát, anh hơi hẫng khi nghe nàng thoáng ngập ngừng bảo thầy cho em xuống ở ngã tư phía trước mặt. Chẳng thắc mắc lôi thôi nhưng anh định bụng xe vừa dừng, nàng vừa bước xuống là anh sẽ phóng xe đi ngay, không phải vì sĩ diện mà vì không nỡ lấy tiền công từ tay cô sinh viên “bé nhỏ” của mình.
Tình huống đã xảy ra không như anh nghĩ. Tới ngã tư, xe vừa dừng, nàng vẫn ngồi yên ở phía sau nửa rụt rè nửa thân mật nghiêng người tới phía trước, bất ngờ choàng tay qua vai anh, nhét vội tờ giấy bạc vào túi áo anh, đoạn dịu dàng nói cảm ơn, xuống xe, bước nhanh. Cái choàng tay bất thần phả vào mũi anh làn nước hoa thơm ngát, cả khoảng lưng dưới vai mãi còn âm ấm sau sự kề cận tình cờ vừa rồi. Tờ giấy bạc hai ngàn khiến anh sững sờ cầm chặt nó trong tay vội vã quành xe lui, đưa mắt dáo dác tìm kiếm, nhưng rồi chẳng thấy nàng đâu nữa.
Khi đạp xe tiếp tục vượt qua ngã tư, anh không hề biết cô gái ra khỏi chỗ núp sau cái xe nước mía, lại gọi một chiếc xe lôi, đi tiếp ra Bãi Cát.
VỪA TẤP XE VÀO LỀ ĐƯỜNG TRƯỚC MỘT QUÁN cà phê, anh bỗng giật thót bởi có người chộp lấy đầu vai bóp mạnh. Anh quay sang chưng hửng, kêu khẽ:
– Ủa, anh còn ở đây sao?
Ông khách cao lớn dềnh dàng ban chiều cười nụ méo xệch:
– Miệng mồm anh quả độc địa. Đúng là hết tàu về Cái Cau rồi. Đêm nay tôi phải đón giao thừa ngoài cái bến Ninh Kiều chết tiệt ấy. Vào đây cha nội, nghe tao kể tội rồi biến đi đằng nào cũng được.
Ông khách nói bỗ bã, cười hề hề lôi anh vào quán. Chiếc áo ca rô đã thay bằng áo sọc còn hằn nếp gấp. Tóc ướt nước chải gọn. Hẳn khách đã kiếm ra chỗ trọ ở một khách sạn nào gần đâu đây. Anh cười phớt tỉnh:
– Anh có duyên nợ với thành phố này hay sao ấy. Ai mượn chọn nhằm cuối ngày ba mươi mới đi?
Khách uống ngụm cà phê đá, thổi khói thuốc ra đằng miệng lẫn đằng mũi:
– Hứng! Nguyên do tại cái hứng bất tử mà ra cả. Mãi tới hai giờ chiều tôi mới quyết định không thèm ăn tết ở Sài Gòn một lần coi sao. Vậy là ra bến xe, qua hai cái phà chết tiệt, rồi gặp anh.
Hứng! Chỉ do cái hứng bốc đồng mà hắn khăn gói ra đi vào ngày cuối năm? Trong cuộc sống luôn chạy vạy bon chen này sao lại có người dư thì giờ để chiều chuộng cái hứng riêng của mình thế nhỉ? Anh bỗng chột dạ. Hắn là kẻ thừa nhàn, hay cái tay đang kẹp điếu thuốc bốc khói, đang ôm ly cà phê kia đã cầm dao, súng giết người, cầm dây siết cổ nạn nhân trong một vụ cướp của cướp tình nào đó? Hắn đã giựt hụi? Đã biển thủ công quĩ? Đã? Đã? Đã? Cơ man nào là vụ án in tràn các tờ báo công an, các phụ trương mang tiêu đề An ninh và Đời sống. Hắn đang chạy trốn chăng? Ôi, lại nghĩ lan man! Anh khẽ lắc đầu, nói vui:
– Tôi không thể tưởng tượng nổi cái hứng của anh nó ra làm sao?
– Thì cũng chuyện vặt thôi. Cãi nhau với bà ấy một trận vì lỡ quá chén với bạn bè từ tối hôm trước đến sáng hôm nay mới mò về nhà, tôi lỡ buột miệng dọa sẽ về quê ăn tết ngay tắp lự xem thử ai sẽ nằm chèo queo một mình đêm giao thừa. Bà ấy thách, kéo theo cả lũ nhóc về hùa, thế là mình mắc cái bẫy do mình giăng. Lúc đi hăng lắm, hùng hổ lắm, giờ thì hơi... nản.
– Và có lẽ mai lại quay về để bà ấy và lũ nhóc cười cho thúi mũi?
– Chưa biết chừng. Này, hồi chiều sao anh dám bảo giờ đó còn tàu hả?
– Ờ thì tôi cũng nói đại, tôi chạy đường bộ anh lại hỏi đường sông biết đâu mà lần.
– Khi không ngồi bó gối tà tà ở đây trong lúc thời gian đang chạy nước rút tới giao thừa. Khi không bỗng thành ra kẻ mồ côi. Và, ở nhà, ở nhà...
– Ở nhà bộ bà ấy đang khóc chắc? Hay anh lo bà ấy rước ông khác vào nhà? Vậy mà cách đây chừng một phút tôi nghĩ anh đã giết người và đang chạy trốn. Chuyện đời mà, kẻ thiện lẫn vào người ác và ngược lại, khó phân lắm.
Khách dẫy nẩy:
– Thôi cha nội, hết độc mồm độc miệng giờ ý nghĩ cũng độc. Chẳng phải thầy bói, ngó cái tướng khắc khổ, cái môi mim mím, cặp mắt lừ lừ của anh tôi cũng dư biết anh thuộc loại đa nghi. Đại khái, nhìn cha cố anh cho không phải cha cố, nhìn sư cứ e không phải sư, nhìn chính khách hóa kép hát, nhìn con gái nghĩ họ đã biến thành đàn bà, nhìn gà ra vịt vân vân. Loại người như anh còng lưng đạp xe thồ tới già là phải.
– Còn loại như anh?
– Ậm à, thì cứ tha hồ làm theo cái hứng của mình! – Khách bỗng thấp giọng – Nói đùa đừng giận. Anh thử đặt mình vào hoàn cảnh của tôi xem, chỉ vì một chút nóng giận, bốc đồng nổi máu giang hồ, lên đường phiêu bạt rồi lỡ đường thế này bộ vui lắm sao? Lát nữa anh sẽ về nhà đón giao thừa, hú hí với vợ con, tha hồ cười vào mũi thằng này, được thôi. Còn tôi chẳng lẽ cứ ngồi uống cà phê suông đến tận sáng? Có phải anh là thổ công ở đây không nào? Nghĩa là anh thông thuộc từng nơi từng chốn, từ thượng vàng đến hạ cám...
Anh sốt ruột ngắt lời:
– Vòng vo hoài, anh đang cần hay muốn cái gì nào?
Khách cười nửa miệng, thủng thẳng buông rời từng tiếng:
– Muốn đi tìm hoa và mua hoa!
Lại hoa! Thằng cha cũng bày đặt văn vẻ dữ. Lại gặp phải một tay thầy giáo dạy Văn chăng? Anh giả bộ ngơ ngác, nói tưng tửng:
– Chợ hoa người ta dẹp hết từ trưa rồi, mà anh cần hoa để làm gì cơ chứ! Để chưng trong phòng trọ à?
Khách phá lên cười, thân mật choàng cánh tay vạm vỡ siết chặt đôi vai xương xẩu của anh xởi lởi:
– Mả mẹ anh, may là cuối năm, đầu năm mới gặp anh chắc xúi quẩy bỏ mẹ. Tôi sẽ bao anh đến trước giao thừa. Hãy đưa tôi đến một quán bia ôm. Quán nào có luôn cái mục kia càng tốt. Hiểu chưa ông cả quỷnh?
Anh vờ đổ quạu, xẵng giọng:
– Thoạt nhìn tôi biết ngay anh thuộc típ thích các trò heo. Bộ anh tưởng tôi là dân ma cô ma cạo hả?
– Bình tĩnh đồ quỉ. Sao anh dễ nổi nóng thế? Hãy nghĩ mình là hướng dẫn viên du lịch có phải đẹp hơn không – Vừa cười giả lả khách vừa rút tờ giấy bạc năm ngàn nhét vào tay anh – Còn đây là tiền bù vào khoản thay vì anh phải cong lưng đạp vài cuốc nữa mệt thấy ông tằng ông tổ dưới suối vàng thì chỉ việc ngồi nốc bia cho đã và mày mò các em. Sao, hợp đồng sòng phẳng có lý có tình chứ?
Anh ra vẻ miễn cưỡng, kênh kiệu nhún vai:
– Không cảm thấy hứng lắm nhưng vì anh tôi cũng ráng làm phước để... đức cho con cháu mai sau. Được rồi, đi thì đi! – Đoạn anh nhăn mặt chua xót nhủ thầm, mẹ kiếp, nếu làm ma cô đêm nào cũng gặp khách sộp như thằng cha này mình bỏ nghề... Anh bỏ dở, tự kiểm duyệt, không dám nghĩ tiếp.
Họ lên xe, hòa vào dòng xuôi ngược trên đường. Năm sắp cùng và tháng cuối của năm sắp tận, cái vòng quay chóng mặt thường ngày hình như chợt chậm lại? Qua khỏi ngã tư, chỗ cô sinh viên xuống lúc nãy, anh bỗng nhận ra mình đang đi về phía Bãi Cát, khu vực có lắm tụ điểm vui chơi giải trí, lắm hàng quán nửa kín nửa hở loại ông khách đang cần. Những nơi thỉnh thoảng anh vẫn đưa những khách khác đến. Và, anh chọn một nơi gần nhất.
ÔNG KHÁCH LỠ ĐƯỜNG RẤT LẤY LÀM ĐẮC Ý VÌ đã được đưa đến một nơi tương đối kín đáo, an toàn. Anh ta xuýt xoa khen nơi ấy ấm áp, vui vẻ gấp một ngàn lẻ một lần cái phòng lạnh lẽo trong khách sạn đã thuê ngoài phố.
Nơi ấy anh ngỡ ngàng gặp lại cô học trò. Trong áo mỏng lập lờ khoe ngực, váy cụt khoe đùi nom nàng lạ lẫm hẳn. Thoạt tiên nàng kinh ngạc không hiểu sao đã đổi xe dọc đường để giữ bí mật nơi đến, cuối cùng bỗng thấy ông thầy xuất hiện! Nghe anh bảo hoàn toàn do tình cờ, nàng cười ngặt nghẽo, tặng anh cái lườm mượt mà, ấn một cô bạn ngồi xuống sát sườn anh, đoạn nũng nịu ngã mình lọt thỏm vào vòng tay của ông khách uốn giọng thỏ thẻ một cách văn hoa... ba trợn, sặc mùi bia bọt:
– Lỡ bước vào thiên đường rồi thì chẳng còn thầy trò gì nữa, chỉ toàn những người nam mí lỵ người nữ thôi. Xin thầy cứ tự nhiên. Cởi chiếc áo mô phạm bạc màu bụi phấn ra một lát lại mặc vào không nhàu nát đâu mà thầy lo, chẳng ai thèm ăn cắp hay mượn đỡ của thầy đâu thầy kính mếếến ạ! Rồi thầy lại tiếp tục đưa những người khác đến... thiên đường với bọn em!
Ông khách khoái chí cười ha hả. Cô bạn của nàng tự làm tà cái chỏm nhọn bên trái của bộ ngực đồ sộ bằng cách áp siết vào cánh tay anh và, dĩ nhiên cũng phá lên cười. Nàng chỉ mủm mỉm cười nhưng đôi lúm đồng tiền sâu hoắm trên má cứ như khoan như đục vào chỗ nào đó rất mềm rất nhạy trong anh, làm anh rùng mình sởn ốc. Anh sượng sùng uống vội một hớp bia nghe đắng nghét rồi chuồn êm.
Đêm hôm ấy anh về nhà trước giao thừa. Các thứ định mua sắm đã mua đủ. Không quên ghé sạp báo mang cụm hoa vạn thọ về. Mẹ sắp nhỏ thất vọng ngay khi thấy những đóa hoa héo rũ. Anh cười mỉm:
– Cắm vào nước chúng lại tươi lên ngay thôi em à. Từ đây tới giao thừa còn những hai giờ nữa mà. Thời gian thừa sức giúp chúng lai tỉnh. – Và, cái trí ưa nghĩ ngợi lan man lại không để anh yên. Quái, hôm nay sao gặp toàn chuyện hoa hòe thế chẳng biết! Gã bụi đời thường trú ở vỉa hè bán hoa. Mình là kẻ lượm hoa bị ép phải mua hoa. Ông khách lỡ đường đi tìm hoa đã đành, cô học trò cũng làm thêm nghề bán hoa! Hoa. Hoa. Hoa. Cái tiếng hoa, cái từ hoa cơ hồ vỡ vụn tan tác từng mảnh chợt bay vù vù rồi chợt rụng lả tả trong anh tựa bầy mối cánh vỡ ổ ngày mưa. Anh âu yếm nhìn chị trách khẽ: – Hoa nào chẳng là hoa, sao em khó tính thế?
– Tết nhất có tiết kiệm cũng vừa thôi chứ anh. Bộ ngoài chợ hết hoa hay sao anh chọn loại xấu và tầm thường này vậy?
Anh hắng giọng nửa đùa nửa thật:
– Giờ này chỉ còn một loại hoa tươi lắm đẹp lắm thơm lắm nhưng cũng đắt giá lắm, không mua nổi, lại khó chưng nữa. Muốn chúng phô hết hương sắc và tươi lâu phải để trong tối hoặc dưới ánh đèn màu, tưới chúng bằng bia hay rượu ấy!
Cần Thơ 1989